باس ائشیگه!
تاریخ اؤزگهلره ورقلهنیركن بیزه تكرار اولور!
دوكتور جئری
ایبیشین جامیشی قیبیشین یونجالیغینا دوشموش؛ قیبیش حئیوانی زمیدن چیخاردیركن ایبیش یئتتیشمیش چوماقلا قیبیشین قولونو سیندیرمیشایمیش.
گون اورتاچاغی بیر امنیه گلمیش قیبیشین ساغ قولونا قاندال ووروب پاسگاها گؤتورموشایمیش. اونو فرماندهین اوتاغینا گئچیرمیشایمبشلر. اوتاقدا ایبیش فرماندین میزینین قاباغیندا اوتورموش قاباغیندا بیر چای بوغلانیرمیشایمیش. فرمانده نمنهلر چیزما-قارا ائتمكدهایمیش امینه آیاقلارینی بیر بیرینه تاپدامیش دیشاری چیخینجا فرمانده باشینی كاغیذلاردان قووزامیش قیبیشی گؤرموش:
- مردك! خجالت نكشیدی زدی گاو این بینوا را ناكار كردی؟!-دئمیشایمیش.
قیبیش اؤزونو ایتیرمیش نه دئیهجگینی اونوتموشایمیش:
- جناب سروان....
فرمانده قیشقیرمیشایمیش اوستونه:
- خفه شو...گمشو بیرون..
قیبیش داها بتر اؤزونو ایتیرمیش اویان بویانا باخمیشایمیش.
بو حركتدن فرمانده قودورموشایمیش:
- مردك.. مگه نگفتم گمشو بیرون!
قیبیش یازیق- یازیق:
- قوربان! "گمشو بیرون" ائلهییرم فقط قاپینی تاپانمیرام!-دئمیشایمیش.
***
سكسن ایل سونرا:
ایبیشین نوهسینین جامیشلاری قیبیشین نوهسینین یونجالیغینا دوشموش. قیبیشین نوهسی حئیوانلاری زمیدن چیخاردیركن ایبیشین نوهسی یئتمیش قیبیشین نوهسینین قولونو سیندیرمیشدی.
گون اورتا چاغی بیر مامور گلیب قیبیشین ساغ قولونا قاندال ووروب پاسگاها گؤتوردو. اونو فرماندهین نوهسینین اوتاغینا گئچیردیلر. اوتاقدا ایبیش فرماندهین نوهسینین میزینین قاباغیندا اوتوروب قاباغیندا بیر چای بوغلانیردی. فرماندهین نوهسی نمنهلر چیزما-قارا ائتمكده ایدی. مامور آیاقلارینی بیر بیرینه تاپداییب دیشاری چیخینجا فرماندهین نوهسی باشینی كاغیذلاردان قووزاییب قیبیشین نوهسینی گؤردو:
- اَشی سن اوتانمادین بو یازیق كیشینین جامیشلارینی ووروب شیل-كوت ائلهدین! ائل بیل سن سود تولیدینین قاباغینی كسمك ایستهییرسن؟... اسرائیل جاسوسو!...
قیبیشین نوهسی اؤزونو ایتیردی. نه دئیهجگینی اونوتدو:
- جناب سروان....
فرماندهین نوهسی قیشقیردی اوستونه:
- چوخ دانیشما... باس ائشیگه...
قیبیشین نوهسی باشینی آشاغی سالیب ائشیگه چیخدی. اوزون سوره قاپینین دالیندا دایاندی. بیر آیاغینی گؤتوروب بیرینی قویوردو. اوتاقدان پیرچا پیرچ سسی گلیردی. قیبیشین نوهسی اؤزونو ساخلایا بیلمهدی؛ قاپینی آچیب باشینی ایچرییه اوزاداراق:
- قوربان ایچرییه باسا بیلهرم؟!-دئیه سوروشدو.
***
گلهجكده:
ایبیشین كؤتوكجهسینین جار-جامیشلاری قیبیشین كؤتوكجهسینین یونجالیغینا دوشهجكدیر. قیبیشین كؤتوكجهسی حئیوانلاری زمیدن چیخاردیركن ایبیشین كؤتوكجهسی یئتیشیب قیبیشین كؤتوكجهسینین قولونو سیندیراجاقدیر.
....
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
قارنیزی "شوربا" ایله دویورمایین...!
دوكتور جئری
خوروزلانمیشدیلار؛ آز قالا بیربیرینین باشینا آتلانجاقدیلار. اوستاد دفتری "مهر" دؤولتینی ساوونوردو، پروفسور نصرالدین ایسه "كلید"-ی.
بیری قیشقیردی؛ او بیری چیغیریردی؛ آرادا میز یومروق یئییردی.
- "مهر" یاخشی ایدی...
- "كلید" گلمهسهایدی "مهر" اؤلكهنین اورتا گولونه....
بیردن قاپی آچیلیب فاطما ننه گیردی ایچری.
- قارنیزی "شوربا" ایله دویورمایین...
اوستونه قاباردیم:
- سن بورادا نه قاییریرسان فاطما ننه، ناهاری چكدیلر!...
***
فاطماننه داناباش كندینین آغ بیرچگیدیر. تویدا، یاسدا یئری مجلیسن، سوفرانین باشیدیر. جوما آخشامی گونو، حاجی بایرامین قیرخی ایدی. فاطماننه یانلارینی باسا-باسا حیطه گیردی. آذان چوخدان دئییلمیشدی. حیطه كیمسه گؤرونموردو. فاطما ننه سسلندی:
- قیزلار!...
حیطین دیبیندهكی دامدان، حاجی بایرامین تئهراندا اولان قیزی ائشیگه چیخدی.
- فاطما ننه نییه گئجیكمیشسن؟.. گئچ اوتاغا ایندی ناهارینی گتیریرم..- دئدی.
فاطما ننه ایستهدی دئیه:" كیریخیب اؤیكونون آیری بیر بؤلومونه گئتمیشدیم" ؛ دئمهدی.
- ناهار نمنهدیر؟-دئدی.
- "آبگوشت".
فاطماننهنین قولاقلاری تاققیلدادی. ایندییهدك "آبگوشت" آدینی ائشیتمهمیشدی."تئهران یئمهیی اولمالیدیر" دئیه دوشوندو.اوتاغا گئچینجه شاشیردی. قادینلار "شوربا" یئمكده ایدیلر. اؤزونو ساخلایا بیلمهدی:
- قیزلار قارنیزی "شوربا" ایله دویورمایین "آبگوشت" گلیر- دئدی.
قادینلار گولوشدولر...
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
كندینیزی تئلویزیوندان گؤرمك ایستهییرسینیز می؟!
دوكتور جئری
"ساریداش" بیر كنددیر آذربایجاندا، خوراساندا، همداندا و ....
"ساریداش"لیلارین كئفینین اوستونه كئف یوخ ایدی. كندین وئریملی تورپاغی، بوللو سویو، ایلیق هاواسی اوزوندن وار-دؤولتلری آشیب داشماقدا ایدی. "ساریداش"لیلارین هئچ غملری یوخویدو دئسك، یالان سؤیلهمیشیك. اونلارین دونیادا بیرجه غملری وار ایدی؛ بو غم چوخدان ایدی اوركلرینده دویونچكلهنیب یئر ائلهمیشدی. قیش گئجهلری، آغ ساققاللار كندین قهوهخاناسیندا اوتوروب چایلاشیب، چوبوقلاشیب هر یاندان دانیشاندا سونوندا سؤزو-صؤحبتی بو درده، بو دویونچگه چكردیلر...
بیر گون یئنه قهوهخانادا سؤز درددن، دویونچكدن دوشموشدو. كنده قوناق گلمیش "قارا داش"لی حاجی بایرام چاشقینلیقلا كندین آغ ساققالی مشهاسلاندان سوروشدو:
- سیز نهدن دانیشیرسیز من هئچ باشا دوشمورم؟!
مشه اسلان قلیانینین چوبوغونو سوموروب توستوسونو بوروق-بوروق پوفلهیهرك دئدی:
- بو ماحالین كندلری اوزوك اولسا بیزیم "ساریداش" اونون قاشیدیر آنجاق بونا باخمایاراق ایندییهدك بیزیم كندین آدی-سوراغی بیر كره بئله اولسون رادیو-تلویزیوندان یاییلماییب...
حاجی بایرام بونو ائشیدهلی الینی دومبك قارنینا قویوب بركدن گولمگه باشلادی:
-هاه..هاه.هاهه.. سیزین دردیز ائله بو ایدی؟!...
مشه اسلان باشینی ترپهدهرك اونایلادی.
- سیزین دردیز داواسی منده دیر.-دئدی حاجی بایرام.
هامی یئرینده دیكهلدی. مشه بایرام جوشقو ایله:
- او نهدیر؟- دئیه سوروشدو.
حاجی بایرام یئنه قاققیلدادیاراق:
- دردیز داواسی "گیرمان"دیر- دئدی.
- "گیرمان" كیمدیر؟- دئیه بیری سوروشدو.
- "گیرمان" بیر كورددور، "قاراداش"دا یاشاییر!..
مشه اسلانین گؤزلری ایشیلدادی:
- حتمن "گیرمان" رادیو- تئلویزون ایشچیسی دیر، ائله دئییل؟...
حاجی بایرام یئنه قاققیلدادی:
- یوووخ...
- حتمن رادیو- تئلویزیوندا آدام- مادامی واردیر.
- یوووخ...
مشه اسلان داریخدی.
- بس بو گیرمان نهكاره دیر؟!
حاجی بایرام قارنینی تومارلایاراق سویوققانلیلیقلا یانیت وئردی:
- چوباندیر!..
قهوهخاناداكیلاردان بو سؤزدن یئرلریندن داشلانیب بیرگه سسلندیلر:
- چوباندیر؟!!...
گولوش حاجی بایرامین اوزوندن سیلیندی. چوخ جیددی سؤزلرینی یئكونلاشدیردی:
- "گیرمان" گلمهمیشدن بیزیم كندین احوالاتی سیزین كند كیمی ایدی آنجاق "گیرمان" گلندن بری مسئوللارین، رادیو- تئلویزیونچولارین آیاغی كنده آچیلیب آرا-سیرا بیزی یوْخلاماغا گلیرلر!
من قوْلومو سیزه ضامین وئریرم "گیرمان" گتیرسز موشگولوز حلّ اولاجاق!
*
ایكی گون سونرا "گیرمان" زورنا-قاوال ائشلیگینده ساریداش كندینه گتیریلیب قویون سوروسونون باشینا گئچیریلدی.
بیر هفته سونرا، مسئوللار مركزدن "ساریداش" كندینه تؤكولوشدولر. رادیو-تئلویزیون موخبیرلری فیلم چكیب گوزاریش توتوردولار. مسئوللارین بؤیوگو كندین خرمنلیگینده "ساریداش"لیلارا یاخشی گلهجگین موشتولوغونو وئرهرك بو گؤروشلرین تكرار اولوناجاغینی سؤیلهدی.
آخشام باشی قهوهخانادا ایگنه سالماغا یئر یوخ ایدی. بو گون "ساریداش" كندینی تئلویزیوندان گؤستریلهجكایدی. كندلیلر چایلارینی ایستی-ایستی هورولداداراق گؤزلرینین قیراغیایله ساعاتا باخیردیلار.
سونوندا ساعات یئددینی چالدی. اوستان خبرلرینین آپاریجیسی، برنامهنین اورتالاریندا ایزلهییجیلرین دیققتینی "ساریداش" كندیندن توتولان بیرگؤزاریشه چكدی.
ایستكان-نعلبكیلرین سسی سوسدو؛ قلیانلار خورولتودان دوشدو؛ نفسلر سینهلرده گیزلندی؛ بوتون گؤزلر تئلویزونا تیكیلمیشدی:
دوربین "ساریداش"دا گزیردی. یاشیل داغلار، اوجسوز بوجاقسیز باغلار، قاینار بولاقلار، داشقین چایلار، اوزون-اوزون سورولر دوربینین قاباغیندا سان گئچیردی سانكی. دوربین كندین ایچینه سوخولدو؛ مسجده، حاماما باش چكیب كوچهلری دولاشا-دولاشا خرمنلیگه یئتیشدی. جاماعاتی سالاملایار كیمی قاباقلاریندا دوراقسانا-دوراقسانا اؤتدو؛ سونرا بوینونو كورسونون اوستونده دوران مسئولا چئویریب دایاندی. مسئول دانیشماغا باشلادی:
- بسم الله الرحمن الرحیم
بیز بو گون چوخ خوشحالیق كی در خیدمتی مردم خونگرمی "زرددشت"-ایك. بو كندده كورد، فارس، تورك برادرانه با هم در صولح و صفا زندگانلیق ائلهییرلر.......
سؤزلوك
آشیب داشماق: لبریز شدن
اؤتمك: عبور كردن
ائشلیگینده: به همراهی
اونایلاماق: تایید كردن
ایلیق: ولرم، نه سرد نه گرم
بوروق-بوروق: حلقه -حلقه
چاشقینلیق: حیرت، تعجب
چوبوقلاشماق: باهم تدخین كردن
جوشقو: هیجان
دوراقسانا-دوراقسانا: با درنگ حركت كردن
دومبك : طبل كوچك، تُنبك
دویونچك: عقده (در این متن)
سویوققانلیلیق: خونسردی
وئریملی: با بركت
یانیت: جواب
یئكونلاشدیرماق: نتیجه گیری كردن ، خلاصه كردن
یوْخلاماق: سر زدن
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر