سیزه امنیت لازیم دئییل می؟!
دوکتور جئری
دونن کئفلی ایسکندردن ائشیتدیم،
قلئیچی مورتوضو آروادی ائودن ائشیگه اؤتوروب. سالیغینی توتدوقدا آنلادیم گئدیب
حاجی نیظامین کؤهنه حامامینین تولانبارخاناسیندا قالیر. تلم-تلَسیک اؤزمو اورایا
یئتیردیم. جیریلتی ایله قاپینی آچیب ایچری گیردیم. مورتوض ال-قولتوق
دیوارین دیبینده اوتورموشدو. اوست-باشی قاپقارا ایدی. منی گؤرجک آیاغا قالخدی.
- مورتوض بگ بورادا نه قاییریرسان؟- دئیه سوروشدوم. دولوخساندی؛ دینمهدی.
قوجاغیمی آچیب اؤپوشمک ایستهدیگیمده باشینی چیگنیمه قویوب هؤنکور- هؤنکور آغلادی:
- خویلو خانیم منی ائودن ائشیگه اؤتوروب!
- نه اولوب اولمایا گئنه بیلهسی ایله دالاشمیشسان؟!
باشینی توولادی:
- یوو.. گئچن هفته آخشام ائوه دؤننده، خویلو خانیم دئدی: "پول وئر گئدیم چؤرک
آلیم." دئدیم:" پولوم یوخدور، هله ایش تاپمامیشام." خویلو خانیم دا حیرصلهنیب سسینی آتدی باشینا:- "دئینده
پول وئر چای-چؤرک آلیم، دئییرسن پولوم یوخدور هله ایش تاپمامیشام. دئیینده گازی،
برقی، کسیبلر پول وئر قبضیلری وئریم، دئییرسن پولوم یوخدور هله ایش تاپمامیشام، دئیینده
پول وئر اوشاقلارا پار-پالتار آلیم دئییرسن پولوم یوخدور هله ایش تاپمامیشام، دئینده
اوشاق مریضدیر پول وئر دوکتورا آپاریم دئییرسن پولوم یوخدور هله ایش تاپمامیشام. دئیینده،
بؤیوک اوغلان نئچه واختدیر آخشاملاری گئج ائوه دؤنور، بورنونون سویونو ساخلایا
بیلمیر، سایمیرسان. دئیینده، قیزیمیز مشقه دوشوب یولداشلاری ایله گئتسین خلیج همیشگی فارسین
قیراغینداکی اؤلکهلرده ادامهیی تحصیل وئرسین، چگینلرینی سیلکهلهییرسن..."
سونرا اللرینی بئلینه ووراراق قیشقیردی: "دئیه بیلرسن سن بو
ائوده نهیه گرهکسن؟!".
خویلو خانیمی بیرآز یوشوتماق ایستهدیم: "بیلیرسن آرواد! من اولماسام
قونشوموز دونباگؤز عوض گئجه دیواردان آشیب ناموسونا توخانار! یا اونون مؤهتاد
اوغلو گلیب باشیزی کسیب مال-دؤولتیمیزی آپارار!."
مورتوضون سؤزلرینی کسدیم:
- خانیمین نه دئدی؟
- هئچ نه دئمهدی. سوپورگهنی گؤتورب منی ائوده ائشیگه اؤتوردو.
اوزونتو ایله دئدیم:
- ایندی نئجه اولاجاق؟!
- دئییرم، ایجازه وئرسن گلیب بیر نئچه گون سیزده قالیم گؤرک سونرا نه اولور!
- یوخ!.. یوخ!.. اولماز قارداش. بیلرسن آرواد منی ده ائوه بوراخمیر. قاپینی
تپکلهمهینجه اوزومه آچمیر!
شاشیردی:
- یانی قاپینی تپیکلهینده قورخوب اوزونه آچیر؟!!
آجی - آجی گولومسهدیم:
- یوخ بابا!.. آرواد قولتوغوم دولودور دئیه قاپینی اوزومه آچاندا تئز ایچرییه
سوخولورام!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
آفتافا
دوکتور جئری
دئییرلر: قدیم أیامدا، اؤرت باسدیر ماحالینین باشکندی، ترس آوادا قلئیچی مورتوضون آفتافا ساتان دوکانی وار ایمیش. قلئیچی مورتوضون چیلخا میسدن تؤکولموش آفتافالاری، اوروسدان گتیریلدیگی اوچون نیقالای آفتافاسی آدی ایله خالق آراسیندا اون (شؤهرت) قازانمیشدی. نیقالای آفتافالارینین باهالی اولدوغوندان تکجه اؤرت باسدیر ماحالینین باشچیلاری بو آفتافادان فایدالانیب قارا خالق لولئهین ایشلهدردی. داناباش کندینین گؤرکملی تاریخچیسی اوستاد دفترینین آراشدیردیقلارینا گؤره، ائله او دؤنمدن آفتافا اؤلکهدارلیق سیمگهسینه چئوریلیبدیر. پلاستیک صنعتی اورتایا چیخدیقدا نیقالای آفتافالاری سیردان چیخیب یئرینی پلاستیک آفتافالارا وئردی. ایندی نیقالای آفتافالارینی یالنیز عتیقچیلرده گؤرمک اولار.
دئییرلر: بیر گون قلئیچی مورتوض سحر تئزدن دوکانینی آچیب موشتری یولو گؤزلهییرکن، ددهلیگی شیخ آغا الینده آفتافا [ایندی بو آفتافا پاریسین لوور موزهسینده ساخلانیلیر] ایچری گیریر:
- اوغلوم مورتوض ! منه وئردیگین بو آفتافا دلیکدیر ده سو ساخلامیر!.. آیاق یولونا گئدیب ایشیمی گؤرندن سونرا گؤرورم سویو گئدیب طهارت آلا بیلمیرم. مومکون اولسا بونو دگیشدیرهسن.
قئلیچی مورتوض سوفتهسی کور اولماسین دئیه آفتافانی دگیشدیرمک ایستهمیر. بیرآز دوشونوب دئییر:
- دده! اولماسا سیز اوّل آفتافا گؤتورون سونرا ایشیزی گؤرون!
دئییرلر: بو سؤز شیخ آغانین عاغلینا باتیر. آفتافانی قولتوغونا ووروب دوکاندان چیخیر.
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
جنته گئتمک ایستهمیرم!
دوکتور جئری
قیامت گونو ایدی. میزان-ترهزی قورولوب اینسانلارین عمللری دارتیلماقدا ایدی. سیرا قلئیچی مورتوضا گلدی. حساب-کیتاب ملگی قالین بیر دفتری قاباغینا آچیب اوخوماغا باشلادی. هردن آلتدان-آلتدان قلئیچییه باخیب باشینی اوزونتو ایله توولاییردی. ملگین داورانیشیندان قلئیچینین آیاقلاری تیترهمگه دوشدو. ملک آغزینی آچیب سورغو-سوالا باشلاماق ایستهینده اوزون بوی، یاراشیقلی بیر فریشته گلیب قولاغینا نسه پیچیلدادی. ملک قاباغینداکی دفتری قاپاتاراق،"سیز جنته گئدهجکسینیز"دئیه حوکم کسدی. قلئیچی اؤنجه بو خبردن سئویندیسه سونرا قورخماغا باشلادی. اولمایا بو ایشین ایچینده بیر ایش وار؟! ندن دونیادا ایشلهدیگی گوناهلاردان یانا هئچ سورغولانمادی؟! آنسیزین گوناهلاری سینما پردهسی کیمی گؤزونون اؤنوندن گئچمهیه باشلادی. دیوارین چاتیندان قونشونون آروادینا باخماسی، جومعه آخشاملاری خالاسی اری کئفلی ایسکندرله کالاوادا چاخیر ایچمهسی، محرملیکده، خالقدان ییغدیغی پوللاری سیم-سانجاق باشیندا کول ائتمهسی، دستمازسیز جاماعاتلا ناماز قیلماسی، گؤزدن ایراق، آیاق اوسته ایشهمهسی، تیریکلری ایمازادادا گیزلتمهسی، مچیدین خالچاسینی بیر پیکنیک گاز ایله دگیشمهسی، ائرمنی سرکیسله بیر کره دونقوز اتی یئمهسی، گئجهلری بیبیسی رادیوسونا قولاق آسماسی، ددهلیگی شیخ آغانین جیبیندن پول اوغورلاماسی...
ددهلیگی یادینا دوشنده بیردن بیر شئی بئینینده قیغیلجیم ووردو. ددهلیگی شیخ آغا سوباشینا گئدنده او تئز آفتافانی ایلیق سو ایله دولدوراراق آپاریب آیاق یولونا قویاردی. اولمایا بو خئیر ایش اوچون او جنتلیک اولموشدو. آمما یوخ!.. اون مینلرجه آفتافا سویو ایله اونون دونیادا چیخارتدیغی پوخلاری یوماق اولمازدی!
قلئیچی مورتوض بو فیکرلرده ایکن، حئساب-کیتاب ملگی سسلندی:
- سیز گئده بیلرسینیز، جنت سیزی گؤزلهییر!
قوشقو قورد کیمی قلئیچینین جانینا دوشدو:
- ائی آللاهین بؤیوک ملگی! ائله بیل بیر یانلیشلیق اولوب، سیز بیر کره ده دفتره باخین!
ملک گولومسوندو:
- یانلیشلیق اولماییب. سیزین بوتون گوناهلارینیز باغیشلانیب. سیزی شفاعت ائلهییبلر!
قلئیچی قیس-قیس گولدو:
- رحمتلیگین اوغلو ائله بیل باشینا هاوا گلیب، منی کیم شفاعت ائلهیهجک؟!..
قلئیچینین بو سؤزوندن ملک بتر اؤفکهلندی، قاپی آغزیندا دوران ایکی قولوچوماق فریشتهیه قیشقیردی:
- تئز بو دیلی اوزونو گؤتورون جنته آتین!
فریشتهلر قلئیچی مورتوضون قولتوقلارینا گیریب سورویه-سورویه ائشیگه چیخارتدیلار.
*
قلئیچی مورتوض گؤزونو آچدیقدا، اؤزونو اوجسوز-بوجاقسیز بیر باغدا گؤردو. گون دیک تپهسینه ووروردو. باغدا کیمسه یوخ ایدی. قو دئییردین قولاق توتولوردو."بورا جنتدیرسه هانی به حوری-غیلمانی؟!"دئدی اؤز-اؤزونه. جانینا قورخو دوشدو. باغدا خئیلک ایرهلیلهدیکدن سونرا بیردن قولاغینا تار-قاوال سسی دگدی. سئویندی. بیرآز دا قاباغا گئتدیکده باغین دیبینده گؤزو بیر ائوه ساتاشدی. تار-قاوال سسی ائودن گلیردی. سئوینجک آددیملارینی یئهینلشدیردی. بینانین قاباغینا یئتیشینده، ائوین قاپیسی آچیلیب ددهلیگی شیخ آغا ائشیگه چیخدی:
- اوغلوم قلئیچی مورتوض گلدین می؟.. تئز آفتافامی دولدور، آیاق یولونا گئتمهلییم!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
سیزین گوناهینیز نمنهدیر؟
دوکتور جئری
قیام-قیامت اولموشدو. اینسانلار دؤرد-دؤرد گلیب سورغولانیردیلار. نؤوبت دوکتور جئری، قلئیچی مورتوض، شیئخ آغا و کئفلی ایسکندره گلینجه سورغو ملگی دئدی:
- اؤز دیلیزله دونیادا ایشلهدیگیز ان بؤیوک گوناهی سؤیلهسهز، گوناهیز باخیشلانیب جننته گئدهجکسیز.
دوکتور جئری باشینی آشاغی سالدی:
- من بیر کره عمل ائلهینده اونوتدوم قایچی خستهنین قارنیندا قالدی.
سورغو ملگی بارماغی ایله یان طرفدهکی بیر تشت سویو گؤسترهرک:
- گئت، کؤوثر سویوندا اللرینی یو گوناهین تمیزلنسین- دئدی.
دوکتور جئری اللرینی سودا یویاندا جنتین قاپیسی اوزونه آچیلدی.
سیرا قلئیچی مورتوضا گلدی. قیزارا-قیزارا دئدی:
- من دیوارین چاتیندان قونشونون آروادینا باخاردیم!
سورغو ملگی گولومسهدی:
- گئت کؤوثر سویوندا گؤزلرینی یو، گوناهدان آرین.
قئلیچی مورتوض گؤزلرینی تشتده یویاندا، کئفلی ایسکندر ایله شئیخ آغا پیچیلداشاراق سیرادا یئرلرینی دگیشدیردیلر. بو سورغو ملگینین گؤزوندن یایینمادی. قیزغین-قیزغین:
- سیز نییه یئرلریزی دگیشدیز؟- دئیه قیشقیردی.
کئفلی ایسکندر اوتانا-اوتانا فیسیلدادی:
- منیم گوناهیم چاخیر ایچمکدیر. ایجازه وئرسهنیز من اوّل آغزیمی یویوم گئچیم، آخی شئیخ آغانین گوناهی مملکتین ایچیه سیچماقدیر!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
قلئیچی مورتوض دا دوکتور ایمیش!
دوکتور جئری
قلئیچی مورتوض اوچ آی ایدی ایشسیزلیکدن تئهرانا کؤچوب صابون کارخاناسیندا چالیشماقدا ایدی. کئچن جومعه آخشامی، مین بیر چتینلیکله ایش یییهسیندن ایذین آلیب ترسآوایا قاییداندا اورگی اوزولدو. قونشو آروادلاری ائولرینه گیریب چیخماقدایدیلار. آیاقلاری یئره یاپیشدی. گوجلوکله اؤزونو قاپییا چاتدیراندا اسمرخالا ایله اوز-اوزه گلدی:
- خالا نولوب ؟ دئیه اینگیلدهدی.
خالانین گؤزلری دولدو:
- خویلو خانیم اؤلور.. بیر هفتهدیر نه یئییر، نه ایچیر، نه دانیشیر.
مورتوض حیطی اوچ-دؤرد آددیم ائدهرک پللهلردن چیخیب اؤزونو اوتاغا یئتیردی. آروادی خوُیلو خانیمی اوتاغین اورتاسیندا یاتاغا اوزاتمیشدیلار. گؤزلرینی تاوانا تیکمیشدی. اوزو ساپ-ساری ایدی. بیر قارا چارشافلی قادین باشی اوسته قورآن اوخویوردو. بئش-آلتی آیری قادین ایسه یاتاغین قیراغینا آغلاییردیلار. قادینلار قلئیچینی گؤرونجه آیاغا قالخیب اوتاغی ترک ائلهدیلر. قلئیچی قاپینی دالدان باغلادی.
یاریم ساعات سونرا خویلو خانیم چادیراسینی بئلینه باغلاییب قاپینی سوپوروردو. یاناقلاری قیپ-قیرمیزی ایدی!..
بیر ساعاتدان قلئیچی مورتوض ائودن ائشیگه چیخاندا قونشولاری چوپور مصمه دیشلرینی آغاردا-آغاردا بیلهسینه دئدی:
- مورتوض قارداش سنده بتر دوکتور ایمیشسن ها!!
قلئیچی مورتوض باشینی آشاغی سالاراق دریندن بیر آه چکیب دئدی:
- واختیندا دوکتورلوغومدان خبردار اولسایدیم، قویمازدیم ددهلیگیم، شئیخ بؤیوک آغا اؤلسون!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
ترسآوا کندینین اؤلولری هاچان اویاناجاق؟
دوکتور جئری
ائوین تئلئفونو کسینتیسیز زنگ چالیردی. یوخودان داشلاندیم. گئجه یاریسی ایدی. خستهخانادان آراییردیلار. تعجیلی عملیات اولوناجاق یامان دوروملو بیر خسته گتیرمیشدیلر. تلم-تلهسیک گئیینیب یولا دوشدوم. یاریم ساعات سونرا خستهنین باشی اوسته ایدیم. اوزوقویلو تختین اوستونه اوزادیلمیشدی. اوستونه آغ اؤرتوک چکمیشدیلر. اؤرتوگون اورتالاریندان قان سیزیردی! خستهنی یوخلاماق ایستهدیگیمده اوزونو منه چئویردی. تانیدیم بیلهسینی. منیم عسکرلیک یولداشیم، قئلئیچی مورتوض ایدی. حال-احوالینی سوروشا-سوروشا اؤرتوگو قالدیردیغیمدا گؤزلریمه اینانا بیلمهدیم سوروشدوم:
- سیلاحداش..باشینا نه ایش گلیب؟!
قلئیچی مورتوضون گؤزلری دولدو. بیر شئی دئمهدی. طیب باجیلارینا دئدیم، خستهنی عمل اوتاغینا آپارسینلار.
بئهوشدارینی ووراندا گئنه قلئیچی مورتوضدان سورشدوم:
- سیلاحداش دئمهدین باشینا نه ایش گلیب؟!
قلئیچینین گؤزلری سوزوله-سوزله سؤزه باشلادی:
- دوکتور!.. من اؤرت باسدیر ماحالینین ترسآوا کندینده یاشاییردیم. نئچه آی بوندان قاباق آروادیم، خویلو خانیم ایکی آیاغین بیر باشماغا سوخدو؛ گرهک شهره کؤچَک. نه قدر دئدیم:- آی خانیم منیم شهرده نه اؤلوم اؤلوب؟ قولاغینا باتمادی کی باتمادی. سونودا چارهسیزلیکدن مال-قارانی، دده-بابا ائوینی ساتیب شهره یوللاندیق. شهره گلن گوندن اؤزومه ایش آختارماغا باشلادیم آنجاق نه قدر چوخ آختاردیم او قدر آز تاپدیم. دونن آخشام، آرغین-یورغون ائوه قاییتمیشدیم. دئمه اوتوردوغوم یئرده منی یوخو آپاریب. بیردن گؤردوم؛ آللاهین اولو فریشتهسی حضرت اسرافیل دودوک چالان ایستیخدام ائلهییر. آداملارین آراسیندان سوخولوب اؤزمو حضرته چاتدیریب دئدیم:-قوربان منی ایستیخدام ائلهیین، منیم تجروبهم وار، من عسکرلیکده شئیپور چالاردیم. حضرت قولومدان یاپیشیب دفترینه آپارا-آپارا دئدی:- قیامت گونون یاخینلاشدیغینا گؤره من هر ماحالا بیر دودوکچو آختاریرام. سنین گؤرهوین بودور، قیام-قیامت اولاندا ان اوجا تپهنین باشینا چیخیب دودوک چالاراق اؤلولری اویاداسان. من الیمی گؤزومون اوستونه باسدیم. بیردن گؤردوم قیام-قیامت اولوب من اؤرت باسدیر ماحالینین ان اوجا یئری اولان قارا تپهنین زیروهسینده دودوک چالماقدایام. اؤنجه داناباش کندینین اؤلولری قبیرلردن قالخاراق گلیب تپهنین قاباغیندا دایاندیلار. سونرا تکهلی کندینین اؤلولری گلیب داناباشلیلارین آرخاسیندا سیرایا گئچدیلر. ساغدان دوهلی ، سولدان آختالی کندلرینین اؤلولری یئتیشدیلر. اوزاقدان کفنلرینی یئللهیه- یئللهیه بیر سیرا اؤلو گلیردی؛ اؤز-اؤزومه دئدیم:- یقین بونلار کندیمیز ترس آوانین اؤلولری دیر؟ آنجاق اونلار قویونلو کندینین اؤلولری ایدی. بس بیزیم ترس آوا کندینین اؤلولری هارادا اؤلموشدولر؟! بلکه دودوگون سسینی ائشیتمهییبلر؟ دودوگو بتر پوفلهدیم. ترس آوالیلاردان گئنه خبر یوخ ایدی! داها بتر پوفلهدیم، گئنه خبر یوخ ایدی!! آغ جیگرلریمین بوتون هاواسینی اووورتلاریما توپلایاراق وار گوجومله پوفلهینده هوشوم باشیمدان چیخیب تپهدن آشاغی دیغیرلاندیم. گؤزومو آچاندا اؤزومو خستهخانادا گؤردوم. دودوگو برک پوفلهدیگیمدن گؤتوم پاتلامیشدی!...
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
ائله دده، بئله بالا
دوکتور جئری
شئیخ آغا اؤلوم یاتاغینا دوشوب
سون سولوقلارینی چکمکده ایدی. قلئیچی مورتوض یاشلی گؤزلرله ال-قولتوق ددهلیگینین
باشی اوسته اوتورموشدو. هاندان- گئجدن شئیخ آغا گؤزلرینی آچدی:
- اوغلانلاریم.. اوغلانلاریم هانی؟!
قلئیچی مورتوض ایستهمهدی دئیه،"اوغلانلارین بیری دوستاقدادیر، ایکیسی
ایسه هرهسی نئچه یوز میلیاردجیق گؤتورب اؤلکهدن قاچیبلار ".
- دده من بوردایم!- دئیه یانیت وئردی.
شئیخ آغانین گؤزلری قلئیچی مورتوضا ساتاشدی:
- بالا مورتوض سنسن؟ حیاتیمین سون آنلاریندا سنه بیر شئیلری اعتراف ائتمهلییم.
قلئیچی مورتوض یوموشاقجا ددهلیگینین
الینی سیخدی.
- مورتوض بالام!.. بیلدیگین کیمی من بوتون مال-ثروتیمی ایختیلاسدان،
اوغولوقدان، روشوتدن ییغمیشام...
قئلیچی مورتوض ددهلیگینین سؤزلرینی
کسدی:
- دده ایندی بو سؤزلرین واختی دئییل...
- یوخ بالام.. لاپ واختیدیر.
- ...
- بالام.. بو سون آنلاردا سندن بیر ایستگیم وار..
- بویور دده.. من قوللوغوندایام.
- بالا!.. بایاق دئدیگیم کیمی منیم بوتون مال-ثروتیم حارامداندیر. سندن ایستهییرم
حالال پولدان منیم اوچون ایکی آرشین کفن آلاسان آللاهین گؤروشنه حارام خلعت ایله
گئتمهیم...
قلئیچی مورتوض ددهلیگینین الینی یاواشجا بوشلایاراق:
- دده.. بیر آز گؤزله من همن قاییدیرام- دئیه اوتاغدان چیخدی.
یاریم ساعاتدان، قلئیچی مورتوض قولتوغوندا
ایکی آرشین کفن قاپی آغزیندا دایانمیشدی. شئیخ آغانین سؤنوک گؤزلرینین
ایچی گولن کیمی اولدو. اینجارسیز سسله سوروشدو:
- بالا..کفنی حالال پولدان آلدین؟
قلئیچی مورتوض ددهلیگینین یانیندا اگلشهرک،"
هه دده.. آرخایین اولون حالال پولدان آلمیشام.." دئیه آرتیردی:
- بازاردا قوجا بیر کیشی گؤردوم. دایاناجاقدا اوتوروب پوللارینی ساییردی. بیلهسینه
یاخینلاشیب سوروشدوم: عمی بو پوللار حالالدیر؟ قوجا دئدی: هه اوغلوم بو پوللار آنا
سود کیمی حالالدیر. من بو پوللاری آلنیمین تری، الیمین قاباری ایله قازانمیشام.
شئیخ آغا ماراقلاندی:
- سونرا نئجه اولدو؟
قلئیچی مورتوض سویوق قانلیلیقلا آرتیردی:
- هئچ!..منده پوللاری الیندن قاپیب، گئتدیم سنه کفن آلدیم!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
مؤمینلر اؤلندن سونرا هارایا گئدهجکلر؟
دوکتور جئری
شئیخ آغا بافاسیلینی آلماندا عمل ائلهییب اؤلکهیه قاییدینجا مینبره چیخیب خالقی تقوایا چاغیراراق مؤمینلرین اؤزلیکلرینی بیر-بیر سایماغا باشلایاندا، اؤن سیرادا اوتورموش قلئیچی مورتوض سؤزلرینی کسیب سوروشدو:
- آغا مؤمینلر اؤلندن سونرا هارایا گئدهجکلر؟
شئیخ آغا کیتابدا اوخودوغو جنتدن دانیشماق ایستهینده بیردن فیکیری یاتدیغی خستهخانایا گئدیب، غیلمان کیمی اوغلانلارین آلتینا قاب گتیردیگینی، ملگهبنزهر قیزلارین واختلی واختیندا یئییب- ایچدیگینی قاباغینا قویدوغونو، حوریتک قادینلارین قولتوغونا گیرهرک خستهخانین گولو-چیچکلی باغیندا گزدیردیگینی خاطیرلایاندا دیلیندن چیخدی:
- مؤمینلر اؤلندن سونرا آلمانا گئدهجکلر!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
اوستان-ین یئنی موُدیرلرینین تجروبهلری نه قدردیر؟
دوکتور جئری
بو ایل حاجی ایسکندرین باغی یاخشی بار وئرمیشدی. آغاجلار پتیراق کیمی آلما گتیریب بوداقلاری سینماقدایدی. درمه واختی یئتیشینده، او سئوینه-سئوینه قلئیچی مورتوضون یانینا گئدیب آلمالارین درمهسی اوچون یئش-اون نفر یاخشی آلمادَرَن ایستهدی. قلئیچی مورتوض، ایشچی دللالی دیر؛ اوزاقدان-یاخیندان گلن ایشچیلره ایش تاپیب یوزدهسینی(درصدینی) آلار. قئلیچی مورتوض، حاجی ایسکندرین قولوندان یاپیشاراق اونو اوزون بوْی، ائنلی کورک، قوللو-بیلکلی، چاتماقاش بیر کیشینین یانینا آپاریب دئدی:
- آختاردیغین آدام ائله مشه نوروزعلیدیر، عاییلهسی ایله بیزیم شهره ایشلهمک اوچون قوناق گلیبلر. چوخ ایشلهین آدامدیرلار، یئددی-سککیز گونه سنین باغین دریب قورتارارلار.
حاجی ایسکندر، نوروزعلینی آشاغیدان یوخارییا سوزهرک سوروشدو:
- مشدی!..اینشاالله سیزین تجروبهنیز وار، باجاریرسیز دا نئجه آلما درهسیز؟!
مشه نوروز علی گولومسهدی:
- حاجی! بونلار نه سؤزدور؟!.. بیز اؤزوموز ائله باغچیییق. گتیرمزلیکدن بو ایل باغ-باغاتیمیزی شاختا ووردو. بیزده الیمیزی اونون-بونون قاباغینا آچمایاق دئیه گلمیشیک بورادان بئش-اوچ تومن پول آپاراق.
قلئیچی مورتوض، نوروز علینین سؤزونو کسدی:
- دوز دئییر حاجی... نوروز علینین قوْزلی کندینده اوچ-دؤرد هیکتار باغ-باغاتی وار.
حاجی ایسکندر قوْزلی کندینین آدینی ایندییهدک ائشیتمهمیشدی. اوزاق دوشموش، اوجقار بیر کند اولمالی ایدی. وئریلهجک موزد اوستونده آنلاشدیقدان سونرا حاجی ایسکندر، مشه نوروز ایله عاییلهسینی وانئته میندیریب باغا آپاردی. ماشینی کوْلانین قاباغیندا ساخلایینجا نوروزعلینین آروادی، اوچ اوغلو ایله دؤرد قیزی یئره آتلانیب یوک-یاپیتلارینی کوْلایا چکمهیه باشلایاندا حاجی ایسکندر نوروزعلییه دئدی:
- کولانین دولابیندا پیشیرمگه هرنه ایستهسهنیز وار، اوجاقدا قاپی آغزیندادیر. من گئدیرم کارخانادان سلهلری گتیرم. ایکی-اوچ گون چکر..سیز صاباحدان ایشه باشلایا بیلرسیز.
نوروز علی الینی گؤزونون اوستونه باساراق حاجی ایسکندر آرخایین ائلهییب یولا سالدی.
***
ایکی گون سونرا، حاجی ایسکندر باغا قاییداندا گؤزلرینه اینانا بیلمهدی. درمه ایشی بیتمک اوزره ایدی! آلمالار دریلیب باغین بیر نئچه یئرینده قوببالانمیشدی! بیلدیر، باغی اوْن گونده درمیشدیلر!! حاجی ایسکندر اوجا آددیملار آلما قوببالارینین بیرینه یاخینلاشدی؛ آلمالارین بیر نئچهسینی گؤتورب باخیب یئره آتدی. سونرا توْواراق ایکینجی قوببانین باشینا قاچدی، یئنه بیر- ایکی آلمانی یوْخلادی. اوچونجو قوبباییا چاتاندا رنگ-روفو ساپساری اولدو. دیزه کؤچوب یئره ییخیلدی. آلمالارین هامیسی ازیلمیش، بوزولموش، یارالانمیشدی!!
اوزاقدان بو گؤرونتو گؤرن نوروز علی آروادینا دئدی:
- حاجی ایسکندر ایشیمیزه باییلدی!
تئز اؤزلرینی حاجی ایسکندرین باشی اوستونه یئتیردیلر. آغزیندان کؤپوک گلمکده ایدی. نوروزعلینی گؤرونجه سیزیلدادی:
- آلمالارین باشینا نه اوْیون گتیریبسیز؟!..
نوروز علی شاشیردی:
- نه اوْیونو حاجی؟.. درمیشیشک دا!!
حاجی ایسکندر اینگیلدهدی:
- نئجه دردیز؟!
نوروز علی دوْشونو قاباغا وئردی:
- قاباقجا آغاجلاری سیلکهلهدیک سونرا آغاج باشیندا قالان آلمالاری چیرپیب یئره تؤکدوک!.. بیز کندیمیزده جویزلری ده ائله بئله درهریک!..
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
یاخشی یالان
دوکتور جئری
قلئیچی مورتوض چوخلو گزیب دوغرو-دوروست بیر ایش تاپمایینجا سیاستچی اولماق ایستهدی. بو اوزدن ددهلیگینین یانینا گلهرک درس آلماق ایستهدی:
- دده! سیز ایللر بویودور سیاست صحنهسینده چالیشیرسیز. سیاستده یالانسیز اولماز دئییرلر. سیزدن ریجا ائدیرم باشلانیشدا یاخشی بیر یالان دانیشاسیز من اؤیرهنیم.
شیخ آغا قاش-قاباغین ساللادی:
- من یالان دانیشمارام!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
یالانچیلار
دوکتور جئری
اورمو
گؤلونون چؤللشمهسینین قاباغینی آلما یوللارینی آختارماق اوچون دؤولت طرفیندن بیر
هئیت اورمو شهرینه گؤندهریلیر. یولدا سوروجونون یوخلاماسی اوزوندن ماشین درهیه
دیغیرلانیر. او یاخینلیقدا قویون یایان قلئیچی مورتوض بونو گؤرجک قضا یئرینه یئتیشب
آداملاری بیر-بیر ازیلمیش دؤولت ماشینیندان
چیخارداراق قویلاماغا باشلاییر.
ائرتهسی گون مأمورلار
اولای یئرینه تؤکولوشوب قلئیچی مورتوضو
سورغو- سوالا توتورلار:
- سن نییه بیزه خبر وئردمهدین؟!
- جیب
تئلئفونوم ائوده قالمیشدی؛ منده قویونلاری اؤتوروب پاسگاه گله بیلمزدیم!
- سن نییه اؤز
باشینا آداملاری قویلادین؟
- اؤلولر
آچیقلیقدا قالیب قورد-قوشا یئم اولماسینلار دئیه قویلادیم؛ هر نه اولسا بیز
موسلمانیق اؤلونون یئرده قالماسی جایز دئییل.
- سن آرخایین
ایدین هامیسی اؤلموشدو؟
- بعضیلری
ایدیعا ائدیردیلر دیریدیرلر آنجاق سیزده یاخشی بیلیرسیز بو سیاستچیلر نئجه آدامین گؤزونه
دیک-دیک باخیب یالان دانیشیرلار!!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
کیمه شیکایت ائدهک؟!
دوکتور جئری
کئچن ایل حاجی محمدعلی آغا برزگر ترس آوا کندینین قیراغیندا بؤیوک بیر باغ توتموشدو. سویو باشی اوسته اولان اوجسوز-بوجاقسیز باغدا یازین، یایین، گوزون بوتون یئر- یئمیش آغاجلاری گؤرونوردو. حاجی محمدعلی باغدا چالیشارکن آغاجلارا سای سالاندا سئوینجدن چیچگی چاتلاییب او ایل یاخشی گلیر الده ائدهجگینی دوشونوردو.
یایین اورتالاریندا، بیر گون حاج محمدعلی باغا باش چکنده، باغین اورتاسیندان تیپپاتیپ سسی ائشیتدی. سس هوندور تبرزه اریک آغاجی وریندن گلیردی. حاج محمدعلی بو آغاجین اوستونده باشقا حئساب آچمیشدی. اونون فیکرینجه تکجه بو آغاجدان اوچ-دؤرد میلیون تومنلیک اریک ساتاجاق ایدی. آغاجا ساری قاچدیقدا گؤردو؛ کیمسه آغاجین آلتینا چول سالیب، آغاجی سیلکهلهییر! حاج محمدعلی آغاجین باشینا باخاندا کیمی گؤرسه ایدی یاخشی دیر؟! شیخ آغانین اوغوللوغو، قلئیچی مورتوضو!!
حاج محمدعلینین جین ووردو تپهسینه؛ سسینی آتدی باشینا:
- آخماغین بیری آخماق!.. نه غلط ائلهییرسن اوردا.. دوش آشاغی...
قلئیچی مورتوض بیر شئی ائشیتمهمیش کیمی آغاجین بوداغینی ائله سیلکهلهدی؛ یئتیشمیشلر قالسین اویاندا کالاردا تؤکولدو!
حاجی محمدعلینین دیشی دیشینی کسدی:
- دوش آشاغییا یوخسا گئدیرم کدخودانین گتیریم بورایا هااا!!
قلئیچی مورتوض گؤزونون قیراغی ایله حاج محمدعلییه باخیب یئنه ایشینی سوردوردو.
بو کز حاج محمدعلی باشقا حربه-قاداغا گلدی:
- دوشمهسن گئده جگم مامور گتیریم هااا!...
قلئیچی مورتوض بورنوندان هیسسس کیمی بیر سس چیخارداراق یئنه ایشینی سوردوردو.
بیردن حاج محمدعلینین فیکرینه بیر شئی دوشدو. قلئیچی مورتوض هر کیمدن بتر ددهلیگی شیخ آغادان قورخوردو.
حاج محمدعلی آجیقلی-آجیقلی:
- باخ!.. آغاجدان دوشمهسن گئدیرم شیخ آغایا دئییم ها!!- دئییب یولا دوزلدی.
- حاجی بیر آز دایان!!
سسلهنن قلئیچی مورتوض ایدی. ظفر گولوشو یاخیلدی حاج محمدعلینین دوداغینا. گئری دؤندو. قلئیچی مورتوض ساغ الینی گؤزلرینه کؤلگهاندیریک ائدهرک آغاجین لاپ باشینا باخاراق اوجادان قیشقیردی:
- آییی دده!..آی ددههه! باخ گؤر حاج محمدعلی آغا نه دئییر؟.. ائله بیل سننن ایشی وار!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
قلئیچی مورتوضون قویونو
دوکتور جئری
امنیت شوراسینین ایران علئیهینه اولان تحریملری باشلایاندان، قلئیچی مورتوض ایشینی الدن وئریب یوخسوللوغا-داریشلیغا دوشموشدو. اؤنجهلر، کوچه-بازاردان کاغیذ-کارتوْن ییغماقلا ائوینی بیر تورلو گئچیندیره بیلیردی آنجاق سون آیلاردا اللر چوخالدیقدا گوندهلیک چؤرهک پولونو بئله، چتینلیکله چیخاردا بیلیردی. اومودونو هر یئردن اوزَن مورتوض، بیر گون جاماعات نامازیندان سونرا اؤزونو مچیدین موللاسی حاج آغا نیظاما یاناشدیریب سیزیلدایا-سیزیلدایا آغیر دوروموندان دانیشاراق اوندان یاردیم دیلهدی. حاج آغا الینی مورتوض چیگنینه قویوب آتاجاسینا دئدی:
- اوغلوم! گوناهلارین هامیسی اؤزونده دیر! سن نییه بوشو- بوشونا شهرین کوچه-بازاریندا واختینی سورتوب زیبیل قابیلاری آختاریرسان؟! نییه اؤز کندیمیزده "اقتصاد مقاومتی"-یه باشلامیرسان؟!...
قلئیچی مورتوض حاج آغانین سؤزلرینی کسدی:
- حاج آغا اقتصاد مقاومتی نمنهدیر؟؟
حاج آغا نیظام ساققالینی تومارلاییب سؤزلرینه آیدینلیق وئردی:
- اقتصاد مقاومتی یعنی آزاجیق بیر سرمایه ایله بؤیوک بیر ایشی باشلایاسان!
- نئجه یعنی آغا!.. هئچ باشا دوشمورم؟ بیرآز بونو ایچ ائلهیه بیلرسن؟ آخی منیم ساوادیم کسمیر!!
- باخ! میثال اوچون: سن باشلانیشدا ائلهیه بیلرسن مثلا بیر قویون آلسان...
- آلدیم!
- قویون بئش آلتی آی سونرا بیر بالا دوغوب اولاجاق ایکی!
- اولدو ایکی!
- آلتی آی سونرا سنین قویونونلا بالاسی گئنه هرهسی بیر بالا دوغوب اولاجاقلار دؤرد.
- اولدولار دؤرد!
- ایکینجی ایل سنین دؤرد قویونون اولاجاق سککیز سونرا اون آلتی، سونرا اوتوز ایکی...
- بو حئسابلا اوچ- دؤرد ایچینده یوز قیرخ- یوز اللی باش قویونا صاحاب اولوب بؤیوک بیر چودار اولاجاغام!
موللا گولومسهدی:
- نئجه دئییرسن ائلهدیر!.. گؤردون یوخسوللوغون داشینی آتماق نه قدر راحاتدیر. بونا دئیرلر:اقتصاد مقاومتی!
سئوینجیدن قلئیچی مورتوضون چیچکلری چاتلاماقدا ایدی. حاج آغانین اللینی برکدن سیخیب آیاغا قالخدی آنجاق تئز کور-پئشمان یئره اوتوردو:
- آغا!..آخی منیم بیرجه دنه قویون آلماغا بئله پولوم یوخدور!
حاج آغا گوله-گوله جیبندن بیر تیکه کاغیذ چیخاردیب اوزهرینده نسه یازیقدان سونرا قلئیچی مورتوضا اوزاتدی:
- گئت شیخالاسلام قرض الحسنه مؤسسهسیندن آز بهرهلی بیر وام گؤتور..
قلئیچی مورتوض آغانین الینی اؤپهرک کاغیذی آلیب مچیددن چیخدی.
***
قلئیچی مورتوض قرض الحسنه وامینا قیسیر بیر قویون آلدی. ترس آوا کندینین یوخاری باشیندا شیخ آغانین یاخشی بیر قوچو وار ایدی. بو قوچ هر قویونا آتلانیردی ائکیز بالا دوغوردو. قلئیچی مورتوض بونو ائشیتجک سئویجیندن قاناد چیخارتدی سانکی. بو حئسابلا اوچ- دؤرد ایلین ایچینده اوچ – دؤرد یوز قویونو اولاجاقدی!
قلئیچی مورتوض قویونو ال آراباسینا میندیریب یولا دوشدو. شیخ آغانین ائوینه چاتیب کئف- احوالدان سونرا دئدی:
- آغا!.. سیزین قوچوزون تعریفینی ائشیتدیم. قویونومو گتیردیم خیدمتلرینه!!
شیخ آغا، قلئیچینی ایچرییه بویور ائدهرک دئدی:
- اوغلوم مورتوض! دوستلوغوموز، قوهوملوغوموز قالسین اویاندا، قوچون آتلانماغینا اون مین تومن گرهک وئرهسن ها!!
قلئیچی مورتوض الینی گؤزونون اوستونه باسینجا شیخ آغا سؤزو باشقا یئره چکدی:
- اوغلوم مورتوض! دوغوشدان مشدی خانیم نئیلهییر؟! اونودا گتیرهردین بیر آز بیزیم اوشاقلار ایله دانیشیب حؤوصلهسی آچیلاردی دا!
قلئیچینین رنگی قیزاردی:
- آنام دا سالام یئتیریر... اینشاالله سونرالار موزاحیم اولاریق!
بونلار دانیشدیقلاریندا قوچ ایشینی بیتیرمیشدی. قلئیچی مورتوض تکرار قویونو آربایا میندیریب یولا دوشَنده شیخ آغادان سوروشدو:
- آغا! من هارادان بیلیم قویون بوغاز اولوبدور؟.. اولماییبدیر؟!
- صاباح صوبح کومه گیرنده باخ قویون یاتمیشسا بوغازدیر، یوخ.. آیاق اوسته دورموشسا بوغاز دئییل!
*
ائرتهسی گون، قلئیچی مورتوض تئز یوخودان اویانیب هیجانلا کومه ساری قاچدی. باخدی گؤردو: قویون آیاق اوسته دیر!
- واخ.. توتماییب!- دئیه قلئیچی الینی دیزینه تاپدادی. آروادی خوُیلو خانیم دئدی:
- اولماسا بیر یولدا آپار!
قلئیچی مورتوض یئنه قویونو آرابایا میندیریب یولا دوشدو. شیخ آغا قویونو قوچون یانینا اؤتورمهدن دئدی:
- اوغلوم مورتوض! دوستلوغوموز، قوهوملوغوموز قالسین اویاندا، بوکز قوچون آتلانماغینا گرهک ییرمی مین تومن وئرهسن!!
قلئیچی مورتوض راضی اولدو.
ائرتهسی گون، یئنه قلئیچی مورتوض تئزدن کومه گیردیکده گؤردو: قویون یئنه آیاق اوستهدیر! اؤفکهلهنیب آغاج ایله قویون وورماق ایستهینده آروادی خوُیلو خانیم آرا گئچیب:
- اینشاالله بو کز توتار!- دئیه قلئیچینی قانع ائلهدی تکرار قویونو قوچون یانینا آپارسین.
قلئیچی یئنه قویونو آرابایا میندیریب آپاردی آنجاق بو سفر شیخ آغا،" اوغلوم مورتوض! دوستلوغوموز، قوهوملوغوموز قالسین اویاندا..." دئیه اوتوز مین تومن ایستهدی. چارا یوخ ایدی...
صاباح قلئیچی مورتوض اویاندیقدا اومودسوز- اومودسوز آروادینا دئدی:
- دور، گئت باخ گؤر قویون نه حالدادیر؟.. یاتیب یا آیاق اوستهدیر؟!!
خویلو خانیم گئدیب، باخیب گلدی:
- قویون نه یاتیب نه ده آیاق اوستهدیر؛ آرابایا مینیب سنی گؤزلهییر!!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
بیزده یئری وار!
دوکتور جئری
آخشام اوستو، دوستلارلا تئیمور آغانین قهوهخاناسیندا چایلاشماقدایدیق. سؤز-صؤحبت میللتین ماددی سیخینتیلارینا چکدی. اوستاد دفتری جیبیندن گاز قبضینی چیخاردیب میزین اوستونه تاپدادی:
- باخین گؤرون بو اینصافدیر؟! آلدیغیم دوققوز یوزمین تومن آیلیقدیر، یوز یئتمیش بئش مین تومن گاز پولو گلیب؛ یوز یئتمیش بئش میندن اوتوز مینی وئرگی دیر. دؤولته دئین یوخدور: گازی ایستهدیگین قیمته ساتدیغین قالسین اویاندا، بو وئرگی نمنهدیر؟!..
پروفئسور نصرالدین یئرینده دیکلندی:
- اودا دؤولتین وئردیگی یارانهدیر!.. اولمایا ایستهییرسن دؤولتین قیرخ بئش مین بئش یوز تومنینی گؤز گؤرهسی ایچرییه اؤتورهسن؟!..
بو یانیتدان اوستاد دفترینین قانی قارالیب دئینمگه باشلادی. مشه خوجا وئردی گلمهسه ایدی بئینیمیز گئدهجک ایدی.
- گل بو مالا؛ قویما قالا.. قازانماسین؛ قالماسین.. خییار اوچ کیلو، مین تومن..
مشه خوجا وئردی ال آراباسینی قهوه خانانین قاباغیندا ساخلاییب هارای تپمگه باشلاینجا هامیمیز ائشیگه تؤکولوشدوک:
- مشدی اوچ کیلو منه چک!
- مشدی اوچ کیلو دا منه!..
- مشدی ...
بو چک ها چکده، قلئیچی مورتوض قیراقدان قیشقیردی:
- آییی ..مشه خوجا وئردی!
مشه خوجا وئردی باشینی قووزاییب سسه دؤندو:
- هه مورتوض .. نه دئییرسن؟!
قلئیچی یئنه اوجا سس ایله باغیردی:
- اوچ کیلو او یئکه-یوغون خییارلاریندان دا منه چک!
مشه خوجا وئردی بیج- بیج گولدو:
- أ أ أ... مورتوض هامی نارین-نازیک خییار آپاریر، سن یئکه- یوغون خییارلاری نئیلهییرسن؟!!
قلئیچی مورتوض سرتجه دیللندی:
- سنین ایشین اولماسین، منده یئری وار!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
آغیر یوک
دوکتور جئری
شیخ آغا سالام-صلوات ایله کندین آلاقاپیسیندان ایچری گیردی. قلئیچی مورتوض جاماعاتی آرالایاراق گئچیب ائششگین نوختاسیندان یاپیشدی...
ترس آوا کندینده. شیخ آغانین گلیشی، اوروجلوق آیینین یئتیشمهسی دئمک ایدی. شیخآغا هر ایل، خالقین اوروج-نامازینا، شرعی مسئلهلرینه یئتیشمک اوچون شهردن گلیب بیر آی ترسآوا کندینده، قلئیچی مورتوض گیلین ائوینده قالاردی. دئییلنلره گؤره، قلئیچی مورتوضون ددهسی- رحمتلیک کابلا احد، شیخ آغانین صیغه قارداشی ایمیش. شیخ آغا ترس آوایا گلن گوندن، سحر، ناهار، آخشام آذانلارینی دئیر، ایفطاردان سونرا مچیدده جاماعات نامازی قیلار، خالقین شرعی مسئلهلرینه یئتیشردی. آنجاق بو شیخ آغانین بوتون وظیفهسی دئییلدی. شیخ آغا داناباش کندینین شرعی مسئلهلرینه ده یئتیشمهلی ایدی. داناباش کندی ایله ترس آوا کندینی کئچی بوغان چایی بیربیریندن آییریردی. آخشاملار، ترس آوا کندینین ناماز-مینبری بیتدیکدن سونرا، قلئیچی مورتوض، شیخ آغانی بئلینه میندیریب چایدان گئچیردهرک داناباش کندینه آپارار، ناماز-مینبردن سونرا تکرار ترس آوایا قایتاراردی...
- اسسلامووو علیکوووم ...
شیخ آغا ایچری گیردی. قلئیچی مورتوضون ننهسی مشدی خانیم چادیراسینین اوجونو دیشلهیه-دیشلهیه اوتاغین باشیندا آغایا یئر گؤستردی:
- حاج آغا خوش گلمیسیز.. بویورون ..بویورون.
شیخ آغا آخسایا- آخسایا گئدیب قالین دؤشکچهنین اوستونده اوتوروب یاسدیقلارا سؤیکندی:
- آللاه شاهین ائوینی ییخسین! کند یوللاراینا یئتیشمیرکی.. بورایا گلنه قدر جانیم چیخدی...
قلئیچی مورتوض اللرینی گؤیه قووزادی:
- آمین!
بیر آز دینجلدیکدن سونرا، شیخ آغا الینی آتاجاسینا قلئیچی مورتوضون چیگینه تاپداییب دئدی:
- اوغلوم ! دوزدور بوراسی منیم قارداشلیغیم ائویدیر آنجاق بوندان باشقا، من ایکی سببه گؤره هر ایل سیزه قوناق اولورام...
قلئیچی مورتوض ماراقلاندی:
- نه سببلره گؤره آغا؟!
شیخ آغا گولومسوندو:
- ایکینجیسی مشدی خانیمین تندیر چؤچهلرینه گؤرهدیر..
سونرا یئرینده دیکلندی:
- مشدی خانیم او تندیر چؤچهلریندن گتیر گؤرهک اؤلدوم آجیمدان!
مشدی خانیمین دوداغی قاچدی، چادیرا آغزیندان دوشدو...
یئددی-سککیز گون اوروجلوقدان گئچمیشدی. بو سوره ده قلئیچی مورتوض ترس آوانین مچیدی قورتولاندان سونرا شیخ آغانی بئلینه آلیب چایدان گئچیدهرک دانا باش کندینه آپاریب قایتاریردی. آنجاق او گئجه داناباش کندیندن دؤننده قلئیچی مورتوض چوخ دالغین گؤرونوردو. بایاق مینبرده، کندلیلرین بیری حئیوانلارین حق- حوقوقوندان سوروشاندا، شیخ آغا سؤزلرینین آراسیندا دئمیشدی:
- کیمسه بیر حئیوانلا یاخینلیق ائلهییب جوتلشسه، او دونیادا او حئیوانی سونسوزا قدر بئلینده دولاندیرجاقدیر.
ترس آوا کندینده چاتاندا، قلئیچی مورتوض شیخ آغانی کئفلی ایسکندرگیلین قاپیسیندا یئره قویوب میزیلدادی:
- آغا! سیز بورادا گؤزلهیین من گئدیم ائششگیزی ده گتیریم!
شیخ آغا شاشیردی:
- اوغلوم نه اولوب مگر سیزه گئتمیریک؟!
قلئیچی مورتوض باشینی آشاغی سالدی:
- یوخ آغا!..یاخشیسی بودور بوندان بئله کئفلی ایسکندرگیلین ائوینده قالاسیز!!
شیخ آغانین گؤزلری کللهسینه چیخدی:
- مگر نه اولوب؟!!
قلئیچی مورتوض قایغیلی- قایغیلی سیزیلدادی:
- آغا باغیشلایین، من بو دونیادا سیزی او دونیادا ائششگیزی بئلیمده دولاندیرا بیلنمهرم!!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر