تزهدن بسمهالله
دوکتور جئری
بیلمیرم گون هایاندان چیخمیشدی قلئیچی مورتوض، منله کئفلی ایسکندری ناهارا قوناق چاغیردی. سوفره آچیلینجا بیز تحریملری گؤتورموشلر کیمی یئمکلرین جانینا دوشوب ایچری اؤتورمگه باشلادیق. آرادا، گؤزآلتی قلئیچی مورتوضا باخدیم؛ رنگ-روفو آغاپپاق اولموشدو؛ گؤزونو قاباغیندا مالینی چاپاویل ائدیردیلر سانکی. کئفلی ایسکندره دؤندوم؛ ایکی انگی ایشلهمکده ایدی آغزینداکیلاری اوتار- اوتماز کلله قوچو تیکهلری بارماغی ایله ایچری باسیردی. من قاشیق ایله یئمکدن یورولدوغوما گؤره سوپ کاساسینی گؤتوروب باشیما چکدیم. بیری بیزی دایاندیرمالیایدی!..
قئلیچی مورتوض یئمکدن ال چکیب یاسدیغا سؤیکندی. اللرینی گؤیه قالدیریب تانرییا شوکور ائتدیکدن سونرا:
- آخخخ... چوخ یئمکدن لاپ "بابک زنجانی"یه دؤنوشدوم!!...-دئدی.
کئفلی ایسکندر تویوغون بودونو دیشینه چکه-چکه:
- مورتوض بیگ! من هله "شهرام جزایری" ده اولمامیشام!- دئیه تپکی گؤستردی.
بیز سوفره قوروتماغی سوردورونجه قئلیچی مورتوض ایگنه اوستونده اوتورموش کیمی:
- آدام سیزه باخاندا لاپ ایشتاهاسی آچیلر...- دئییب سوفرهنین باشینا چکیلدی:
- تزه دن بسمهالله!...
Təzədən bismillah
Dr.Jery
Bilmirəm gün hayandan çıxmışdı Qəleyçi murtuz, mənlə kefli İskəndəri nahara qonaq çağırdı. Süfrə açılınca biz təhrimləri götürmüşlər kimi yeməklərin canına düşüb içəri ötürməyə başladıq. Arada, gözalti Qəleyçi murtuza baxdım; rəng-rufu ağappaq olmuşdu; gözünü qabağında malını çapavıl edirdilər sanki. Kefli İskəndərə döndüm; iki əngi işləməkdə idi ağzındakıları utar- utmaz kəllə qoçu tikələri barmağı ilə içəri basırdı. Mən qaşıq ilə yeməkdən yorulduğuma görə sup kasasını götürüb başıma çəkdim. Biri bizi dayandırmalıaydı!..
Qelyçi murtuz yeməkdən əl çəkib yasdığa söykədi. Əllərini göyə qaldırıb tanrıya şükür etdikdən sonra:
- axxx... çox yeməkdən lap "Babək zəncani"yə dönüşdüm!!...-dedi.
Kefli İskəndər toyuğun budunu dişinə çəkə-çəkə:
- Murtuz bəy! mən hələ "Şəhram cəzayeri" də olmamışam!- deyə təpki göstərdi.
Biz süfrənı qurutmağı sürdürüncə Qəleyçi murtuz iynə üstündə oturmuş kimi:
- Adam sizə baxanda lap iştahası açılər...- Deyib süfrənin başına çəkildi:
- Təzədən bismillah!...
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
هئچ نیفرینین یئری دیر؟!
دوکتور جئری
شئیخیمیز آغ مندیلینی اوزونه باساراق هؤنکور- هؤنکور آغلادی. بورونون چکیشی نئچه کره بلندگودا یانقیلاندی:
- نیفرین اولسون سنه ائی آل سعود..
جاماعات سس سسه وئرهرک قیشقیردی:
- نیفرین!
شئیخیمیز ایچینی چکدی:
- نیفرین اولسون سنه ائی آل سعود.. نئجه قییدین او بؤیوکلوکلده عالیمی، شئیخلرین شئیخینی اؤلدورهسن؟!...
جاماعات یئنه قیشقیردی:
- نیفرین!
- ائی قان تؤکن آل سعود، شئیخین گوناهی اولموش اولسایدی دا، نییه آجیماسیزجاسینا بوینونو ووردون؟... ائلهیه بیلمزدین ائوینده دوستاق ائدهسن؟! ائلهیه بیلمزدین برقینی، سویونو، گازینی، تئلفونونو کسهسن، ائوینین قاباغینادا بیر گؤزتچی قویاسان باییرا چیخماسین، اؤز اجلی ایله اؤلسون؟!....
- نیفرین!
قهر شئخیمیزین بوغازینی توتدو:
- ائی آللاهدان خبرسیز آل سعود!.. ایندیکی شئیخی اؤلدوروبسن... نییه جنازهسینی تحویل وئرمیرسن؟...
مینبرین قاباغیندا اوتورموش قلئیچی مورتوض دوشونجهیه دالدی:
- کئشکه شئیخین جنازهسینی بیزه تحویل وئرهلر!... اوندا بیزیمده ایمامزادامیز اولار.... اوندا مجبور اولماریق محرملیکده یوخاری ترسآوانین ایمامزاداسینا گئدهک..آلچاق یوخاریلار ایله اوز- اوزه، گؤز- گؤزه گلک... دیلسیز، آغیزسیز پوللاری اونلارین جیبنه تؤکک... آخخخ.. بیزیمده ایمامزادامیز اولسایدی نه اولاردی؟!... آللاه لعنت ائلهسین آل سعودا؛ گؤرهسن شئیخین جنازهسینین هاردا قویلاییب؟!..
آل سعودون آدی قلئیچی مورتوضون خیالینا گیرینجه بیردن آیاغا قالخیب اوجا سسله قیشقیردی:
- نیفرین!
جاماعات بیر بیرینین اوزونه باخدی. کیمیلرینین دوداغی قاچدی. قلئیچی مورتوض شیرین خیاللارا دالاندان یاریم ساعات اولاردی شئیخیمیز سئچکیلره گؤره دانیشیردی. شئیخیمیز أیری- أیری قلئیچی مورتوضا باخیب دئیندی:
- هئچ نیفرینین یئری دیر؟!
Heç nifrinin yeridir?!
Dr.Jery
Şeyximiz ağ məndilini üzünə basaraq hönkür- hönkür ağladı. burunun çəkişi neçə kərə büləndquda yanqılandı:
- Nifrin olsun sənə ey Ale-səud..
Camaat səs səsə verərək qışqırdı:
- Nifrin!
Şeyximiz içini çəkdi:
- Nifrin olsun sənə ey Ale-səud… necə qıydın o böyüklükdə alimi, şeyxlərin şeyxini öldürəsən?!...
Camaat yenə qışqırdı:
- Nifrin!
- Ey qantökən Ale-səud, şeyxin günahı olmuş olsaydı da, niyə acımasızcasına boynunu vurdun?... eləyə bilməzdin evində dustaq edəsən?! eləyə bilməzdin bərqini, suyunu, qazını, telfonunu kəsəsən, evinin qabağınada bir gözətçi qoyasan bayıra çıxmasın, öz əcəli ilə ölsün?!....
- Nifrin!
Qəhr şeximizin buğazını tutdu:
- Ey Allahdan xəbərsiz Ale-səud!.. indiki şeyxi öldürübsən... niyə cənazəsini təhvil vermirsən?...
Minbərin qabağında oturmuş Qəleyçi murtuz düşüncəyə daldı:
- Keşkə şeyxin cənazəsini bizə təhvil verələr!... onda bizimdə imamzadamız olar.... onda məcbur olmarıq məhərrəmlikdə yuxarı Tərsavanın imamzadasına gedək..alçaq yuxarılar ilə üz- üzə, göz- gözə gələk... dilsiz, ağızsız pulları onların cibinə tökək... axxx.. bizimdə imamzadamız olsaydı nə olardı?!... Allah lənət eləsin Ale-səuda; görəsən şeyxin cənazəsinin harda quylayıb?!..
Ale-səudun adı Qəleyçi murtuzun xəyalına girincə birdən ayağa qalxıb uca səslə qışqırdı:
- Nifrin!
Camaat bir birinin üzünə baxdı. Kimilərinin dodağı qaçdı. Qəleyçi murtuz şirin xəyallara dalandan yarım saat olardı şeximiz seçkilərə görə danışırdı. Şeyximiz əyri- əyri Qəleyçi murtuza baxıb deyindi:
- Heç nifrinin yeridir?!
بؤلوم: آجی گولوشلر
ایسلام الدن گئتدی!
دوکتور جئری
شئیخیمیز مسجیدده باغیر- باغیر باغیریردی:
- آییی.. موسلمانلار! دین الدن گئتدی.. ایمان الدن گئتدی.. ایسلام الدن گئتدی...
جاماعات تدیرگین- تدیرگین بیر بیرینین اوزونه باخیب دئییشدیلر:
- نولوب؟!..نولوب؟!...
شئیخیمیز ایکی الینی باشینا تاپدادی:
- نه اولاجاق .. قیز- گلینلرینیز بولوز-شالوارلا کوچه- بازاردا دولانیرلار!
هامی سوسوب باشینی آشاغی سالدی.
مینبرین دیبیندن قلئیچی مورتوض سسلندی:
- آغا!.. سنین قیزیندا بولوز-شالوارلا گزیر!!
شئیخیمیز یوموشاندی:
- آدامین آللاهی وار، منیم قیزیما یاراشیر آخییی...
İslam əldən getdi!
Dr.Jery
Şeyximiz məsciddə bağır- bağır bağırırdı:
- Ayyy.. müsəlmanlar! din əldən getdi.. iman əldən getdi.. islam əldən getdi...
Camaat tədirgin- tədirgin bir birinin üzünə baxıb deyişdilər:
- Nolub?!..nolub?!...
Şeyximiz iki əlini başına tapdadı:
- Nə olacaq .. qız- gəlinləriniz buluz-şalvarla küçə- bazarda dolanırlar!
Hamı susub başını aşağı saldı.
Minbərin dibindən Qəleyçi murtuz səsləndi:
- Ağa!.. sənin qızında buluz-şalvarla gəzir!!
Şeyximiz yumuşandı:
- Adamın Allahı var, mənim qızıma yaraşır axııı...
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
هانی منیم بیر عابباسیم؟!
دوکتور جئری
- اده.. هامبال.. هامبال..
سسلهین حاجی بدل ایدی. "من.. من" دئیه- دئیه حاجینین دوکانینین قاباغینا قوشدوق. بیر کامیون یاغ گلمیشدی. بوشالتمالی ایدیک. کؤهنه هامبال مشه امامعلی، حاجی بدل ایله بیرآز چنهلشدیکدن سونرا قیمتی کسدی: اوشاقلار ایکی تومن، بؤیوکلر بئش تومن. بیز اون یئددی کیلولوق یاغلاری زور- گوج ایله گؤتوروب بؤیوکلری سیرتیا یوکلهییب اونلاردا زیققانا-زیققانا دوکانینین زئرزمیسینه داشییردیلار. ایشین اورتالاریندا مشه امامعلی دئدی:
- اوشاقلار! بیرآز ال ترپهتین.. بایاق ائشیتدیم حاجی نقدعلییه بیر ماشین دوگو گلهجک.. تلهسین اورانی دا الدن وئرمهیک!..
بیر- بیریمیزین اوزونه باخدیق. سئوینجدن قاناد چیخارداجاق ایدیک. ائلهبیل سینئما پولوموزدا چیخمیشدی. بیز نئچه یولداش ایدیک. مدرسهنین دفتر- کیتاب، میداد-قلم، پار- پالتار پولونو چیخارتماق اوچون یایلاری بیرگه چالیشاردیق. جومعه گونلری ده سینئمایا گئدردیک. ان چوخ سئودیگیمیز فیلملرده، نورمن ویزدوم ایله بروسلینین فیلملری ایدی.
قان تر ایچینده ایشی هرزامانکیدان تئزراق بیتیردیک. حاجی بدلی چاغیردیق. حاجی بیر بوش کامیونا، بیر بیزه باخدی. سونرا الینی جیببنه سوخوب بیر اوووج پول چیخارتدی. بؤیوکلره ایکی تومن، بیزه ایسه هرهمیزه بیر تومن وئردی. ماتدیم- ماتدیم بیربیریمیزین اؤزونه باخدیق. سونوندا مشه امامعلی دیله گلدی:
- حاجی بئله دانیشمامیشدیق..آز وئرمیسن...
حاجی بدل گولومسهیهرک:
- نمنه ائلهمیسیز.. بیر ساعات ایشه ائله بو پولدا چوخدور -دئدی.
مشه امامعلی دیللندی:
- حاجی! بیز سؤز دانیشمیشیق.. حاققیمیزی وئر یوخسا...
حاجی بدل قیزغین- قیزغین:
- یوخسا نمنه؟!.. تئز جهنم اولون بورادان، یوخسا هر نه گؤرموسوز اؤز گؤزوزدن گؤرموسوز!..- دئییب دوکانا گیردی.
مشه امامعلی پؤرتولدو:
- اولماسا گئدهک شهربانییا شیکایت ائلهیک- دئدی.
علی قره آدلی هامبال دئدی:
- یوخ! شهربانییا شیکایت ائلهمهیک، گئدهک کومیتهیه شیکایت ائلهیک.. کومیتهدهکیلر اینقلابچیدیرلار.. یوخسوللارین، موستضعفلرین طرفداریدیرلار...
بؤیوکلر علی قرهنین سؤزلرینی دوغرولاردیلار. بیز دینمهدیک. بیر ساعات سونرا بیر کومیتهچی قارداش حاجی بدلین دوکانینا ایدی. بیز ایسه دؤزومسوزلوکله حاجی بدلین قولونا قاندال ووروب ائشیگه چیخارداجاغینی گؤزلهییردیک. سونوندا کومیتهچی قارداش اؤزو ائشیگه چیخیب:
- من حاجی ایله دانیشدیم. قرار اولدو؛ بؤیوکلرده ییرمی بئش قیران، کیچیکلرده اون ایکی قیران وئرسین. بیر- بیر دوکانا کئچیب حاققیزی آلین- دئدی.
مشه امامعلی قیشقیردی:
- اولماز.. بیز حاققیمیزین هامیسینی ایستهییریک!
بیزده سس-سسه وئردیک:
- دوز دئییر..دوز دئییر..
کومیتهچی قارداش:
- ائله بیل سیز ایغتیشاق چیخارتماق ایستهییرسیز- دئییب تئلسیزی (بیسیمی) قولاغینا یاخینلاشدیرینجا بیز داغیلیشدیق.
دوگو ماشینی حاجی نقدعلینین دوکانینین قاباغینا ساخلامیشدی آنجاق بیزیم ال- قولوموز سوستلاشیب، اورگیمیز اوشویوب ایشلهمک ایستهمیردیک. مشه امامعلی دئدی:
- کئشکه کومیته یئرینه گئدیب شهربانییا شیکایت ائلهیردیک!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر