اینسانلار ایله اینكلر

دوكتور جئری  

 یئنی دؤولت گلندن اینسانلارین دورومو یاخشیلاشیب بو اوزدن اینكلرین موشكول‌لریندن یازاجاغیق

     ماحمود آغانی بوراخین!

      داناباشلی‌لار ساواشا یاراقلانیردیلار. تكه‌لی‌لر كؤوشن اوستونده، داناباشلی‌لارین ایكی اینگینی ووروب اؤلدوموشدولر. داناباش كندی‌نین خوجاباشیسی اؤنجه‌دن سالدیری‌نین چیزگه‌سینی تاسارلامیشدی؛ علی ایله ولی آدلی ایكی قوللو-بیلكلی گنج توققوشما باشلامادان، تكه‌لی كندی‌نین پهلوانی ماحمود آغانی توتوب ساخلامالی، بو‌ سیرادا داناباش كندی‌نین پهلوانی، حسن‌بیگ یومولوب تكه‌لی‌لری شیل-كوت ائتمه‌لی ایدی.

     ساواش گونو گلیب چاتدی. داناباشلی‌لارلا تكه‌لی‌لر قارشی قارشی‌یا گلدیلر؛ گؤز-گؤزه بورون-بورونا دایاندیلار. خوجا باشی گؤز باسینجا علی ایله ولی آتلانیب ماحمود‌ آغانی یئره ییخدیلار. آرا قاریشیب مذهب ایتدی. خوجاباشی حسن‌بیگه هیم وئردی. حسن بیگ باغیرا-باغیرا چوماغینی باشینا قالدیرینجا آغاج آرخادان داناباشلی‌لارین بیری‌نین كلله‌سینه دَییب یئره سره‌له‌دی. حسن بیگ بونو گؤرونجه بو كز  چوماغی یاناكی دولاندیردی آنجاق قاباقداكی تكه‌لی باشینی اوغورلاییب آیری بیر داناباشی قانا بویاندی. حسن بیگ تاكتیكی دَییشیب چوماغی آشاغیدان یوخاری‌یا وورماق ایسته‌دیكده آغاج الیندن چیخیب ویژیلتی ایله خوجاباشی‌نین قولاغی‌نین دیبیندن گئچدی. دورومو بئله گؤرن خوجاباشی قیشقیردی:

-‌ علی!.. ولی!.. ماحمود آغانی بوراخین... حسن بیگی توتون!

حسنك كجایی؟

     ایكی مامور بیر اینگین قوللارینا قاندال ووروب عدلیه‌یه گتیردیگینی گؤرجك شاشیردیم. اینگه یاناشیب احوالاتی سوروشدوم:

-‌ سوچون نه‌‌ایمیش؟

اینك باشینی آشاغی سالاراق:

-‌ اینسانلارین "ارزاق‌ عمومی"‌سیندا پوزغونلوق یاراتماق-‌‌دئدی.

-‌ باشا دوشمه‌دیم، نئجه‌؟!

اینك اوزگون-اوزگون آچیقلادی:

-‌ بولقور، كپك،یونجا كیمی یئملریمیزین قات-قات باهالاشماسی‌نین آردینجا بیزده اؤلوم-قالیم ساواشینی قازانماق اوچون اینسانلارین یئیه‌جكلرینه گؤز تیكدیك...

آخ بیلمیرسن ماكارونی نئجه یئمه‌لی‌دیر؟!...گؤیَرنتی نئجه یونجادان سولودور، دادلی‌دیر!...آخ..تزه چؤره‌ك...‌آخ یئر‌آلما-سوغان...آخ..........

اینگین سؤزونو كسدیم:

-‌ جزانیز نه اولا بیلر؟-دئیه سوروشدوم.

گؤزلری یاشاردی:

-‌ قورخورام كشتارگاها گؤنده‌ره‌لر- دئدی.

-‌ سون سؤزون؟...

-‌ ما...ما.. مو گشنمه.. حسنك كجایی!!

ایقتیصاد و طؤله میخی

     كندیمیز داناباشدا، اوستا رحیم آدلی بیر دمیرچی یاشاییر. فارسی ساوادی‌نین اولمادیغینا باخمایاراق چوخ آییق-‌ساییق، دوشونجه‌لی بیریسی‌دیر. دئییر: اؤلكه‌ ایقیصادی‌نین گؤسترگه‌سی طؤوله‌ میخی‌دیر! میللت طؤوله میخی آلیرسا دئمك ایقتیصاد یولوندا‌دیر، چونكو هامی اینك بسله‌مك ایسته‌ییر، بو اوزدن ات،سود، كود بول اولاجاق!...

ترسینه میللت طؤوله میخلارینی ساتیرسا دئمك دامداری‌لار باغلانیب ات، سود، كوددان دا خبر یوخدور!...

سیراغا گون اوستا رحیمین دوكانی‌نین قاباغیندان اؤتركن سوروشدوم:

-‌ اوستا مملكتین وضعیتی نئجه‌دیر؟

باشینی توولاییب:

-‌ طؤوله میخی آلیریق!- دئدی.

آغ دانا، قارا دانا ایكیسی بیر دانا!

موللانصرالدینین قارا داناسینی قاچمیشدی، آغ دانانی دؤیوردو. ندنینی سوروشدولار.

-‌ بونو بوراخسام اوندان بتر قاچاجاقدیر!-دئدی.

سؤزلوك:

اؤلوم-قالیم ساواشی : تنازع بقا

اوزگون: ناراحت

باغیرا- باغیرا: فریاد كشان

پوزغونلوق: اختلال

تاسارلاماق: طرح كردن، برنامه ریزی كردن

توققوشما: جنگ، برخورد

چیزگه: نقشه

خوجاباشی: كدخدا

دوروم: وضعیت

سالدیری‌: حمله

سوچ: جرم

شاشیرماق: تعجب كردن

قارمالاماق: به زور گرفتن، تصرف كردن

قالدیرماق : بلند كردن

قوللو-بیلكی: نیرومند، پرزور

كؤوشن: صحرا، حریم روستا

گؤسترگه: نشانگر

گؤیرنتی: سبزی

هیم وئرمك: اشاره كردن

یئم: غذای حیوان

یئیه‌جك: غذا

یاراقلانماق: حاضر شدن، مسلح شدن