+0 به‌ین
آنادیلینه فاتیحه!
دوكتور جئری
اوستاد دفتری‌نین عمّه‌سی اؤلموشدو. باش‌ساغلیغی وئرمك اوچون آرخاداشلارلا ائولرینه گئتمیشدیك. اوستاد دفتری قاپی آغزیندا اگلشیب، گلیب گئدنلری آغیرلاییردی. سؤز، فئورال آیی‌نین ییرمی بیری (ایسفندین ایكیسی) ، اولوسلار آراسی آنادیلی گونوندن دوشدو. یولداشلار بو گوندن اولان آجیلی-آجیناجاقلی خاطیره‌لریندن دانیشیب، دارتیشیركن اوستاد پرریخته (اسكی اوستاد فرهیخته) قونوشوغا قاتیلدی:
- آرتیق بو سؤزلری بوراخین گئتسین! یئنی دؤولت ائر-گئج مدرسه‌لرده آنادیللری‌نین اوخوتدورماسینا قرارلی‌دیر بیر آز دؤزسه‌نیز....
پروفسور نصرالدین سؤزونو كسدی:
- آنادیلی گونونون رسمی ایل‌سایارا گئچدیگینی، چوماقسیز، دگنگسیز قوتلاندیغینی گؤرمه‌یینجه چتین ایناناجاغیق بو لافلارا....
اوستاد دفتری ال-قولتوق،" دوغرودور، بو سؤزلردن چوخ ائشیتمیشیك.."دئیه پروفسور نصرالدینین سؤزلرینی اونایلادی. بو سیرادا قاپی آچیلیب محله‌نین روحانیسی، موللا فرضعلی ایچری گیردی. اوستاد دفتری بویور ائدینجه منله قهوه‌چی آغا تئیمورون آراسیندا اگلشدی. اوستاد پرریخته دارتیشمانی قالان یئریندن سوردورمك ایسته‌ییردی آنجاق اوستاد دفتری سؤزونو آغزیندا قویوب دارتیشینی بئله یئكونلاشدیردی:
- وار اله گلر..مولك اله گلر..آنادیلی الدن گئتدی.. گئتدی... بیر داها اله گلمز.
موللا فرضعلی عبا-قباسینی ییغیشدیریب قاش-گؤز ایله اوستاد دفترینی گؤستره‌رك یاواشجا آغا تئیموردان سوروشدو:
- مرحومه، والده‌یی مكرمه‌لری‌‌دور؟
آغا تئیمور سورودان بیر شئی آنلامامیش كیمی، بلیرسیزجه باشینی ترپتدی.
موللا فرضعلی اوجا سسله:
- اوخویاق مرحومه‌یی مغغوره‌یی تازه درگذشته؛ آنادیلی حققینده فاتحة مع صلوات..
- اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّد.....
بنزر یازیلار:
قوتلانمایان بایرامیمیز قوتلو اولسون! (آنادیلی گونو)
موللانصرالدین و آنایاسانین 15 نجی مادده سی
آذربایجان اوخوللاریندا توركجه اوخوناجاق !
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
خوش خبر: پولوموزون دگری ایكی‌قات آرتدی!
دوكتور جئری
قاش قارالمیشدی. تو دئییردین گؤیده دونوردو. خیابان قیراغیندا بیر آیاغیمی گؤتوروب بیرینی قویوردوم. سویوق سوموگومه، ایلیگیمه، ایشله‌مكده‌ایدی. تاكسیلار، بسم‌الله‌دان قورخموش جینلر كیمی اؤنومدن ویزلاییردیلار. دؤزوموم توكندی. "دربست" دئیه قیشقیردیم؛ ساپ-ساری بیر تاكسی قاباغیمدا دوندو. بیلمه‌دیم اؤزومو نئجه ایچری آتدیم.دونوم آچیلینجا گؤزومون قیراغی ایله تاكسیچی‌یا باخدیم. دوداق آلتی میزیلداییردی. میزیلتیسی گئت گئده اوجالیب ماهنی‌یا دؤنوشدو. سسی هردن یوغونلاییب هردنسه اینجه‌لیردی:
یوغون سسله:
قوی خانیمی بگ آپاریب
تئزلیگ ایله توی ائله‌سین،
سنی‌ده‌جه من آلارام،
من ده بیر بگ اولارام.
اینجه سسله:
پولون وار؟
یوغون سسله:
وار، وار.
اینجه سسله:
پولون وار؟
یوغون سسله:
بیر آنبار!
اینجه سسله:
پولون وار، گله‌رم،
یوغون سسله:
بیلیرم گلرسن.
اینجه سسله:
بئله، بئله یاریمسان
یوغون سسله:
بئله، بئله جانیمسان
اینجه سسله:
من گئده‌رم او اوغلانا
اونون پولو چوخ اولسون،
اونون پولو چوخ اولسون.
دردی،غمی آز اولسون
پولون وار؟
یوغون سسله:
وار، وار.
اینجه سسله:
پولون وار، گله‌رم
یوغون سسله:
بیلیرم، گلرسن
اینجه سسله:
بئله، بئله یاریمسان،
یوغون سسله:
بئله، بئله جانیمسان.
نای نانانای نانای نانای نانای نانای نای....
ماهنی میزیلتی‌یا دؤنوشونجه "آغزینا ساغلیق" دئیه‌رك تاكسیچی‌یا دؤندوم:
- ماشا‌الله داماغین چاغدیر.. اولمایا بو گئجه "سبد كالا" ایله ائوه گئدیب خانیمی سئویندیره‌جكسن؟!
قاققاناق چكه‌رك:
- یوووخ باباااا... هله آداخلی‌یام... اوچ ایلدیر آداخلی‌یام...-دئدی- آللاها شوكور ائله بیل پولوموزون دگری ایكی قات آرتیب؛ بئله گئتسه اینشاالله بو بایرام توی ائله‌ییب خانیمیمی گتیره‌جگم!...
قولاقلاریم تاققیلدادی:
- نئجه، نئجه!... پولوموزون دگری ایكی قات آرتیب؟!...
تاكسیچی گولومسه‌دی؛ كؤینك جیبیندن ایكی اللی‌مینلیك چیخاردیب منه گؤسته‌ره‌رك آچیقلادی:
- سحردن آخشاماجان من چوخ ایشله‌سم اللی مین ایشله‌رم آمما بو گون یوز مین قازانمیشام...
- حتمن منیم كیمی یاغلی موشتریلر تورونا دوشوب!
- یوخ.. پولوموزون دگری ایكی‌قات چوخالیب...
- منكی بیر شئی باشا دوشمورم!
تاكسیچی بو كز جیبیندن بیر ویزیت كارتی چیخاردیب منه اوزاتدی. آلا-قارانلیقدا كارتین اوزه‌رینده یازیلمیش، "كؤهنه دمیر، میس، بوروش...." سؤزلرینی سئچه بیلدیم.
- واللاه من گئنه بیر شئی باشا دوشمه‌دیم-دئدیم.
تاكسیچی ایسته‌ییردی،"سنده نه پخمه‌سن" دئیه سؤزونو دگیشدی:
- دونن مسافیرلریمین بیری بو كارتی منه وئردی. سنی میندیرمه‌میشدن قاباق اونون یانیندان گلیردیم. بو گون ایشله‌دیگیم دمیر پوللاری كیلو ایله اونا ساتدیم یوز مین تومن چیخارتدی.. تومنه-تومن دمیر پوللاریمیزین اوستونه گلیب....
- یئتیشدیك قارداش، زحمت اولماسا او كؤرپونون قاباغیندا ساخلا-دئدیم.
تاكسی دایاندی. آشاغی ائندیم.
- نئچه ائلر؟- دئدیم.
- قابیلی یوخدور-دئدی- مین بئش یوز تومن!..
جیبیمدن ایكی دنه دمیر بئش یوزلوك چیخاردیب اووجونا باسدیم.
- مین بئش یوزو كیرایه‌ن، بئش یوزوده وئردیگین خوش خبرین موشتولوغودور قارداش- دئدیم.
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
+0 به‌ین
چوخ هویت‌لی میللت
دوكتور جئری
بیز آذربایجانلیلار چوخ هویت‌لی میللت‌ایك. بیزیم كیمی چوخ هویت‌لی میللت، سانیرام یئر اوزونده تاپیلماز. چوخ هویت‌لی اولدوغوموزون كؤكو نیسبی‌لیگه ایناندیغیمیزداندیر بلكه. ساده بیر سورغو ایله بیزیم چوخ هویت‌لی اولدوغوموزو آنلاماق چتین دئییل.
سیز هانسی میللتدن‌سینیز؟
بیریسی بیزدن بو سورغونو سوروشسا، اؤنجه سوروشانین كیملیگینی اؤیره‌نیب سونرا یانیتلایاریق سورغوسونو.
سوروشان فارس اولسا، دؤشوموزو قاباغا وئریب، "تورك زبان"-یق دئیه‌ریك.
سوروشان كورد اولسا، "عجم" اولاریق.
سوروشان ائرمنی اولسا، "موسلمان" آدلاندیراریق اؤزوموزو.
سوروشان قوزئی آذربایجانلی اولسا، "ایرانلی"-لاشاریق.
سوروشان توركیه‌لی اولسا، بیز "آذری"-ییق افندیم، سؤیله‌یه‌ریك.
سوروشان آذربایجانین سوننی توركلریندن اولسا، "شیعه" اولوب حضرت علی‌نین حاققی‌نین تاپدالانماسیندان سیزلایاریق.
سوروشان زنجان، همدان، قاشقایستان،خلجستان،خوراسان توركو اولسا، اؤزوموزو "آذربایجانلی"-ییق دئیه تانیتدیراریق.
سوروشان اؤزوموز اولساق، "چوخ هویت‌لی میللت‌ایك" دئیه‌ریك اؤزو اؤزوموزه.....
بؤلوم: ساتیریک یازیلار
+0 به‌ین
اینسانلار ایله اینكلر
دوكتور جئری
یئنی دؤولت گلندن اینسانلارین دورومو یاخشیلاشیب بو اوزدن اینكلرین موشكول‌لریندن یازاجاغیق
ماحمود آغانی بوراخین!
داناباشلی‌لار ساواشا یاراقلانیردیلار. تكه‌لی‌لر كؤوشن اوستونده، داناباشلی‌لارین ایكی اینگینی ووروب اؤلدوموشدولر. داناباش كندی‌نین خوجاباشیسی اؤنجه‌دن سالدیری‌نین چیزگه‌سینی تاسارلامیشدی؛ علی ایله ولی آدلی ایكی قوللو-بیلكلی گنج توققوشما باشلامادان، تكه‌لی كندی‌نین پهلوانی ماحمود آغانی توتوب ساخلامالی، بو سیرادا داناباش كندی‌نین پهلوانی، حسن‌بیگ یومولوب تكه‌لی‌لری شیل-كوت ائتمه‌لی ایدی.
ساواش گونو گلیب چاتدی. داناباشلی‌لارلا تكه‌لی‌لر قارشی قارشی‌یا گلدیلر؛ گؤز-گؤزه بورون-بورونا دایاندیلار. خوجا باشی گؤز باسینجا علی ایله ولی آتلانیب ماحمود آغانی یئره ییخدیلار. آرا قاریشیب مذهب ایتدی. خوجاباشی حسن‌بیگه هیم وئردی. حسن بیگ باغیرا-باغیرا چوماغینی باشینا قالدیرینجا آغاج آرخادان داناباشلی‌لارین بیری‌نین كلله‌سینه دَییب یئره سره‌له‌دی. حسن بیگ بونو گؤرونجه بو كز چوماغی یاناكی دولاندیردی آنجاق قاباقداكی تكه‌لی باشینی اوغورلاییب آیری بیر داناباشی قانا بویاندی. حسن بیگ تاكتیكی دَییشیب چوماغی آشاغیدان یوخاری‌یا وورماق ایسته‌دیكده آغاج الیندن چیخیب ویژیلتی ایله خوجاباشی‌نین قولاغی‌نین دیبیندن گئچدی. دورومو بئله گؤرن خوجاباشی قیشقیردی:
- علی!.. ولی!.. ماحمود آغانی بوراخین... حسن بیگی توتون!
حسنك كجایی؟
ایكی مامور بیر اینگین قوللارینا قاندال ووروب عدلیه‌یه گتیردیگینی گؤرجك شاشیردیم. اینگه یاناشیب احوالاتی سوروشدوم:
- سوچون نه‌‌ایمیش؟
اینك باشینی آشاغی سالاراق:
- اینسانلارین "ارزاق عمومی"سیندا پوزغونلوق یاراتماق-دئدی.
- باشا دوشمه‌دیم، نئجه؟!
اینك اوزگون-اوزگون آچیقلادی:
- بولقور، كپك،یونجا كیمی یئملریمیزین قات-قات باهالاشماسی‌نین آردینجا بیزده اؤلوم-قالیم ساواشینی قازانماق اوچون اینسانلارین یئیه‌جكلرینه گؤز تیكدیك...
آخ بیلمیرسن ماكارونی نئجه یئمه‌لی‌دیر؟!...گؤیَرنتی نئجه یونجادان سولودور، دادلی‌دیر!...آخ..تزه چؤره‌ك...آخ یئر‌آلما-سوغان...آخ..........
اینگین سؤزونو كسدیم:
- جزانیز نه اولا بیلر؟-دئیه سوروشدوم.
گؤزلری یاشاردی:
- قورخورام كشتارگاها گؤنده‌ره‌لر- دئدی.
- سون سؤزون؟...
- ما...ما.. مو گشنمه.. حسنك كجایی!!
ایقتیصاد و طؤله میخی
كندیمیز داناباشدا، اوستا رحیم آدلی بیر دمیرچی یاشاییر. فارسی ساوادی‌نین اولمادیغینا باخمایاراق چوخ آییق-ساییق، دوشونجه‌لی بیریسی‌دیر. دئییر: اؤلكه ایقیصادی‌نین گؤسترگه‌سی طؤوله میخی‌دیر! میللت طؤوله میخی آلیرسا دئمك ایقتیصاد یولوندا‌دیر، چونكو هامی اینك بسله‌مك ایسته‌ییر، بو اوزدن ات،سود، كود بول اولاجاق!...
ترسینه میللت طؤوله میخلارینی ساتیرسا دئمك دامداری‌لار باغلانیب ات، سود، كوددان دا خبر یوخدور!...
سیراغا گون اوستا رحیمین دوكانی‌نین قاباغیندان اؤتركن سوروشدوم:
- اوستا مملكتین وضعیتی نئجه‌دیر؟
باشینی توولاییب:
- طؤوله میخی آلیریق!- دئدی.
آغ دانا، قارا دانا ایكیسی بیر دانا!
موللانصرالدینین قارا داناسینی قاچمیشدی، آغ دانانی دؤیوردو. ندنینی سوروشدولار.
- بونو بوراخسام اوندان بتر قاچاجاقدیر!-دئدی.
سؤزلوك:
اؤلوم-قالیم ساواشی : تنازع بقا
اوزگون: ناراحت
باغیرا- باغیرا: فریاد كشان
پوزغونلوق: اختلال
تاسارلاماق: طرح كردن، برنامه ریزی كردن
توققوشما: جنگ، برخورد
چیزگه: نقشه
خوجاباشی: كدخدا
دوروم: وضعیت
سالدیری: حمله
سوچ: جرم
شاشیرماق: تعجب كردن
قارمالاماق: به زور گرفتن، تصرف كردن
قالدیرماق : بلند كردن
قوللو-بیلكی: نیرومند، پرزور
كؤوشن: صحرا، حریم روستا
گؤسترگه: نشانگر
گؤیرنتی: سبزی
هیم وئرمك: اشاره كردن
یئم: غذای حیوان
یئیه‌جك: غذا
یاراقلانماق: حاضر شدن، مسلح شدن
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر