+0 به‌ین
آغیر شرط‌لر
دوکتور جئری
اؤرت‌باسدیر
ماحالی‌نین شیخ آغاسی بیرآخشام ترس‌آوادا
گزرکن بیردن یئر چؤکوب درین بیر چوخورا دوشر، باشلایار چیغیرماغا:
- کؤمک..
کؤمک.. کیمسه یوخدور من کؤمک ائله‌سین؟
غئیبی ایمدادلار طرفیندن بیر ملک گلیب دئیر:
- اوچ شرط ایله سنی بورادان ائشیگه
چیخاردارام، بوندان بئله:
1. خالقا گوپلامایاسان
2. اؤرت باسدیر ماحالیندا چیخان موشکول‌لری جهانی
ایستیکبارین بوینونا آتمایاسان
3. ایختیلاس ائله‌مه‌یه‌سن.
شیخ آغا بیرآز دوشوندوکدن سونرا گئنه باشلایار چیغیرماغا:
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
دؤولتی شکر
دوکتور جئری
دؤولت باشچیسی شیخ
آغا، تعمیر ائله‌مک مقصدی
ایله اؤلکه ایقتیصادیاتی‌نین موتورونو یئره قویاندان بری، عوموم خالق کیمی قلئیچی مورتوض دا گونده‌لیک یاوان چؤرگین پولونو چیخارتماقدا
چتینلیک چکیرکن اگین-باشینا دا یئتیشه بیلمه‌ییب همیشه جیر-جیندیر
پالتارلار ایچینده گزیردی.
یایین ایستی گونلری‌نین بیرینده، قلئیچی
مورتوضون پوللو دوستو دوکتور جئری اونو خزر ساحیلینه دعوت ائله‌ییر. قلئیچی
مورتوضون شورتو اولمادیغیندان آروادیندان ایسته‌ییر اونا بیر شورت تیکسین. خویلو
خانیم دا شکر چووالیندان اونا چوخ گؤزل
بیر شورت تیکیر.
قلئیچی مورتوض دوستو ایله پلاژا گئدنده شورتونو
گئییر آنجاق هر کیمسه اونو گؤردوکده باشلاییر گولمگه. سونوندا قلئیچی مورتوض دایانا بیلمه‌ییب دوستوندان سوروشور:
- خالق منیم نه‌ییمه گولور؟!
دوستو گوجلوکله گولمگی‌نین قارشی‌سینی آلیب
دئییر:
- شورتون
دالیندا تعاوونی دؤولتی شکر، قاباغیندا 50 کیلو‌قرام یازیلیب.
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
هره‌سی‌نین اؤز یئری وار!
دوکتور جئری
اوستاد دفتری‌نین أیری‌بوروق ایداره‌سینده
ایشله‌ین اوغلو چوخ دیندار بیرآدامدیر.
سحر، گون‌اورتا و آخشام نامازلارینی همیشه
شهرین جامع مسجیدینده اؤزو ده اوّل صفده قیلار. آلتی آی قاباق حاققیندا
ائشیتدیگیم بیر خبردن بتر چاشیردیم. اوستاد دفتری‌نین مؤمین اوغلو ایداره‌سینده
ایختیلاس ائله‌ییب زیندانا دوشموشدو.
دونن بازاردا اونو گؤردوم. تله‌سیک هاراسا
گئدیردی. بیله‌سی ایله اؤپوشوب-گؤروشوب بیر ایکی دقیقه دانیشدیقدا تئز-تئز
ساعاتینا باخیب سونوندا دئدی:
- عؤذور دیله‌ییرم دوکتور! جومعه نامازینا
گئدیردیم، یوباندیم، گئتمه‌لی‌یم.
اونون بو سؤزلریندن بیرآز اوزولدوم. اؤزومو
ساخلایا بیلمه‌ییب دئدیم:
- باغیشلا ها!! هم ناماز قیلارسان، همی ده
ایختیلاس ائله‌ییرسن؟!
گولومسه‌ییب دئدی:
- دوکتور! نییه مسئله‌نی شیشیردیرسن. هره‌سی‌نین
اؤز یئری واردیر!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
یوز میلیاردلیق وامی نئجه وئرمیشلر؟
دوکتور جئری
گئچن‌لرده “آرمان امروز” قزئتی “گئری قایتاریلمایان قیرخ ایللیک یوز میلیارد وام”ی تیتر ائله‌میشدی. بو خبر اوخودوقدا اؤز-اؤزومه دئدیم: “ بئله بیر ایش اولا بیلمز، حتماً بو وامی وئرنده ایلگیلی مسئول بو شخصدن آلینان عکس‌لره دیقّت ائله‌مه‌میش؟!”
*
ایران ایسلام اینقیلابی‌‌نین ایلک ایللرینده، وعده وئریلمیش ربا‌سیز بانکچی‌لیق اساسی اوزه‌رینده، قرار اولموشدو احتیاجی اولان هر کسه قئیدسیز-شرط‌سیز ایسته‌دیگی قدر وام وئریلسین. موفته پول قوخوسو بورنونا دَین بیزیم قلئیچی مورتوض بو خبری ائشیتجک تئز اؤزونو ان یاخین بانکا یئتیریب رئیسینه:
- من وام آلماق ایسته‌ییرم-دئمیشدی.
بانکین رئیسی گولومسه‌یه‌رک:
- بلی عزیز قارداش! نه قدر وام ایسته‌ییرسیز؟-دئیه سوروشموشدو.
قلئیچی مورتوض اینقیلابی ساققالینی بیر-ایکی یول تومارلادیقدان سونرا:
- بیر میلیارد اولسا گؤرر!- دئمیشدی.
بانکین رئیسی “باش اوسته” دئیه‌رک قاسادان پولو چیخاردیب چووالا دولدورموشدو. قلئیچی مورتوض تام چووالی آلارکن بانکین رئیسی:
- آنجاق بو وامی آلماق اوچون بیزیم بیرجه شرطیمیز وار!- دئمیشدی.
قلئیچی مورتوض:
- آمما سیز قئیدسیز- شرط‌سیز وام وئرمگینیزی سؤیله‌میشدینیز- دئیه اعتیراض ائله‌میشدی.
بانکین رئیسی:
- دوغرودور، بیز نه ضامین، نه سند، نه گیروو، نه ده سوفته ایسته‌ییریک، ساده‌جه بانک اساسنامه‌سینه گؤره سیزدن ایکی قطعه یاخیندان سالینمیش گؤزونوزون عکسی و ایکی قطعه ده یاخیندان سالینمیش لوت یانینیزین عکسینی ایسته‌ییریک.-دئیه آیدینلیق گتیرمیشدی.
قلئیچی مورتوض بو شرطدن چاش-باش اولسا دا وامین عشقینه تئز گئدیب عکس‌لر سالدیریب گلمیشدی.
بانک رئیسی عکس‌لری اینجه‌له‌دیکدن سونرا اوزونو قلئیچی مورتوضا توتوب دئمیشدی:
- باغیشلایین قارداش! بیز بو وامی سیزه وئره بیلمه‌ریک.
قلئیچی مورتوض اوزولوب:
- نییه؟! – دئیه سوروشموشدو.
بانکینن رئیسی آچیقلامیشدی:
- بو عکس‌لردن گؤرونور، سیزده بو پولو آلاجاق گؤز وار آنجاق اونو گئری قایتاراجاق گ.ؤت یوخدور!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
دئمه‌دیم کسرسن؟!
دوکتور جئری
بوتون ایقتیصاد موتخصیص‌لری اؤرت باسدیر ماحالی ایقتیصادیاتی‌نین خسته بیر ایقتیصاد اولدوغو اوزه‌رینده فیکیربیرلیگینده‌دیرلر. قیرخ ایلدن چوخدور آدلاری قاباغیندا دوکتور لقبینی یئدک چکن جمهورباشقان‌لاری اؤلکه ایقتیصادیاتیندا ایصلاحات آپارماقدان قورخوب چکینسه‌لر ده مکتب‌خانادا درس اوخوموش سون جومهور‌باشقانی شیخ الاسلام اولگوج اله آلیب مملکند ایقتیصادیاتیندا ایصلاحات ائله‌مک فیکرینه دوشوب...
اولگوج دئدیم، بیر حکایه یادیما دوشدو:
دئییرلر؛ قدیم زامان باش‌کند ترس‌آوادا بیر عومومی حامام وار ایدی. حامام قادین‌لارین و کیشی‌لرین ایستیقاده‌سی اوچون بیر آرا‌کسمه دیوارلا اورتادان ایکی‌یه بؤلونموشدو.
بیرگون بیر کیشی طوطی‌سی ایله بیرگه حاماما گلیر. طوطی اوچوب اورتا دیوارا قونور. کیشی اؤزونو ایسلاتدیقدان سونرا جانتاسیندان اولگوجو چیخاردیب تشکیلاتینی ایصلاحات ائله‌مگه باشلاییر. بو صحنه‌نی ایلک دفعه اولاراق گؤرن طوطی دیوار اوستوندن قیشقیریر:
- کسرسن هااااا!
کیشی طوطی‌نین سؤزونو سایماییب ایصلاحاتی سوردورونجه طوطی گئنه قیشقیریر:
- کسرسن هاااا!
کیشی بو کز حیرصلنیب یانینداکی صابونو گؤتورب طوطی‌یا طرف تولازلاییر. صابون طوطی‌یا دَییر. طوطی اوچ-دؤرد یول اؤز باشینا فیرلاندیقدان سونرا اوزو قادین‌لار بؤلومونه دؤنور. دئمه، قادین‌لار بؤلمه‌سینده ده بیر قادین ایصلاحات ایشی ایله مشغول ایمیش. طوطی گیج-گیج بو صحنه‌نی گؤرونجه دئییر:
- دئمه‌دیم کسرسن!!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
دؤولتین پاخیل‌لیغی
دوکتور جئری
ایندی‌لیکده، عوموم خالقین دانیشدیغی اساس مسله‌لردن بیری دؤولتین باشارات‌سیزلیغی‌دیر. کیمی دیندیریرسن، ایشه‌یاراماز مسئول‌لاری اؤلکه‌ده یارانمیش یولسوزلوق‌لارین و ایقتیصادی- سیاسی بؤحران‌لارین باشلیجا سببکاری کیمی گؤستره‌رک ایش‌بیلن و موتخصیص اینسان‌لارین زینداندا ویا دؤولتین ائشیگینده اولدوغوندان گیلئی‌لنیر.
دونن بازاردا بو مؤوضویا فیکیرلشه- فیکیرلشه گزرکن، بیردن دوستوم مهندیس آقا‌زاده ایله قارشیلاشدیم. اؤپوش-گؤروشدن سونرا سوروشدوم:
- مهندیس! چوخدان ایدی گؤرونموردون خاریجه‌یه گئتمیشدین؟!
اوزونتو ایله باشینی تؤولاییب دئدی:
- یوخ بابا! زینداندا ایدیم.
شاشیردیم:
- زینداندا؟!! اولمایا اویان-بویاندا سؤز-مؤز دانیشمیشدین؟!
آجی- آجی گولومسوندو:
- یوخ.. دؤولت منیم پاخیل‌لیغیمی ائله‌ییب منی باسمیشدی زینداندا.
داها بتر چاش-باش اولدوم:
- آخی دؤولت سنین نه‌یی‌نین پاخیل‌لیغینی ائده‌جک ایدی؟!
چوخ جیددی دئدی:
- من ائوین یئرآلتی قاتیندا دگر، گؤزل‌لیک و ضریب‌امنیت باخیمیندان حؤکومتین اسکیناس‌لاریندان قات-قات یاخشی‌سینی باسیب بازارا وئریردیم، دؤولتین ده منیم پول‌لاریمین کئیفیتینه پاخیل‌لیغی گلیب منی توتوب باسدی زیندانا!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
فاتحه مع الصلوات
دوکتور جئری
سحر چاغی قزئتده، "یارانه ایصلاحاتی طرحی"نین اوغورلا باشا چاتماسی‌نین خبرلرینی اوخوماقدا ایکن، قاپی برکدن آچلیب مطب قاباغیندا باشماق بویایان قلئیچی مورتوض تؤوشویه-تؤوشویه ایچری گیردی:
- دوکتور.. دوکتور! تئز اول گل.. آشاغیدا بیری‌نین حالی خاراب اولوب.
تلسیک کیفی گؤتوروب پیلله‌لردن آشاغی ائندیم. قونشو سوپر‌مارکت دوکانی‌نین قاباغی قالابالیق ایدی. جاماعات منی گؤرونجه، "دوکتور گلدی" دئیه یول آچدیلار. اورتایاشلی بیر کیشی یئره اوزانمیشدی. رنگی قاپ-قارا اولوموش چتینلیکله نفس چکیردی. باشی اوسته اوتوروب، "نه اولدو بئله اولدو؟"-دئیه سوروشدوم. جاماعاتین آراسیندان بیری، "سوپر مارکته گیریب ایصلاح اولموش قیمت‌لری گؤرونجه بیردن قیشقیریب یئره ییخیلدی"-دئیه جاواب وئردی. قیسا بیر موعاینه‌دن سونرا دئدیم:
- مریض" ایقتیصادی بوحران" کئچیردیب، بو منیم تخصوصومدا دئییل گرک شیخ آغایا خبر وئره‌سیز.
قلئیچی مورتوض قاباغا آتیلدی:
- شیخ آغا منیم دده‌لیگیم‌دیر، بو ساعات گئدیب اونو بورایا گتیره‌رم.
***
هاندان-گئجدن شیخ آغا یانلارینی باسا-باسا گلیب چیخدی. قلئیچی مورتوض آردیجا اونون تورباسینی داشییردی.
شیخ آغا، یئتیشینجه تئز توربادان بیر میخ چیخاردیب کیشی‌نین اطرافینا بیر جیزیق چکیب جاماعاتدان ایسته‌دی قیراقدا دورسونلار. سونرا اَییلیب بیر دیزینی یئره قویاراق کیشی‌نین قولاغی‌نین دیبینه ساغ-سول بئش آلتی سیلله ایلیشدیردی، کیشی آییلمادی. باشیندان یاپیشیب بویونو برکدن ساغا-سولا بوروب شیققیلداتدی، کیشی آییلمادی. ایکی آیاغی ایله آتلانیب کیشی‌نین قارنی‌نین اوستونه دوشدو، کیشی آییلمادی. توربادان بیر توخماق چیخاردیب امزیگینه اوچ-دؤرد ضربه ووردو، کیشی آییلمادی. جاماعاتدان گؤزلرینی یوممالارینی ریجا ائده-ائده کیشینی اوزو قویلو چئویریب شالوارینی سیییره‌رک توربادان چیخارتدیغی گه‌له‌نی توخماقلا اوتوراغینا چالدی، کیشی گئنه آییلمایینجا شیخ آغا آیاغا قالخیب اوست-باشینی سیلکه‌له‌دیکدن سونرا ایکی الینی گؤیه قالدیریب دئدی:
- اوخویاق مرحوم تازه درگذشته‌نین حقینده فاتحة مع الصلوات.
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
کیم سوچلودور؟
دوکتور جئری
بیلینمه‌ین سبب‌لره گؤره شهرین یئنی تیکیلمیش بؤیوک بیناسی چؤکموشدو. اؤزل گؤستریشله اوچ سانیق ساوجی‌نین قارشی‌سینا چیخاریلدی. سوروشدورما سیراسیندا، بیرینجی سانیق- کرپیچ اؤزونو ساوونماغا باشلادی:
- ساوجی بگ! بو اولایدا بیزیم هئچ سوچوموز یوخدور، بیز کرپیچ‌لر وار گوجوموزله کورک-کورگه، چیگین-چیگینه وئره‌رک بینانی آیاقدا ساخلاماغا چالیشیردیق آنجاق بیردن آنلاشیلماز بیر سببه گؤره گوجوموز توکنیب چؤکدوک.
ساوجی پرونده‌ده نه‌ایسه یازدیقدان سونرا:
- آراشدیرمالارین سونوجو بللی اولانا قدر شهردن ائشیگه چیخمایین-دئدی.
ایکینجی سانیق- دمیر آیاغ قالخدی:
- ساوجی بگ! بیزیم ده بو اولایدا هئچ سوچوموز یوخدور، بیز دمیرلر ده وار گوجوموزله ال-اله، قول-قولا وئره‌رک بینانی آیاقدا ساخلاماغا چالیشیردیق آنجاق بیردن آنلاشیلماز بیر سببه گؤره چؤزولوب چؤکدوک.
ساوجی یئنه پرونده‌ده نه‌ایسه یازدیقدان سونرا:
- آراشدیرمالارین سونوجو بللی اولانا قدر شهردن ائشیگه چیخمایین -دئدی.
سیرا اوچونجو سانیق سیمانا یئتشدی. آیاغا قالخیب چوخ آرخایین دئدی:
- ساوجی بگ! من نئچه دنه تانیق ایسته‌سه‌نیز گتیره بیلرم؛ هر نه‌یه دئسه‌نیز آند ایچه بیلرم؛ من هئچ واخت اولای یئرنده اولمامیشام.
لوغت
اولای : حادیثه
تانیق : شاهید
چؤزولمک: آچیلماق
سانیق: موتّهیم
ساوجی : دادستان
ساوونماق: مودافیعه ائتمک
سوچ: گوناه
سوروشدورما: ایستینطاق، بازجویی
سونوج: نتیجه
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
جمعیّتین چوخالتماسی اوچون یئنی تدبیر
دوکتور جئری
بوگونلر یئنی یارانمیش(داها دوغروسو یارادیلمیش) ایتقیصادی بؤحران اوزوندن عوموم میلّت گئجه چؤرگینی تاپماقدا چتینلیک چکمکده ایکن، حاکیمیتین خالقین معیشت مسئله‌لرینی دوشونمک یئرینه، اؤلکه اهالیسی‌نین سایینی آرتیرماغا چالیشماسی تنقیدچی‌لرین چاشقین‌لیغی و اعتراضینا سبب اولوب.
بیز بو یازیمیزدا بو مؤوضونو علمی یؤندن آراشدیرماغا چالیشاجاغیق:
ایران طبیعی قایناق‌لار باخیمیندان دونیانین ان زنگین اون اؤلکه‌سیندن بیری ساییلیر، بونا گؤره اهالی‌نین هر دوروم و وضعیتده ریفاه و راحاتلیق ایچینده یاشاماماسی اوچون هئچ بیر سبب یوخدور. سوروشولا بیلر: بئله‌ایسه نییه ایران خالقی گونو-گوندن فقر وفلاکته طرف سوروکلنیر؟ سورغونون جاوابی چوخ ساده‌دیر: ایراندا یارانان فقر و فلاکت صونعی‌دیر، یعنی حاکیمیتین اؤز ایشی‌دیر! سببی ایسه جمعیّتی چوخالتما برنامه‌سی‌دیر.
بوتون سوسیولوق‌لارین فیکرینجه، فقر ایله جمعیّت بیرباشا(موستقیم) علاقه‌ده‌دیرلر، باشقا دئییشله هر توپلومدا هرنه قدر فقر و فلاکت چوخدورسا جمعیت ده اوقدر چوخدور! بونا ثوبوت جمعیّتلی اؤلکه‌لرین چوخونلوغونون فقیر اؤلکه‌لردن تشکیل تاپماسی‌دیر.
ایراندا، «انسان‌لار و خرچنگ‌لر» کیتابی ایله تانینان آدلیم برزیللی یازیچی ژوزوئه دو کاسترو آراشدیری‌لاری‌نین بیرینده یازمیشدی:
فقر ایله جمعیتین علاقه‌سینی آراشدیرماق اوچون عئینی شرایطده اولان بیر سورو سیچانی ایکی بؤلومه آییراراق بیرینجی قیدا باخیمدان تام بسله‌یه‌رک، ایکینجی ایسه اؤلمه-دیری ساخلایاراق لابراتوار محیطینده نظر آلتینا آلینمیشدی. بیر مودّتدن سونرا الده ائتدیلن سونوجلار چاش-باش ائدیجی ایدی: تام بسله‌نن سیچان‌لارین جمعیتی آزالمیش آنجاق اؤلمه-دیری قوشول‌لار آلتیندا ساخلانیلان سیچان‌لارین جمعیتی قات-قات آرتمیشدی...
سونوج
یوخاریدا قئید ائتدیکلریمیزه اساسلاناراق ؛ حاکیمیت اؤلکه‌نین جمعیتینی چوخالتماق اوچون صونعی اولاراق فقر و فلاکت یاراتماقلا یئنی تدبیره باش وورموشدو.
بؤلوم: ساتیریک یازیلار
+0 به‌ین
بورج
دوکتور جئری
بیلدیر، قدیم قونشوموز قلئیچی مورتوض «اوچ گون سونرا قایتاراجاغام»-دئیه مندن بئش میلیون تومن بورج آلدی. اونون اوچ گونو اولدو بیرهفته، بیر‌آی، بیر ایل، بورجو گئری قایتارماقدان خبر اولمادی. اونو هر گؤردوگومده بیر بهانه گتیریب بورجونو اؤده‌مکدن بویون قاچیردیردی؛ بیرگون دئییردی آروادی خسته‌خانادا یاتیرتمیشام الیم بوشدور، بیرگون دئیردی، ائو یییه‌سی اثاث‌لاریمی ائشیگه تؤکوردو مجبور اولدوم رهنی آرتیرام، بیرگون دئییردی نئچه واختدیر ایشمی الدن وئرمیشم، بیر گون دئیردی ایش صاﺣابی پولومو وئرمیر، بیرگون دئیردی...
اوزون سؤزون قیساسی، آرتیق اونون یالان‌لاریندان جانا گلمیشدیم، اؤز-اؤزومه دئدیم بو کز یاخاسی الیمه گئچسه داها بوراخمایاجاغام. گئچن جومعه آخشامی گونو بازاردا گزرکن بیردن اونو گؤردوم، تله‌سیک هارایاسا گئدیردی. آرخادان بیر-ایکی یول سسله‌دیم، اؤزونو ائشیتمزلیگه ووردو. یئیینله‌شیب دالدان الیمی چیگنینه قویدوم. دؤنوب منی گؤرونجه گولومسه‌ییب دیلینی ایشه سالدی:
- ﺣلال‌زاده‌سن یولداش! ائله ایندی سنین بورجون اوچون داواخانایا گئدیردیم...
بازار ایچینده قلئیچی مورتوضون باجاناغی‌نین داواخاناسی وار. اؤز-اؤزومه دئدیم، یقین کیشی گئدیر اوندان بورج آلیب منیم بورجومو وئره!
سئوینه-سئوینه سوروشدوم:
- گئدیرسن اوندان پول آلاسان
قاشلارینی یوخاری آتدی:
- یووو.. گئدیرم اوندان دورقوزاق داواسی آلام
بو جاوابدان اولدوقجا قیزدیم:
- آغ‌ساققال کیشی اوتانیب خجالت چکمیرسن من بورجومو ایسته‌ییرم سن...
سؤزومو کسدی:
- آند اولسون دده‌لیگیم عزیز جانینا ائله سنین بورجونا گؤره گئدیرم دورقوزاق آلام.
چاشقینلیغیمی گؤرونجه آیدینلیق گتیردی:
- قادان آلیم! ائله بیل سنین خبرلردن خبرین یوخدور، ایسلامی ﺣؤکومتیمیز بوندان بئله دونیایا گلن هر اوشاغا ایگیرمی میلیون تومن وام وئره‌جک، دوعا ائله بیزیمکی جمیک اولسون اوندا سنین بورجونو اوسته‌لیگی ایله برابر قایتاراجاغام.
حیرصدن قاققاناق چکیب گولنده قلئیچی مورتوض آرتیردی:
- گول .. گول.. ایندیکی طلبین دورولدو نییه گولمه‌یه‌سن!؟
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
آللاه یا بنده؟!
دوکتور جئری
آخشام اوستو ایدی. دوست‌لارلا کندین قهوه‌خاناسیندا اوتوروب هر زامانکی کیمی اؤلکه‌نین آغیر ایقتیصادی دورومونا گؤره دارتیشماقدا ایدیک. اوستاد دفتری اؤفکه‌لنمیشدی: "سیزجه بو دوزدورمو ایسلامی مملکندیمیزده بیری آج، بیری توخ اولا؟ بیری ائولی، بیری ائوسیز اولا؟ بیری ایشلی، بیری ایشسیز اولا؟ بس عدالت هارادادیر؟ بس ائشیدلیک نئجه اولدو؟ نییه ایسلامی مملکندیمیزده آللاهین قانون‌لاری دوزگونجه ایجرا اولونمور؟!"
دانیشیغین قیزغین چاغیندا، بیردن اوزاقدان کندیمیزین آغ‌ساققالی موللا نصرالدینین لؤهله‌یه-لوهله‌یه گلدیگینی گؤردوک. بئلینده یئکه بیر چووال داشیییردی. خرمنلیکده اوینایان اوشاق‌لار، موللانی گؤرونجه اویون‌لارینی بوراخیب اونو دؤوره‌له‌دیلر. "موللاعمی! چووالیندا نمنه وار؟"-دئیه اوشاق‌لارین بیری سوروشدو. موللا چووالی یئره قویوب الی‌نین دالی ایله آلینی‌نین تری سیله-سیله،"جَویزدیر"-دئدی. بالاجا بیر اوغلان، "موللاعمی! او جَویزلردن بیز ده وئر دااا!"-دئیه یالواردی. کؤنلو-گؤزو توخ اولان موللا گولومسه‌یرک اوزونو اوشاق‌لارا توتوب دئدی: "اولسون گول‌بالالاریم! سیزه بو جَویزلردن پایلایاجاغام آنجاق پایلامادان قاباق سیزدن بیر سورغو سوروشاجاغام". اوشاق‌لار بیرآغیزدان،"سوروش"- دئیه قیشقیردیلار. موللا گولومسونوب سوروشدو: "اوشاق‌لار سیز ایسته‌ییرسیز من جَویزلری سیزین آرانیزدا آللاه قانونی ایله بؤلوشدورم یوخسا بنده قانونی ایله؟". اوشاق‌لارین ان بؤیوگو، "استغفرالله! استغفرالله! موللاعمی بو نه سؤزدور دانیشیرسیز؟!.. البته‌کی آللاه قانونی ایله بؤلوشدورملی‌سیز!"-دئیه یانیت وئردی. موللا اوبیری اوشاق‌لارا دؤندو. اوبیری اوشاق‌لار دا ان بؤیوک اوغلانین سؤزلرینی باش ساللاماقلا دوغرولادیلار. موللا گولوب چووالین آغیزینی آچدی. الینی چووالا سوخوب ایکی اوووج دولوسو جَویز چیخاردیب اوشاق‌لارین بیری‌نین اتگینه تؤکدو. اوشاق سئوینجدن گولدو. سونرا موللا اوشاق‌لارین کیمینه اوچ دنه، کیمینه بئش دنه، کیمینه اون دنه، کیمینه ایسه ایکی-اوچ پوک جَویز وئردی. سیرا ان بؤیوک اوغلانا چاتینجا موللا آیاغا قالخیب بیردن اوغلانین قولاغی‌نین دیبینه بیر شیلله ایلیشدیردی. موللانین بو گؤزله‌نیلمز حرکتیندن اوغلان شاشیردی. گؤزلری دولدو. آزقالا آغلایاجاقدی. "موللا عمی! جَویز وئرمیرسن، وئرمه. نییه به ووروسان؟!" ـ دئیه اوغلان سیزیلدادی.موللا فیلوسوفجاسینا آچیقلادی:
- "اوغلوم! مندن اینجیمه آللاهین قانونو ائله بئله‌دیر! پایلایاندا، کیمینی گولدورو، کیمینی آغلادیر، کیمینه آز، کیمینه چوخ وئریر، کیمینه ایسه هئچ نه وئرمیر! اگر سیز مندن ایسته‌سه‌ایدیز بنده کیمی جَویزلری بؤلوشدورَم، اینانین هره‌نیزه بیر قوچ اوْووج جَویز وئره‌جک ایدیم!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
ایشله‌مه‌ییب، یئیه‌سن!
دوکتور جئری
گئچن جومعه آخشامی شیخ آغا بیزی ایفطار یئمگینه قوناق چاغیرمیشدی. یانیمدا چوخ شخصیتلی و خوش گئیینیشلی بیری اَیلشمیشدی. دوغروسو او تانیشلیق وئرمه‌سه‌‌ایدی من بیله‌سینی تانیمایاجاق ایدیم. او، منیم اوشاقلیق دوستوم ایبیش ایدی. ایبیش چوخ ساده بیر اوغلان ایدی، آوارانین تکی ایدی، الیندن بیر قیرانلیق ایش گلمزدی، سحر قاباغینا ایکی قوتور گئچی قاتسایدیلار یقین آخشام بیرینی ایتیره‌جک ایدی. محلّه‌ده هامی اونو اله سالاردی، بیله‌سینه "رئیس" دئیه لاغا قویاردیلار. آنجاق بونونلا بئله، یئنه هامی اونو اورکدن سئوردیلر. او چوخ سئویملی و مهربان بیریسی ایدی. آناسی‌‌نین خئیردوعاسی همیشه اونون آرخاسینجا ایدی؛ "بالا! آللاهدان ایسته‌ییرم؛ ایشله‌مه‌ییب یئیه‌سین!"
اویان-بویاندان، اوشاقلیق خاطیره‌لریندن دانیشاندان سونرا بیله‌سیندن سوروشدوم:
- دوغردان ایبیش آغا! دئمه‌دین نه ایش گؤرورسن؟
گولومسه‌ییب دئدی:
- سونوندا آنامین خئیردوعالاری نتیجه‌سینی وئردی، ایشله‌مه‌ییب یئییرم!
بیردن فیکریم پیس بیر یئره جایدی. اسکی‌لر آنالار ایستکدن اوشاق‌لارینا ایشله‌مه‌ییب یئیه‌سن دئیه دوعا ائدیردیلر آنجاق بیلمیردیلر، تکجه زیندانا دوشن اینسان‌لار ایشله‌مه‌ییب یئییرلر!
اوتانا-اوتانا فیکریمی اونونلا پایلاشدیم . قاققاناق چکیب گولدو:
- یوخ.. زیندان زادا دوشمه‌میشم!
سونرا آتیردی:
- من ایکی ایلدیر یوخاری اؤرت‌باسدیر ماحالی‌نین اوستانداری اولموشام!
چاش-باش اولدوغومو گؤرونجه آچیقلادی:
- نه قدر آنام ساغ ایدی اونون معاشی ایله گئچینیردیک، ایکی ایل بوندان قاباق آنام فوت ائله‌یینجه چاره‌سیزلیکدن داییم شیخ آغانین یانینا گلیب اوندان ایسته‌دیم منه بیر ایش تاپسین. او دا منه بیر حؤکم یازیب دئدی: گئت یوخاری اؤرت باسدیر ماحالی‌نین اوستانداری اول. دوزونو ایسته‌سن من داییما دئدیم؛ دایی! بو چوخ آغیر بیر مسئولیتدیر. سیز ده منی یاخشی تانییرسیز، من گئدیب اورادا بیر ایش گؤره بیلمه‌رم!
ماراقلا سؤزونو کسدیم:
- دایین نه دئدی؟!
- داییم دئدی؛ بیز سنی اورایا گؤندرمیریک گئدیب اورادا بیر ایش گؤره‌سن، بیز سنی اورایا گؤندریریک گئدیب اورادا بیر ایش گؤرمه‌یه‌سن!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
میری‌یه دَین گولـله!
دوکتور جئری
شاه قاچمیشدی. گونو-گوندن کوچه-بازارا تؤکولوشوب حؤکومته قارشی شوعار وئرن‌لرین سایی آرتماقدا ایدی. شهر جوشغولو گونلر گئچیریردی. الی قولاغیندا ایدی اینقیلاب غلبه چالسین.
بیزیم بیر قونشوموز وار ایدی. آدی "میری" ایدی، بیله‌سینه موللااوغلو دا دئیردیلر. میری کؤهنه پالتار دللالی ایدی، هرگون قولونون اوستونه بیر نئچه کوتدان-شالواردان آتیب بازاردا دولاندیراراق ساتاردی. اونون باشی اؤز ایشینه دوموک ایدی. سیاسته قاریشمیردی. حؤکومت حاقیندا بیله‌سیندن سوروشاندا،"کیم ائششک اولسا بیز ده اونا پالان اولاریق" دئییردی. بو حساس گونلرین بیرینده، گون اورتا چاغی او ایشدن ائوه قاییداندا، آروادی الینه بیر چاناق وئره‌رک، "ناهارا قاتیق آشی پیشیرمیشم، قاتیغیمیز یوخدور" دئدی. میری دئیینه-دئیینه یئنیدن بازارا یوللاندی. قاتیغی آلیب ساللانا-ساللانا ائوه دؤندوگونده جامع مسجیدی‌نین قاباغیندا گؤزو بیر قالابالیغا ایلیشدی. شهرین سرپاسبانی سرکار سلطانی مسجیدین قاباغینا توپلاشان جاماعتی خوش دیل ایله داغیتماغا چالیشیردی. آنجاق جاماعات اونو هوْیا باسینجا او چاره‌سیزلیکدن الینی بئلینه آتیب تاپانچاسینی غیلافدان چیخارتدی. بیرآندا بوتون گؤزلر تاپانچایا دیکیلدی. سرکار سلطانی الینی گؤیه قالدیریب بیرکره تتیگی چکدی. قورشون تاپانچانین آغزیندان چیخدیقدا سانکی اسلوموشن حرکتی تاپدی، یاواش-یاواش گئدیب مسجیدین میناره‌سینه دَیدی سونرا قاییدییب قارشی طرفده‌کی پاساژین سیمینت دیوارینا توخوناراق یؤن دَییشیب آرخادان میری‌نین شالوارینی دَلیب دؤرد بارماق قویروق قیرتیلان یئردن آشاغیدا اؤزونه یئر تاپدی. میری "یاندیم" دئیه قیشقیریب اؤنجه قاتیق چاناغی سونرا ایسه اؤزو یئره دوشدو. جاماعات سئل کیمی آخیشیب اونو باشلاری اوسته قالدیردیلار. بو آرادا بعضی‌لری میری‌نین قانینی اللرینه یاخیب خالقا گؤسترمکله اعتیراضی قیزشدیرماق ایسته‌سه‌لرده قاندان بیر ایز-توز گؤرمه‌دیلر!
بیرنئچه اینقیلابچی میری‌نی ماشینا آتیب خسته‌خانایا آپاردی. دوکتور یاخشی موعایینه ائله‌یندن سونرا، "آللاهدان ایمیش گولـله توْودان دوشموشدو یوخسا ایچ اورقانینا جیددی ضرر یئتیره بیلردی، ایندی هئچ خطر یوخدور.. تکجه ایچری بیرآز پوْشلنیب"دئدی. اینقلابچی‌لارین بیری، "گولـله‌نی چیخارتمیرسیز؟"دئیه سوروشدوقدا دوکتور گولومسه‌ییب، "یوخ! بیر ایکی ساعات سونرا اؤزو دوشه‌جک" دئدی.
بو اولایدان بئش-آلتی گون سونرا اینقلاب ظفر قازاندی. باشدا شهرین ایمام جومعه‌سی اولماقلا بیر نئچه اینقلابچی ییغیشیب ائوده اوزوقویلو یاتان میری‌نین گؤروشونه گلدیلر. ایمام جومعه بیردسته پول میری‌نین یاسدیغینی آلتینا قویاراق،" آغا میری! سیزکیمی اوغول‌لارین تؤکولن قانلاری اولماسایدی بو گون اینقلاب غلبه چالمازدی. خالقیمیز سیزلره بورجولودور"دئدی.
***
بیرهفته سونرا میری ساغالیب یاواش-یاواش باییرا چیخماغا باشلادی. کوچه-بازاردا خالق اونو بارماق ایله بیربیرینه گؤستریب شاه رژیمی قورشونونا سینه‌گرمه‌سیندن دانیشیردیلر. هرکس اونونلا اؤپوشوب-گؤروشوب سالام وئرمگه، تانیشماغا تله‌سیردی. آرتیق میری اؤزوده اینقیلاب یولوندا دَیدیگی گولـله‌نین اؤنمینی آنلاماغا باشلامیشدی.
بیرگون میری ایمام جومعهنین دفترینه گئتدی. ایمام جومعه اونو چوخ ایستی قارشیلادی، قاباغینا چای قویوب وضعیتی حاقیندا سوروشاندا میری گیلئی‌لنمگه باشلادی:
- اینقیلاب یولوندا منه گولـله دئییب بو وضعیت ایله من نئجه گئدیم نفت صفینده دوروم آغا؟!
ایمام جومعه بو سؤزلری ائشیدجک اوتاندی. مندیلی ایله آلنی‌نین ترینی سیلیب قاپی آغزیندا دایان کومیته مأمورینا بویروق وئردی، تئز میری‌نین نفت سهمیه‌سینی آپاریب قاپیسیندا تحویل وئرسینلر.
ایکی گون سونرا یئنه میری ایمام جومعهنین دفترینده ایدی:
- آغا! اینقیلاب یولوندا منه کی گولـله دَییب ائوده آج-سوسوز اوتورموشام اوندا تعاوونی شیرکت قند-چایی، یاغ-دوگونو اؤز آدام‌لاری آراسیندا پایلاییر. آخی بو دوزدور؟!
بو سؤزلردن بتر ناراحات اولان ایمام جومعه، مسئول اورقانا نامه یازاراق میری‌نین سهمیه‌سینی قاپیسیندا تحویل وئریلمه‌سینه بویروق وئردی.
بو ایکی گؤروشون داوامیندا، میری بیرگون هه، بیرگون یوخ ایمام جومعهنین حضورینه یئتیشیب اینقیلاب یولوندا یئدیگی گولـله اوچون یئرلی-یئرسیز ایستک‌لر ایره‌لی سورمگه باشلادی. آرتیق ایمام جومعه میری‌نین الیندن تنگه گلمیشدی. او تاپلیب گلنده قاچیب گیزلنیردی...
بیرگون ایمام جومعه جامع مسجیدینده گون اورتا نامازینی قیلدیقدان سونرا مینبره چیخیب دانیشماق ایسته‌ینده، میری جاماعاتین آراسیندان آیاغا قالخیب دئدی:
- آغا باغیشلایین! آخی بو اینصافدیر منه کی اینقیلاب یولوندا گولـله دَییب اوشاق‌لاریم ایشسیز-گوجسوز قالالار، اوندا بیر تعداد غئیری اینقیلابی آدام‌لارین اوشاق‌لاری شهرین ایداره‌لرینه سوخولالار؟!
بو سؤزلرله ایمام جومعهنین صبیر کاساسی داشدی، قیشقیراراق دئدی:
- میری.. میری.. کئشکه او سنین گؤتونه دَیین گولـله منیم اورگیمین باشیندان دَییدی ده سنین الیندن یاخام قورتولاردی!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
شیخ آغانین بایراملیغی
دوکتور جئری
هر ایل اولدوغو کیمی بو ایلده، بایرامین ایلک گونو شیخ آغانین حوضورونا یئتیشیب الینی اؤپوب یئنی ایلینی قوتلایاندان سونرا دؤرد دؤوره دیزی اوسته اوتوروب بایراملیغیمیزی گؤزله‌مگه باشلادیق. شیخ آغا ایکی ساعات اویان-بویاندان قونوشاندان سونرا دوعا ائله‌مگه باشلادی. بو دانیشغین سونو، بایراملیق‌لارین پایلانماسی‌نین باشلاماسی دئمک ایدی. سون آمین‌لر سسلنینجه شیخ آغا الینی جیبینه سوخوب بیرآز قوردالایاندان سونرا بیر گوزگو چیخاردیب قدرت موعلّیمه اوزاتدی. قدرت موعلّیم جلد گوزگونو گؤیده قاپیب اوزونو بیزه چئویره‌رک دئدی:
- آغا منه چارشنبه آیناسی وئردی!
شیخ آغا دریندن بیر "آخ" چکیب دئدی:
- اوغلوم بو چارشنبه آیناسی دئییل! بو ایل بایراملیق اوچون سیزین ماعاش‌لاریزی ایکی قات چوخالداجاق ایدیم، اوزوم قارا الیم دالی ایدی اولمادی. بو اوزدن بایراملیق اوچون سیزه بو آینانی وئریرم آلدیغیز آیلیق‌لاری بونون قاباغینا قویاسیز.
بو آچیقلامانین آردینجا شیخ آغا یئنه الینی جیبینه سوخوب قیزیل بیر قلم چیخاردیب اوستاد دفتری‌یه وئردی. هامی قلمین قیزیل اولدوغونو سانسا دا قلمین یالنیز رنگی قیزیل ایدی. اوستاد دفتری سئوینجک قلمی آلیب قاپاغینی آچدی. قلمین اوجو یوخ ایدی. اوستاد دفتری اوتانا-اوتانا شیخ آغایا دؤندو:
- باغیشلایین آغا! بونون اوجو یوخدور؛ مومکونسه بونو دَییشدیره‌سینیز.
شیخ آغا گولومسه‌ییب دئدی:
- اوستاد! قدیمکی "بی‌خطر کبریت"لر کیمی بو دا "بی‌خطر قلم"دیر. بونونلا یازساز هئچ یولوز "آدی یوخ" ایداره‌سینه دوشمه‌یه‌جک!
اوچونجو بایراملیق آلان کیشی قوچو نیظام ایدی.بو کز شیخ آغا جیبیندن بیر آت نالی چیخاردیب اونا وئره‌رک آچیقلادی:
- اوغلوم نیظام! دئییرلر آت نالی شانس گتیرر. بو نالی چوماغی‌نین باشینا میخلاتدیر. اینشاالله ارازل و اوباشی قووالایاندا سنه شانس گتیرر.
سیرا منیم بایراملیغیما یئتیشدی. آغا بیر شئی دئمه‌دن جیبندن بورون دسمالی چیخاردیب منه اوزاتدی. بورون دسمالینی تبرلیک کیمی آلیب اوزومه باسیب اؤکوتمه ووردوم. آغانین بورون سویو ایله منیم گؤز یاشلاریم بیربیرینه قاریشدی. چوخ دویغوسال بیر صحنه ایدی. هامی آغلادی.
مندن سونرا ترس آوانین کندخوداسی کاتتا ایسلام بایراملیغینی آلدی. شیخ آغا اونا کوهنه تاخما دیشلرینی وئردی.
ان سون بایراملیق آلان کیشی قره میللت اوغلو قلئیچی مورتوض ایدی. شیخ آغا جیبیندن بیر سیخیم خاریجی شوکالات چیخاردیب اونون اووجونا تؤکه‌رک دئدی:
-اوغلوم مورتوض! گله‌جکده زیرپی دوشمن ایله آغیر بیر ساواشیمیز اولاجاق، یادیندان چیخارتما اومودومو تکجه سنه باغلامیشام!
بایراملیق وئرمه تؤره‌نی قورتاراندان سونرا یولدا قلئیچی مورتوضو توتوب دئدیم:
- بختور! سنین بایراملیغین هامیدان یاغلی دوشدو! نولور او خاریجی شوکالات‌لاردان بیردنه ده وئر بیز یئیک!
قلئیچی مورتوض اگری-اگری منه باخیب دئدی:
- اشی نه شوکالاتی؟ بونلار "دورقوزاق" دواسی‌دیر!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
اینقیلابچی
دوکتور جئری
اوستاد دفترینی آنادیلینی مودافیعه ائتدیگی اوچون توتوقلاییب بئش-آلتی گون یاخشی توجیه ائله‌یندن سونرا قاضی قارشی‌سینا چیخارتمیشلار.
قاضی غضبلی-غضبلی:
- سیز اؤلکه‌نین میلّی امنیتینی تهلوکه‌یه سالیب‌سیز، سیز بیر ضید اینقلاب‌سیز!-دئیه باغیرمیش.
اوستاد دفتری مظلوم- مظلوم:
- جناب قاضی! واللاه بیللاه من ضید اینقلاب دئییلم، آند اولسون آللاهین بؤیوکلوگونه من گونده یوز یول آرزو ائله‌ییرم اؤلکه‌میزده اینقلاب اولسون!-دئمیش.
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر