آفتافا
دوکتور جئری
دئییرلر: قدیم أیامدا، اؤرت باسدیر ماحالینین باشکندی، ترس آوادا قلئیچی مورتوضون آفتافا ساتان دوکانی وار ایمیش. قلئیچی مورتوضون چیلخا میسدن تؤکولموش آفتافالاری، اوروسدان گتیریلدیگی اوچون نیقالای آفتافاسی آدی ایله خالق آراسیندا اون (شؤهرت) قازانمیشدی. نیقالای آفتافالارینین باهالی اولدوغوندان تکجه اؤرت باسدیر ماحالینین باشچیلاری بو آفتافادان فایدالانیب قارا خالق لولئهین ایشلهدردی. داناباش کندینین گؤرکملی تاریخچیسی اوستاد دفترینین آراشدیردیقلارینا گؤره، ائله او دؤنمدن آفتافا اؤلکهدارلیق سیمگهسینه چئوریلیبدیر. پلاستیک صنعتی اورتایا چیخدیقدا نیقالای آفتافالاری سیردان چیخیب یئرینی پلاستیک آفتافالارا وئردی. ایندی نیقالای آفتافالارینی یالنیز عتیقچیلرده گؤرمک اولار.
دئییرلر: بیر گون قلئیچی مورتوض سحر تئزدن دوکانینی آچیب موشتری یولو گؤزلهییرکن، ددهلیگی شیخ آغا الینده آفتافا [ایندی بو آفتافا پاریسین لوور موزهسینده ساخلانیلیر] ایچری گیریر:
- اوغلوم مورتوض ! منه وئردیگین بو آفتافا دلیکدیر ده سو ساخلامیر!.. آیاق یولونا گئدیب ایشیمی گؤرندن سونرا گؤرورم سویو گئدیب طهارت آلا بیلمیرم. مومکون اولسا بونو دگیشدیرهسن.
قئلیچی مورتوض سوفتهسی کور اولماسین دئیه آفتافانی دگیشدیرمک ایستهمیر. بیرآز دوشونوب دئییر:
- دده! اولماسا سیز اوّل آفتافا گؤتورون سونرا ایشیزی گؤرون!
دئییرلر: بو سؤز شیخ آغانین عاغلینا باتیر. آفتافانی قولتوغونا ووروب دوکاندان چیخیر.
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
یارانهنین مؤعجوزهسی
دوکتور جئری
کئچن آی اگری-بوروق ایدارهسینین باشچیسی یوز میلیارد تومن گؤتوروب کانادایا قاچاندا پولیس بیلدیردی:
- آی چیخمامیش سانیقی توتوقلاییب عدالت الینه تاپشیراجاغیق!
بو قیزیقلی خبرین آردینجا، آی باشی موخبیرلر پولیس ایدارهسینه توپلاشیب سانیق حاققیندا سوروشدولار.
پولیس باشقانی آچیقلادی:
- سؤز وئردیگیمیز کیمی، سانیقی توتوقلاییب تورمهیه باسدیق!
موخبیرلر شاشقین-شاشقین:
- بو بیر مؤعجوزهدیر؟! سیز نئجه بو ایشی باجاردینیز؟!..- دئیه سوروشدولار.
پولیس باشقانی باشی ایله موخبیرلرین سؤزونو اونایلادی:
- دوغرودور بو بیر مؤعجوزه دیر! یارانهنین مؤعجوزهسی!!
- یارانهنین مؤعجوزهسی؟!!!
باشقان گولومسهدی:
- ائلهدیر!.. بیز قاباقدان بیلیردیک، ایرانلیلار هر شئیدن واز گئچسهلر ده قیرخ بئش مین بئش یوز تومن یارانهلریندن واز گئچمهیهجکلر. بو اوزدن پوسقودا یاتدیق؛ سانیق اوغرونجا اؤلکهیه قاییدیب یارانهسینی آلاندا، خودپردازین قاباغیندا بیلهسینی یاخالادیق.
موخبیرلرین بیری دیللندی:
- بئله ایسه، نییه ایکی آی بوندان قاباق اوچ مین میلیارد تومن گؤتوروب قاچانی توتوقلامادینیز؟!
باشقان اوزونتو ایله یانیتدا دئدی:
- تاسفله؛ بللی اولمایان ندنلره گؤره، دؤولت اونون یارانهسینی کسمیشدی!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
منیم کئیکیمی کیم یئییب؟!
دوکتور جئری
دونن قزئتساتان، میرزه قلمچینین بوتکاسیندا اوتورموشدوق. اورتایاشلی بیر کیشی گلیب ایکی کیلو قزئت ایستهدی. میرزه قزئتلری ترهزیده دارتیب کیشییه وئردی. کیشی قزئتلری بیر-بیر ورقلهیهرک بعضی ورقلری آییریب میرزهیه قایتاردی:
- باغیشلایین مومکون اولسا بونلارین دگیشدیرین!
میرزه بیر شئی دئمهییب قزئتلری ترهزینین بیر گؤزونه قویوب آغیرلیغیجا آیری قزئت چکیب کیشییه وئردی. کیشی یئنه قزئتلری ورقلهییب تکرار بئش- آلتی ورق آییریب میرزهیه گئری وئردی:
- عؤذور دیله ییرم مومکون اولسا بونلاری دا دگیشدیرین!
میرزه بیر آز داریلدی:
- سیز قزئتلری نمنه اوچون ایستهییرسیز؟!
کیشی دئدی:
- کئیک آلتینا سالیرام.
میرزه دوداقلارینی بوزدو:
- بونلاری نییه دگیشدیریرسیز، بونلارکی هم تزه، هم تمیزدیرلر!!
کیشی باشینی آشاغی سالدی:
- آخی اونلارین اوزهرینده مسئوللارین عکسلری وار!!
میرزه قاشلارینی چاتدی:
- نه دخلی وار؟!!
کیشی بیر آز میس-میس ائلهیندن سونرا دئدی:
- نئچه واختدیر کئیکلری فیریندان چیخارداندا، گؤرورم قیراقلاری، یان-یؤوورهسی یئیبلیب، دئییرم اولمایا بو دا مسئوللارین ایشیدیر؟!!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
جنته گئتمک ایستهمیرم!
دوکتور جئری
قیامت گونو ایدی. میزان-ترهزی قورولوب اینسانلارین عمللری دارتیلماقدا ایدی. سیرا قلئیچی مورتوضا گلدی. حساب-کیتاب ملگی قالین بیر دفتری قاباغینا آچیب اوخوماغا باشلادی. هردن آلتدان-آلتدان قلئیچییه باخیب باشینی اوزونتو ایله توولاییردی. ملگین داورانیشیندان قلئیچینین آیاقلاری تیترهمگه دوشدو. ملک آغزینی آچیب سورغو-سوالا باشلاماق ایستهینده اوزون بوی، یاراشیقلی بیر فریشته گلیب قولاغینا نسه پیچیلدادی. ملک قاباغینداکی دفتری قاپاتاراق،"سیز جنته گئدهجکسینیز"دئیه حوکم کسدی. قلئیچی اؤنجه بو خبردن سئویندیسه سونرا قورخماغا باشلادی. اولمایا بو ایشین ایچینده بیر ایش وار؟! ندن دونیادا ایشلهدیگی گوناهلاردان یانا هئچ سورغولانمادی؟! آنسیزین گوناهلاری سینما پردهسی کیمی گؤزونون اؤنوندن گئچمهیه باشلادی. دیوارین چاتیندان قونشونون آروادینا باخماسی، جومعه آخشاملاری خالاسی اری کئفلی ایسکندرله کالاوادا چاخیر ایچمهسی، محرملیکده، خالقدان ییغدیغی پوللاری سیم-سانجاق باشیندا کول ائتمهسی، دستمازسیز جاماعاتلا ناماز قیلماسی، گؤزدن ایراق، آیاق اوسته ایشهمهسی، تیریکلری ایمازادادا گیزلتمهسی، مچیدین خالچاسینی بیر پیکنیک گاز ایله دگیشمهسی، ائرمنی سرکیسله بیر کره دونقوز اتی یئمهسی، گئجهلری بیبیسی رادیوسونا قولاق آسماسی، ددهلیگی شیخ آغانین جیبیندن پول اوغورلاماسی...
ددهلیگی یادینا دوشنده بیردن بیر شئی بئینینده قیغیلجیم ووردو. ددهلیگی شیخ آغا سوباشینا گئدنده او تئز آفتافانی ایلیق سو ایله دولدوراراق آپاریب آیاق یولونا قویاردی. اولمایا بو خئیر ایش اوچون او جنتلیک اولموشدو. آمما یوخ!.. اون مینلرجه آفتافا سویو ایله اونون دونیادا چیخارتدیغی پوخلاری یوماق اولمازدی!
قلئیچی مورتوض بو فیکرلرده ایکن، حئساب-کیتاب ملگی سسلندی:
- سیز گئده بیلرسینیز، جنت سیزی گؤزلهییر!
قوشقو قورد کیمی قلئیچینین جانینا دوشدو:
- ائی آللاهین بؤیوک ملگی! ائله بیل بیر یانلیشلیق اولوب، سیز بیر کره ده دفتره باخین!
ملک گولومسوندو:
- یانلیشلیق اولماییب. سیزین بوتون گوناهلارینیز باغیشلانیب. سیزی شفاعت ائلهییبلر!
قلئیچی قیس-قیس گولدو:
- رحمتلیگین اوغلو ائله بیل باشینا هاوا گلیب، منی کیم شفاعت ائلهیهجک؟!..
قلئیچینین بو سؤزوندن ملک بتر اؤفکهلندی، قاپی آغزیندا دوران ایکی قولوچوماق فریشتهیه قیشقیردی:
- تئز بو دیلی اوزونو گؤتورون جنته آتین!
فریشتهلر قلئیچی مورتوضون قولتوقلارینا گیریب سورویه-سورویه ائشیگه چیخارتدیلار.
*
قلئیچی مورتوض گؤزونو آچدیقدا، اؤزونو اوجسوز-بوجاقسیز بیر باغدا گؤردو. گون دیک تپهسینه ووروردو. باغدا کیمسه یوخ ایدی. قو دئییردین قولاق توتولوردو."بورا جنتدیرسه هانی به حوری-غیلمانی؟!"دئدی اؤز-اؤزونه. جانینا قورخو دوشدو. باغدا خئیلک ایرهلیلهدیکدن سونرا بیردن قولاغینا تار-قاوال سسی دگدی. سئویندی. بیرآز دا قاباغا گئتدیکده باغین دیبینده گؤزو بیر ائوه ساتاشدی. تار-قاوال سسی ائودن گلیردی. سئوینجک آددیملارینی یئهینلشدیردی. بینانین قاباغینا یئتیشینده، ائوین قاپیسی آچیلیب ددهلیگی شیخ آغا ائشیگه چیخدی:
- اوغلوم قلئیچی مورتوض گلدین می؟.. تئز آفتافامی دولدور، آیاق یولونا گئتمهلییم!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
یومورتالامایان تویوقلار
دوکتور جئری
شیخ آغانین بؤیوک بیر تویوقلوغو (مرغداریسی) وار. تویوقلوغو، کیچیک قارداشی میرزه نیظام ایشلهدیر. بایراما بئش-آلتی گون قالان شیخ آغا، میرزه نیظاما زنگ ووراراق اوندان ایستهدی ییرمی-اوتوز سبد یومورتا بیلهسینه گؤندرسین. آخی شیخ آغا بایرام گونو، گؤروشونه، ال اؤپمهسینه گلنلرین هرهسینه، مقامینا گؤره اوچ-دؤرد بویانمیش یومورتا بایراملیق وئرر. میرزه نیظام تیترهک سسله دئدی:
- آغا باغیشلایین تویوقلار نئچه آیدیر یومورتالامیرلار!...
شیخ آغا آجیقلاندی:
- نئجه یانی یومورتالامیرلار؟!..بهیم اونلارا دن-سو وئرمیرسن؟!
- نییه وئرمیرم آغا؟! لاپدا یاخشیسیندان وئریرم، یئیرلر-ایچیرلر یومورتالامیرلار.تک-توک یومورتالایانلار وارسا دا اوبیری تویوقلار اونلارین یومورتالارینی سیندیریب ایچیرلر.
شیخ آغا جین آتینا میندی:
- بیر یانا گئتمه، گلیرم اورایا...
یاریم ساعات سونرا شیخ آغا وطن مالی - پراید ماشینی ایله اؤزونو تویوقلوغا یئتیردی. تویوقلار شیخ آغانی هئچ سایمادیلار. کیمی ییئیر، کیمی ایچیر،کیمی یاتیر، کیمی یانینداکی ایله قیدلاشیردی. بو داها بتر شیخ آغانی دلی ائلهدی، میرزه نیظامین اوستونه قیشقیردی:
- گئت پیچاغی گتیر!
میرزه پیچاغی شیخ آغانین الینه وئرنده او دئیینیردی:
- وزیر ایشلهمیر، وکیل ایشلهمیر، مدیر ایشلهمیر، ایشچی ایشلهمیر... بیر قالمیشدی تویوقلار، اونلاردا تنبللیگه اؤیرشدیلر، دئییرم نییه یومورتانین بیری اولوب مین تومن!!
تویوقلار پیچاغین آدینی ائشیتجک قولاقلارینی قاباردیب گؤزلرینی برهلتدیلر. بیردن شیخ آغا تویوقلارین اوستونه یومولدو. تویوقلار قورخودان پیریلداشیب قاچدیلار. شیخ آغا یئنه یومولدو، تویوقلار یئنه قاچدیلار. اوچونجو کز یومولاندا میرزه نیظام اتگلیندن یاپیشدی:
- آغا نئیلهییرسن؟!..
شیخ آغا کؤپورموشدو:
- یومورتالامایان تویوغون گرهک باشینی کسهسن!
میرزه نیظام ال-آیاغینا دوشدو:
- آغا!..سیز باغیشلایین اینشاالله بوندان بئله تنبللیگی یئره قویوب یومورتالارلار..سیز بونلاری منه باغیشلایین.
شیخ آغا بیرآز یوشودو:
- میرزه خاطیرین عزیزدیر! بو کز بونلارین گوناهیندان گئچدیم، صاباح یئنه گلهجگم. هانسیسی ایکی ساریلی یومورتا یومورتالاماسا باشینی کسیب چؤلمگه قویاجاغام!
*
ائرتهسی گونو شیخ آغا تویوقلوقدا ایدی. یومورتالیقلار یومورتا ایله دولو ایدی. اؤزو ده ایکی ساریلی یومورتالارلا!.. شیخ آغا گولومسهیهرک یومورتالاری گؤزدن گئچیرنده بیردن یومورتالارین آراسیندا گؤزو بیر بالاجا یومورتایا ایلیشدی. یومورتا، سانکی سئرچه یومورتاسی ایدی! شیخ آغا یومورتانی ایکی بارماغی ایله گؤتوروب تویوقلارا گؤستهرهرک باغیردی:
- بونو کیم یومورتالاییب؟!
تویوقلاردان سس چیخمادی. شیخ آغا داها بتر باغیردی:
- دئدیم بونو کیم یومورتالاییب؟!
کیمسهدن سس چیخمادی. دوروم چوخ گرگین ایدی. شیخ آغانین گؤزلری قیزارمیشدی. هاندی-هاندی ایدی قان تؤکولسون. هاندان-گئجدن تویوقلارین آراسیندان بیری سسلندی:
- آغا!..اونو من یومورتلامیشام!
باشلار سسه ساری چؤندو. خوروز ایدی!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر