چَوَل اوغلانین دوز یئریمهسی
دوکتور جئری
دوکتورلار بیناسینین قاباغیندا کیشی باغیر-باغیر باغیریردی:
- ائوین ییخیلسین دوکتور جئری، قاپین باغلانسین دوکتور جئری، نئجه بیزی بدبخت ائلهدین؟!
کیشینین باشینا ییغیشان جاماعاتین آراسیندان بیری سوروشدو:
- عمی جان نولوب؟
کیشینین دردی دئشیلدی:
- اوغلوم احمد آنادان اولما چَوَل ایدی. ائله بو بینانین قاباغیندا کاغیذ دسمال ساتاردی. ماشاللاه گونده بئش یوز مین تومنه پول دئمزدی. هم اؤزونه همی بیزه یئتیشردی. ووردو بیلدیر بو ائوی ییخیلمیش دوکتور جئری گیردی اوغلوم جیلدینه گل سنی پولسوز عمل ائلهییب آیاقلارینی دوزلدیم. اوغلوم بیرآز قوشبئییندیر. تئز بئینینه باتدی. گلیب منه دئدی، ایللاه-بیلاه آیاقلاریمی عمل ائدهجگم. نه قدر دئدیم، اوغول بو دوکتورلار آللاه خاطیرینه سنی موفتهسینه عمل ائلهمزلر. بونلار ایستهییرلر سنی آزمایشگاه سیچانی ائلهسینلر. ایندی چَوَل- چَوَل یئریییرسن. صاباح عمل ائلهییب شیکست اولارسان ها! بئینیه باتمادی کی باتمادی...
جاماعاتین آراسیندان بیر خوش گئیینیشلی کیشی قاباغا گلدی:
- سونرا نئجه اولدو؟ اوغلوز شیکست اولدو؟ من وکیلم؛ ایستهسز سیزی پولسوز مودافیعه ائدیب بو دوکتورون ددهسینی یاندیرارا بیلهرم.
کیشی اوزونتو ایله باشینی توولاییب دئدی:
- یوخ.. اوغلوم عملدن سونرا دوزلیب دوز-دوز یئریمگه باشلادی، حتی آخشاملاری باشگاها گئدیب فوتبال دا اویناییردی.
وکیل چاشیردی:
- بئله ایسه سیزین موشکولوز نمنهدیر؟!
کیشی دریندن بیر آخ چکندن سونرا آرتیردی:
- عملدن سونرا اوغلومون بازاری کاسادلاماغا باشلادی. اوغلومون قاباقکی موشتریلری خیابانین قارشی طرفیندهکی بیر چولاق اوغلاندان کیبریت آلماغا باشلامیشدیلار. گوندهلیک گلیریمیز صیفره یاخینلاشینجا چارهسیزلیکدن اوغلومو آپاریب صنعتی شهرجیکده ایشه قویدوم. ایندی اونا آیلیق دؤرد میلیون یاریم حوقوق وئریرلر.ایندی سیز دئیین بو جیز-ویز حوقوقلا بیزی نئجه باشیمیزی دولاندیراق؟ آللاه بو دوکتور جئرینین ائوینی ییخیب بالالارینی سرگردان ائلهسین. او بیز ی بدبخت ائلهدی...
بؤلوم: آجی گولوشلر
بهیشته گئتمک ایستهییرم!
دوکتور جئری
یاشاییشین تام شیرین چاغیندا، بیر اوزو قیز، بیر اوزو گلین اولان فاطوشون اری بیر ایش قضاسیندا اؤلوب اونو ایکی صغیر اوشاقلا یالقیز بوراخدی. کیمسهسیز قادین بیر مودّت بالالارینین قارنینی دویورماق اوچون او قاپی بو قاپینی چالاراق ایش آختارماغا باشلادی آنجاق ایکی یئتیم اوشاقلا کیم اونا ایش وئرردی؟ ایشوئرنلر تاپیلاندا ایسه، ایشدن چوخ اوندان باشقا ایش گؤزلهییردیلر!
الی هر یئردن اوزولن یازیق فاطوش ائنینده-سونوندا اؤزونو ساتماق فیکرینه دوشدو آنجاق بیریاندان دا آللاهدان، جهنم عذابیندان قورخوردو. چوخلو دوشونوب داشیندیقدان سونرا بیردن بئینینه ووردو گئدیب کندلرینین موللاسی شیخآغا ایله بو مؤوضو حاقیندا دانیشیب ایجازه آلسین. چادیراسینی باشینا سالیب شیخآغانین خیدمتینه یئتیشهرک احوالاتی اولدوغو کیمی اونا دانیشدیقدان سونرا سوروشدو:
- آغا باغیشلایین ها! اؤزوم قارا، اوشاقلاریمین قارنینی دویورماق اوچون من ترسآوانین جاندارما باشچیسی قوچو نیظاما وئرسم آللاه منی جهنم اودوندا یاندیرار؟
شیخ آغا استغفرالله دئییب یئره باخدی:
- قیزیم! آللاه سنی قیرخ گون جهنم اودوندا جاییر-جاییر یاندیرار!
- ترس آوانین کندخوداسی مشه ایسلام وئرسم نئجه؟-دئیه گئنه سوروشدو فاطوش.
- اوندا ایکی آی جهنم اودوندا یاناجاقسان-دئدی شیخ آغا.
- ترس آوانین موعلیمینه؟
- اوچ آی!
الی هریئردن اوزولن فاطوش فیکیرلشیب-فیکیرلشیب سون شخصین آدینی یاواشجادان آپاردی:
- ترس آوانین موللاسینا وئرسم نئجه؟!
شیخ آغانین قاش-قاباغی آچیلیب گولومسوندو:
- قیز نییه یاواشدان دانیشیرسان؟ دئنن بهیشته گئتمک ایستهییرم دا!!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
اؤلکهده قیتلیغین سببی
دوکتور جئری
سحر چاغی قلئیچی مورتوض فهله مئیدانینا گئدنده، آروادی خوُیلو خانیم برک-برک بیلهسینه تاپشیرمیشدی:
- نئچه آیدیر ائوده ات، یاغ، دوگو، یومورتا تاپیلمیر؛ یئتیملریم یاوان چؤرک یئمکدن کیبریت چؤپونه دؤنوشوبلر. آخشام ائوه قاییداندا سایدیقلاریمی آلمازسان ائوه گلمهیهسن ها!!
ایندی گون اورتا چاغی ایدی، یازیق قلئیچی مورتوض هله ایش تاپمامیشدی. قیزمار گونش کلهسینه تاپداییردی. الی بوش نئجه ائوه قاییداجاغینی دوشونوردو. خوُیلو خانیمین هده-قورخولاری یادینا دوشدو. آیاقلاری تیترهدی. بیردن عاغلینا گلدی، گئدیب دوستلارینین بیریندن بورج ایستهسین. آنجاق دوستلاری دا اؤزو کیمی هامیسی قارنی آچیق ایدیلر. فیکری ددهلیگی شیخ آغایا گئتدی. دیشلرینی قیسدی. اونون اوزونو گؤرمکدن زهلهسی گئدیردی. حاضیر ایدی اؤلسون آمما اونون قاپیسینا گئتمهسین. آنجاق باشقا چاره ده یوخ ایدی. بوخچاسینی قولتوغونا ووردو. کؤنولسوزجه شیخ آغانین ائوینه ساری یولا دوشدو.
زنگی باسدیقدا بئیتین قوللوقچو قاپینی آچدی. شیخ آغا حیطده قوزو اتی شیشه چکمکده ایدی. کابابین ایگی قلئیچینین آغزینی سولاندیریب قارنی قاررا-قورا سالدی. شیخ آغا باشینی قووزاییب بیردری- بیر سوموک اولان قلئیچی مورتوض گؤرونجه قاققاناق چکیب دئدی:
- اوغول مورتوض سنی گؤرونجه ائله سانیرام اؤلکهمیزه قیتلیق گلیب!
دیشی باغیرساغینی کسن قلئیچی مورتوض، یوز اللی کیلولوق شیخ آغانی آلتدان یوخارییا سوزهرک جاوابدا دئدی:
- آغا! من ده سیزی گؤرونجه بو قیتلیغین سببینی آنلاییرام!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
دؤولتی صابون
دوکتور جئری
قلئیچی مورتوض نئچه واخت ایدی گئجهلری آلتینا ایشهییردی. یازیق آروادی خوُیلو خانیم بئش - اوچ گون بو وضعیته دؤزسه ده سونوندا دیله گلیب، "اشی! ائوده صابون قالمادی، اللریم موندارچیلیقلارینی یوماقدان قاریدی؛ یا دوختورا گئت یا من ددهمین ائوینه گئدهجگم" دئیه سسینی باشینا آتاراق یورغان دوشگی حیطه تولازلادی. خطری قولاغینین دیبینده حیسّ ائلهین قلئیچی مورتوض چارهسیزلیکدن ائله او گون اؤزونو یولداشی دوکتور جئرینین مطبینه یئتریب اوتانا-اوتانا احوالاتی اولدوغو کیمی اونا دانیشدی. دوکتور یاخشی دینلهدیکدن سونرا آچیقلادی:
- آلتینا ایشهمهنین سببی استرسدیر.
قلئیچی مورتوض حیرصلندی:
- بو استرس داها هارادان گیردی بیزه؟!
دوکتور گولومسوندو:
- بو گون اؤلکهمیزده استرسین باشلیجا سببلریندن ایشسیزلیک، پولسوزلوق، اومودسوزلوق و باهالیق کیمی عامیللری سایماق اولار کی ماشاالله هامیسی دا سیزین حالینیزا شامیلدیر!
قلئیچی مورتوض تدیرگین اولدو:
- دوختور یانی دئییرسیز، مسئوللار بو موشکوللری حلّ ائدینجهیه قدر من آلتیما ایشهیهجگم؟ بلکه اللی ایلهجن بو موشکوللر حلّ اولونمادی؟!
دوکتور گولهرک میزینین چکمهجهسیندن بیر قوطو حب چیخاردیب قلئیچی مورتوضا اوزاداراق:
- گئجهلری یاتاندا بیر دنه بو حبلر آت. اینشاالله داها ایشهمزسن.-دئدی.
***
قلئیچی مورتوض گئجه یاتارکن ایشینی برک توتسون دئیه بیر حب یئریه ایکیسینی آتیب باشینی یاسدیغا قویدو. گئجهنین بیر واختی یوخودا گؤردو بازاردا دولانیر. بیردن گؤردو کورش زنجیری ماغازاسینین قاباغینا خئیلک آدام ییغیشیب. یاخینلاشیب بیریسیندن سوروشدو: آی قارداش بورادا نه وئریرلر؟ طرف دئدی: " دؤولتی دون تویوق وئریرلر". قلئیچی مورتوض ،" بیر ایل اولار آغزیمیزا ات دَیمهییب یاخشیسی بودور دوروم من ده آلیم" دئیه فیکیرلشنده گؤزو خیابانین اوتاییندا داریوش زنجیری ماغازاسینا ایلیشدی. هارادانسا اؤرگینه دامدی اورادا دؤولتی صابون وئریرلر. اؤز-اؤزونه ،" صابون تویوقدان واجیبدیر، خویلو خانیم گونده دئیینیر صابونیمیز قورتولوب."دئیهرک قاچا-قاچا داریوش ماغازاسینا طرف گئتدی. دون تویوق صفینده دوران جاماعات، داریوش زنجیری ماغازاسیندا دؤولتی یاغ وئریردیگینی ساناراق دون تویوق صفینی بوشلاییب قلئیچی موتورضون آردیجا قاچیشماغا باشلادیلار. داریوش ماغازاسیندا گئرچکدن دؤولتی صابون وئریردیلر. قلئیچی مورتوض ماغازایا گیرجک أییلیب صابون قوتولارینی قوجاقلادی آنجاق آردیجا گلن جاماعات اونو ییخیب قارنینین اوستوندن گئچدیلر.
خویلو خانیم زارتا زورت سسیندن یوخودان دیسکیندی. قلئیچی مورتوض آلتینا سیچماقدا ایدی! ایکی الی ایله قلئیچینین باشینا تاپدادی:
- دوختورونا لعنته گلسین! گونده ایشهییردین بو گون سیچدین؟!
قلئیچی یاواشجا بیر گؤزونو آچدی:
- داریخما خانیم! عوضینده بیر قوطودؤولتی صابون آلمیشام!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
گئنه فاطییا تومان اولمادی!
دوکتور جئری
نئچه گون ایدی خوُیلو خانیم، "فاطینین
تومانی یوخدور!"دئیه قلئیچی مورتوضون بئینینه قوْورا چکیردی. خورونا سالقینی باشلایاندان،
زیبیل قابیلاری آختاراراق عایلهسینی گئچیندیرن قلئیچی مورتوض نه قدر،" آی
آرواد! زیبیل آختارانلاری سایی گونو گوندن چوخالماقدا، من چتینلیکله قارنیمیزی دویوماغا پول
چیخاردیرام هارادان گتیریم فاطییا تومان آلیم؟" دئسه ده خوُیلو خانیمین
کلّهسینه باتمیردی کی باتمیردی.
دونن هارادانسا قلئیچی مورتوض ائشیتدی، ددهلیگی
شیخ آغا ایللیک بودجهنی پایلاماقدادیر. تو دابانا اؤزونو ددهلیگینین دؤولت سراسینا
چاتدیردی. تام واختیندا یئتیشمیشدی. شیخ آغا بودجه صاندیغینی قاباغینا قویوب اهل-عیالی
دینلهیهرک بودجه آییریردی. اؤنجه حاجیه خانیم دیله گلدی:
- شیخ آغا!.. ایجازهزله بایرامدا ایستهییرم
زیارتی بیر سفر اوچون کانادایا گئدم.
شیخ آغا گولومسهیهرک ال آتیب بودجهدن اون-اونبئش
بئلی باغلی گؤی اسکناس گؤرتورب حاجیه خانیما اوزاتدی. حاجیه خانیم تشکور ائدهرک
پوللاری آلیب اوتاقدان چیخدی.
- آغا!.. ماشینیمین اوستونه قوش زیللهییب
ایستهییرم اونو دَییشم اولسا بو ایشه
بیرآز بودجه آییراسیز-دئیه شیخ آغانین بؤیوک اوغلو یئریندن قالخدی.
- آلا..بو دا سنین! – دئیه شیخ آغا یئددی-سککیز
بئلی باغلی اسکناس اونا اوزاتدی.
شیخ آغانین بؤیوک قیزی اوتاغین بوجاغیندان دئدی:
- آغاجان!.. من ده صدا و سیمامی بیرآز مرمت
ائلهمک ایستهییرم.
- بو قدر گؤرر؟- دئیه شیخ آغا بئش-آلتی بئلی
باغلی دا اونا وئردی.
بونا شیخ آغانین کیچیک قیزی دایانا بیلمهدی:
- آغا! من ده ایستهییرم بورونومو عمل ائلهیم!
شیخ آغا اؤفکهلندی:
- مگر بیلدیر عمل ائلهمهدین؟
- نییه عمل ائلهدیم آنجاق بو ایل اوجو بیرآز
سول طرفه اَییلیب ایستهییرم اونو دوزلدم!
شیخ آغا حیرصله اوچ-دؤرد بئلی باغلی اسکناس
اوستونه آتدی.
سیرا شیخ اورتانجی اوغلونا چاتدی سایغی ایله الینی
باغیرینا باسدی:
- آغا! خالقیمیزین آغیر دورومدا یاشادیغینی
نظرده آلاراق من ایستهییرم بیر موسیسه آچام..
شیخ آغا آلقیشلاییجی باخیشلارلا اونو سوزهرک
سؤزونو کسدی:
- آفرین..آفرین اوغلوم! بو موسیسهده نه ایش گؤرهجکسن؟!
- آغزی دوعالی خادیملریمیزی بو موسیسهیه
توپلاییب اونلاردان ایستهیهجگم خالقیمیزین دورومون یاخشیلاشماغی اوچون
گئجه-گوندوز دوعا ائلهسینلر!
یاش شیخ آغانین گؤزلرینده حالقالاندی. ال آتیب
صاندیقدان سککیز-دوققوز بئلی باغلی اسکناس گؤتوروب اوغلونون قاباغینا قویدو.
اوشاقلار بیربیر بودجهلرینی آلیب اوتاقدان
ائشیگه چیخدیلار. آرتیق اوتاقدا قلئیچی مورتوض ایله شیخ آغادان باشقا کیمسه
قالمامیشدی. شیخ آغا اَیری-اَیری قلئیچی مورتوضا باخدی:
- هه.. سن نه دئییرسن؟!
- قوربانین اولوم دده! فاطینین تومانی یوخدور
مومکونسه بودجهدن بیرآزجیق وئرهسیز فاطییا بیر تومان آلیم.
شیخ آغا قاش-قاباغینی تورشاتدی:
- بودجه قورتولدو.. اینشاالله سنینکی قالسین
گلن ایله!
قلئیچی مورتوض قاش-گؤز ایله صاندیغی گؤستردی:
- دده! آخی صاندیقدا هله نئچه بئلی باغلی گؤی
اسکناس وار!
شیخ آغا بیج-بیج گولدو:
- او پوللار اؤزومه لازیمدیر.. ایستهییرم
اؤزومه بیر مصنوعی دستگاه آلام..
قلئیچی مورتوض برک اینجیدی:
- دده! اولماز ولخرجلیق ائلهمهیهسیز! مگر
بیلدیر بیر چینی مصنوعی دستگاه آلمامیشدیز؟!
شیخ آغا گولومسهدی:
اوغول سن بیلمزسن، دئییرلر بازارا تزه بیر
مصنوعی دستگاه گلیب طبیعیسی ایله قیل وورمور. ایستهییرم اؤزومه اونلاردان بیرینی
آلام...
قلئیچی مورتوض آیاغا قالخیب ساغوللاشمادان
اوتاقدان چیخماق ایستهینده شیخ آغا آرخادان سسلندی:
- بیر دایان!
قلئیچی مورتوض گئری دؤندو. شیخ آغانین الینده
قارا بیر موشامبا وار ایدی.
- گل آپار بونو سات! اینشاالله پولو ایله
عملینی آشیرارسان؟
قلئیچی مورتوضون گؤزلری پاریلدادی:
- قوربان اولوم دده بو نمنه دیر؟
شیخ آغا فیسیلدادی:
ـ بیلدیرکی مصنوعی دستگاهیمدیر...
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
ایسلام خطرده دئییل!
دوکتور جئری
آللاه حؤکومتدن راضی اولسون، گئنه مجلیس سئچکیلرینی علم ائلهدی یوخسا لاپ داریخمادان پارتلایاجاق ایدیک! گئچن هفتهیهدک ایشیمیز بو اولموشدو؛ مشه نیظامین قهوهخاسینا گئدیب سامانی چایلاریندان ایچهرک یازین گلمهسینی، شهرده فهلهلیگین چیخماسینی گؤزلهیک؛ آنجاق ایندی نئچه گوندور یولوموزو کندین مچیدینه اگمیشیک. ندنی ده مجلیس سئچکیلرینه آدای اولان نومایندهلرین، کندیمیزه تؤکولوشمهسیدیر. آللاه حؤکومت ایله آدایلارا اوزون عؤمور وئرسین، ایندی رنگلی چای ایله شیرنی قاباغیمیزدان اسکیک اولمور، آرا-سیرا ساندویج ده خالقین آراسیندا پایلاییرلار. هله آدایلارین بیری سؤز وئریب جومعه آخشامی گونو ددهسی نین احسانینا مچیدده کاباب وئرهجکدیر.
دونن آخشام ، مجلیس سئچکیلری آدایلاریندان ، جناب وکیلزاده ، باشلاریندا شیرنی خونو گؤتورن ییرمی بئش نفرین ائشلیگینده مچیده وارید اولدو. ترسآوالیلار دریندن جوشقولاندیلار. دوغرودان دا کندلیلر کاتتانین اوغلونون تویوندان، بو قدر خوْن گؤرمهمیشدیلر. جناب وکیلزاده میکروفونون دالینا گئچیب قاباقکی مجلیس نومایندهسینین پوخ-سودوگونو ائشیگه تؤکندن سونرا دئدی:
- حؤرمتلی ترس آوالیلار! بوگون اینتیخاباتدا شیرکت ائلهمک بیر وظیفهیی شرعیدیر. بؤیوک دوشمن آمریکا جنگی گمیلرینی گتیریب بؤیروموزه دایاییب. ایسلام خطرده دیر...
جناب وکیلزادهنین سؤزلرینین بوراسیندا، جاماعاتین آراسیندان قلئیچی مورتوض آیاغا قالخیب بارماغی ایله مینبرین دیبینده اوتوران کاتتا ایسلامی گؤستهرهرک اعتراض ائله دی:
- ایسلام هئچ ده خطرده دئییل، ماشالله بئش یوز قویونو وار!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
خوش خبرلر یولدادیر
دوکتور جئری
اوستاد دفتری قزئتی بوکوب میزین اوستونه قویدو:
- آنایاسانین 15-نجی و 19.نجی مادّهلری ایجرا اولوناجاق، مدرسهلرده آنادیلی اوخوتدورولاجاق، سراسری تورکجه گوندهلیک بوراخیلاجاق، سراسری تورکی تلویزیون کانالی آچیلاجاق، اورمو گؤلونه سو چکیلهجک، ایشسیزلره ایش، ائوسیزلره ائو وئریلهجک، ماعاشلار آرتاجاق ....
سئوینجک سؤزلرینی کسدیم:
- هاچان..هاچان بو ایشلر اولاجاق؟!
اوستاد دفتری فیسیلدادی:
- سئچکیلر قاباغی!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
قلئیچی مورتوض و برجام
دوکتور جئری
ترس آوادا ایش اولمادیغی اوچون، قلئیچی مورتوضلا خالاسی اری کئفلی ایسکندر چالیشماغا باشکنده گئتمیشدیلر. ایکی آی بیرگه ایش آختاریب تاپا بیلمهیینجه هرهسی تکباشینا ایش آختارماغا قرار وئرمیشدیلر.
آلتی آی سونرا قلئیچی مورتوضلا کئفلی ایسکندر گؤروشموشلر. قلئیچی مورتوض باخمیش، خالاسی اری بتر زنگین اولموش. باهالی بیر ماشین مینمیش، باهالی بالتارلار گئیمیش، قولونا قیزیل ساعات تاخمیش.
- خالا اری اوچ-دؤرد آیدا نئجه زنگین اولدون؟-دئیه قلئیچی مورتوض سورشموش.
کئفلی ایسکندر گولومسهیهرک دئمیش:
- سندن آیریلاندان سونرا مرکزی بانکدا ایش تاپدیم. هر گون ایشدن چیخاندا بیر-ایکی دنه آزادی سیکهسی اوتوب ائوده سیچیردیم. بئلهجه سیکهلری ییغیب زنگین اولدوم.
ایکیسی یئنه آیریلمیشدیلار. بو اولایدان بیرآی گئچمهمیش قئلیچی مورتوض خالاسی ارینی گؤروشمگه چاغیرمیش. کئفلی ایسکندر باهالی ماشینی ایله گؤروش یئرینه چاتینجا باخمیش قلئیچی مورتوض بیر قوجامان تانکا مینهرک پولیس ماشینلاری، هلیکوپترلر اسکورتوندا گلمکدهدیر.
کئفلی ایسکندر چاشقین-چاشقین قئلیچی مورتوضدان سوروشموش:
- بونلار نمنهدیر؟!!
قلئیچی مورتوض اوزونتو ایله دئمیش:
- سندن آیریلاندان سونرا، اورانیوم کارخاناسیندا ایشه باشلادیم. هر گون ایشدن چیخاندا بیرآز زنگینلشدیریلمیش اورانیوم اوتوردوم. بوگون بیر اوسدوردوم کارخانانین یاریسی پاتلادی. ایندی منی آپاریرلار شهرین ائشیگینده سیچیم!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
ایشلهسم ده، ایشلهمهسم ده
دوکتور جئری
بیزیم بو اوستاد دفترینین کیچیک اوغلو چوخ چالیشقان بیر اوشاقدیر. یوکسک تحصیلاتینی بیتیریب ایش تاپا بیلمهینده، چوخلارینین ترسینه، مدرکینی بیر قیراغا قویوب بنّا یانیندا کرپیچ آتماغا باشلامیشدی. تیکینتی ایشی اولمایاندا ایسه خیابان قیراغیندا جوراب ساتیردی. دئمک اولار ایندییهدک من اونو بوش-بئکار گؤرمهمیشدیم. آنجاق بایرامدان بو یانا، او هر گون قزئته قولتوغوندا تئیمورآغانین قهوهخاناسینا گلیب بولماجا چؤزمکله واختینی سورتور! دونن بیلهسینه یاناشیب اویان-بویاندان دانیشاندان سونرا ایش-گوجوندن سوروشدوم.
- ایشلهمیرم!- دئدی.
اوزونتو ایله باشیمی توولایا-توولایا:
- بوگونلر ایش تاپماق چتیندیر هر حالدا!- دئدیم.
گولومسوندو:
- ایش اولسادا، اولماسادا من ایشلهمیرم!
شاشیردیم، چالیشمادیغینین ندنی سوروشدوقدا دریندن بیر سولوق آلیب دئدی:
- بیلدیگین کیمی قاباقجالاری بنا یانیندا ایشلهییردیم. بیلدیر آتام اللریمین قابارینا دؤزمهییب اویان-بویاندان بئش میلیون تومن جورلهدی، بیر ایش یولا سالیم. یولداشلاریم دئدیلر، قیزیل سیکّه آل. بئش میلیونلا اوچ دنه سیکّه آلماق اولاردی.من اونلارین سؤزلرینه قولاق آسماییب بیر جوراب توخوما دزگاهی آلیب گئجه-گوندوز ایشلهمکله بئش میلیونلوق سرمایهمی اون بئش میلیون ائلهدیم..
دانیشیغینی کسیب آلقیشلاماغا باشلادیم:
- ساغ اول واللاهی!!..نه دئمیشم بئله ایشه...
اوستادین اوغلو گولدو:
- دوزدور من بئش میلیونو بیر ایلده اون بئش میلیون ائلهمیشدیم آنجاق بو ایل، اون بئش میلیونلا گئنه تکجه اوچ دنه سیکّه وئریردیلر! یعنی، منیم بیر ایللیک تاقا-تاققیم هاوایا گئتمیشدی! بو اوزدن فیکیرلشدیم؛ مادامکی ایشلهسم ده، ایشلهمهسم ده سرمایهم اوچ دنه سیکهدیر، اون بئش میلیونو وئریب اوچ دنه سیکه آلدیم!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
دؤولت دولارین قیمتینی نئجه کُنترل ائدیر؟
دوکتور جئری
ییرمی ایل بوندان قاباق، قلئیچی مورتوض اوجا بوی، ائنلی کورک، بوغو بورما بیر گنج ایدی. سرت داشی اووجوندا سیخسایدی سویونو چیخاردا بیلردی. چوخ باجاریقلی ایدی، هر ایش الیندن گلردی. آنجاق بونلارلا بئله ایش تاپماقدا چتینلیک چکیردی. داها دوغروسو ایش تاپیردی آمما بیر-ایکی گونون ایچینده ایشدن قوْووُلوردو. مومکوندور دئیهسهنیز: حتما اخلاقی یوخ ایدی. یوخ!..یوخ!.. او، چوخ گولش قاباق، سؤزه باخان، باشی آشاغی بیر اوغلان ایدی. سوروشورسونوز: بئله ایسه، نییه ایشدن قوْووُلودو؟!
قلئیچی مورتوضون ایشدن قوْووُلماسینین سببی "مبراتا قالمیشی" ایدی! بللی اولمایان ندنلره گؤره، اونون "میراتا قالمیشی" گون بویو قالخمیش دورومدا ایدی! اؤنجهلر، گئن تومان گئیهرک بو عئیبی گیزلتمک ایستهسهده ایشه یارامادی؛ گئنه بیر آغاجدان گؤزه سوخولوردو! ساعاتدان،ساعاتا بوزلو سویا باسدی، داها بتر شاخلاندی! یئمگینه قورو لومون، کافور تؤکدو، ترس نتیجه آلدی...
هریاندان علاجی کسیلمیش قلئیچی مورتوض، بیرگون ددهلیگی شیخ آغانین حضورونا یئتیشهرک اوتانا-اوتانا احوالاتی اولدوغو کیمی دانیشیب گؤستریش ایستهدی. شیخ آغا بیر سوره دوشونجهیه دالدیقدان سونرا سوروشدو:
- شیخ حسن دولگری تانییرسان؟
- هه!.. آغاجچیلار راستاسیندا نجّار دوکانی وار.
- اونون یانینا گئت. منیم سالامیمی یئتیر. علاج اونون یانیندادیر!
شاشیرمیش قلئیچی مورتوض، نسه دئمهدن جلد اؤزونو نجّار دوکانینا چاتدیردی. شیخ حسن دولگر گؤز آلتی قلئیچی مورتوضون قالخمیشینی اؤلچو-بیچی ائتدیکدن سونرا، بوخجونو گؤتوروب دوکاندان ائشیگه چیخدی. چوخ چکمهدی، قاییتدی. الینده بیر هاچا وار ایدی. شیخ حسن هاچانی قلئیچی مورتوضا اوزاداراق آچیقلادی:
- بو هاچانی اوستدن میراتا قالمیشان ووراجاقسان!
دوغرودان دا هاچا ایشه یارادی.
***
بو اولایدان اون بئش ایل گئچمیشدی. قلئیچی مورتوض چئشیدلی قوللوقلاردا چالیشاراق اؤزونه خئیلک مال-دؤولت ییغیب سئودیگی، موللا فرضعلینین قیزی- خویلو خانیملا ائولنمیشدی. آنجاق بو دؤنه آیری بیر سوْرون یاخاسیندان یاپیشمیشدی: "میراتا قالمیشی" قالخمیردی!
چئشیدلی داوا-درمانلار ایشه یارامایینجا، ددهلیگی شیخ آغایا مراجیعت ائتمهدن دوس-دوغرو شیخ حسن دولگرین دوکانینا قوشدو. اؤپوش-گؤروشدن سونرا دردینی دانیشیب درمان دیلهدی. شیخ حسن دولگر گولومسهیهرک دئدی:
- علاجی چوخ ساده دیر؛ بو کز هاچانی آشاغیدان ووراجاقسان!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
میللتی نئجه سئویندیرمک اولار؟
دوکتور جئری
اوچاق گؤیه قالخدیقدا، قلئیچی مورتوض اؤزل آفتافانی برک-برک باغیرینا باسدی. قلئیچی، توپ فابریکاسیندا ایشینی الدن وئردیکدن سونرا ددهلیگی شیخ آغانین تاپشیریغی ایله جومهور باشقانینین قوللوغوندا چالیشماغا باشلامیشدی. اونون یئنی ایشی ساده اولسا دا چوخ حساس ایدی! باشقان، اوستانی سفرلرده آفتافا گؤتورمک ایستهینده، او اؤزل آفتافانی ایلیق سو ایله دولدوروردو.
قلئیچی مورتوض، گؤزونو باشقان ایله یاردیمچیسی بورونو یئکهدن آییرمیردی. اوجادان دئییب، گولوب، دانیشیردیلار. بیردن بورنو یئکه اوچاغین پنجرهسینی آچیب دئدی:
- من ایستهییرم، 50 دنه "سبد کالا" آّشاغییا آتام، 50 نفر سئوینسین.
باشقان گولدو:
- بئله ایسه، من ده ایستهییرم 100 دنه " بسته حمایتی" آشاغییا آتام، 100 نفر سئوینسین.
قلئیچی مورتوض اؤزونو ساخلایا بیلمهدی:
- قوربان!.. من ده ایستهییرم ایکیزی آشاغییا آتام 80 میلیون نفر سئوینسین!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
ایقتیصادیاتیمیزین احوالاتی
دوکتور جئری
آتالاریمیز دئییبلر: تانری دمیر قاپینی باغلاسا، آلتین قاپینی آچار. دوغرودان دا بئلهدیر! تحریملر باشلایاندا، قلئیچی مورتوض ایشینی الدن وئردیسه ده عوضینده ترسآوانین آدلی-سانلی عایلهلریندن ساییلان موللا فرضعلینین قیزی حاجیه خویلو خانیملا ائولهنه بیلدی.
نئچه ایل ایدی قلئیچی مورتوض، ددهلیگی شیخ آغانین ایسماریشی ایله توپ فابریکاسیندا چالیشماقدا ایدی. گؤزه گلیم ده آیلیق آلیردی. کئچنلرده فابریکانین باشقانی قلئیچی مورتوضو یانینا چاغیریب ایشدن بوراخیلدیغینی بیلدیرهرک آرتیردی:
- اوغلوم! دوزدور بیز یئل باخیمیندان اؤلکهده خودکفالیق درجهسینه یئتیشمیشک، آنجاق دیشاریدان گلن توپ دریسینین تحریم اولدوغونا گؤره فابریکانی باغلاماق زوروندا قالمیشیق!
قلئیچی اوزگون-اوزگون ایش یئریندن چیخیب اؤزونو ددهلیگینین ائوینه چاتدیردی. ایچرییه گیرنده ددهلیگی، موللا فرضعلینی یولا سالماقدا ایدی. قوناق گئدهلی، قلئیچی مورتوض ایشسیز اولدوغونو آچیقلادی. ددهلیگی بیرآز دوشوندوکدن سونرا دئدی:
- ایستهییرسن موللا فرضعلینین قیزینی سنه آلیم؟!
قلئیچی مورتوضون دویونلنمیش قاش-قاباغی آچیلدی:
- آخی منیم هله ایش-گوجوم یوخدور!
شیخ آغا گولومسوندو:
- موللا فرضعلی ایله قوهوم اولسان ایش ده تاپیلار. سن فیکر ائلهییرسن او قویار بیریجیک کورهکنی ایشسیز قالسین؟!
قلئیچی مورتوض، موللا فرضعلینین قیزی خویلو خانیمی بئش-آلتی یول مچیده گئدنده، مرثیهدن قاییداندا، گؤستریلرده قول سیلکهلهینده گؤرموشدو. خویلو خانیمین بیرآز یاشی گئچسه ده بویلو-بوخونلو بیر قادین ایدی. همیشه چارشافا بورونسه ده، یئریینده گؤزل اندامینین آلچاق-اوجالاری تیترهییردی. بو تیترهیشلر، هر گؤروشده قلئیچی مورتوضون اورگینی ده تیترتمیشدی!
قلئیچی مورتوض اوتانجاقدان باشینی آشاغی سالیب، "نه بیلیم؟!" دئیهرک راضیلیغینی بیلدیردی.
***
دوگون گؤزلندیگیندن تئزراق باش توتدو. کبین کسیلندن سونرا قلئیچی مورتوض، ددهلیگی شیخ آغانین ائویندن موللا فرضعلینین ائوینه داشیناراق ائو اوغلو اولدو.
توی گئجهسی،ائل-طایفا خانیملاری سالام-صلوات ایله بیگ-گلینی گردگه اؤتوردولر. اوتاقدا بالاجا بیر چیراغ یانیردی. قلئیچی مورتوض ایله خویلو خانیم یاناشی گئدیب تختین اوستونده سسسیز-سمیرسیز اگلشدیلر. بیرآزدان قلئیچی مورتوض، خویلو خانیم اوزنه گولومسهیهرک کوتونو اگیندن چیخارتدی. خویلو خانیم دا گلینلیگینی چیخارتدی. قلئیچی مورتوض ال آتیب جورابلارینی چیخارداندا، خویلو خانیم ساچلارینی چیخاردیب آسمایا آسدی. قلئیچی مورتوض شاشقین-شاشقین گلینین پیریلدایان باشینا باخا-باخا، خویلو خانیم ساغ گؤزو ایله سول قولاغینی چیخاردیب ماسانین اوستونه بوراخدی. آردیجا ایسه، دیشلرینی چیخاردیب سو بارداغینا سالاراق مورتوضون شالوارینا ایشمار ائلهدی. قلئیچی مورتوض شالوارینی سیییرینده، خویلو خانیم یانچاغینی آچیب تختین آلتینا آتدی، سونرا ال آتیب دوشلوگونو آچدی؛ ایکی بالاجا توپ یئره دیغیرلاندی!
قلئیچی مورتوض توپلاری گؤردوکده تلهسیک قاپییا ساری قاچدی.
خویلو خانیم نیگران اولدو:
- مورتوضجیغیم! هارا گئدیرسن؟!!
قلئیچی مورتوض نفس وورا-وورا فیسیلدادی:
- هئچ! یادیمدان چیخیب، دستگاهیم ددهلیگیمگیلده قالیب، گئدیرم اونو گتیرم!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
نییه بیزه اینانمیرلار؟!
دوکتور جئری
ائله بیل دونن ایدی؛ عسگرلیک خیدمتینی تزه بیتیرمیشدیم. بیر گون ایش دالیجا بازاری الک-ولک ائلهینده، اسکی قونشوموز رحمتلیک عبدیله توش گلدیم. اؤپوش-گؤروشدن سونرا ایشسیزلیگیمی آنلادی:
- ایستهسن گل بیرگه ایشلهیک.- دئدی.
سئوینجله:
-نه ایشی؟!-دئیه سوروشدوم.
- عقرب ایشی- دئدی.
شاشیردیغیمی گؤرونجه آرتیردی:
- دوکتور ژورانی تانیبیرسان؟
ژورا دیش دوکتورو ایدی. باشیملا هه دئدیم.
عبدیل آچیقلادی:
- دوکتور عقرب آلیر. دئییرلر؛ عقربلرین آغیسیندان(زهریندن) دیش کئییتمه درمانی دوزلدیر. قارا عقربلری یوزه، ساری عقربلری ایسه اللی تومنه گؤتورور. من اوچ-دؤرد گوندور عقرب اوولاماغا گئدیرم. نئجه اولسا فهله حاققی چیخیر..
- هله عقربلری هارادان تاپیرسان؟!
- عقرب چوخراق خارابا یئرلرده اولار، شهرده ده نه بول خارابا ائو!
***
ائرتهسی گوندن، عبدیله قوشولوب عقرب اوولاماغا گئتدیم. ایشلر یاخشی گئدیردی. گونده بئش-اون عقرب اوولایاراق خرجیمی چیخاردیردیم.
بیر گون عقرب اوووندان قاییداندا عبدیل اوزگون-اوزگون دئدی:
- بئله اولماز!!
- نئجه یعنی بئله اولماز؟!
- توتدوغوموز عقربلرین یاریدان چوخو ساریدیر؛ هئچ بیلیرسن گونده نئچه تومن ضرر ائلهییریک؟!!
برکدن گولدوم:
- ضرر؟!!
-....
مطبین عوضیه عبدیل منی ائولرینه چکدی. یاریم ساعاتدان، گؤزلریمه اینانا بیلمیردیم. عبدیل سوبانین هیسی ایله ساری عقربلری ائله بویامیشدی، قارا عقربلردن سئچمک اولموردو! او آخشام عقربلری پول ائلهیندن سونرا اؤِزوموزو چیلووکابابا قوناق ائلهدیک!
ایکی گون سونرا، عقرب شوشهلرینی ماسانین اوستونه قویاندا دوکتور ژورا بیر قارا عقربلره، بیر بیزه باخیب دئدی:
- موسولمانلار! بوندان بئله سیزین عقربلریز قارا دا اولسا اللی تومنه آلاجاغام!!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
سیزه امنیت لازیم دئییل می؟!
دوکتور جئری
دونن کئفلی ایسکندردن ائشیتدیم،
قلئیچی مورتوضو آروادی ائودن ائشیگه اؤتوروب. سالیغینی توتدوقدا آنلادیم گئدیب
حاجی نیظامین کؤهنه حامامینین تولانبارخاناسیندا قالیر. تلم-تلَسیک اؤزمو اورایا
یئتیردیم. جیریلتی ایله قاپینی آچیب ایچری گیردیم. مورتوض ال-قولتوق
دیوارین دیبینده اوتورموشدو. اوست-باشی قاپقارا ایدی. منی گؤرجک آیاغا قالخدی.
- مورتوض بگ بورادا نه قاییریرسان؟- دئیه سوروشدوم. دولوخساندی؛ دینمهدی.
قوجاغیمی آچیب اؤپوشمک ایستهدیگیمده باشینی چیگنیمه قویوب هؤنکور- هؤنکور آغلادی:
- خویلو خانیم منی ائودن ائشیگه اؤتوروب!
- نه اولوب اولمایا گئنه بیلهسی ایله دالاشمیشسان؟!
باشینی توولادی:
- یوو.. گئچن هفته آخشام ائوه دؤننده، خویلو خانیم دئدی: "پول وئر گئدیم چؤرک
آلیم." دئدیم:" پولوم یوخدور، هله ایش تاپمامیشام." خویلو خانیم دا حیرصلهنیب سسینی آتدی باشینا:- "دئینده
پول وئر چای-چؤرک آلیم، دئییرسن پولوم یوخدور هله ایش تاپمامیشام. دئیینده گازی،
برقی، کسیبلر پول وئر قبضیلری وئریم، دئییرسن پولوم یوخدور هله ایش تاپمامیشام، دئیینده
پول وئر اوشاقلارا پار-پالتار آلیم دئییرسن پولوم یوخدور هله ایش تاپمامیشام، دئینده
اوشاق مریضدیر پول وئر دوکتورا آپاریم دئییرسن پولوم یوخدور هله ایش تاپمامیشام. دئیینده،
بؤیوک اوغلان نئچه واختدیر آخشاملاری گئج ائوه دؤنور، بورنونون سویونو ساخلایا
بیلمیر، سایمیرسان. دئیینده، قیزیمیز مشقه دوشوب یولداشلاری ایله گئتسین خلیج همیشگی فارسین
قیراغینداکی اؤلکهلرده ادامهیی تحصیل وئرسین، چگینلرینی سیلکهلهییرسن..."
سونرا اللرینی بئلینه ووراراق قیشقیردی: "دئیه بیلرسن سن بو
ائوده نهیه گرهکسن؟!".
خویلو خانیمی بیرآز یوشوتماق ایستهدیم: "بیلیرسن آرواد! من اولماسام
قونشوموز دونباگؤز عوض گئجه دیواردان آشیب ناموسونا توخانار! یا اونون مؤهتاد
اوغلو گلیب باشیزی کسیب مال-دؤولتیمیزی آپارار!."
مورتوضون سؤزلرینی کسدیم:
- خانیمین نه دئدی؟
- هئچ نه دئمهدی. سوپورگهنی گؤتورب منی ائوده ائشیگه اؤتوردو.
اوزونتو ایله دئدیم:
- ایندی نئجه اولاجاق؟!
- دئییرم، ایجازه وئرسن گلیب بیر نئچه گون سیزده قالیم گؤرک سونرا نه اولور!
- یوخ!.. یوخ!.. اولماز قارداش. بیلرسن آرواد منی ده ائوه بوراخمیر. قاپینی
تپکلهمهینجه اوزومه آچمیر!
شاشیردی:
- یانی قاپینی تپیکلهینده قورخوب اوزونه آچیر؟!!
آجی - آجی گولومسهدیم:
- یوخ بابا!.. آرواد قولتوغوم دولودور دئیه قاپینی اوزومه آچاندا تئز ایچرییه
سوخولورام!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
قلئیچی مورتوض دا دوکتور ایمیش!
دوکتور جئری
قلئیچی مورتوض اوچ آی ایدی ایشسیزلیکدن تئهرانا کؤچوب صابون کارخاناسیندا چالیشماقدا ایدی. کئچن جومعه آخشامی، مین بیر چتینلیکله ایش یییهسیندن ایذین آلیب ترسآوایا قاییداندا اورگی اوزولدو. قونشو آروادلاری ائولرینه گیریب چیخماقدایدیلار. آیاقلاری یئره یاپیشدی. گوجلوکله اؤزونو قاپییا چاتدیراندا اسمرخالا ایله اوز-اوزه گلدی:
- خالا نولوب ؟ دئیه اینگیلدهدی.
خالانین گؤزلری دولدو:
- خویلو خانیم اؤلور.. بیر هفتهدیر نه یئییر، نه ایچیر، نه دانیشیر.
مورتوض حیطی اوچ-دؤرد آددیم ائدهرک پللهلردن چیخیب اؤزونو اوتاغا یئتیردی. آروادی خوُیلو خانیمی اوتاغین اورتاسیندا یاتاغا اوزاتمیشدیلار. گؤزلرینی تاوانا تیکمیشدی. اوزو ساپ-ساری ایدی. بیر قارا چارشافلی قادین باشی اوسته قورآن اوخویوردو. بئش-آلتی آیری قادین ایسه یاتاغین قیراغینا آغلاییردیلار. قادینلار قلئیچینی گؤرونجه آیاغا قالخیب اوتاغی ترک ائلهدیلر. قلئیچی قاپینی دالدان باغلادی.
یاریم ساعات سونرا خویلو خانیم چادیراسینی بئلینه باغلاییب قاپینی سوپوروردو. یاناقلاری قیپ-قیرمیزی ایدی!..
بیر ساعاتدان قلئیچی مورتوض ائودن ائشیگه چیخاندا قونشولاری چوپور مصمه دیشلرینی آغاردا-آغاردا بیلهسینه دئدی:
- مورتوض قارداش سنده بتر دوکتور ایمیشسن ها!!
قلئیچی مورتوض باشینی آشاغی سالاراق دریندن بیر آه چکیب دئدی:
- واختیندا دوکتورلوغومدان خبردار اولسایدیم، قویمازدیم ددهلیگیم، شئیخ بؤیوک آغا اؤلسون!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر