+0 به‌ین
باشقا یول
دوکتور جئری
ایندییهدک
اوستاد دفترینی بئله اؤفکه‌لی گؤرمه‌میشدیم. باغیر-باغیر باغیریردی:
- دوخسان نئچه ایلدیر کیملیگیمیزی دانیرسیز..
وارلیغیمیزی دانیرسیز.. آدیمیزی، دیلیمیزی، تاریخیمیزی دانیرسیز.. اعتراض ائله‌ینلره قارا
یاخیب سیرادان چیخاردیرسیز..آرتیق پیچاق سوموگوموزه دایانیب.. آییریلماقدان باشقا
بیزه آیری یول قالماییب...
اوستاد فرهیخته بیر بوجاغا قیسیلمیشدی. بدنی تیر-تیر تیتره‌ییردی...
اوستاد
فرهیخته، فارسی دیلی و ادبیاتی موعلیمی‌دیر. اصلیتی تهرانلی‌دیر آنجاق بیزیم شهرده
قالدیغیندان تورکجه‌نی سینیق-سالخاق اولاراق دانیشا بیلر. نئچه ایل بوندان قاباق
اونونلا شهرین ادبی درنگینده تانیش اولدوق. اؤلکه‌نین رسمی دیلی کیمی، اؤزونو بیزه
تحمیل ائده‌رک دوستوموز اولدو. او، یاخشی آدام‌دیر تکی بیر عیبی وار: ایران‌دا هرنه‌یی
فارس گؤرور!
گئچن
هفته یولداشلاری قوناق چاغیرمیشدیم. دئییب، گولوب، دانیشیردیق؛ هردن ده چئشیدلی قونولارا
گؤره فیکیر آلیش-وئریشی ائدیردیک. اوستاد دفتری ایله اوستاد فرهیخته بیر قیراغا چکیلیب
هر واختکی کیمی دارتیشیردیلار. گؤزومون اوجو ایله اونلارا باخدیم. اوستاد دفتری بتر بارماغینی
سیلکه‌له‌ییردی. بیرآز نیگران اولدوم. نیگرانچیلیغیم یئرسیز دئییلدی بیردن اوستاد
دفتری باغیر-باغیر باغیرماغا باشلادی...
***
اوستاد دفتری ایله اوستاد فرهیخته‌نی باریشدیرماق ایسته‌ییردیم.آخشام ائل باغیندا قرار قویموشدوم. اوستاد دفتری هله گلمه‌میشدی.
بیرآز اوستاد فرهیخته‌نی دانلادیم:
- أشی ال چکین بو سؤزلریزدن... فارس..فارس..فارس!
سیز بوتون ایرانی فارس گؤرورسوز! بئله ده ایش اولا بیلر؟ ایران‌دا تورک وار..عرب
وار..بلوچ وار..
اوستاد دفتری باشی ایله سؤزلریمی دوغرولادی.
پئشمانلیق گؤزلریندن اوخونوردو. نسه دئمک ایسته‌ییردیم اوستاد دفتری تاپلیب گلدی.
اوستاد فرهیخته آیاغا قالخیب اوستاد دفترینی قوجاقلایاراق دئدی:
- آه.. آذری برادریم منی عفو ائله...
اوستاد دفتری دارتینیب اؤزونو اوستاد فرهیخته‌نین
قوللاری‌نین آراسیندان چیخارداراق منه اؤفکه‌لندی:
- گؤردون!..ایندی گره‌ک حتماً بونلاردان آیریلاق!!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
21 فوریه (2 اسفند) اولوسلارآراسی آنا دیلی گونو
قوتلو اولسون
تاخما دیل
دوکتور جئری
ایکی آی اولار دوکتورلار بیناسیندا دیش مطبی آچمیشام. هم دیش چکیرم همی ده یاخشی تاخما دیش قاییریرام [بو جومله تبلیغات اوچون دئییل!]. ایکی- اوچ گون بوندان قاباق ایش دالیسجا گزن قلئیچی مورتوضدان ایسته‌دیم، مطب یولا دوشوب من یاخشی بیر مونشی تاپینجا، گلیب دفترده پته وئرسین.
دونن ایچریده بیر خسته‌نین دیشینی چکرکن دفتردن بیلیرسیز بیر سسلر ائشیتدیم؛ کیسمه فارسجا دانشیر، قلئیچی مورتوض دا جاوابیندا نمنه‌لر دئییردی. بیرآزدان سسلر کسیلدی. خسته‌نین دیشی چکیب آغزینا بیر یوماق پامبیق باسدیقدا قلئیچی مورتوض چاغیریب جریانی سوروشدوم:
- بیر نفر گلمیشدی یاریم ساعات تورک لهجه‌سی ایله فارسی دانیشدیقدان سونرا قیشقیردی: زبان فارسی نمی‌‌دونی؟ دوزو، من فارس دیلینی یاخشی بیلمیرم آنجاق سؤزلریندن بئله آنلادیم بیله‌سینه قاییردیقلاری تاخما دیل بوغازینی وورور. طرفه دئدیم؛ مطبی یانلیش گلیبسن بوراسی دیش مطبی‌دیر، دوکتور حداد عادیلین مطبی آشاغی قاتدادیر...
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
"بسندگی زبان فارسی" قضیه‌سی
دوکتور جئری
ترس آوانین آغ ساققاللاری ایله بیرگه قلئیچی مورتوضون دوکانینا گئتمیشدیک.اوستاد دفتری بیرآز اویان بویاندان دانیشاندان سونرا اصل مطلبه گئچدی:
- جناب مورتوض! مجلیس سئچیملری یاخینلاشماقدادیر. بیز سیزدن ریجا ائدیریک بو دؤوره سیز بو وظیفه‌یه آدای اولاسیز. بیلدیگیز کیمی، بیزیم حاضیرکی وکیل ترس‌آوا خالقیندان چوخراق جیبینه-فامیلینه خیدمت ائله‌مکده‌دیر!
قلئیچی مورتوض دریندن بیر سولوق آلاراق دئدی:
- قاباقجا من سیزین لوطفوزدن تشکور ائدیریم. آنجاق سایغیلی کندلیلر، منیم بو وظیفه‌یه لازیم اولان مدرکیم یوخدور.
اوستاد دفتری گولدو:
- موشکولو یوخدور، بئش-اون تومنله مدرک آلا بیله‌ریک، نمنه مدرکی ایسته‌ییرسیز: دوکتورا، یوکسک دوکتورا؟!
قلئیچی مورتوض باشینی آشاغی سالدی:
- دوزونو ایسته‌سز من هئچ ایبتیدایی تحصیل ده آلمامیشام!
اوستاد دفتری‌نین قاشلاری چاتیلدی:
- بو اولمادی؛ ایبتیدایی تحصیل مدرکی موطلق اولمالی‌دیر..
من دئدیم:
- بونونکی غمی یوخدور، جناب قلئیچینی ایبتیدایی اکابیر کلاسلارینا یازدیراریق. ماشالله هوشلو-باشلیدیر، بئش-آلتی آیین ایچینده ایبتیدایی تحصیل مدرکینی آلا بیلر.
قلئیچی مورتوض آجی-آجی گولدو:
- موشکول بوردادیر؛ معلول اولدوغوما گؤره منی بو کلاسلارا یول وئرمه‌یه‌جکلر!
شاشیردیم:
- مگر سیز معلولسوز؟.. نه معلولیتی؟!!
قلئیچی مورتوض باشی ایله "هه" دئیه‌رک آرتیردی:
- فارس دیلی بیلمیرم!
من بو یانیتدان چاش-باش قالینجا، اوستاد دفتری آچیقلادی:
- "وزارت آموزش و پرورش"-ین "تست بسندگی زبان فارسی" طرحینه گؤره، فارس دیلینی بیلمه‌ین اوشاقلار، آغیر ائشیدن، ضعیف گؤرن اوشاقلار کیمی معلول ساییلیب ایثتیثنایی مدرسه‌لرده تحصیل آلمالی‌دیرلار.
فارس دیلی قورومونون یاردیمچیسی اوستاد فرهیخته دانیشیغا قاتیلدی:
- بیزیم گؤرکملی اوستادیمیز، جناب جواد شیخ السلامی بو موشکوله یاخشی بیر یول تاپیب:
" می‌توان جوانان کم سال آذربایجانی و زنجانی و خوزستانی؛ اعمّ از دختر و پسر را به سیستم مبادلة جوانان که در اروپا مرسوم است؛ برای یکی دو سال در خانواده های محترم فارسی زبان که زبان متداولشان فارسی باشد؛ به عنوان مهمان پذیرفت و از این راه به ترویج و تحکیم زبان فارسی میان این گروه سنّی کمک کرد."
کئفلی ایسکندر قاققاناق چکیب گولدو:
- اشی شیخ الاسلامی 15-10 یاشیندا اوشاقلاری دئییب نه بو بوغو بورمانی!!
بیردن بیر شئی بئینیمده قیغیلجیم ووردو:
- اولماز فارس دیلینی اؤیرنمک اوچون، جناب مورتوضو اوچ-دؤرد آیلیغا تهرانا گؤنده‌رک؟!
بو اؤنریدن هامی‌نین چیچگی چاتلادی. بیرآغیردان دئدیلر:
- نییه اولماز؟
***
آلتی آی ایدی قلئیچی مورتوض تهرانا گئتمیشدی. نه گلیردی، نه ده تلفون وورودو.کندین آغ ساققاللاری منی چاغیردیلار:
- گل، گئت، گؤر بو هایاندا قالدی؟.. فارس دیلینی اؤیرنمه‌دی؟.. سئچیملر یاخینلاشیر ها!!
فورصتی ایتیرمه‌دن تهرانا یولاندیم. شهری الک-ولک ائله‌یندن سونرا ترس آوالیلارین قهوه‌خاناسینی تاپدیم. قهوه‌چی‌دن قلئیچی مورتوضون سالیغینی آلدیم. گوله-گوله دئدی:
- قلئیچی مورتوض بورادا بیر فارس قیز ایله ائوله‌نیب ترس آوایا قاییتماق دا ایسته‌میر!..
اینانمادیم؛ آدرسینی آلیب قهوه خانادان ائشیگه چیخدیم. قلئیچی مورتوض ییرمی مرتبه‌لی بیر آپارتمانین اون دوققوزونجو قاتیندا یئر توتموشدو. تؤوشه‌یه-تؤوشه‌یه پیله‌لری چیخیب ائوین قاباغیندا دایاندیم. قاپینی تیققیلداتدیم. ایچری‌‌دن قلئیچی‌نین گولمه سسی گلیردی. هاندان-گئجدن قاپی آچیلدی. ننه‌م-باجیم اولسون قاپینی آچان گؤزل-گؤیچک بیر قیز ایدی. منیم هوروت-هوروت باخدیغیمی گؤرونجه فارس لهجه‌سیله سوروشدو:
- کِم نِن اِشِز وار؟
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
یاساق آرزولار
دوکتور جئری
اوستاد دفتری‌نین کیتاب ائوینده اوتورموشدوق. دانیشیقلار آراسیندا، دریندن بیر سولوق آلاراق دئدیم:
- صاباح، اسفندین ایکیسی، دونیالیق آنادیلی گونودور. کئشگه بیر سالون اولایدی ییغیشاردیق بو گونو قوتلایاردیق.
بو آندا قاپی آچیلیب ایکی "آدی یوخ" برادر ایچری گیردی:
- اؤلکه‌نین میللی گوونلیگی تهلوکه‌یه دوشمه‌سین دئیه سیزدن ایسته‌ییریک صاباح هر چئشید ییغینجاقدان چکینه‌سینیز!
اوستاد دفتری چاش-باش منیم اوزومه باخدی:
- رحتملیک موللا نصرالدین دئمیشلی، آدی یوخ برادرلر بیزیم آرزولاریمیزین ایگینی* ده آلیرلار!
* ایشاره‌دیر موللا نصرالدینین بو حئکایه‌سینه:
موللا ائوده اگلشمیشدی. اورگیندن گئچدی: بیر کاسا آش اولسایدی چوخ یاخشی اولاردی. بو آندا قاپی چالیندی. گئتدی گؤردو، قونشونون قیزی‌دیر. الینده‌کی کاسانین موللایا اوزاداراق دئییر: آنام خسته‌دیر، سیز آش پیشیرمیشسینیزسه بیر کاسا دا بیزه وئرین. موللا اؤز-اؤزونه دئدی: بیزیم قونشولار آرزولاریمیزین ایگین آلیرلار!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
گؤزلربمیز نییه قارالیر؟
دوکتور جئری
یایین سون گونو، اوستاد دفتری مطبه گلدی. اؤپوش-گؤروشدن سونرا قارشیمدا اوتوروب سؤزه باشلادی:
- دوکتور! کئفیم خوش دئییل، نئچه گوندور گؤزلریم قارالیر!
ال چیراغینی گؤزلرینه سالدیم:
- دئمک سنین ده گؤزلرین قارالماغا باشلاییب؟! اوچ دؤرد گون بوندان قاباق دوستلاردان بهبود ائلچی‌بگ،قودرت موعللیم، گرگرلی آراز ده گلمیشدیلر!
تدیرگین اولدو:
- اولمایا بو بیر سالقیندیر؟ دوا-درمانی وارمی؟!..
اوزونتو ایله باشیمی توولادیم:
- دوا-درمانی بیزیم الیمیزده دئییل!
اؤفکه‌لندی:
- اولمایا بونودا آمریکا تحریم ائله‌ییب؟!
یئریمدن قالخیب اوتاقدا وار-گل ائده‌رک دئدیم:
- یوخ..یوخ.. بو قونودا آمریکانین گوناهی یوخدور!
بیرآز یوموشالدی:
- هله گؤزلریمیزین قارالماسی‌نین عیللتی ندیر؟!
دریندن بیر سولوق آلدیم:
- عیللتی مدرسه‌دیر!
شاشیردی:
- مدرسه؟!!
آچیقلاماق ایسته‌دیگیمده بیردن گؤزلریم قارالدی، آز قالدی ییخیلام. قیشقیردیم:
- اوستاد منی توت، گؤزلریم قارالدی!
جلد قولتوغوما گیریب منی اوتوراجاغین اوستونده اوتورتدوردو. هاندان-گئجدن گؤزلریم اطرافی سئچدی:
- اوستاد! قیرخ ایلدیر گؤزلریمیزی تیکمیشیک مدرسه‌لرده آنادیلیمیز اوخوتدورولوسون، بونجا ایلده گؤز قارالمازمی؟!
....
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
دگرلی سؤزلر!!
دوکتور جئری
جومعه آخشاملاری، شهریمیزده سعدی ادبی درنگی‌نین ییغینجاقلاری اولور. بو هفته اوستاد دفتری دیل و ادبیات حاققیندا دانیشاجاقدی. بیرآز گئجیکمیشدیک. قوشوقچو کل اوغلان ماشینی اوستادین قاپیسیندا ساخلاییب بئش-آلتی یول سیقینال چالدی. هاندان-گئجدن اوستاد دفتری ایله اوغلو، میرزه دفتری ائشیگه چیخدیلار. اوستاد دفتری باشینی باغلامیشدی، بتر ده اوسکوروردو. باشی ایله بیزیله سالاملاشاندان سونرا دئدی:
- قلمداشلار!..تأسفله من بوگون خسته‌لنمیشم، درنگه گله‌بیلمه‌یه‌جگم. منیم یئریمه اوغلوم میرزه دانیشاجاق..
میرزه دفتری ماشیندا اوتوراندا، اوستاد دفتری برک-برک تاپشیردی:
- اوغلوم میرزه!.. دیقتلی اول، دگرلی دانیشاسان، گؤرنلر- ائشیدنلر دانیشغیندان فیض‌یاب اولسونلار!
ماشین یولا دوشنده گؤزومون قیراغی ایله آرخا قولتوقدا اگلمیش میرزه دفتری‌یه باخدیم. جوشقولو گؤرونوردو. بیرآز دا رنگی قاچمیشدی. گولومسه‌یه‌رک سوروشدوم:
- آغا میرزه! دانیشیغا بیر شئی‌لر حاضیرلامیسان؟!
جلد الینی جیبینه سوخوب بیر تیکه کاغیذ چیخارتدی:
- دانیشغیمین موهوم نوکته‌لرینی یازمیشام. آنجاق بیر آز استرس‌یم وار، ایلک دفعه‌دیر جمع قاباغیندا دانیشیرام، قورخورام اؤزومو ایتیرَم دوکتور!..
میرزه دفتری‌نین یانیندا اوتورموش کئفلی ایسکندر :
- قورخما اوغلوم! استرسین داواسی منده دیر!- دئیه جیبیندن بالاجا بیر شوشه چیخاردیب میرزه‌یه وئره‌رک آرتیردی:
- استرس گلنده بو داوادان بیر-ایکی خورتو ایچرسن!!
*
درنک قیو-قیو قیویلداییردی. یئریمیزده اوتورونجا درنگین باشقانی اوستاد فرهیخته، کل اوغلانی چاغیردی. کل اوغلان، قوشوغونو گورولتولو آلقیشلار ایچینده اوخویاندان سونرا، سیرا اوستاد دفتری‌نین اوغلونا یئتیشدی. میرزه دفتری میکروفونون آرخاسینا گئچینجه، شوشه ایله کاغیذی جیبیندن چیخاردیب ماسانین اوستونه قویدو. بیر-ایکی یول میکروفونون باشینا تاپداییب پوفله‌دی:
- کم گوی و گزیده گوی چون دُررر...
میرزه دفتری ایکینجی دیزه‌نی اوخویا بیلمدی. سسی تیتره‌ییب دوداقلاری اسمگه باشلادی. بوغازی توتولدو. ماسانین اوستوندن شوشه‌نی گؤتورب ایکی-اوچ خورتو ایچدی. داوا همن ائتکیسینی گؤستردی:
- کم گوی و گزیده گوی چون دُر
از اندکِ تو جهان شود پُر
میرزه دفتری داوانین مؤعجوزه‌سینی سئزینجه شوشه‌نی گؤتوروب اوچ-دؤرد خورتو داها ایچدی:
- استخوانگان ترکیزه دارینه، همایه کناره‌ای سپردیس بندازه. نورخان هم‌سانه آکنده. رازمان زیمابه پوشن...
دانیشیقدان هامی چاش-باش اولدور. کیمی دوداغین بوزدو؛ کیمی ایسه باشینی توولادی. میرزه دفتری شوشه‌نی یئنه باشینا چکدی:
- دفترک درصدانه دمابان گلشنه. استوانک پروندان آب زن. رشته‌مان دولا پاگن. چینی‌جا فن‌ورز آموزانه...
ساغیمدا اوتوران کل اوغلانین قولاغینا پیچیلدادیم:
- بونا نه اولدو؛ نییه تارتان-پارتان دانیشیر ؟!!
سولومدا اوتوران کئفلی ایسکندر بیج-بیج گولدو.
میرزه دفتری آنلاشیلماز سؤزلری سایا-سایا بیردن درین بیر سولوق آلیب سوسدو. دیک-دیک دینله‌ییجی‌لرین اوزنه باخدی. گؤزلری قیپ-قیرمیزی اولموشدو. کیمسه‌دن سس چیخمیردی. میرزه دفتری سوسغونلوغو گؤرونجه بیردن سسینی آتدی باشینا:
- آنلامازلار نییه به آلقیشلامیرسیز؟! یاریم ساعاتدیر سیزه قیزیل خیردالاییرام، اوچ-دؤرد یوز میلیون تومنلیق سؤز دانیشمیشام نییه به هوروت-هوروت باخیرسیز؟ آلقیشلایین دااا..
اوستاد فرهیخته او باشدان قیشقیردی:
- بو ساچما-ساپانلار ندیر دانیشیرسان، اوتان.. کَس سسینی!!
بو هایدان میرزه دفتری بیرآز یوشودو؛ یوموشاق-یوموشاق آچیقلادی:
- فرهنگستان زبان فارسی ایلده 15 میلیارد تومن بودجه آلیب اوچ-دؤرد یوز دنه سؤزجوک دوزلدیر، هئچ بیلیرسیز بو سؤزلرین بیری دؤولته نئچه‌یه باخیر؟! 12 میلیون تومنه!! من بورادا یاریم ساعاتدیر بو دگرلی - باهالی سؤزلری ساییرام، سیز ایسه هوروت-هوروت باخیب هئچ آلقیشلامیرسیز دااا...
سؤزجوکلر:
آلقیش: تشویق
ائتکی : تأثیر
جوشقو: هیجان
خورتو :جرعه
درنک: انجمن
دیزه: مصراع
سئزمک: حس ائله‌مک
سولوق: نفس
قوشوق: شعر
قوشوقچو: شاعیر
قولتوق: مُبل، صندلی
ماسا: میز
های: ندا
یوشوماق: آرام اولماق
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
دومبا گؤز
دوکتور جئری
اوستاد دفتری، کئفلی ایسکندر، قلئیچی مورتوض، کل اوغلان قبیریستانلیق طرفیندن گلیردیلر. اوست باشلاری توز-تورپاق ایچینده ایدی. ماراقلاندیق. یاخینلاشینجا سوروشدوم:
- خئیر اولا یولداشلار، هارادان بئله؟!
اوستاد دفتری الی‌نین دالی ایله آلنینین ترینی سیله-سیله دئدی:
- دومبا گؤزو قویلاماقدان گلیریک!
یانیمدا دوران اوستاد فرهیخته ایکی الینی باشینا تاپدادی:
- ائی وای ائویمیز ییخیلدی! فرهنگستان زبان فارسی‌نین رئیسی اؤلدومو؟!!
قوشوقچو کل اوغلان باشی ایله "هه!" دئدی.
شاشقین-شاشقین سوروشدوم:
- هله بو صیر-صوفت ندیر؟! باشدان آیاغا توزا، تورپاغا بورونموشسوز!!
یانیت وئرن اولمادی؛ اوستاد دفتری گؤیه باخدی. کئفلی ایسکندر گولدو. کل اوغلان باشینی قاشادی.
قلئیچی مورتوضا دؤندوم. اوزو جیرماقلانمیشدی! آرغین-یورغون فیسیلدادی:
- آدام کیمی باسدیرماغا قویموردو کی!!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
تئهران نئجه توریستی شهر اولدو؟
دوکتور جئری
دایی اوغلو، عم اوغلو، خال اوغلو، بی‌بی اوغلولاریمین آردینجا باجاناغیم-مورتوض‌دا نئچه آیدیر ایشسیزلیک اوزوندن، عاییله‌سی ایله بیرگه تئهرانا کؤچوب. کئچن هفته ائل گونو غوربت ائلده یوخلایاق دئیه تئهرانا گئتدیک. مورتوض شهرین اسکی محله‌لری‌نین بیرینده ایکی قاتلی کیچیک بیر ائو توتموشدو. اوست قاتدا اگله‌شیر آلت قاتی‌دا دوکان ائله‌ییب یئر-یئمیش ساتیردی. بیزی گؤرجک اورکدن سئویندیلر. ایکینجی قاتا قالخدیغیمیزدا مورتوض اوزونو آتاسینا توتدو:
- دده!.. سن دوکاندا اول؛ ایندی من گلیرم!
بالدیزیم چایلاری قاباغیمیزا دوزونجه مورتوضا دئدیم:
- بیز اوتورموش؛ سن تئز چایینی ایچ گئت دوکانا، کابلایی فارسی بیلمیر، موشتریلری یولا سالا بیلمز.
مورتوض قیس-قیس گولدو:
- بابا نه فارسی؟!..بورادا هامی تورکدور؛ قاپی-قونشو تورک، باققال تورک، قصاب تورک، شیرنیچی تورک، قهوه‌چی تورک، چؤرکچی تورک، تاکسیچی تورک.. حتی پولیس، بلدیه، مدرسه کیمی دؤولت یئرلری‌‌نین ایشچیلری ده تورکدورلر!
بو صؤحبت‌لرده ایدیک مورتوضون آتاسی آشاغیدان سسلندی:
- مورتوض..مورتوض...
باجاناغیم باشینی پنجره‌دن ائشیگه چیخارتدی:
- نه اولوب دده؟!!
- گل گؤر بو توریست نه ایسته‌ییر؟.. من دیلینی بیلمیرم...
مورتوض آشاغی ائندی. دالیجا منده تله‌سیک آشاغی ائندیم. من ایندییهدک یاخیندان توریست گؤرمه‌میشدیم.
توریست فارس ایدی!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
گروگان
دوکتور جئری
آغیر تیخاج ایدی. نه ایره‌لی‌یه گئتمک اولوردو، نه‌ده گئری قاییتماغا یول وار ایدی. یوزلر ماشین یانا-یانا، دال-دالا حرکت‌سیز دایانمیشدی. سیقناللارین سسی گئت گئده اوجالماقدا ایدی..
"روز شعر و ادب زبان فارسی (روز شعر و ادب ایران-ی سابیق!)" گونو اوستاد شهریاری آغیرلاماق اوچون "بنیاد ادب و هنر آذربایجان (فرهنگستان زبان ترکی-ی سابیق!)"-ا قوناق چاغیریلمیشدیم. ایندیسه بیر ساعاتدان چوخ ایدی تیخاجدا اللریمی فرمانا تاپدایاراق گؤزله‌ییردیم. آرتیق گئج قالمیشدیم. تؤرن ایندی باشلامیش اولمالی‌ایدی. کیسمه یولون نییه کسیلدیگینی بیلمیردی. بیردن گؤزوم قارشی طرفدن- ماشینلارین آراسیندان گلن بیر گنج اوغلانا ایلیشدی. ماشینین شوشه‌سینی ائندیریب اونو سسله‌دیم. اوغلان یاخینلاشینجا قاباقدا نه اولدوغونو سوروشدوم. اوغلان تؤوشویه-تؤوشویه دئدی:
- تئروریست‌لر یولون باشیندا، "فرهنگستان زبان فارسی" باشقانینی گروگان توتوبلار. اونلار دئییرلر یوز میلیون وئرمه‌سه‌لر بنزین تؤکوب باشقانی یاندیراجاقلار!
جوشغولاندیم:
- اورتالاما هر ماشینا نه قدر یئتیشر؟!.. وئره‌ک ده یولو آچسینلار.. خالقین ایشی-گوجو وار!...
گنج اوغلان بارماقلاری ایله گؤستره‌رک یانیتلادی:
- ایکی لیتر !!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
شئونیزمین الیندن نه چکیریک؟!
دوکتور جئری
ائل باغیندا دالغین-دالغین اوتورموشدوم. بیری الینی چیگنیمه قویدو. اوستاد دفتری ایدی، نئچه یول سسله‌میشدی،ائشیتمه‌میشدیم.
- اشی.. نه اولوب گمیلرین می باتیب؟!- دئیه سوروشدو.
الینی سیخدیم. یانیمدا اگلشدی.
- مدرسه‌لرین آچیلیشینی دوشونوردوم. یئنه پاییز گلدی ده آنادیلیمیزین غریب‌لیگی یادیما دوشدو. یئنه پاییز گلدی ده آنادیلیمیزین ائوده قالاجاغی یادیما دوشدو! بیلیرسنمی اوستاد؟ من هر ایل بو موناسیبته گؤره بیرشئی‌لر یازیرام. بایاق دوشونوردوم گؤره‌سن بو ایل نه یازیم؟
آجی-آجی گولدو:
- اللرینیز آغریماسین یازیرسینیز؛ تکی سوروشا بیلَرم بو کیمی یازیلار بیر-ایکی گون میللتی دویغولاندیرماقدان باشقا نه ایشه یاراییر؟..
درین بیر سولوق آلدیم:
- اوستاد!.. بو یازیلارین نه ایشه یارایاجاغینی بیلمیرم آنجاق بیز موللا نصرالدین نوه‌لری اولدوغوموزدان اؤزموزده یوکوملولوک دویوروق هر ایل بو قونودا بیر یازی یازاق!!
قاشلارینی چاتدی:
- آنلامادیم،بونون نه ایلگیسی وار موللا نصرالدینه؟!!
گولومسه‌یرک دئدیم:
- وار اوستاد وار!!.. سانکی ائشیتمه‌میشسن بیزیم بؤیوک بابامیز موللا نصرالدین افندی‌نین نجیب بیر ائششگی واریمیش! او، آیدا بیر کره ائششگی بازار آپاریب، ساتماق اوچون دللالا تاپشیرارمیش. گونلرین بیر گونو دللال موللانی بیر قیراغا چکیب دئییر:
- موللا! بو ائششک قاباقدان گلن موشترینی قاپیر، دالدان گله‌نی ایسه تَپیر، بونو کیسمه آلمایاجاق!
موللا، دللالین سؤِلرینی دوغرولاییر:
- حاقلی‌سینیز.. ذاتآ منده بونو ساتماق اوچون گتیرمه‌میشم، تکجه گتیرمیشم خالق بیلسین من بو ائششگین الیندن نه چکیرم!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
نییه "وزارت آموزش و پرورش" داها "لهجه‌دار"-لاری ایسته‌میر؟
دوکتور جئری
"وزارت آموزش و پرورش" باخانی‌نین شکر دیللی بیر قوشو وار ایدی. او، بیرگون قوشچو دوکانینا گئدیب ساتیجی‌یا قوشو حاققیندا دانیشاراق دئدی:
- قوشلارین دا اینسانلار کیمی رسمی دیللری اولمالی‌دیر، بو اوزدن قوشومون شکر دیلینی اؤیرنیب باشقا قوشلارا اؤیرتمک اوچون سیزین بیر نئچه طوطی قوشونوزو استخدام ائله‌مک ایسته‌ییرم.. البته بو آرادا پول مسئله‌سی یوخدور؛ سیز نه قدر ایسته‌سه‌نیز من خدمتینیزه تقدیم ائده‌جگم...
ساتیجی سئوینجله باخانین اؤنرگه‌سینی قارشیلایاراق دئدی:
- سایغیلی باخان!.. ایندی‌لیکده تکجه بیر طوطی الیمده واردیر، فقط بو طوطی بیر آز لهجه‌‌لی‌دیر ده "س" حرفینی "ج" کیمی تلفوظ ائدیر. ایسته‌سه‌نیز بونو آپارین، من بیر هفته ایچینده بیر نئچه طوطی قوشو تاپیب خدمتینیزه گؤنده‌ره‌رم.
باخان اؤنمسه‌مه‌ییب لهجه‌لی طوطینی آپاریب قوشون قفسیه سالدی. آخشام چاغی او ایشدن قاییدیب قفسین یانینا گئده‌نده، قورخونج بیر صحنه ایله اوز-اوزه گلدی. قوش قانا بله‌شیب اؤلمک اوزره ایدی! باخان ایکی الی ایله تپه‌سینه تاپدایاراق طوطی‌نین اوستونه قیشقیردی:
- قوشون باشینا نه ایش گتیریب‌سن؟!
طوطی قورخا-قورخا قفسین بیر بوجاغینا قیسیلاراق دئدی:
- من گلندن قوش آرا وئرمه‌دن منه دئییردی: جیک، جیک، جیک... منده جیکدیم!!
سؤزلوک:
وزارت آموزش و پرورش: ائییتم و اؤیره‌تیم باخانلیغی
وزیر: باخان
پیشنهاد : اؤنرگه, اؤنری
اهمیت وئرمه‌مک: اؤنمسه‌مه‌مک
تقدیم ائله‌مک: سونماق
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
سیاسی طوطی قوشو
دوکتور جئری
بیر گون فارس دیلی قورومونون باشقانی قوشچو دوکانینا گئدیب بیر طوطی قوشو ساتین آلماق ایسته‌یر. دوکانچی قفس ایچینده بیر قوشو گؤسته‌ره‌رک دئیر:
- باشقانیم! الیمده تکجه بو طوطی قالیب‌دیر فقط دئمه‌لی‌یم بو قوش بیرآز سیاسی دانیشیر، ایسته‌سه‌نیز بونو وئریرم؟
باشقان، "عئیبی یوخدور، ائله بیزده سیاسی آدام ساییلیریق!" دئیه طوطینی آلیب ائوینه آپارار. ائرته‌سی گونو باشقان طوطینی قوشچویا قایتاریب دئیر:
- بونو نه قوشدور منه ساتیب‌سیز؟ بو قوش سیاسی دئییل ده پانتورکیست‌دیر! هر ائوه دؤندوگومده منه دئییر: خوش گلدین شئونیست!! من بو سؤزلره دؤزه بیلمه‌رم، تئز اول منیم پولومو گئری وئر...
دوکانچی پولو خرجله‌دیگیندن طوطینی قایتارماق ایسته‌مز. بو اوزدن دئیر:
- باشقانیم! من بو قوشو تربیه ائله‌رم! لطفا سیز صاباح گلین قوشو آپارین.
باشقان گئدندن سونرا، قوشچو بیر بالاجا باتوم گتیریب طوطی قوشونا گؤسته‌ره‌رک دئیر:
- باشقان ائوه گلنده نه دئیه‌جکسن؟
- خوش گلدین شئونیست!-دئیر طوطی.
دوکانچی اؤفکه‌له‌نیب باتومی طوطی‌نین یانینا سوخاراق یئنه سوروشار:
- باشقان ائوه گلنده نه دئیه‌جکسن؟
طوطی جیغیلدایا- جیغیلدایا یئنه:
- خوش گلدین شئونیست دئیه‌جگم- دئیر.
ایشکنجه اوچ-دؤرد کره تکرار اولونجا طوطی دایانا بیلمه‌ییب:
- خوش گلدین باشقان دئیه‌جگم – دئیه جانینی قورتارار.
ائرته‌سی گون باشقان گلینجه، دوکانچی قوشون تربیه اولدوغونو سؤیلر. باشقان بونو دئنه‌مک ایسته‌یه‌رک طوطی‌دن سوروشار:
- من ائوه گلنده نه دئیه‌جکسن؟
- خوش گلدین باشقان دئیه‌جگم- دئیر طوطی.
- یانیمدا ایرج افشار اولسا نه دئیه‌جکسن؟
- خوش گلدین باشقان!..خوش گلدین ایرج! دئیه جگم.
- یانیمدا ایرج افشار،بیرده احمد کسروی اولسا نه دئیه‌جکسن؟
- خوش گلدین باشقان!..خوش گلدین ایرج!..خوش گلدین احمد!.. دئیه‌جگم.
- یانیمدا ایرج افشار،احمد کسروی، محمدعلی فروغی، عنایت اله رضا و.. اولسا نه دئیه‌جکسن؟!
طوطی بیرآز سوسدوقدان سونرا دوکانچی‌یا دؤنوب دئیر:
- گئت باتومی گتیر!.. بو آلچاق گئرچکدن شئونیست!!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
موللا نصرالدین جومهور باشقانی سئچکیلرینده
دوکتور جئری
شئیخیمیز جومهور باشقانی سئچکیلرینه آدای اولاندا آذربایجان میللتینه سسلندی:
- من کرامت صاحبی‌یم، منه رأی وئرسه‌نیز لال قالمیش دیلینیزی آچاجاغام!
موللا نصرالدین آیاغا قالخدی:
- سیز کرامت صاحیبی‌سینیزسه، شئونیست‌لرین دیلینی لال ائله‌یین!
جومهور باشقانی سئچکیلرینده، موللا نصرالدین دفتر آچیب شئیخیمیزی چای-شیرنی ایله تبلیغ ائدیردی. شئیخیمیز سئچکیلری قازاندیقدا خالق موللانین یانینا گئدیب سوروشدولار:
- ایندیکی شئیخیمیز جومهور باشقانی اولوبدور بیزیم آنادیلیمیزه گؤره نه ایشلر گؤره‌جکدیر؟
یانیتدا موللا اؤکوتمه ووروب آغلاماغا باشلادی سونرا بیر آزدان قاققاناق چکیب گولدو.
چاش-باش اولان خالق موللانین آغلاییب گولمه‌سی‌نین ندنینی سوروشدولار:
- آغلادیغیم بوندان اؤترودور؛ سیز عواملار بیلمیرسیز شئیخیمیز آنادیلی مسئله‌سینه گؤره نه ایشلر گؤره‌جکدیر. گولدوگوم ده بوندان اؤترودور؛ من اؤزومده بیلمیرم !
موللا نصرالدین جومهور باشقانی سئچکیلری‌نین ایکینجی دؤوره‌سینده ده شئیخیمیزی تبلیغ ائتمیشدی. سونوجلار بللی اولونجا موخبیرلر موللانین باشینا ییغیشدیلار:
- موللا! سیز ایکی دؤوره‌دیر شئیخیمیزین یانداشی اولوب سئچکیلری قازانماسیندا بؤیوک روْل اویناییب‌سیز. سوروشا بیلریک؛ کئچن دؤوره جومهور باشقانی سیزین هانسی ایستک‌لرینیزی یئرینه یئتیریب بو دؤوره‌ده ایسه سیزین ایستگینیز جومهور باشقانیندان نه اولاجاقدیر؟
موللا میللتین سئچکیلره قاتیلماسیندان درین مینتدارلیغینی بیلدیره‌رک آچیقلادی:
- کئچن دؤوره بیز جومهور باشقانیندان "فرهنگستان زبان ترکی" ایسته‌میشدیک، باشقانیمیز ساغ اولسون، بیزیم بو ایستگیمیزی " بنیاد فرهنگ و هنر آذربایجان" -نی آچماقلا یئرینه یئتیردی!!
موخبیرلرین بیری تلسدی:
- بو دؤورده‌کی ایستگینیزدن دانیشین؟!
موللا گولومسه‌دی:
- بو دؤوره سایغیلی جومهور باشقانیمیزدان "بنیاد فرهنگ و هنر آذربایجان"- نین باغلاماسینی ایسته‌یه‌جه‌ییک!
سئچکیلردن سونرا موللا نصرالدین یوخودا گؤرور:جومهور باشقانی ایسته‌ییر "آنادیلینده مدرسه" حاققی وئره آنجاق او آیاق دیره‌ییب اوسته‌لیک اولاراق اورمو گؤلونون قورتارماسینی دا ایسته‌ییر. بو چکیش-بکیشده بیردن موللا یوخودان اویانیب گؤرور هئچ خبر یوخدو. تئز گؤزلرینی یومور:
- عیبی یوخدور "آنادیلینده مدرسه" حاققینی وئرسه‌نیز ده گؤره‌ر»!!
جومهور باشقانی سئچکیلرینده موللا نصرالدین بارماغینی سیلکه‌له‌یرک میللتی اویاریر:
- بیلیرسینیز شئیخیمیزه رأی وئرمه‌سه‌نیز نه اولاجاق؟!!
میللت قورخویا دوشوب شئیخیمیزه رأی وئردیکدن سونرا موللانین یانینا گلیرلر:
- موللا!.. شئیخیمیزه رأی وئرمه‌سه‌ایدیک نه اولاجاق ایدی؟!!
موللا سویوق قانلیلیقلا دئییر:
- هئچ! شئیخیمیز چیخمایاجاق ایدی!!
موللانصرالدین جومهور باشقانی سئچکیلری اؤنجه‌سی میللته دانیشیردی:
- دونن شئیخیمیزین اؤزل نوماینده‌سی یانیما گلمیشدی. باشقانیمیز، آذربایجان میللتینه ایکی بؤیوک وعده وئریب‌دیر!
میللت ماراقلاندی:
- نه وعده‌لری؟!
موللا اؤزونتو ایله میزیلدادی:
- واللاه بیرینجی وعده نوماینده‌نین یادیندان چیخمیشدی، ایکینجیسی ایسه منیم یادیمدان چیخدی!!
سئچکیلرین سونوجو بللی اولاندان سونرا موللا نصرالدین شئیخمیزین یانینا گئدیب دئدی:
- سایغیلی باشقانیمیز! گئجه یوخودا گؤردوم سیز بیزه "آنادیلینده مدرسه" حاققی وئریب‌سینیز!!
شئیخیمیز ساققالی تومارلایا- تومارلایا دئدی:
- موللا! من سیزه سؤز وئریرم بو دؤرد ایلده حیمایه‌نیزی مندن اسیرگه‌مه‌سه‌نیز بو حاققی سیزدن گئری آلمایام.
گئجه یاریسی موللا نصرالدین تله‌سیک آروادینی یوخودان اویاتدی:
- آرواد تئز اول منیم گؤزلوگومو گتیر!
آرواد شاشیردی:
- موللا گئجه‌نین بو واختی گؤزلوگو نئیله‌ییرسن؟!
موللا گؤزلرینی آچمادان دئدی:
- یوخوودا گؤروردوم جومهور باشقانی بیزه "آنادیلینده مدرسه" حاققی وئریر آنجاق قارانلیقدا اوچ-دؤرد نفر اونو دؤوره‌له‌ییب قویمورلار. ایسته‌ییرم گؤروم بو کؤپک اوغلانلاری کیملردیرلر...
شئیخیمیز جومهور باشقانی سئچکیلرینی قازاندیقدان سونرا، یانداشی موللا نصرالدینی اؤزل ایختیارلارلا اورمو گولونون قورتارماسینا گؤره‌ولندیریر. موللا نئچه یوز مین نفر دالیجا سالیب قوروموش اورمو گؤلونه آپاراراق کاظیم خان داشی‌نین باشیندان سسلنیر:
- گؤلو بو دورومدان قورتارماق اوچون ایکی رکعت یاغیش نامازی قیلمالی‌ییق. ریجا ائدیریم ایش-ایشدن گئچمه‌میش تئز دستماز آلیب نامازا باشلایاق.
خالق دستماز آلیب سیرا-سیرا موللانین دالینا دوزولوب ناماز قیلماغا باشلایینجا گؤرورلر موللا بیر آیاغینی یوخاری قالدیریب.
نامازدان سونرا چاش-باش اولان خالق، موللادان بو ایشی‌نین سببینی سوروشورلار:
- من هامیدان سونرا دستماز آلدیغیم اوچون گؤلون سویو چاتمادی سول آیاغیما مسح چکیم بونا گؤره نامازیمیز باطیل اولماسین دئیه آیاغیمی یوخاری قوْوزامیشدیم.
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
پاییمیزی آلدیق!
دوکتور جئری
اوستاد دفتری آغری قزئتینی ماسانین اوستونه چیرپاراق قیشقیردی:
- دوز یازیب دا!!...
دینله‌ینلر چاش-باش بیربیرلری‌نین اوزونه باخدیلار.
- جومهور باشقانی‌نین قؤوملر و مذهب‌لر ایشلری حاقدا آدادیغی باش یاردیمچیسی شئیخ یونسی، کئچن دؤرد ایلده آذربایجان میللتی‌نین تاپدالانمیش حاقلاری‌نین یئنیدن الده ائتمه‌سی اوچون نه ایشلر گؤرموش؟.. اوخوللاردا تورک دیلی‌نین اوخوتدورماسینا گؤره هانسی آددیملاری آتمیش؟ تورک دیلی قورومونون آچیلیشی اوچون نه ائتمیش؟ تورک میللتینی تحقیر ائدن ماهی‌صفت‌لر، پیلته‌لر کیمی دلخک‌لرین قارشیسینی آلماق اوچون هانسی اؤنلملری آلمیش؟ رادیو-تئلئویزیون پروگراملاریندا، درسلیک کیتابلاریندا، رسمی درگی-قزئتلرده تورک میللتینی کوچومسه‌ین، تاریخ-کولتورونو ساپدیران، دوشونولموش سییاستین قارشیسینی آلماق اوچون هانسی گیریشیملرده بولونموش؟!.....
اوستاد دفتری ساییب- سایماقدا ایکن قلئیچی مورتوض قاپیلاری بیربیرینه تاپدایاراق تله‌سیک ایچری گیردی:
- نه اوتورموسونوز گلین پایینیزی آلین!
- نه پایی؟!- اوتورانلار سئوینجک بیر آغیزدان سسلندیلر.
قلئیچی مورتوض تؤوشویه- تؤوشویه :
- عزرائیل بالا پایلاییر؛ تئز گلین بالا پایینیزی آلین؛ گؤرمورسونوزمو مملکتیمیزین جاماعاتی گئت-گئدده قوجالیب الدن دوشمکده دیر؟!!- دئدی.
اوتورانلارین آراسیندان موللا نصرالدین آیاغا قالخدی:
- آی مورتوض بگ! گئت عزرائیله دئگینن: سن بیزیم بالالاریمیزا دگمه، بیز سنین وئردیگین بالانی ایسته‌میریک!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
حداد عادیلین تبریز سفری
دوکتور جئری
آذربایجان میللتی‌نین کولتورل سورونلارینی بیلدیرمک آماجی ایله، بایرام تعطیل‌لرینده فارس دیلی قورومونون باشقانی اوستاد حداد عادیل تبریزه قوناق چاغیریلمیشدی. اوستادی ائتکی‌له‌ییب آنادیلی- تورکجه‌دن یازیب-اوخوما قاداغاسینی قالدیرماق اوچون قوجامان سهند داغی‌نین کؤکسونده، بیر آغاجلیقدان اوخونا بیله‌جک حرفلرله قورآن کریمدن بیر آیه یازدیریلمیشدی:
یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَ أُنْثی وَ جَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلیمٌ خَبیرٌ
سونوندا، اوستاد حداد عادیل آذربایجانین گؤزل-گؤیچک گؤرونتولرینی سئیر ائده-ائده پرشیا ماشینی ایله تبریزین آلا قاپیسیدان ایچری گیردی. قاباقجادان قیرمیزی خالچا سالینیب خالق اللرینده‌کی بایراقلاری یئله‌یه‌رک دؤزومسوزلوکله گؤزله‌مکده ایدی. اوستاد ماشیندان ائندیکده ایکی بالاجا قیز رسمی و غئیری رسمی دیلینده خوش گلدین دئدیلر. سونرا زورنا-قاوال چالینیب اوستاد شهر باشچی‌لاری‌نین قاباغیندان سان گئچدی. قارشیلاما تؤره‌نی بیتجک اوستاد شهرین یئددی اولدوزلو پارس هوْتئلینه گؤتورولدو. هوْتئلده اوستادی ایلک قارشیلایانلار موخبیرلر اولدولار. ایلک سورغو "سس‌سیز تبریز" قزئتی وریندن سوروشولدو:
- اوستاد! تبریزه گلنده، داغین اوزه‌رینده یازیلمیش قورآن آیه‌سینه گؤره فیکرینیزی بیلدیره بیلرسینیزمی؟
حداد عادیل گؤزلوگونون اوستوندن موخبیرین گؤزلرینه دیک باخا-باخا دئدی:
- من داغ-ماغ گؤرمه‌دیم!!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر