قلئیچی مورتوضون باشینا نئجه بؤرک قویدوم؟

دوکتور جئری

     بایرام قاباغی، گونده، ائوده چکیش-بکیش ایدی. آرواد اوتورودو، دوروردو؛ دئییردی:

- مونیکا خانیم‌گیل پرده‌لرینی دگیشدیردیلر...

- مونیکا خانیم گیل تزه موْبل آلدیلار...

- مونیکا خانیم گیل اون میلیون وئریبلر لوسترا...

- مونیکا خانیم‌گیل...

مونیکا خانیم دئدیکده قونشوموز کئچل فریدونون‌ آروادی چئر منیژه دیر، هاردانسا اللرینه پول گئچندن مونیکاخانیم اولوب. اود اولوب، آلاو اولوب، دوشوب منیم ائویمه!

سونوندا دؤزوموم توکندی:

- مونیکا خانیم فیلان آلیب بئهمان آلیب  منه‌نه، سنه‌نه؟!!

بو سؤزومدن آرواد کوف دئییب گؤیه چیخدی:

- نئجه منه‌نه، سنه‌نه؟! پول وئر منده آلیم .. پرده‌لریمیز بوم-بوز اولوب... موْبلار دارما- داغین اولوب... صاباح بایرام گلیر.. قاپی-قونشو ایچینده باشی آشاغی اولاجاغام اولمایا؟!...

سسیمی یوماشالتدیم:

- آرواد!.. آللاها باخ.. تاری‌یا باخ.. من قارنیمیزی زور ایله دویوروام، منیم پول هاردادیر وئریم تخته-پارایا، جیر-جیندیرا، شوشه-موشه‌یه؟!..

آرواد کیچیمسه‌ییجی باخشلاری ایله منه سوزه-سوزه دئیندی:

- نییه مونیکاخانیم ارینده پول وار سنده یوخدور؟!!...

سسیمی لاپ یاواشلاتاراق دئدیم:

- بابا!.. مونیکا خانیم اری اونون-بونون باشینا بؤرک قویماقلا پول قازانیر، بو منیم الیمدن گلمز...

آرواد سینیرلی- سینیرلی قاققاناق چکدی:

-هاهاااها.. دئنن چیخاریم یوخدور...دئنن السیز-آیاقسیزام..دئنن...

سونرا قاپیلاری بیرینه چیرپیب دده‌سی ائوینه گئتدی.

قاپیلار چیرپینیجا، آنسیزین اؤزومده بیر دگیشیکلیک دویدوم. دوشونجه‌لریم تپ-چئویر اولدو سانکی. بؤرکومو قاباغیما قویدوم:

- علی، ولی‌نین باشینا بؤرک قویور؛ ولی، زولفعلی‌نین. قارداش قارداشا آجیمیر بئله. هامی بیربیری‌نین باشینا بؤرک قویور. بو آرادا منده یاپیشمیشام دوزلوکدن. هاچانادک آرواد-اوشاغیم یاوان چؤرک یئیه‌جک‌لر؟ هاچانادک اؤزگه‌لرین یاشامی‌نین حسرتینی چکه‌جک‌لر؟..

گؤزلریمی تاوانا دیکیب دوشونجه‌لریمی سوردوردوم:

- اوْلان داها بسدیر!.. گل سنده اونون- بونون باشینا بؤرک قویماقلا اؤزون، اهل-عیالین بو فلاکتدن قورتاردا!...

آرتیق قراریمی وئردیم:

- آمما کیمین باشینا بؤرک قویوم؟...یاخشیسی بودور دوست-تانیشین باشینا بؤرک قویوم...هه! آدام دوست -تانیش اولان یئرده اؤزگه‌نین باشینا بؤرک قویماز!..اوّل مچیدین ایچی دئییبلر...

     دوست-تانیش باشینا بؤرک قویماق اورگیمدن گئچدیکده جان-جیگر دوستلاریم گؤزومون قاباغیندا سیرالاندیلار:

- نئجه‌دی اوستاد دفتری‌نین باشینا بؤرک قویوم؟..

- یوخ بابا!..اونون باشینا او قدر بؤرک گئچیریبلر کی داها یئری یوخدور...

- پروفسور نصرالدین‌له اوستاد فرهیخته نئجه‌دیر‌لر؟

- یوخ جانیم! اونلارین بئش تومنه دگمه‌ین قورو مدرکلریندن باشقا الرینده نه وارکی؟!

- کئفلی ایسکندر ، هه کئفلی ایسکندر یاخشی‌دیر..کئفلی‌دیر بیلمز باشینا بؤرک گئچیرتمیشم.

- سفئه‌له.. کئفلی‌دن آییغی اولماز... الینه ایش وئررسن ها!..

- شاعیر کل اوغلان؟... نئجه‌دیر  شاعیر کل اوغلانین باشینا بؤرک قویوم؟!

- هاه..هاه‌ه‌.. آخی کل اوغلانین باشی  او باشلاردان‌دیر بؤرکسوز اولا؟!!.. قالدی گئتدی، اونون ماتاحی ندیر الیندن چیخاردیم؛ معجز دئمیشلی،"متاعیم شئعردیر آنجاق، اونوندا یوخ خریداری..."

- آهاااا..تاپدیم...قلئیچی مورتوض.. همی ساده‌، همده یازیق دیر. کوْببانی وور باشینا چؤره‌گینی الیندن آل!

- هه دوز دئییرسن.. نییه‌به اوّلده بو فیکریمه یئتیرمه‌دی؟..

     بؤرک قویاجاغیم آدمی تاپینجا آللاها توکّل ائدیب ائودن ائشیگه چیخدیم. اوچ-دؤرد ایل اولار قلئیچی مورتوض یایین‌ائوی آچییب کیتاب ایشی ایله اوغراشیر. اؤز- اؤزمه دئدیم؛ " قلئیچی مورتوض بتر اسکی کیتابلارا بازدی؛ یاخشیسی بودور بیر قوندارما ال یازما کیتابی دوزلدیب، آپاریب بیله‌سینه ایلیشدیریم،... یوخ... یوخ... اوّل گئدیب موقعیتی آراشدیریم سونرا گؤروم نئیله‌مه‌لی‌یم."

     بو دوشونجه‌لرده ایدیم اؤزومو قلئیچی مورتوضون کیتابخاناسیندا بولدوم. قالین بیر کیتابی قاباغینا آچیب درین-درین اوخوماقدا ایدی. اوسکوردوم؛ اؤزونه گلدی. گؤزو منه ساتاشینجا ماسانین آخارسیندان قالخیب بوینومو قوجاقلادی:

- أشی... گون هارالاردان چیخیب بیزی یاد ائله‌‌ییب‌سن! خوش گلیب‌سن، صفا گتیریب‌سن!  بویور.. بویور ..- دئییب صندل گؤستردی.

اوتورونجا اوزونه باخدیم. گؤزلوگون آرخاسیندان سانکی بیر معصوم قوزو منه باخیردی. ایسته‌دیم دئییم،" مورتوض بگ! منی باغیشلا گلمیشدیم باشینا بؤرک قویوم!" اؤزومو  زور ساخلادیم دئمه‌دیم" .

- بو یاخینلاردان گئچیردیم بیردن کؤنلومه دوشدون..گلدیم گؤروم نئیله‌ییرسن؟..

مورتوض گولومسه‌یه‌رک:

- ساغ اولاسان، وار اولسان آیاقلارین آغریماسین قارداش! نه ائده‌جه‌ییک، میلچک قووروق- دئدی.

ال‌یازما کیتاب یادیما دوشدو:

- دئییرم مورتوض بگ! منده بیر  اسکی ال یازما کیتابی وار، آدام- مادامین وار اونو ردّ ائله‌یه‌سن گئده... بایرام قاباغی‌دیر  آداما پول گره‌ک اولور.

قلئیچی مورتوض قاشلارینی چاتدی:

- ال یازما کیتاب-میتابی بوراخ. پول چیخارتماق دالیسجا اولسان پول " التأثیر عمود مسلمان فی بسط الاسلام" کیتابیندا دیر...

- " التأثیر عمود مسلمان فی بسط الاسلام " داها نه کیتاب دیر؟- دئیه سوروشدوم.

- شئیخ آغانی تانییرسان؟

- اوزاقدان تانیرام...

- " التأثیر عمود مسلمان فی بسط الاسلام" کیتابینی شئیخ آغا یازیب. بیر ایل بوندان قاباق کیتابی من چاپ ائله‌دیم. تزه بئش- اون نوسخه ساتیب اویان- بویان گؤندرمیشدیم، کیتابین قیمتی اوسته منله شیخ آغانین آراسیندا چاخناشیق چیخدی. آغادا قیز‌یب، کیتابلاری ییغیشدیریب آپاردی قویدی ائولرینه!..ایندی نئچه گوندور، منه حؤوزه‌دن زنگ ووروب بو کیتابدان ایسته‌ییرلر. اؤزوده مین جیلد!..ائله بیل بو کیتابین قدر- قیمتی تزه بللی اولوب بیر درسلیک کیمی حؤوزه‌ده اوخوتدوراجاقلار..

سؤزونو کسدیم:

- بئله ایسه کیتابی ایکینجی چاپا یئتیردا؟

آجی-آجی گولدو:

- اولماز.. یازیچی‌نین‌ ایجازه‌سی لازیم دیر.. شئیخ آغادا منله دوشونوشوب وئرمز!

- اوندا نئیله‌مه‌لی؟!

درین بیر سولوق آلیب دئدی:

- ائشیتدیگیمه گؤره شئیخ آغا هله کیتابلاری ساتماییب، ائوینده ساخلاییر. من بیر آرخایین آدام آختاریردیم گؤندریم کیتابلاری اونون الیندن چیخارتسین اونودا  تاپدیم!

- او کیمدی؟!

- سن!!

- من؟؟!!

- هه سن!... سن گئت کیتابلاری اونون الیندن چیخارت.. اینان بو ایشین ایچینده یئددی-سککیز میلیون پول یاتیب.

- آخی منیم پولوم یوخدور گئدیب کیتابلاری آلام!

- پول لازیم دئییل؛ سن گئت شئیخ آغانی راضی سال، کیتابین قیمتینی دانیش. من بازاردان پول گؤتوروب وئره‌رم، کیتابلاری حؤوزه‌یه گؤنده‌رندن سونرا بازارین پولو قایتاریب قازانجی بؤلوشه‌ریک!

اورگیمده زورنا-قاوال چالینماغا باشلادی، ایچیمده،" پوللاری گؤتورب آرادان چیخارام"دئیه دوشونورکن:

- ایندی من نئیله‌ییم؟- دئدیم.

قلئیچی مورتوض:

- ایندی سن گئت شئیخ آغانین سوراغینا، کیتابین قیمتی بئش مین تومن‌دیر آنجاق همین کیتاب ایندی چاپ اولسا اون بئش مینه چیخار.. باشاردیقجا کیتابی آشاغی قیمتینده آل، وئرمه‌سه ایکی- اوچ مین تومن گل اوستونه قورخما...- دئیه‌رک الینی چیگنیمه چالیب آرتیردی- ایندی دور گئت گؤروم نئیله‌ییرسن.

***

 بیر ساعات سونرا شئیخ آغانین ائوینده ایدیم. آغانین دین-ایمانیدان، علم-بیلیگیندن، کرم- کرامت‌لریندن چوخلو دانیشاندان سونرا سؤزو کیتابا چکیب دئدیم:

- آغا...قراردیر سیزین بو دگرلی کیتابینیز، حؤوزه‌ده اوخونسون، بونا گؤره سیزدن ریجا ائدیرم اولورسا، هدیه عنوانیندا بو کیتابدان مین نوسخه وئره‌سیز آپاراق  طلبه‌لر آراسیندا پایلایاق...

شئیخ آغا حنا یاخمیش ساققالینی تومارلایاراق دئدی:

- حاج آغا! [من اؤزومو قومدان گلمیش حاج آغا تانیتدیرمیشدیم شئیخ آغایا] دوزونو ایسته‌سن من چوخ ماییل ایدیم کیتابی بیر ناچیز هدیه کیمی عزیز طلبه‌لرین خیدمتینه گؤنده‌رم آنجاق شرمنده‌لیک‌له دئمه‌لی‌یم من نذر ائله‌میشم بو کیتابین پولونو یوخسوللارین آراسیندا پایلاشدیرام . اؤزوز آگاه‌سیزکی نذری سیندیرماق اولماز...

باشیملا شئیخ آغانین سؤزلرینی دوغرولایاراق:

- حقّ سیزینله‌دیر آغا نذری سیندیرماق اولماز...- دئدیم-  سیز نئچه بویورسانیز من حضورلارینیزا تقدیم ائده‌جگم آنجاق قیمت بیر آز آشاغی اولسا چوخ یاخشی‌ اولار آخی بیزیم بودجه‌میز  چوخ محدود دور..

شئیخ آغا گولومسه‌یه- گولومسه‌یه:

- اولسون!.. کیتابی جیلدینی آلتی مین دن سیزه حئسابلایاجاغام، اینانین کاغیذی‌نین پولو دئییل- دئدی- .. ایندی سیز پول وئریرسیز یا چک؟!..

- اینشاالله.. پولو بیر یئرده کیتابلاری گلیب آپاراندا وئره‌جگم..

- عیبی یوخدور ..‌آنجاق قاباقدان بیر بیع وئرمه‌لی‌سیز هر حالدا..

بیع وئرمکدن بویون قاچیرماق اوچون:

- پول کارت‌دا دیر، ایجازه وئرسه‌نیز گئدیب بانکدان آلیم گلیم!- دئدیم- آنجاق شئیخ آغا یاسدیغین آلتیندان بیر کارت اوخویان دستگاه چیخاردیب قاباغیما قویدو. چیخماز بیر دورومدا قالدیم. وار- یوخ بئش یوز مین تومن کیشی‌لیگیمی شئیخ‌آغانین حسابینا بوشالتدیم.

     شئیخ آغا منی قاپیدا اوغورلایارکن دئدی:

- بیر ایکی گون ایچینده کیتابلاری آمباردان چیخاردیب ییغارام حیطه،‌ گلیب آپارارسان.

شئیخ آغانین ائویندن اوزاقلاشدیقدا، قلئیچی مورتوضا زنگ ووروب اولانلاری آنلاتدیم سئوینجک دئدی:

- ایشیمیز توتدو.. ایندی من گئدیرم بازاردان پول دوزلدم،  تئز گئده‌سن شئیخ آغانی خفه‌له‌یه‌سن!

- بازاردا تانیش- مانیشین وار پول گؤتوره‌سن؟- دئدیم.

گولدو:

- هن بابا!.. بازاردا نه بول حاجی..کربلایی...

***

     ایکی گون سونرا، آخشام شئیخ آغا زنگ ووردو:

- حاج آغا! کیتابلار حاضیردیر، گل آپار.

تئز قلئیچی مورتوضا زنگ ووردوم. آنجاق تئلئفون نه قدر زنگ چالدیسا گؤتورن اولمادی. یاریم ساعات سونرا یئنه زنگ ووردوم یئنه خبر یوخ ایدی. تله‌سیک اؤزومو دوکانا یئتردیم، کیتابخانا باغلی ایدی. ائولرینه قاچدیم، کیمسه ائوده دئییلدی. قونشولاری دئدی: موسافیرته گئدیبلر!

     کور-پئشمان ائو قاییدیب اؤزومو تختین اوستونه ییخدیم، یئددی دلیگیمدن تر آخیردی، اؤزومو مایماق کیمی حیس ائدیردیم. بیر ایکی ساعات ائله اوزاناقلی قالدیم. بیردن  تئلئفون زنگ چالدی، قلئیچی مورتوض ایدی.

- اشی سن هارالارداسان، زنگ وورماقدان یورولدوم؟- دئیه قیشقیردیم.

مورتوض شن سسله دئدی:

- یئرین بوش، آنتالییادایام. آللاه یوخ یئردن یئکه بیر پول یئتیردی، منده ائو- اوشاغی گؤتورب بایرام تعطیلاتینی گلدیم بورایا.

دیشیم باغیرساغیمی کسیردی:

- کیتابلار نئجه اولاجاق؟ شئیخ آغا زنگ ووروب گئدیم کیتابلاری گتیریم.

هیریلدادی:

- کیتابلاری آلماقدان واز گئچدیم، سنده گئت بیعینی گئری آل!

اؤفکه‌لندیم:

- آخی شئیخ آغا قبول ائله‌مز!

قلئیچی مورتوض پرت اولموشجاسینا:

- قبول ائله‌ییر، ائله‌سین؛ ائله‌‌مه‌سه‌ده آغزینی... - دئییب تئلئفونو کسدی.

***

     ائرته‌سی گون، ساللانا-ساللانا شئیخ آغانین ائوینه گئتدیم. گولش-قاباقلا منی قارشیلادی. کیتابلار حیطین اورتاسینا قالانمیشدی. دیلیمی چئینه‌یه- چئینه‌یه دئدیم:

- باغیشلا آغا! پول جورله‌مه‌دیگیم اوچون کیتابلاری آلماقدان داشیندیم. منیم بیعیمی وئرسه‌نیز مورخص اولارام.

شئیخ آغانین رنگ-روفو قاچدی، کؤپوردو:

- نمنه؟!..نمنه؟!... کیتابلاری آلماقدان داشیندین؟... سن آنلامادین...سن پوخ یئدین... حوققابازین بیری حوققاباز منیم باشیم بؤرک قویماق ایسته‌ییرسن؟!!

سونرا داها بتر قیشقیراراق:

- اولان غلامریضا قاپینی قیفیللا... سادات خانیم پولیسه زنگ وور!...

     قیسا بیر سوره ایچینده هر شئی آنلاشیلدی. بیر ایل بوندان قاباق، ساتیش رئکوردونو قیراجاق دئیه، قلئیچی مورتوض ایکی میلیون قویوب شئیخ آغانین کیتابینی چاپ ائله‌میشدی. آنجاق کیتابین بیرجه جیلدی بئله ساتیلماییب آمباردا شیشمگه باشلامیشدی. سرمایه‌سی‌نین الدن گئتدیگیندن تلاشلانان قلئیچی مورتوض سونوندا منی قوللاناراق کیتابلاری اوچ میلیونا شئیخ آغانین اؤزونه ایلیشدیرمیشدی.

     شئیخ آغا یاخامدان یاپیشیب بوراخمیردی، ائشیکده پولیس ماشینین اووولتوسو ائشیدیلیردی اؤز- اوزومه دئدیم:

- دده‌ن سوموگونه پوخ مونیکا خانیم، گؤر منی نه بلایا سالدین!!