+0 به‌ین
قابلامانین دیبی
دوکتور جئری
بیر گون وارایدی بیر گون یوخ ایدی. بیر فاطما خاتین وار ایدی. فاطما خاتینین اری فهله ایدی، داندان شاماجان اونا- بونا ایشله‌یر، آلنینین تری- الی‌نین قاباری ایله بیر تیکه حالال چؤرک قازاناردی. او آخشام آرغین- یورغون ائوه قاییتدیقدا، فاطما خاتین سوفره‌نی آچیب پیشیردیگی یاغ شورباسینی کاساسینا بوشالدیب اؤزو قیراغا چکیلردی. کیشی، بیرقاشیق یاغ، بیر یئرآلما، اوچ- دؤرد نوخود، بیر چیمدیک ساری کؤکدن اولوشان یاغ شورباسینی دوغراییب آروادا یئمک تکلیف ائدینجه، فاطما خاتین محبتلی-محبتلی دئیردی:
- ائی باشیمین یاراشیغی، گؤزومون ایشیغی! سن ایشله‌ییب یورولموشسان، آجسان..سن یئ، من یئمه‌سمده اولار..
کیشی ایصرار ائدینجه فاطما خاتین:
- فاطما زهرمار یئسین چؤر یئسین قابلامانین دیبینی یئسین- دئییب قابلامانین دیبنی سییرمگه یئتینردی.
گونلرین بیر گونونده، یئنه سوفره آچیلیب یاغ شورباسی اورتایا قویولوب فاطما خاتین، "فاطما زهرمار یئسین، چور یئسین قابلامانین دیبینی یئسین" دئیینجه، کیشی نه‌سه آنلامیشجاسینا:
- کؤپگین قیزی، بوگون زهرماری، چورو من یئیه‌جگم" دئییب قاپلامانی آروادین الیندن قاپدی. بیر ایکی ساریلی یومورتا قاپلامانی دیبینه یاپیشمیشدی!
آچیقلاما:
ناغیلدا، فاطما خاتینین بعضی مسئوللاریمیزا بنزه‌مه‌سی تصادوفی‌دیر.
Qablamanın dibi
Dr.Jery
Bir gün var idi, bir gün yox idi. Bir Fatma varaydı xatın var idi. Fatma xatının əri fəhlə idi, dandan şamacan ona- buna işləyər, alnının təri- əlinin qabarı ilə bir tikə halal çörək qazanardı. O axşam arğın- yorğun evə qayıtdıqda, Fatma xatın süfrəni açıb pışırdıyı yağ şorbasını kasasına boşaldıb özü qırağa çəkilərdi. Kişi, bir qaşıq yağ, bircə yeralma, üç- dörd noxud, bir çimdik sarıkökdən oluşan yağ şorbasını doğrayıb arvada yemək təklif edincə, Fatma xatın məhəbbtli-məhəbbtli deyərdi:
- Ey başımın yaraşığı, gözümün işığı! sən işləyib yorulmuşsan, acsan..sən ye, mən yeməsəmdə olar..
Kişi israr edincə Fatma xatın:
- Fatma zəhrimar yesin çor yesin qablamanın dibini yesin- deyib qablamanın dibini siyirməyə yetinərdi.
Günlərin bir günündə, yenə süfərə açılıb yağ şorbası ortaya quyulub Fatma xatın, "Fatma zəhrimar yesin, çor yesin qablamanın dibini yesin" deyincə, kişi nəsə anlamışcasına:
- Köpəyin qızı, bu gün zəhrimarı, çoru mən yeyəcəyəm" deyib qablamanı arvadın əlindən qapdı. Bir iki sarılı yumurta qablamanın dibinə yapışmışdı!
Açıqlama:
Nağılda, Fatma xatının bəzi məsullarımaza bənzəməsi təsadüfidir.
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
الو دوکتور!...
