+0 به‌ین
دؤولت دولارین قیمتینی نئجه کُنترل ائدیر؟
دوکتور جئری
ییرمی ایل بوندان قاباق، قلئیچی مورتوض اوجا بوی، ائنلی کورک، بوغو بورما بیر گنج ایدی. سرت داشی اووجوندا سیخسایدی سویونو چیخاردا بیلردی. چوخ باجاریقلی ایدی، هر ایش الیندن گلردی. آنجاق بونلارلا بئله ایش تاپماقدا چتینلیک چکیردی. داها دوغروسو ایش تاپیردی آمما بیر-ایکی گونون ایچینده ایشدن قوْووُلوردو. مومکوندور دئیه‌سه‌نیز: حتما اخلاقی یوخ ایدی. یوخ!..یوخ!.. او، چوخ گولش قاباق، سؤزه باخان، باشی آشاغی بیر اوغلان ایدی. سوروشورسونوز: بئله ایسه، نییه ایشدن قوْووُلودو؟!
قلئیچی مورتوضون ایشدن قوْووُلماسی‌نین سببی "مبراتا قالمیشی" ایدی! بللی اولمایان ندنلره گؤره، اونون "میراتا قالمیشی" گون بویو قالخمیش دورومدا ایدی! اؤنجه‌لر، گئن تومان گئیه‌رک بو عئیبی گیزلتمک ایسته‌سه‌ده ایشه یارامادی؛ گئنه بیر آغاجدان گؤزه سوخولوردو! ساعاتدان،ساعاتا بوزلو سویا باسدی، داها بتر شاخلاندی! یئمگینه قورو لومون، کافور تؤکدو، ترس نتیجه آلدی...
هریاندان علاجی کسیلمیش قلئیچی مورتوض، بیرگون دده‌لیگی شیخ آغانین حضورونا یئتیشه‌رک اوتانا-اوتانا احوالاتی اولدوغو کیمی دانیشیب گؤستریش ایسته‌دی. شیخ آغا بیر سوره دوشونجه‌یه دالدیقدان سونرا سوروشدو:
- شیخ حسن دولگری تانییرسان؟
- هه!.. آغاجچیلار راستاسیندا نجّار دوکانی وار.
- اونون یانینا گئت. منیم سالامیمی یئتیر. علاج اونون یانیندادیر!
شاشیرمیش قلئیچی مورتوض، نسه دئمه‌دن جلد اؤزونو نجّار دوکانینا چاتدیردی. شیخ حسن دولگر گؤز آلتی قلئیچی مورتوضون قالخمیشینی اؤلچو-بیچی ائتدیکدن سونرا، بوخجونو گؤتوروب دوکاندان ائشیگه چیخدی. چوخ چکمه‌دی، قاییتدی. الینده بیر هاچا وار ایدی. شیخ حسن هاچانی قلئیچی مورتوضا اوزاداراق آچیقلادی:
- بو هاچانی اوستدن میراتا قالمیشان ووراجاقسان!
دوغرودان دا هاچا ایشه یارادی.
***
بو اولایدان اون بئش ایل گئچمیشدی. قلئیچی مورتوض چئشیدلی قوللوقلاردا چالیشاراق اؤزونه خئیلک مال-دؤولت ییغیب سئودیگی، موللا فرضعلی‌نین قیزی- خویلو خانیملا ائولنمیشدی. آنجاق بو دؤنه آیری بیر سوْرون یاخاسیندان یاپیشمیشدی: "میراتا قالمیشی" قالخمیردی!
چئشیدلی داوا-درمانلار ایشه یارامایینجا، دده‌لیگی شیخ آغایا مراجیعت ائتمه‌دن دوس-دوغرو شیخ حسن دولگرین دوکانینا قوشدو. اؤپوش-گؤروشدن سونرا دردینی دانیشیب درمان دیله‌دی. شیخ حسن دولگر گولومسه‌یه‌رک دئدی:
- علاجی چوخ ساده دیر؛ بو کز هاچانی آشاغیدان ووراجاقسان!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
قارانلیغی قارغیشلاماقدانسا، نییه بیر شمع یاندیرمیریق؟
دوکتور جئری
قار-کولک شیددتلنمیشدی. سویوق گئت‌گئده سوموگه ایشله‌ییردی. اوزاقدان قورد سسی گلیردی. قلئیچی مورتوض تیتره‌ک سسله دئدی:
- ائله بیل آزمیشیق!
اوستاد دفتری تؤوشویه-تؤوشویه فیسیلدادی:
- اؤزوموزو بیر سیغیناجاغا چاتدیرماساق دوناجاغیق.
اوستاد دفتری قزئتده یازدیغی بیر یازی اوچون تورمه‌یه دوشموشدو. خانیم دفتری‌نین دیلگی ایله، قلئیچی مورتوض قابالا قویاراق اونو تورمه‌دن بوراخا بیلمیشدی آنجاق ترس آوایا قاییداندا، قار-کولگه دوشوب یوللارینی آزمیشدیلار.
قاش قارالمیشدی. یاواش-یاواش ایره‌لی‌له‌ییردیلر. قار دیزدن ووروردو. قلئیچی مورتوض الینی قاشلاری‌نین اوستونه قویاراق اوزاقلارا باخدی. قارین ایشیغیندا گؤزو نسه سئچن کیمی اولدو. سئوینجک قیشقیردی:
- بیر قارالتی سئچیرم، سانکی بیر ائودیر!
اوستاد دفتری ده گؤزلرینی زیلله‌دی:
- دوغرو دئییرسن، بیر ائودیر..
یئهینلشدیلر. چوخ چکمه‌دی قارالتی‌یا یئتیشدیلر. آغاجدان بیر ائوجیک ایدی. قاپینی چالدیلار. سس گلمه‌دی. ایچری‌یه گئچیب قاپینی باغلادیلار. ایچری قاپ-قارانلیق ایدی. بلیرسیز بیر ایگ گلیردی. جانلاری بیر آز قیزیشینجا قلئیچی مورتوض دئییندی:
- لعنته گله‌سن، نه قارانلیقدیر، گؤز، گؤزو گؤرمور!!
اوستاد دفتری دیللندی:
- "قارانلیغی قارغیشلاماقدانسا، بیر شمع یاندیر" دئییبلر بیلگه‌لر.
قلئیچی مورتوض قاققاناق چکدی:
- من شمعی هارادان گتیریم، ایسته‌ییرسن چاخماغیمی یاندیریم؟
اوستاد دفتری سئویندی:
- فرق ائتمز یاندیر.
قلئیچی مورتوض چاخماغینی چاخدی:
- بوووومب...
*
ائرته‌سی گون، یاناجاق قاچاقچیلاری، بئنزین دئپو ائتدیکلری ائوجیکه دؤننده، ائوجیکدن بیر ایز-توز گؤرمه‌دیلر...
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
سیرکه
دوکتور جئری
خیدیر کیشی گولش‌قاباق بیر اینسان ایدی. بازار آغزیندا مئیخاناسی وار ایدی. نیسیه عاراق وئردیگی اوچون مشتریلری اونون خاطیرینی چوخ ایسته‌یردیلر. اینقیلاب غلبه چالدیقدان سونرا، او مصادیره اولونموش دوکانی‌نین قاباغیندا کوپئن آلیش-وئریشی ائدیردی.
بیر گون، کومیته مأمورلاری خیدیرین ائوینه تؤکولوشوب اونو توتوقلادیلار. دئدی-قودولارا گؤره؛ خیدیر گیزلیجه عاراق چکیرمیش! قاپی-قونشونون گؤزو قاباغیندا، خیدیری قولو باغلی ماشینا میندیرنده، ایکی مامور زیققانا-زیققانا بؤیوک بیر کوپو ائودن ائشیگه چیخارتدیلار.
*
کومیته‌ده، باشچی- برادر چراغعلی أیری-أیری کوپه باخاراق، "کؤپک اوغلو! ایسلام اؤلکه‌سینده عاراق-شراب ساتیرسان؟!" دئیه سیلله ایله خیدیرین قولاغی‌نین دیبینی قیزیشدیری. خیدیرین گؤزلری دولدو:
-قوربان! آند اولسون آللاها بو عاراق دئییل، سیرکه‌دیر!
بو سؤزدن برادر چراغعلی یوموشانان کیمی اولدو. کوپون آغزینی آچیب اییله‌دی. آغزی-بورنونو بوزوشدوردو. بیر شئی آنلامامیشدی سانکی. مأمورلارا ایشمار ائله‌دی. مأمورلار دا بیر-بیر گلیب، اییله‌دیلر. اونلار دا کوپون عاراق یا سیرکه اولدوغونو بیلمه‌دیلر. هامی چاش-باش بیربیری‌نین اوزونه باخاندا، بیردن مأمورلارین بیری دئدی:
- نئجه‌دیر برادر ایسکندره دئیک گلسین، باخسین. هر نه اولسا او یاخشی بیلر؟!
برادر چراغعلی سوروشدو:
- هانسی برادر ایسکندر؟!
- شیخ آغانین دفترینده چالیشان حورّ ایسکندر دا!!
برادر چراغعلی گولومسوندو. باشی ایله راضیلیغینی بیلدیردی. شیخ آغانین دفترینه تئلئفون آچدیلار.
چوخ چکمه‌دی برادر ایسکندر اؤزونو کومیته‌یه یئتیردی. برادر چراغعلی احوالاتی اولدوغو کیمی دانیشدی. خیدیر آلتدان-آلتدان برادر ایسکندره باخدی. کومیته پالتاری ایچینده، کئفلی ایسکندری تانیدی. اورگی بیرآز ایشیقلاندی. کئفلی ایسکندر اینقیلاب قوپدوقدا، تؤوبه ائله‌ییب اینقیلابچیلارا قوشولاراق "حورّ" آیاماسینی قازانمیشدی.
برادر ایسکندر سو بارداغینی ماسانین اوستوندن گؤتوروب کوپدن دولدوراراق باشینا چکدی. بیر سوره گؤزلرینی تاوانا تیکدی."ائله بیل سیرکه‌دیر!"دئیه گئنه بارداغی کوپدن دولدوروب باشینا چکدی. اوچونجو بارداغی ووردوقدا، کسین فیکرینی آچیقلادی:
- سیرکه‌دیر!.. بتر ده ایتی سیرکه‌دیر!...عؤمرومده بئله بیر سیرکه ایچمه‌میشدیم!!
خیدیر دریندن بیر سولوق آلدی. برادر چراغعلی باشینی آشاغی سالدی. ایکی مأمور کوپو گؤتوروب زیققانا-زیققانا ائشیگه چیخارتدیلار...
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
میللتی نئجه سئویندیرمک اولار؟
دوکتور جئری
اوچاق گؤیه قالخدیقدا، قلئیچی مورتوض اؤزل آفتافانی برک-برک باغیرینا باسدی. قلئیچی، توپ فابریکاسیندا ایشینی الدن وئردیکدن سونرا دده‌لیگی شیخ آغانین تاپشیریغی ایله جومهور باشقانی‌نین قوللوغوندا چالیشماغا باشلامیشدی. اونون یئنی ایشی ساده اولسا دا چوخ حساس ایدی! باشقان، اوستانی سفرلرده آفتافا گؤتورمک ایسته‌ینده، او اؤزل آفتافانی ایلیق سو ایله دولدوروردو.
قلئیچی مورتوض، گؤزونو باشقان ایله یاردیمچیسی بورونو یئکه‌دن آییرمیردی. اوجادان دئییب، گولوب، دانیشیردیلار. بیردن بورنو یئکه اوچاغین پنجره‌سینی آچیب دئدی:
- من ایسته‌ییرم، 50 دنه "سبد کالا" آّشاغی‌یا آتام، 50 نفر سئوینسین.
باشقان گولدو:
- بئله ایسه، من ده ایسته‌ییرم 100 دنه " بسته حمایتی" آشاغی‌یا آتام، 100 نفر سئوینسین.
قلئیچی مورتوض اؤزونو ساخلایا بیلمه‌دی:
- قوربان!.. من ده ایسته‌ییرم ایکیزی آشاغی‌یا آتام 80 میلیون نفر سئوینسین!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر