+0 به‌ین
موللا نصرالدین جومهور باشقانی سئچکیلرینده
دوکتور جئری
شئیخیمیز جومهور باشقانی سئچکیلرینه آدای اولاندا آذربایجان میللتینه سسلندی:
- من کرامت صاحبی‌یم، منه رأی وئرسه‌نیز لال قالمیش دیلینیزی آچاجاغام!
موللا نصرالدین آیاغا قالخدی:
- سیز کرامت صاحیبی‌سینیزسه، شئونیست‌لرین دیلینی لال ائله‌یین!
جومهور باشقانی سئچکیلرینده، موللا نصرالدین دفتر آچیب شئیخیمیزی چای-شیرنی ایله تبلیغ ائدیردی. شئیخیمیز سئچکیلری قازاندیقدا خالق موللانین یانینا گئدیب سوروشدولار:
- ایندیکی شئیخیمیز جومهور باشقانی اولوبدور بیزیم آنادیلیمیزه گؤره نه ایشلر گؤره‌جکدیر؟
یانیتدا موللا اؤکوتمه ووروب آغلاماغا باشلادی سونرا بیر آزدان قاققاناق چکیب گولدو.
چاش-باش اولان خالق موللانین آغلاییب گولمه‌سی‌نین ندنینی سوروشدولار:
- آغلادیغیم بوندان اؤترودور؛ سیز عواملار بیلمیرسیز شئیخیمیز آنادیلی مسئله‌سینه گؤره نه ایشلر گؤره‌جکدیر. گولدوگوم ده بوندان اؤترودور؛ من اؤزومده بیلمیرم !
موللا نصرالدین جومهور باشقانی سئچکیلری‌نین ایکینجی دؤوره‌سینده ده شئیخیمیزی تبلیغ ائتمیشدی. سونوجلار بللی اولونجا موخبیرلر موللانین باشینا ییغیشدیلار:
- موللا! سیز ایکی دؤوره‌دیر شئیخیمیزین یانداشی اولوب سئچکیلری قازانماسیندا بؤیوک روْل اویناییب‌سیز. سوروشا بیلریک؛ کئچن دؤوره جومهور باشقانی سیزین هانسی ایستک‌لرینیزی یئرینه یئتیریب بو دؤوره‌ده ایسه سیزین ایستگینیز جومهور باشقانیندان نه اولاجاقدیر؟
موللا میللتین سئچکیلره قاتیلماسیندان درین مینتدارلیغینی بیلدیره‌رک آچیقلادی:
- کئچن دؤوره بیز جومهور باشقانیندان "فرهنگستان زبان ترکی" ایسته‌میشدیک، باشقانیمیز ساغ اولسون، بیزیم بو ایستگیمیزی " بنیاد فرهنگ و هنر آذربایجان" -نی آچماقلا یئرینه یئتیردی!!
موخبیرلرین بیری تلسدی:
- بو دؤورده‌کی ایستگینیزدن دانیشین؟!
موللا گولومسه‌دی:
- بو دؤوره سایغیلی جومهور باشقانیمیزدان "بنیاد فرهنگ و هنر آذربایجان"- نین باغلاماسینی ایسته‌یه‌جه‌ییک!
سئچکیلردن سونرا موللا نصرالدین یوخودا گؤرور:جومهور باشقانی ایسته‌ییر "آنادیلینده مدرسه" حاققی وئره آنجاق او آیاق دیره‌ییب اوسته‌لیک اولاراق اورمو گؤلونون قورتارماسینی دا ایسته‌ییر. بو چکیش-بکیشده بیردن موللا یوخودان اویانیب گؤرور هئچ خبر یوخدو. تئز گؤزلرینی یومور:
- عیبی یوخدور "آنادیلینده مدرسه" حاققینی وئرسه‌نیز ده گؤره‌ر»!!
جومهور باشقانی سئچکیلرینده موللا نصرالدین بارماغینی سیلکه‌له‌یرک میللتی اویاریر:
- بیلیرسینیز شئیخیمیزه رأی وئرمه‌سه‌نیز نه اولاجاق؟!!
میللت قورخویا دوشوب شئیخیمیزه رأی وئردیکدن سونرا موللانین یانینا گلیرلر:
- موللا!.. شئیخیمیزه رأی وئرمه‌سه‌ایدیک نه اولاجاق ایدی؟!!
موللا سویوق قانلیلیقلا دئییر:
- هئچ! شئیخیمیز چیخمایاجاق ایدی!!
موللانصرالدین جومهور باشقانی سئچکیلری اؤنجه‌سی میللته دانیشیردی:
- دونن شئیخیمیزین اؤزل نوماینده‌سی یانیما گلمیشدی. باشقانیمیز، آذربایجان میللتینه ایکی بؤیوک وعده وئریب‌دیر!
میللت ماراقلاندی:
- نه وعده‌لری؟!
موللا اؤزونتو ایله میزیلدادی:
- واللاه بیرینجی وعده نوماینده‌نین یادیندان چیخمیشدی، ایکینجیسی ایسه منیم یادیمدان چیخدی!!
سئچکیلرین سونوجو بللی اولاندان سونرا موللا نصرالدین شئیخمیزین یانینا گئدیب دئدی:
- سایغیلی باشقانیمیز! گئجه یوخودا گؤردوم سیز بیزه "آنادیلینده مدرسه" حاققی وئریب‌سینیز!!
شئیخیمیز ساققالی تومارلایا- تومارلایا دئدی:
- موللا! من سیزه سؤز وئریرم بو دؤرد ایلده حیمایه‌نیزی مندن اسیرگه‌مه‌سه‌نیز بو حاققی سیزدن گئری آلمایام.
گئجه یاریسی موللا نصرالدین تله‌سیک آروادینی یوخودان اویاتدی:
- آرواد تئز اول منیم گؤزلوگومو گتیر!
آرواد شاشیردی:
- موللا گئجه‌نین بو واختی گؤزلوگو نئیله‌ییرسن؟!
موللا گؤزلرینی آچمادان دئدی:
- یوخوودا گؤروردوم جومهور باشقانی بیزه "آنادیلینده مدرسه" حاققی وئریر آنجاق قارانلیقدا اوچ-دؤرد نفر اونو دؤوره‌له‌ییب قویمورلار. ایسته‌ییرم گؤروم بو کؤپک اوغلانلاری کیملردیرلر...
شئیخیمیز جومهور باشقانی سئچکیلرینی قازاندیقدان سونرا، یانداشی موللا نصرالدینی اؤزل ایختیارلارلا اورمو گولونون قورتارماسینا گؤره‌ولندیریر. موللا نئچه یوز مین نفر دالیجا سالیب قوروموش اورمو گؤلونه آپاراراق کاظیم خان داشی‌نین باشیندان سسلنیر:
- گؤلو بو دورومدان قورتارماق اوچون ایکی رکعت یاغیش نامازی قیلمالی‌ییق. ریجا ائدیریم ایش-ایشدن گئچمه‌میش تئز دستماز آلیب نامازا باشلایاق.
خالق دستماز آلیب سیرا-سیرا موللانین دالینا دوزولوب ناماز قیلماغا باشلایینجا گؤرورلر موللا بیر آیاغینی یوخاری قالدیریب.
نامازدان سونرا چاش-باش اولان خالق، موللادان بو ایشی‌نین سببینی سوروشورلار:
- من هامیدان سونرا دستماز آلدیغیم اوچون گؤلون سویو چاتمادی سول آیاغیما مسح چکیم بونا گؤره نامازیمیز باطیل اولماسین دئیه آیاغیمی یوخاری قوْوزامیشدیم.
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
پاییمیزی آلدیق!
دوکتور جئری
اوستاد دفتری آغری قزئتینی ماسانین اوستونه چیرپاراق قیشقیردی:
- دوز یازیب دا!!...
دینله‌ینلر چاش-باش بیربیرلری‌نین اوزونه باخدیلار.
- جومهور باشقانی‌نین قؤوملر و مذهب‌لر ایشلری حاقدا آدادیغی باش یاردیمچیسی شئیخ یونسی، کئچن دؤرد ایلده آذربایجان میللتی‌نین تاپدالانمیش حاقلاری‌نین یئنیدن الده ائتمه‌سی اوچون نه ایشلر گؤرموش؟.. اوخوللاردا تورک دیلی‌نین اوخوتدورماسینا گؤره هانسی آددیملاری آتمیش؟ تورک دیلی قورومونون آچیلیشی اوچون نه ائتمیش؟ تورک میللتینی تحقیر ائدن ماهی‌صفت‌لر، پیلته‌لر کیمی دلخک‌لرین قارشیسینی آلماق اوچون هانسی اؤنلملری آلمیش؟ رادیو-تئلئویزیون پروگراملاریندا، درسلیک کیتابلاریندا، رسمی درگی-قزئتلرده تورک میللتینی کوچومسه‌ین، تاریخ-کولتورونو ساپدیران، دوشونولموش سییاستین قارشیسینی آلماق اوچون هانسی گیریشیملرده بولونموش؟!.....
اوستاد دفتری ساییب- سایماقدا ایکن قلئیچی مورتوض قاپیلاری بیربیرینه تاپدایاراق تله‌سیک ایچری گیردی:
- نه اوتورموسونوز گلین پایینیزی آلین!
- نه پایی؟!- اوتورانلار سئوینجک بیر آغیزدان سسلندیلر.
قلئیچی مورتوض تؤوشویه- تؤوشویه :
- عزرائیل بالا پایلاییر؛ تئز گلین بالا پایینیزی آلین؛ گؤرمورسونوزمو مملکتیمیزین جاماعاتی گئت-گئدده قوجالیب الدن دوشمکده دیر؟!!- دئدی.
اوتورانلارین آراسیندان موللا نصرالدین آیاغا قالخدی:
- آی مورتوض بگ! گئت عزرائیله دئگینن: سن بیزیم بالالاریمیزا دگمه، بیز سنین وئردیگین بالانی ایسته‌میریک!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
بیزیمکی، سیزینکی
دوکتور جئری
اؤلکه‌ده قؤوملر آراسیندا میللی باریشی، دایانیشمانی گوجلندیرمک اوچون شیخ حسن جومهو باشقانلیغی اوتوراجاغیندا اوتوروب-اوتورالی آنایاسانین آسیلی قالمیش اون بئشینجی، ییرمینجی مادده‌لرینی یورولوگه گتیرمکدن اؤترو شیخ علی‌نی اؤزونه اؤزل دانیشمان سئچدی. دانیشمان ایلک آددیمدا بوتون قؤوملرین تمثیلچی‌لرینی حوضورونا قبول ائده‌رک فیکر آلیش-وئریشینه باشلادی. تمثیلچیلر منصوب اولدوقلاری قؤوملرین چتینلیکلریندن دانیشاراق دانیشماندان چؤزوم یولو ایسته‌دیلر.
باشدا بلوچ خالقی‌نین تمثیلچیسی موللا عؤمر سؤزه باشلادی:
- شیخ آغا!.. بیزیم شهرلرده ایش یوخدور.. گنجلریمیز ایشسیزدیرلر بیز نئیلهملیییک؟
شیخ علی گولومسه‌دی:
- نئیله‌یه‌جک‌سیز، گلین بیزیم شهرلرده ایشله‌یین!
تورکمن قؤومونون تمثیلچیسی محمد قوجق آیاغا قالخدی:
- شیخ!! بیز اوشاقلاریمیزا، محمد قیلیچ، قاریاغدی، محمد آراز، آی جامال، گول ایسته‌رم، کیمی قوشا آد قویوروق ایندیسه سیجللی ایداره‌سی بونا قاداغا قویوب بیز نئیلهملیییک؟
شیخ ساققالینی تومارلادی:
- سیجللی ایداره‌سی قویمورسا قوشا آد قویاسیز، بیزیم آدلاری قویون..چوخدا گؤزلدیرلر؛ کوروش، داریوش، ماردوش...
بختیاری قؤومونون تمثیلچیسی کاک موراد گیلئیلندی:
- تئلئویزیوندا بیزیم میللی گئیم - پالتارلاریمیز لاغا قویولور...
شیخ سؤزونو کسدی:
- بیزیم پالتارلاریمیزی گئیین!!
سیرا آذربایجان میللتی‌نین تمثیلچیسی اوستاد دفتری یئتیشدی:
- شیخ آغا!.. بیز مدرسه‌لرده اؤز آنادیلمیزده یازیب-اوخوماق ایسته‌ییریک آنجاق بیر سورو شئوینیست بو حاق ایسته‌ییمیزین قاباغیندا انگل تؤره‌دیرلر، سیزجه بیز نئیلهملیییک؟
شیخ ایری-ایری اوستاد دفتری‌نی سوزه‌رک دئیندی:
- انگل تؤره‌دیرلرسه، بیزیم دیلده یازیب- اوخویون؛ چوخدا شیرین دیر!!
اوستاد دفتری یئرینه اوتورونجا قئلیچی مورتوض یئریندن قالخدی:
- شیخ آغا!.. اؤنجه سیزدن موشکولریمیزی بیر-بیر حل ائتدیگیز اوچون تشکور ائدیرم. منیمده بیر موشکولوم واردیر اونوندا یولونا قویساز اولدوقجا مینتدار اولارام .
بو سؤزلر شیخ علی‌نین خوشونا گلدی:
- بویورون.. بویورون!
قلئیچی مورتوضون دیشلرینی آغارتدی:
-شیخ آغا!.. اللی یاشیم وار هله ائولنمه‌میشم، گئجه‌لری یوخوم گلمیر؛ دئییرسیز نئیله‌ملی‌یم!!
.........
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
تئهران ملهمی
دوکتور جئری
تئلئفون کسینتی‌سیز زنگ چالیردی. تله‌سیک دستگی قاپدیم، اوستاد دفتری‌نین خانیمی ایدی:
- دوکتور!..دوکتور!.. تئز اؤزونو یئتیر، اوستاد دفتری گئتدی الدن...
سؤزلری آغلاما سسی ایله سونلاندی. آیاق‌یالین اؤزومو دؤردونجو قاتا، اوستادین ائوینه چاتدیردیم. قاپی آچیق ایدی. اوستاد دفتری تختین اوستونه اوزانمیشدی. رنگ- روفو آغاپپاق ایدی. الیمی آلنینا قویدوم، بومبوز ایدی. دامارینی توتدوم، چوخ یاواش ووروردو.
- اورژانسا زنگ ووروبسوز؟!
اوستادین خانیمی:
- وورموشام، دئدیلر، "تبریز"ده آمبولانس یوخدور، "تئهران"دان گؤنده‌ره‌جکلر..اودا هله گلیب چیخماییب- دئیه سیزیلدادی.
الیمدن بیر ایش گلمیردی. اوستاد گؤزومون قاباغیندا الدن گئتمکده ایدی. الیندن یاپیشدیم. "اوستاد!..بیرآزجیق دؤزون.. ایندی آمبولانس یئتیشر" دئدیم. اوستاد دفتری‌نین دوداقلاری ترپندی. بلیرسیز بیر شئی‌لر دئییردی. قولاغیمی آغزینا یاخینلاشدیردیم:
- ده.. ده .. دده.. ده ده..
اوستادین خانیمینا دؤندوم:
- ائله بیل دده‌سینی ایسته‌ییر، تئز زنگ وورون دده‌سینی گلسین.
آجی- آجی گولومسوندو:
- اوستادین دده‌سی قیرخ ایل بوندان قاباق تانری رحمتینه گئدیب!
- دده..دده دئییر آخی!!..
اوستادین خانیمی گؤزلری‌نین یاشینی سیلدی:
- اوستاد دفتری اوتوز سککیز ایل‌دیر، " 15.نجی مادّه- 15.نجی مادّه" دئیه آنادیلمیزین مدرسه‌لرده اوخونماسی یولوندا موباریزه آپاریر. ایندی ایسه "15.نجی مادّه" سؤزونو دوزلده بیلمیر دئسین، دئییر: ده.. ده .. دده.. ده ده..
باشیمی آشاغی سالدیم، ائشیکدن آمبولانس سسی گلیردی.....
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
غیری-مومکون، مومکون اولسا...
دوکتور جئری
قلئیچی مورتوض ترس آوا کندینده چرچی‌لیک ائدنده بیر سئحیرلی چیراغ اله گئچیرمیشدی. اونو قالایلاماق ایسته‌ینده ایچیندن بیر جین چیخیب سسلندی:
- دیله دیلگینی!
قلئیچی مورتوض جین-نین باشاراتینی یوخلاماق ایسته‌دی:
- الک ایله خزر دنیزیندن اورمو گؤلونه سو داشییب دولدور!!
جین الینی بئلینه قویوب اینگیلده‌دی:
- بو اولاناقسیزدیر! (غیری- مومکوندور) ..آیری دیلگینیز یوخدور مو؟!
قلئیچی مورتوض بیر آز دوشوندوکدن سونرا:
- آنادیلیمیز - تورکجه مدرسه‌لرده اوخوتدورولسون- دئدی.
جین اؤزونو ییغیشدیردی:
- بویوردونوز هارادان هارایا سو داشی‌ییم؟!!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
یاد مدرسه
دوکتور جئری
باشیم آغاریب یاشیم گئچسه‌ده، هر ایل پاییز یاخینلاشدیقدا، بلیرسیز بیر سیخینتی ایچیمه، اورگیمه دولور. گئجه‌لری قارا باسیب کابوس گؤرورم. مدرسه‌یه گئتمه کابوسو! گئنه آنام الیمدن یاپیشیر یاد دیللی، یاد مدرسه‌ده منی یالقیز بوراخیر. هویوخورام، قورخورام... موعللیم فارسی کیتابی‌نین قیراغی ایله باشیما تاققیلداداراق،" سن هاچان آب-ی اؤیره‌نه‌جکسن اوغلان؟!" دئییر. آغلاییرام؛ آغلاماغیمین سسیندن اویانیرام...
فارس دیلی قورومون باشقانی بیر کره دئمیشدی: ایراندا یاشایان بوتون ائللر فارس دیلینی ایستک، سئوگی‌لری اوزوندن اوخویوب اؤیرنیرلر!! بو اؤلکه‌ده هامی فارس دیللینی سئوگی- ایستک اؤزوندن اؤیرنسه‌لرده، بو دیلده اؤلمز اثرلر یارادسالاردا، اعتراف ائتمه‌لی‌یم؛ من بو دیلی سئوگی- ایستک اوزوندن یوخ سیلله- تپیک زورونا اؤیرنمیشم!
یاشیم یئددی‌یه چاتاندا، آتام چالیشماق اوچون غوربت ائله گئتمه‌لی اولدو. یولا سالدیغیمیزدا آتام باشیمی تومارالایاق:
- اوغلوم! آرتیق یئددی یاشا دولوبسان، بو ایل مدرسه‌یه گئده‌جکسن! گئت اوخودا آدام اول!- دئدی.
آتام بو سؤزلری دئینده من بیلمیردیم؛ آدام اولماق اوچون گره‌ک "سو"-یا "آب"دئیه‌سن، "چؤره‌گ"-ه "نان"!
آتامین قیواناراق سؤیله‌دیگینه گؤره، اونون آلتی کیلاس ساوادی وار ایدی؛ اودا قدیم ساواد! بو ساواد ایله او همیشه چولونو سودان چیخاردا بیلمیشدی!
پاییزین ایلک گونو آنام الیمدن یاپیشیب منی یاد دیللی، یاد مدرسه‌ده یالقیز بوراخدی. هویوخموشدوم، قورخموشدوم.. دینیب دانیشمیردیم...
بئش- اون گون جیزما- قارا ائتدیکدن سونرا، بیر گون موعللیم فارسی کیتابیندا شورولدایان سویو بیزه گؤستریب دئدی:
- اوشاقلار بو " آب" دیر!
هامیمیز بیربیریمیزین اوزونه باخدیق؛ بو کی "سو" ایدی!
ایکی هفته سونرا، موعللیم منی سیاه تخته باشینا چاغیردی. تخته‌ده " آب" یازمیشدی. منه دئدی: "هوججوله". هوججوله‌یه بیلمه‌دیم. اؤزو هوججوله‌دی:
- آاااا...........ب ب ب... آااا... ب ب ب...
سونرا سوروشدو:
- ایندی ایکیسی بیرلیکده نه اولار؟!
دئدیم:
- سووو...
موعللیم آجیقلی- آجیقلی فارسی کیتابی‌نین قیراغی ایله باشیما تاققیلداداراق،" سن هاچان آب-ی اؤیره‌نه‌جکسن اوغلان؟!"-دئدی. آغلادیم؛ آغلادیم... اؤزومه گلدیکده گؤردوم شالواریما ایشه‌میشم. آیاغیمین آلتی گؤللنمیشدی. اوشاقلار گولوردولر...
اوزگون- ازگین ائوه یئتیشنده، آنامی قوجاقلاییب هؤنکور- هؤنکور آغلایاراق دئدیم:
- آنا.. من داها مدرسه‌یه گئدمه‌یه‌جگم!..
آنام اولانلاری آنلایالی بوینومو قوجاقلاییب اوزومدن اؤپه- اؤپه دئدی:
- نه تئز آتان سؤزلرینی اونوتدون!.. آتان سنه دئمه‌دی؛ گئت اوخو آدام اول؟!.. مدرسه‌ده آدامی دؤیرلر، سؤیرلر... سن ائله بیلیرسن آتان آلتی کیلاسی نئجه اوخویوب؟! سن بیلمیرسن مدرسه گئتمه‌سن، آتان غوربتدن قاییداندا منی ده چاپار سنی ده؟!!.. دئمز؛ آلتی کیلاسلی دده‌نین اوغلو نییه ساوادسیز قالیب؟!...
آتامین آلتی کیلاس ساوادی آغزیمی اگدی، قراریمدان واز گئچدیم. او زامان بیلسه‌یدیم آتام آلتی ایل، تکجه "اوّل" کیلاسی اوخویوب آیاغیمی یاد مدرسه‌یه قویمازدیم!
آنام یوشدوغومو گؤرونجه سوروشدو:
- گول بالام صاباح مدرسه‌یه گئده‌جکسن؟
گؤزلریمین یاشینی سیله- سیله گولومسه‌دیم:
- هه..آنا گئده‌جگم آنجاق سندن بیر ایستگیم وار!
- نه ایستگی گول بالام؟!
- صاباح مدرسه‌یه گئدنده منی موشامبا تومان ائله‌یه‌سن!!
آنامین شاشیردیغین گؤرونجه آرتیردیم:
- "آب" درسینی اوخویاندا آلتیما ایشه‌دیم، صاباح "نان" درسینی اوخویاجاغیق قورخورام اوندا اؤزومو باتیریم!!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
مدرسه نین
دیوارینداكی بیلدیری
دوكتور جئری
پاییز ایدی؛ من ایدیم، آتام ایدی؛ آتامین آتاسی
ایدی. گئتدیك مدرسه یه. دئدیلر:
- مگر قبلا به شما نگفته بودیم زبان مادریتان را
به مدرسه نیاورید؟
پاییز آغلادی؛ آتام دیشلرینی سیخدی؛ آتامین
آتاسی بیغلارینی چئینه دی؛ من دئدیم:
- آنا دیلی موبایل دیرمی مدرسه یه گتیرمه یك؟
اؤفكه یه ایله اوستوموزه قیشقیردیلار:
- دراز حرف نزنید، زبان رسمی كشور فارسی است.
یعنی، اوزون دانیشمایین اؤلكه نین رسمی دیلی
فارسجادیر. سونرا دیلیمیزی قولتوغوموزا وئریب مدرسه دن ائشیگه اؤتوردولر.
پاییز سارالدی؛ آتام یئره دوشدو؛ آتامین آتاسی وایسیندی.
من، باشیمیزا گلنلری هامییا بیلدیرمك اوچون
اولانلاری قیرمیزی دیلیمله كاغیذین اوزه رینده یازیب مدرسه نین دیوارینا
یاپیشدیرماغی دوشوندوم.
بیلدیری ده یازدیم:
پاییز ایدی؛ من ایدیم، آتام ایدی؛ آتامین آتاسی
ایدی. گئتدیك مدرسه یه.....................
بؤلوم: ساتیریک یازیلار