دوکتور جئری
تئلفون زنگ چالیر. کئفلی ایسکندر دیر:
- الو دوکتور!..
- آی‌ی‌‌ی..علیکوم ال الو کئفلی ایسکندر بگ!
- دوکتور!.. بتر ناخوشلامیشام.
- هاران آغریر؟
- هئچ یانیم آغریمیر!
- بئله ایسه هارادان بیلیرسن ناخوشلامیسان؟!!
- واللاه!.. آللاهدان گیزلی دئییل سندن نه گیزلی، ایچنده شنگول اولارام... ایندی نئچه واختدیر نه قدر ایچیرم شنگول اولمورام .. اوندان بیلیرم ناخوشلامیشام...
- چاخیرساتانین دَییش!
تئلئفون زنگ چالیر. اوستاد دفتری دیر:
- الو دوکتور!.. بئش آلتی گون دور قارنیم قاررا-قور ائله‌ییر، گئجه‌لری سسیندن یاتا بیلمیرم.
- آللاها چوخ شوکور...چوخ شوکور!
- دوکتور!.. منیم موشکولومه سئوینیرسن؟!
- یوووخ اللاه ائله‌مه‌سین... مگر ائشیتمه‌میسن: گئری قالمیش اؤلکه‌لرده قارین قورولدایاندا اینقلاب اولار، گلیشمیش اؤلکه‌لرده بئیین !!... بونا سئوینیرم بیز گلیمیش بیر اؤلکه‌ده یاشاییریق.
- ایندی من نه ائتمه‌لی‌ییم؟
- هئچ یاتاندا قولاقلاران پامبیق تیخ!!
تئلئفون زنگ چالیر. شئیخیمیزدیر:
- الو دوکتور!.. بیر بؤیوک موشکوله دوشموشم.
- بویورون.
- اوتانیرام دئییم.
- اوتانمایین.. دوکتور مریضین سیرساخلایانی دیر.
- دوکتور اوزدن ایراق... آیاق یولونا گئدنده پوخوم أیری چیخیر، داشی باتیریرام.. ایشم اولوب گونده آرواد ایله داعوا- دالاش...
- آمریکانین ایشی دیر!!
- یوخ بابا...
- واللاه!..
- ایندی دئییرسن من ائدیم؟
- هر زور وئرنده دئنن: مرگ بر آمریکا
- اللرین آغریماسین دوکتور.. منی بؤیوک بیر بلادان قورتاردین.
- سیزده ساغ اولون..فقط زحمت اولماسا ویزیت حاققینی وئرین قلئیچی مورتوض گتیرسین!
- مرگ بر آمریکا...
تئلئفون زنگ چالیر. قلئیچی مورتوض دور:
- الو دوکتور!.. اون- اون بئش گوندور ایشتاهام کور اولوب.. هئچ زاد یئیه بیلمیرم.. نه ائدیم؟!
- دده‌لیگین شئیخ‌‌آغانین بؤرکونو قوی باشینا.. دونیانی یئسن ده دویمایاجاقسان!
تئلئفون زنگ چالیر. ساتیرا شاعیری کل اوغلان دیر:
- الو دوکتور!.. باشیم قاشانیر...
- شئعیر دئمه.
- دئمه‌سم اؤله‌رم!
- باشینی قاشا!!
تئلئفون زنگ چالیر. میللت وکیلی دیر:
- الو دوکتور... من گئنه مجلیس سئچکیلرینه آدای اولموشام آمما هئچ کیم منی سایمیر، نه ائدیم؟!
- بوق..بوق...
تئلئفون زنگ چالیر. قودرت موعللیم دیر:
- الو دوکتور.. بیلَمه سویوق دَییب نه ائدیم؟
- ال آیاغینی ایتیرمه.. پولیسه زنگ وور، گلیب کروکینی چکینجه من اؤزومو یئتیره‌رم.
تئلئفون زنگ چالیر. مش حسن دیر:
- الو دوکتور!.. من فیکر ائله ییرم اینک اولموشام؟!!
- نه زاماندان بری دیر فیکر ائله‌ییرسن اینک اولموسان؟
- بیزوولوقدان!!
- اووووهه....
تئلئفون زنگ چالیر. اوستاد فرهیخته دیر:
- الو دوکتور!.. آتام، یاتیر- دورور منه دئییر: قودوق!
- یاخشی ایش گؤرمور.. ماشاللاه سن یئکه‌لمیسن!
تئلئفون زنگ چالیر...
...
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
دوْوشان اتی
دوکتور جئری
اینقلاب تزه غلبه چالمیشدی. اوخوللار اوزون سوره تعطیلدن سونرا آچیلمیشدی. یئنی دؤنمده، درس زنگلرینه یئنی بیر درس آرتیریلمیشدی: احکام درسی. احکام درسینه آشیخ محمد گلیردی. آشیخ محمد موعلّیم دئییلدی؛ روحانی آتاسی ایدی. اوغلو اینقلاب اولایلاریندا شهید اولموشدو. دینی قونولاردا بیلگیلی اولدوغوندان اونو ایداره طرفیندن احکام درسی دئمگه اویغون گؤرموشدولر. آشیخ محمد گولش قاباق، سئویملی بیر اینسان ایدی. دین احکامینی، اؤزللیکله قادین- کیشی موناسیبتلرینی بوتون آیرینتیلاری ایله آچیقلادیغیندان اوشاقلار آرزولاییردیلار بوتون زنگلر احکام درسی اولسون!
گونلرین بیر گونونده یئنه احکام درسی وار ایدی. اوشاقلار دؤزومسوزلوکله آشیخ محمدین گلیشینی گؤزله‌ییردیلر آنجاق کیلاسین قاپیسی آچیلدیقدا ایسکندر موعلّیم ایچری گیردی. اوشاقلار بیر بیری‌نین اوزونه باخدیلار. اینگیلیس دیلی اؤیرتمنی اولان ایسکندر موعلّیم یانلیش گلمیش اولمالی ایدی.
- آغا! احکامیمیز وار ... اینگیلیسی درسیمیز یوخدور ... - دئدیلر اوشاقلار.
ایسکندر موعلّیم گولومسه‌یه‌رک:
- بو گون آشیخ محمدین ایشی وار ایدی گلمه‌دی... آغا مودیر منی احکام دئمگه گؤندری.. هر نه سورغو- سوالیز وار سوروشون، یوخدورسا مشغول اولون...-دئییب گتیردیگی قزئتی آچیب اوخوماغا باشلادی.
اوشاقلارین فیسی یاتدی. کیمسه دینیب دانیشمیردی. بیردن کیلاسین دیبیندن حسن آدلی اؤیرنجی آیاغا قالخیب دئدی:
- آغا! بیر سوالیمیز وار .. سوروشا بیله‌ریک؟
ایسکندر موعلّیم قزئتی ماسانین اوستونه بوراخاراق:
- سوروش اوغلوم!- دئدی.
- آغا باغیشلایین... دووشان اتی حالال‌دیر یوخسا حارام؟!
ایسکندر موعلّیم بیر آز دوشونجه‌یه جومدوقدان سونرا بوغونو ائشه- ائشه دئدی:
- واللاه... گئچن هفته جومعه گونو بیر قاپ عاراق ایله بیرینی یئدیک چوخدا یئملی ایدی، فیکر ائله‌ییرم حالال اولا!...
Dovşan əti
Dr. Jery
İnqilab təzə qələbə çalmışdı. Oxullar uzun sürə tətildən sonra açılmışdı. Yeni dönəmdə, dərs zənglərinə yeni bir dərs artırılmışdı: Əhkam dərsi. Əhkam dərsinə aşix Məhəmməd gəlirdi. Aşix Məhəmməd müəllim deyildi; ruhani atası idi. Oğlu inqilab olaylarında şəhid olmuşdu. Dini qonularda bilgili olduğundan onu idarə tərəfindən əhkam dərsi deməyə uyğun görmüşdülər. Aşix Məhəmməd güləş qabaq, sevimli bir insan idi. Din əhkamını, özəlliklə qadın- kişi münasibətlərini bütün ayrıntıları ilə açıqladığından uşaqlar arzulayırdılar bütün zənglər əhkam dərsi olsun!
Günlərin bir günündə yenə əhkam dərsi var idi. Uşaqlar dözümsüzlüklə aşix Məhəmmədin gəlişini gözləyirdilər ancaq kilasın qapısı açıldıqda İskəndər müəllim içəri girdı. Uşaqlar bir birinin üzünə baxdılar. İngilis dili öyrətməni olan İskəndər müəllim yanlış gəlmiş olmalı idi.
- Ağa! əhkamımız var ... ingilisi dərsimiz yoxdur ... - dedilər uşaqlar.
İskəndər müəllim gülümsəyərək:
- Bu gün aşix Məhəmmədin işi var idi gəlmədi... ağa müdir məni əhkam deməyə göndərdi.. hər nə sorğu- sualız var soruşun, yoxdursa məşğul olun...-deyib gətirdiyi qəzeti açıb oxumağa başladı.
Uşaqların fısı yatdı. Kimsə dinib danışmırdı. Birdən kilasın dibindən Həsən adlı öyrənəci ayağa qalxıb dedi:
- Ağa! bir sualımız var .. soruşa bilərik?
İskəndər müəllim qəzeti masanın üstünə buraxaraq:
- Soruş oğlum!- dedi.
- Ağa bağışlayın... dovşan əti halaldır yoxsa haram?!
İskəndər müəllim bir az düşüncəyə cumduqdan sonra buğunu eşə- eşə dedi:
- Vallah ... Keçən həftə cümə günü bir qab araq ilə birini yedik çoxda yeməli idi, fikr eləyirəm halal ola!...
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
کیم دئییر ایش یوخدور؟!
دوکتور جئری
شئیخیمیز هر گون نامازدان سونرا، اوچ-دؤرد دقیقه گوندمده اولان قونولارا گؤره دانیشار، جاماعاتی موعیظه ائدر. دونن آخشام اوندان ریجا ائتدیم؛ بیرآز روشوتخورلوغو گؤره دانیشیب روشوتخورلاری قیناسین. شئیخیمیز قاشلارینی چاتاراق:
- اینشاالله بوحاقدا صاباح دانیشارام بوگون ایسته‌ییرم ایشسیزلیگه گؤره دانیشام...- دئدی.
من ایستگیمین اوستونده آیاق دیره‌ییب دئدیم:
- آغا! آخی بوگون ناماز قیلانلارین آراسیندا أیری بوروق ایداره‌سی‌نین رئیسی ده گؤرونور!
شئیخیمیز دوداقلارینی بوزدو:
- نه دخلی وار؟!...
باشیمی آشاغی سالیب:
- آغا! غئیبت اولماسین.. دئییرلر؛ رئیس خالقی باشدا دولاندیریر، روشوتسیز ایشی یولا سالمیر... سیز بو حاقدا قونوشسانیز بلکه اثر قویوب بو ایشدن ال چکه...- دئیه یانیت وئردیم.
شئیخیمیز ساققالینی تومارلایا-تومارلایا:
- اولماز.. صاباح دانیشیم؟...- دئدی.
- یوخ آغا! رئیس آیامدا- سایامدا بو مسجیده گلر.. ایندی یاخشی گیره‌وه دیر...
شئیخیمیز بیر آز دوشونجه‌یه دالدیقدان سونرا:
- اوغلوم!... رییا اولماسین... من عالیمی بی عمل دئییلم... دوزونو ایسته‌سن من اؤزوم بوگون روشوت یئمیشم بونا گؤره ائله‌یه بیلمه‌رم آیریلارینی روشوت یئمه‌مگه چاغیرام... رطب خورده کی کند منع رطب..- دئییب مینبره چیخدی:
- ائی جاماعات!.. بو گون جاوانلاریمیز ائولنمکدن، عایله قورماقدان بویون قاچیریرلار. سببینی سوروشاندا دا دئییرلر: آغا ایش یوخدور. بیز هانسی پول ایله ائوله‌نک؟...
ائی جاماعات! بیلین بونلار، یالان دانیشیرلار. ایش وار!..یاخشیسی دا وار! آنجاق تنبل‌لیک، عارسیزلیق، غئیرت‌سیزلیک قویمور بونلار ایش دالیسیجا گئدیب ایشله‌سینلر... کیم دئییر ایش یوخدور گلسین منیم دامداریمدا سحردن آخشاماجان ایشله‌سین، آخشامدا ییرمی مین تومن آلیب آپارسین عایله‌سینی دولاندیرسین!...
جاماعات بیر-بیری‌نین اوزونه باخیب میزیلدیشماغا باشلایینجا مینبرین قاباغیندا اوتورموش قلئیچی مورتوض برکدن قیشقیردی:
- تکبیر
- الله اکبر... الله اکبر...
kım deyyr iş yuxdur?!
Dr.Jery
Şeyximiz hər gün namazdan sonra, üç-dörd dəqiqə gündəmdə olan qonulara görə danışar, camaatı möizə edər. dünən axşam ondan rica etdim; biraz rüşvəxorluğa görə danışıb rüşvətxorları qınasın. Şeyximiz qaşlarını çataraq:
- İnşallah bu haqda sabah danışaram bu gün istəyirəm işsizliyə görə danışam...- dedi.
Mən istəyimin üstündə ayaq dirəyib dedim:
- Ağa! axı bu gün namaz qılanların arasında əyiriburuq idarəsinin rəisi də görünür!
Şeyximiz dodaqlarını buzdu:
- Nə dəxli var?!...
Başımı aşağı salıb:
- Ağa! qeybət olmasın.. deyirlər; rəis xalqı başda dolandırır, rüşvətsiz işi yola salmır... siz bu haqda qonuşsanız bəlkə əsər qoyub bu işdən əl çəkə...- deyə yanıt verdim.
Şeyximiz saqqalını tumarlaya-tumarlaya:
- Olmaz.. sabah danışım...- dedi.
- Yox ağa! rəis ayamda- sayamda bu məscidə gələr.. indi yaxşı girəvədir...
Şeyximiz biraz düşüncəyə daldıqdan sonra:
- Oğlum!... riya olmasın... mən alimi biəməl deyiləm... düzünü istəsən mən özüm bu gün rüşvət yemişəm buna görə eləyə bilmərəm ayrılarını rüşvət yeməməyə çağıram... rotob xorde key konəd mənı rotob..- deyib minbərə çıxdı:
- Ey camaat!.. bu gün cavanlarımız evlənməkdən, ailə qurmaqdan boyun qaçırırlar. səbəbini soruşanda da deyirlər: Ağa iş yoxdur. biz hansı pul ilə evlənək?...
Ey camaat! bilin bunlar, yalan danışırlar. iş var!..yaxşısı da var! ancaq tənbəllik, arsızlıq, qeyrətsizlik qoymur bunlar iş dalısıca gedib işləsınlər... kim deyir iş yoxdur gəlsin mənim damdarımda səhərdən axşamacan işləsin, axşamda yirmi min tümən alıb aparsın ailəsini dolandırsın!...
Camaat bir-birinin üzünə baxıb mızıldışmağa başlayınca minbərin qabağında oturmuş Qəleyçi murtuz bərkdən qışqırdı:
- Təkbir
- Allahü əkbər... Allahü əkbər...
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر