+0 بهین
یۇخۇ گؤرمگی باجارماق!
دوكتور جئری
گئچنلرده آدییوخ ایدارهسینه چاغیریلمیشدیم. آدییوخ قارداش اۆز- گؤزۆنۆ تۇرشاداراق سْورۇشدۇ:
- گئنه آغا تئیمۇرون قهوهخاناسیندا نه مینبره چیخمیشدین؟!
سوْرغۇنۇ آنلامامیشجاسینا دوْداقلاریمی بۆزۆشدۆردۆم:
- نه مینبری؟.. قهوهخانادا مینبر یوخدور!...
قارداش گؤزلرینی برهلتدی:
- اؤزونو اوْ یوْلا وۇرما، قهوهخانادا، "بو ایل مدرسهلرده آنادیلی اوْخوناجاق؛ كیتابلار چاپ آلتیندادیر...." سؤزلرینی سن دئمهییبسن؟
یاپماجیق گۆلۆشله:
- هههه.. ایندی یادیما گلدی.. قۇربان!.. ترسه عرضیزه چاتدیریبلار... قهوهخانادا دوْستلارا دونن گئجه گؤردۆگوم یۇخۇنۇ تعریفلهییردیم...
قارداش چوخ سایغی ایله قولاغیمین یۇمۇشاغینی سیخاراق توْپارلادی:
- اوْلان سن یۇخۇ گؤرمكده باجارمیرسان؟!..
باشیمی آشاغی سالدیم:
- قۇربان سؤز وئریرم؛ بیر داها بئله بیر یۇخۇلار گؤرمهیم.
***
آند ایچیمشدیم یوخو گؤرمهیم، گؤرمۆردۆم ده. سیراغا گون، موللانصرالدین اؤزۆ گیردی یۇخۇما. یالقیز- یالقیز شهرین كۆچهلرینی دوْلاشیردی. بنیزی سارالیب چالماسی ایسه باشیندا دئییلدی. یاخینلاشیب، "سالام" وئردیم؛ تانیمادی. تانیشلیق وئردیم. گۆلۆمسۆندۆ:
- نه وار نه یوخ؟...- دئدی.
- هئچ... ساغلیغینیز- دئدیم.
اؤزۆمۆ ساخلایا بیلمهدیم:
- موْللا عمی عمّامهنیزی نئیلهمیشسینیز آز قالیردی تانیمایام بیلهنیزی!..
دوْلۇخسانان كیمی اوْلدۇ. قوْلۇمدان یاپیشیب بیر قیراغا چكدی. دردی دئشیلدی:
- نئچه ایل بۇندان قاباق بیر توپلانتییا چاغیریلمیشدیم. آرادا بیر مۆخبیر قاباغا گلیب سوْرۇشدۇ:
- موْللا! اؤلكهنی بو آغیر ایقتیصادی دۇرۇمدان نئجه چیخارتماق اولار؟
یالان دانیشا بیلمزدیم، دئدیم:
- بیلمیرم!
مۆخبیر قاباردی:
- سیزكی بیلمیرسیز، نییه او یئكهلیكده عمّامهنی باشیزا قوْیۇبسوز؟
منده عمّامهنی باشیمدان چیخاردیب بیلهسینه اوزاداراق:
- بۇیۇرۇن عمّامهنی باشیزا قوْیۇب سیز دئیین!- دئدیم.
مۆخبیر چاشقین-چاشقین منه باخاركن بیردن جاماعاتین آراسیندان محمود آغا آدلی بیریسی چیخیب عمّامهنی الیمدن آلیب باشینا قوْیۇب آرادان یوْخ اوْلدۇ. ایندی نئچه ایلدیر باشی آچیق كۆچه-كۆچه محمود آغانی آختاریرام.
اورك-دیرك وئرمك اوچون موْللانین الینی سیخدیم:
- بوْشۇنا محمود آغانی آختارما!...
موْللا عمی تدیرگین اوْلدو:
- اوْلمایا عمّامهمه بیر شئی اوْلوب؟
- یوووخ... بیر شئی اوْلماییب یالنیز محمود آغا عمّامهمهنی حسن آغایا وئریب بوندان بئله اوْنو آختارمالیسان!
سؤزلۆك:
آنلامامیشجاسینا : تظاهر به نفهمیدن كردن
اورَك-دیرَك وئرمك: قوت قلب دادن
اۆز گؤزۆنۆ تۇرشاتماق: ترش رویی كردن
بارجارماق: باشارماق/ بلد بودن
برهلتمك: چشم غرّه رفتن، چشمها را گشاد كردن
بنیز: صورت، رخسار
بوشونا: بیهوده
تدیرگین: ناراحت، مضطرب
ترسه : برعكس
توْپارلاماق: تشر زدن
توپلانتی: جمع، مجلس
چاشقین : گیج، مبهوت
چاغیریلماق: دعوت شدن، فرا خوانده شدن
چالما: عمّامه
دئشیلمك: دهن باز كردن
دوْلاشماق: گردش كردن
دوْلوخسانماق: متاثر شدن
دۇرۇم: وضعیت
سایغی : احترام
سوْرغۇ : سوال
سێراغا گۆن : پریروز
قابارماق: درشتی كردن
مینبر : مِنبر
مۆخبیر: خبرنگار
یاپماجیق: تصنعی، مصنوعی
یانیت: جواب
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
+0 بهین
زوْر ایله...
دوكتور جئری
"قهفه" وئبلاقینین باشقانی نئچه گون بۇندان اؤنجه مطبه اۇغرایاراق بیلدیرمیش:
دوكتور جئری بئی، نئچه گوندور "زوْر" ایله ایرانچیلاشمیشام، دییه، یازینیزین باشلیغی كیشور دوست و همسایه! سوریه اؤلكه سینین باشقانینا توخوندوغونوزو ظن ائتدییم اوچون بو یازینیزی اوخومادیم.gif)
فیلترینگ نئچه گوندور گیر وئریب قه فه نی باغلامالیسان، یوخسا بیز فیلتر ائدیریق دییه، قه فه نین اوستونه، "تمامی فعالیت های قه قه در چارچوب قوانین جمهوری اسلامی ایران تعریف میشود" یازمیشام
منیم كیمی زور ایله میللت پرست! لر اوچون ده بیر یازی یاز
نئتداشیمیزین یانیتیندا:
قهفهچی دوْستۇم!...
اۇمۇد ائدیریم، آپاردیغین اؤنلملر ایشه یاراییب ایشین حاكیمه دۆشمهسین! یوْخسا چوْخ قوْرخۇلۇدور زوْر ایله سندن ائله بیر ایرانچی دۆزلدهلر كسروی، افشار،بیات و...یانیندا چایچی اوْلسون!
گۆلمهجه:
وۇرا-وۇرا...
گزمهلر بیر كیشینی اوْرۇج یئیركن تۇتۇقلاییب حاكیمی-شرعین یانینا گؤتۆرمۆشلر. حاكیم سوْرۇشمۇش:
- كافیرسن می؟
كیشی:
- یوخ! مۆسلمانام!..- دئمیش.
بۇ یانیتدان اؤفكهلهنن حاكیم، "مۆسلمان اوْرۇجۇنۇ یئیرمی؟"دئیه گزمهلره قیشقیرمیش:
- كافیرلیگینی بوینونا آلمایینجا وۇرۇن بو یوْلسۇزۇ!
دۇرۇمۇ بئله گؤرن كیشی، ایكی الینی گؤیه قالدیریب سیزلامیش:
- تانریم! سن اؤزۆن شاهید اوْل، بۇنلار وۇرا-وۇرا منی كافیر ائدهجكلر!
حئكایه:
آدینی دگیش!
آغا تئیمور شهرین گؤزۆنده بیر قهوهخانا آچیب آدینی "كوْر اوْغلۇ" قوْیمۇشدۇ. قهوهخانا چوخراق گنجلرین، اؤزللیكله اؤیرنجیلرین پاتۇغو ایدی. آغا تئیمۇرۇن ایشی تۇتۇب مۆشتریلری گۆنۆ گۆندن آرتماقدا ایدی. آنجاق بیر گۆن مامۇرلار تؤكۆلۆشۆب قهوهخانانین قاپیسینی قۇرغۇشونلاییب تئیمور آغانی ایدارهیه آپاردیلار.
آغا تئیمۇر قورخا-قورخا سۇچۇنۇ سوْرۇشدۇقدا سؤیلهدیلر:
- قهوهخانانی پانتوركیستلرین چنلیبئلی ائلهمیسن...
بو یانیتدان آغا تئیمۇر ال-آیاغا دۆشۆب چارهنی امكداشلیق ائلهمكده گؤردۆ.
- سیز دئییرسیز نئیلهملییم؟
مامۇرلار آغا تئیمۇرۇن قوْرخدۇغۇنۇ گؤرهرك بیلهسینی چوْخ زوْرا باسماییب تكجه:
- بو جریمهنی تؤكندن سونرا گئت قهوهخانانین آدینی دگیش- دئدیلر.
- آدینی نه قوْْیۇم؟
- مملكتیمیزین بؤیوك آداملاری آز دئییل؛ حافظ، سعدی، خیام، ...
***
آغا تئیمور قهوهخانین آدی دگیشیب خیام قوْیدۇ. آدین دگیشمهسیله مۆشتریلرده دگیشدی. گنجلر، اؤیرنجیلر یئرینی بۇغۇ بۇرما لوْطولارا، قوْچۇلار وئردیلر...
بۇ اوْلایین اۆستۆندن بیر آی گئچمهمیش، یئنه مامۇرلار تؤكۆلۆشۆب قهوهخانانی باغلاییب تئیمۇرآغانی ایدارهیه گؤتۆردۆلر.
آغا تئیمۇر یئنه سۇچۇنۇ سوْروشدۇقدا،مامۇرلار قیشقیردیلار اۆستۆنه:
- اوْلان اۇتانمیرسان شهرین عرقایچنلرینی، شرابایچنلرینی ییغمیسان باشینا!
آغا تئیمۇر كؤنلۆنده خیامین دده-ننهسینی سؤیه-سؤیه سوْرۇشدۇ:
- دئییرسیز نئیلهملییم!
- هئچ ... بو جریمهنی تؤكندن سوْنرا گئت قهوه خانانین آدینی دگیش!
تئیمۇر آغا میزیلدایا-میزیلدایا سوْرۇشدۇ:
- آدینی فردوسی قویسام یاخشی دیر؟!
مامورلار گۆلۆمسهییب:
- هه.. چوخ یاخشیدیر!- دئدیلر.
تئیمۇر آغا بو كز ایشینی برك تۇتدۇ.
- صاباح گلیب، دئمهیهسیز نییه شهرین یالانچیلارینی،گوْپچولارینی، فیریلداقچیلارینی ییغمیسان باشینا ها...!
مامورلار بركدن گۆلۆشدۆلر:
- یوخ دئمهریك!...
***
ایندی نئچه آیدیر، اوّل آللاه، سوْنرا حكیم فردوسینین كؤمگی ایله تئیمور آغانین ایشی برك تۇتۇب. قهوهخانا ساغچیلارین، سوْلچولارین، اوْرتاچیلارین، ایدارهچیلرین، آلوئرچیلرین، رادیوْ-تئلئویزیوْنچۇلارین، قزئتهچیلرین،حاجیلارین، نۆمایندهلرین، شۇرالارین، دللاللارین، روضهخوانلارین، بنگاهچیلارین، ... ییغینجاق یئری اوْلوب. مۆشتریلر هردن یالاندان "چاییمیز حئسابلانیب" دئیه پۇل وئرمهسهلرده، تئیمۇر آغا آرخایین دیر؛ قهوهخاناسینین آغزی هئچ واخت باغلانمایاجاقدیر ...
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
+0 بهین
نییه اسد عمینین آیاغی كسیلمیر؟!
یازان: اوستاد دفتری
آژیر قاریشیقلی چیغیر-باغیر سسینه كۆچهیه قاچدیم. قوْنشۇمۇز، اسدعمینین قاپیسیندا بیر آمبۇلانس دایانمیشدی.جاماعات قاپیلاریندا قیم-قیم قیملیداییردی. اۆرهگیم اۆزۆزلدۆ... اسد عمی بیر ایكی گون ایدی خستهلهنیب ائوده یاتیردی. اوْلمایا بیلهسینه بیر شئی اوْلۇب؟ قالابالیغین ایچینه سوْخۇلدۇم. اسدعمینین رنگی ساپساری اوْلمۇشدۇ. آروادی ایله اوْغلو قوْلتۇقلارینین آلتینا گیریب آمبۇلانسا میندیرمك ایستهییردیلر آنجاق آمبۇلانسچی قوْیمۇردۇ. قاباغا گئچیب،"آغا سیزین وظیفهز مریضلری سۆرعتله مریضخانایا چاتدیرماقدیر..نییه میندیرمیرسیز؟"دئدیم. آمبۇلانسچی بیر آلتدان بیر اۆستدن منه باخاراق لاغ ایله،" اۆرهگین یانیر آل دالینا، آپار ..."دئدی. سونرا اؤفكه ایله آمبۇلانسین قاپیسینی چیرپیب قازلادی. آمبۇلانس گؤزدن ایتینجه اسدعمیبه دؤنۆب، "عئیبی یوْخدۇر، ایندی ماشینیمی یاندیریب سیزی مریضخانایا آپارارام" دئدیم؛ كئشگه دئمهییدیم! ایندیجه آمبۇلانسچینین اینسانی وظیفهدن بوْیۇن قاچیردیغینین ندنی آنلاییردیم. اسدعمینین آیاغی گئدیردی. یئرده بیر گؤلمج دؤزلمیشدی. آتیلان اوْخون گئری دؤنمهدیگی كیمی، اۇچۇرتدۇغوم سؤزۆ قایتارا بیلمزدیم. ماشینین تركینه بیر موشامبا سالیب اسدعمینی میندیردیك. شاهداماری كسیلنلر كیمی، سۇیۇ گئدیردی یازیق اسد عمینین!
بیر آز گئتدیكده، ماشینین شوشهسینی آشاغی ائندیره-ائندیره دئدیم:
- مریضخانا اۇزاقدیر ایستهسز بیر یاخشی دوْكتوْرا آپاراق..
اسدعمینین خانیمی باش-گؤزۆنه تاپدایا-تاپدایا:
- اۇستاد هر نه ائلهییرسیز ائلهیین آنجاق تئز اوْلون ...- دئیه سیزیلدادی.
***
آز سونرا دوْكتوْر جئرینین مطبینده دایانمیشدیق. دوْكتوْر، اسدعمییه باخاندان سونرا میزینین آرخاسیندا اگلشیب بیر شئیلر جیزما-قارا ائده-ائده سوْرۇشدۇ:
- برزیل اتی یئییبسیز؟
اسدعمی زاریدی:
- یوْوْخ...
- هیند دۆیۆسۆ یئییبسیز؟
- یوْوْ...
- "سبد كالا" یۇرمۇرتاسی یئییبسیز؟
- یوْوْ..
- دؤولتی میوه یئییبسیز؟
- یوْوْ...
- ...
دوْكتوْر جئری داریخدی. آنلادیم؛ اسد عمینین دۇرۇتماسینی بیر شئین بوینونا آتماق ایستهییر، تاپا بیلمیر.سوسقونلوق اوتاغی بۆرۆدۆ.سالوْندان تئلئویزیون سسی گلیردی. بیردن دوْكتوْرۇن دوداغی قاچدی.نۆسخهنی اسدعمینین اوْغلۇنا اۇزاداراق:
- بیر شئی دئییل، "تحریم"لردندیر. بو ایگنه-داوانی ایشلتسهز بیر-ایكی گۆنه توْختایار-دئدی.
***
ائوده اوْتۇرمۇشدۇم قاپی چالیندی. ائشیگه چیخدیم. اسدعمی قوْلۇنۇ اوْغلۇنۇن بوْینۇنا سالاراق قاپی آغزیندا گؤزلهییردی. آروادی ایسه مۇشامبا قوْْلتۇغۇندا گئندن باخیردی.
- خئیر اوْلا اسد عمی !- دئدیم.
دوْداقلاری تیترهدی:
- اۇستاد! اۆزۆمۆز كسمهدی بیر آییریسنا دئیَك.. زحمت اوْلماسا بیزی بیر آیری دوْكتوْرا آپار....
- مَیه دوْكتوْر جئرینین داوالاری دۆشمهدی؟!
- یوخ!..ائله بیل سیزین بو دوْكتوْر مدركینی دانیشگاهی آزاددان آلیب....
غئیرتیمه دگدی،
- استغفرالله! استغفرالله!.. دوْكتوْر جئری "هاوایی" دانیشگاهیندان فارغالتحصیل اوْلۇب- دئدیم.
اسد عمی سۇیۇ سۆزه-سۆزه:
- بئلهدیرسه، نییه تشخیصی غلط چیخیب.. ایندی نئچه گۆندۆر تلویزیون دئییر: تحریملر گؤتۆرۆلۆب؛ آمما منیم نه تكجه آیاغیم كسیلمهییب بلكه شیددتلهنیب ده!- دئدی.
آچیقلاما:
آیاغی كسیلمك: قطع شدن اسهال
آیاغی گئتمك:آیاغی آچیلماق/ اسهال شدن
اؤفكه: عصبانیت
بوْیۇن قاچیرماق: امنتاع كردن
زاریماق: ناله و زاری كردن
سوسقونلوق: سكوت
شاهدامار: شاهرگ
قالابالیق: ازدحام
قیم-قیم قیمیلداماق: به شدت ازدحام كردن
گؤلمج: حوضچه، استخر
گئندن: از دور، از كنار
لاغ: طنز، تمسخر
مۇشامبا: مشنبع، نایلون
ندن: علت، سبب
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
+0 بهین
پیس آلیشقانلیقلار
دوكتور جئری
اوستاد دفتری ائلچیلیگه گئتمیشدی. چوخلو دانیشیقدان سونرا قیز آتاسی سوروشدو:
- اوغلونوزون پیس آلیشقانلیغی یوخدور؟!
اوستاد دفترینین دوداغی قاچدی. آرخایین-آرخایین سایماغا باشلادی:
- منیم گولبالام... نه قزئت آلار، نه درگییه توْخوُنار، نه كیتاب اوخویار، نه اینتئرنئتده گزر، نه تراختور اویونونا گئدر، نه سیاسته قاریشار، نه اورمو گؤلو دیلینه گلر، نه مدنی فعاللارلا دوْلانار، نه....
قیز آتاسی اوستاد دفترینین سؤزونو كسیب جوْشقو ایله:
- بئله كۆرهكنی بیز گؤیده آختاریردیق یئرده تاپدیق..- دئدی، سونرا خانیمینا دؤندو:
- سیز نه دئییرسینیز خانیم؟
قیز آناسی گولومسهدی:
- من نه دئیه بیلهرم، آللاه مۆبارك ائلهسین.
- آللاه مۆبارك ائلهسین...
سؤزلوك:
آرخایین: مطمئن
آلیشقانلیق: اعتیاد، عادت
ائلچیلیك: خواستگاری
توْخوُنماق: دست زدن
جوْشقوُ: هیجان
درگی: مجله
دوْداغی قاچماق: گۆلۆمسهمك/ تبسم كردن
قزئت: گۆندهلیك/ روزنامه
كۆرهكن: داماد
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر