پول آدامی جاوان ساخلار!
دوکتور جئری
یاغیشدان تئیمورآغانین قهوهخاناسینا
سیغینمیشدیق. سؤز-صؤحبت پولدان دوشدو. آغ ساققاللاردان بیری دئدی:
- پول آدامی جاوان ساخلار!
من دئدیم:
- من بو سؤزه قاتیلیرام، بوگون پول و بیلیمین (علمین) کؤلگهسینده گؤزللیک عملیاتلاری ایله اینسانلاری ییرمی
اوتوز ایل جاوانلاشدیرماق مومکوندور.
بو آچیقلامادان هامی گولوشورکن، جناب تهرانچی
شهرین ان وارلی-کارلی تاجیری صؤحبته قاریشیب اطرفداکیلاردان سوروشدو:
-سیزجه منیم نئچه یاشیم وار؟!
هامی فیکیر بیرلیگی ایله جاوابدا:
- سیزین قیرخ ایله قیرخ بئش آراسیندا یاشینیز
اولا بیلر-دئدیلر.
جناب تهرانچی قاققاناق چکیب گولهرک دئدی:
- یانیلدیز، منیم آلتمیش یاشیم وار.
قهوهخانانین او باشیندان شیخ آغانین
پوللو-پارالی اورتانجی اوغلو جماعته اوز توتاراق:
- سیزجه منیم نئچه یاشیم وار؟-دئیه سوروشدو
قهوه خانانین چوخلوغو آغازادهنین اوتوز بئش
یاشیندا اولدوغونو سؤیلهدیلر.
شیخ آغانین اوغلو گوله-گوله:
- باخ گئنه یانیلدیز. منیم یئتمیش یاشیم وار!- دئدی.
هامی چاش-باش بیربیرینین اوزونه باخیشیرکن،
یانیمدا اوتوران اوستاد دفتری قهوه خاناداکیلارا اوز توتدو:
- منجه پول آدامی جاوان ساخلاماز. من اؤزوم امکلی موعلیمم. دؤولتین وئردیگی
اؤلمه-دیری حوقوقلا گئچینیرم. سیزجه منیم نئچه یاشیم اولا بیلر؟!
اورداکیلار سکسن-دوخسان آراسیندا اوستاد دفترییه
یاش کسدیلر.
اوستاد دفتری گولومسوندو:
- یوخ.. منیم اللی بئش یاشیم وار!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
نییه تحریملرین اثری یوخدور؟!
دوکتور جئری
او گئجه اؤرت باسدیر ماحالی شیخ آغاسینین کئفی ساز ایدی. آخشام اوستو مساژ
گلمیشدی؛ مملکندین بولوکه اولموش پوللارینین بیر قیسمی آزاد اولوب. کؤنلو بیرآز
آروادی چوپور مصمه ایله دیلخوشلوق ائلهمک ایستهدی. یورغانین آلتیندا الینی
اوزادیب مصمهنی قیدیقلاماغا باشلادی آنجاق آرواد اؤفکه ایله دالینی شیخ آغایا
چئویرهرک دئیینمگه باشلادی:
- نئچه آیدیر دئییرم؛ منه بیر پالتار یویان
ماشینی آل، اللریم پار-پالتارینی یوماقدان قاریدی،آمما سن هردؤنه اؤزونو
ائشیمزلیگه وورورسان.
شیخ آغا آروادی یوشوتماق اوچون اونون ساچلارینی
تومالایا-تومارلایا دئدی:
- اؤزون مندن یاخشی بیلیرسن مملکندیمیز زیرپی
دوشمن طرفیندن تحریمدهدیر. کیمسه بیزیمله آلیش-وئریش ائتمیر، ائتسه ده پولونو
آلا بیلمیریک. اینشاالله تحریملر گؤتورولونجه سنه بیر پالتار یویان ماشینی، هله
اوستهلیک بیردنه ده قاب-قاشیق یویان ماشینی
آلاجاغام.
چوپور مصمه شیخ آغا طرف دؤندو:
- نییه او تزه آزاد اولموش پوللاردان
آلمیرسان؟!
- هانسی پول؟ پول-مولوموز آزاد اولماییب.
- اؤزونو او یولا وورما آغا، بایاق آیاق یولونا گئدنده موبایلینی گؤتوروب
اؤزوم مساژی اوخودوم.
شیخ آغا اؤزونو ایتیرمهدی:
- هه! او پولو دئییرسن، باخ ددهمین روحو حاققی اوپولو شیخ نصراللها وئرهجگم؛
اونا بورجلویام. اینشالله قالسین گلن دفعهیه..
بو جاوابدان چوپور مصمه هیرسلنیب گئنه
دالینی شیخ آغایا چئویریب:
- بئله ایسه، پالتار یویان ماشینی آلانا قدر من ده سنی تحریم ائلهییرم.
سونرا الی ایله شاپ-شاپ قاسیغینا
تاپدایاراق هدهلهدی:
- داها بوندان سونرا بوندان خبر یوخدور.
بو سؤزلردن شیخ آغا قاققاناق چکیب بیج-بیج گولدو:
- سنین تحریملرینین اثری یوخدور!
چوپور مصمه چاشقینجا- نییه؟!- دئیه سوروشدو.
- چونکو هر طرفه دؤنسن بیر دلیگین منه طرفدیر!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
سندن اولان اوشاقلار
دوکتور جئری
بیر زامانلار کندیمیزین حاجی قنبر آدلی بیر کدخوداسی وار ایدی. چوخ یاخشی بیر اینسان ایدی. دئمک اولار، بوتون وار-یوخونو خئیر ایشلره وقف ائتمیشدی. کندین یاپیشیغینداکی ان یاخشی زمیسینده کند اوشاقلاری اوچون اؤز خرجی ایله مدرسه تیکدیرمیشدی. حیطیندن کندلیلر اوچون گؤزل بیر کیتابخانا چیخارتمیشدی. کندین جامع مسجیدی و حامامینین دوزلتمهسینده ده بؤیوک امگی گئچمیشدی. اینقلابدان سونرا ایستیخداملاردا تحقیات مسئلهسی اورتایا چیخاندا کندلیلره، «سیزدن خواهیش ائلهییرم دؤولت طرفیندن کیمسهنین تحقیقینه گلنده، ایستر یاخشی آدام اولسون ایستر پیس، سیز اونو موطلق تعریفلهین. یاخشی آدام اولسا، دؤولتی بیر یئرده ایستخدام اولسا سونرالار کندیمیزین دردینه دَیه بیلر؛ پیس بیریسی اولسا دا کندیمیزدن گئدیب شری باشمیزدان کم اولار.» دئیه سیفارش ائلهیردی. تاسفوله حاجی قنبر بللی ائتمهسهده قوجالیقدا یوخسوللوغا اوغراییب ایکی اینگینین سود پولو ایله چتینلیکله عاییلهسینی دولاندیریردی.
بیرگون کندین قهوهخاناسیندا سؤز-صوحبت یئر-مولکون باهالاشماسیندان دوشَنده کندین تایباشیسی ایبیش هامینین ایچینده اوزونو حاجی قنبره توتوب کوبود-کوبود دئدی:
- حاجی قنبر! سنده عاغیل اولسایدی، یئرلرینین ان یاخشیسینی مدرسهیه-مچیده وئرمهییب، ایندی ساتیب اونلارین پولو ایله پاشالار کیمی گئچینه بیلردین!
بو آجی سؤزلردن حاجی قنبر اوزلن کیمی اولوب دئدی:
- مشه ایبیش بیلرسن من نییه زمیلریمین ان یاخشیسینی مدرسهیه وئردیم؟
ایبیش،«بیلمیرم» دئیه دوداقلارینی بوزوب باشینی ساللادی.
حاجی قنبر آجی-آجی گولوب آچیقلادی:
- مشه ایبیش من اونا گؤره زمیلریمین ان یاخشیسینی مدرسهیه وئردیم کی سندن اولان اوشاقلار اوخوسونلار سنین کیمی ائششک اولماسینلار!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
سن ده موللایا وئرمیسن؟!
دوکتور جئری
باشدان دئملییم اوخودوغونوز بو یازی، کندیمیزده باش وئرن گئرچک بیر اولایدان قایناقلانیب و من بیر شئی آرتیریب-اسکیتمهدن احوالاتی اولدوغو کیمی قیساجا آنلاتماغا چالیشاجاغام.
بیزیم کندیمیز باغلی-باغاتلی بیر یئردیر و اهالینین باشلیجا گئچینهجگی ائله بو باغلاردان تأمین اولور. آللاهین حول و قوهسی ایله، بیلدیر بیر یاندان باغلارین یاخشی میوه وئردیگیندن، بیر یاندان دا میوهنین یاخشی پولا گئتدیگیندن، اوزون ایللیک سیخینتیدان سونرا کند اهالیسینین اوزو گولوب یاخشی گلیر الده ائده بیلدیلر. کسینلیکله دئیه بیلهرم ان کیچک باغچیمیز بئله، بیلدیر ایکی-اوچ یوز میلیون تومن میوه ساتا بیلمیشدی. بورایاجان هر شئی یاخشی ایدی. کندین قیافتی یاواش-یاواش دگیشمکده ایدی. کیمی ائو-ائشیگینه خرج قویور، کیمی ائو-اوشاغینین پال-پالتارینی تزهلیر، کیمی ایسه یئنی موتور-ماشین آلیردی. هر شئی یولوندا گئدیرکن بیر گون کندین موللاسی آخشام چاغی اهالینی مچیده چاغیردی. یاریم ساعات آللاه-یئیغمبردن دانیشاندان سونرا اساس مؤوضویا گئچیب بیلدیردی، قوم شهرینده بؤیوک بیر شیرکت آچیب و اهالیدن ایستهدی بو شیرکتده سرمایهگذارلیق ائلهمکله، هر یوز میلیون تومنه آیدا بئش میلیون تومن خالیص قازانج و یا همان سود آلا بیلرلر. بو وعده ایله جاماعات آراسیندا ولوله دوشدو. کیمیلری آیدان-آیا کارمندلر کیمی حوقوق آلاجاقلارینین سئوینجینی یاشادیلار، کیمیلری ایسه بیر ایلده پوللارینین نه قدر آرتاجاغینی حسابلادیلار. ائرتهسی گوندن موللا، کندین مچیدینده دفتر-دستک آچاراق اهالینین پوللارینی چک-سوفته قارشیلیغیندا توپلاماغا باشلادی. گئرچکدن ده موللانین شیرکتینده سرمایه یاتیردانلار، اوچ-دؤرد آیاجان وعده وئریلن سودو تام آی باشیندا حسابلاریندا گؤروردورلر. بو خوشحسابلیق قونشو کندلرده اولان اهالینی ده موللانین شیرکتینه سرمایه یاتیرماغا تشویق ائدیردی.
اوچ آی اؤنجه، بیردن بیره حسابلارا تؤکولن سودلارین قاباغی کسیلدی. بؤلگهده چاو دوشدو مولانین شیرکتی سینقین چیخیب. موللانین آرا-برهده گؤرونمهمهسی بو شاییعهنی بیرجوره تصدیقلهییردی. کند تالواسا ایچینده ایدی. شیرکتده میلیاردلیق سرمایه یاتیردانلاردان بیر نئچهسی شهرده وکیل یانینا گئدیب مؤوضو حاقیندا و نئجه شیکایت ائلهجکلری بارهده مشورت ائلهدیلر. وکیلین فیکرینجه، شیرکت سینقین چیخمیشسا و موللا دؤولتدن سینقینلیق بلگهسی آلمیشا دئمک اولار سرمایه یاتیردانلارین پوللاری باتمیش ساییلیر! کندلیلرین بیری دئدی: بیز شیرکت-میرکت تانیمیریق بیز پوللاریمیزی موللایا وئرمیشیک و پوللاریمیزی اوندان ایستهییریک. وکیل بیرآز دوشونوب آرتیردی: سیز پوللاریزی موللایا وئریب آیدان آیا اوندان سود آلمیشسانیز بو ریبادیر و دؤولتین بوندان خبری اولسا سیزی توتوب ریبالی پول وئرمک سوچو ایله زیندانا باسا بیلر. بو خبر کندده یاییلینجا اهالینین ایکی الی اولدو بیر باشی...
کندیمیزده عوض آدلی بیر قوجا کیشی وار. بیر تصادوف قضاسیندا فلج اولاراق اوتوراق اولوب. اوغلانلاری گونونو گئچیرسین دئیه اونو سحر چاغی گتیریب کندین قهوهخاناسینین قاباغینا قویوب آخشام گلیب آپارارلار. عوض قهوهخانایا گلنلرین هانگیسینین قیافهسینی پوزغون گؤرورسه یانینا چاغیریب قولاغینا پیچیلداییر:
- سن ده موللایا وئرمیسن؟!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
یوخو
دوکتور جئری
اؤرت باسدیر ماحالینین مؤعتبر شیخ آغاسی بیر هفتهدن چوخ ایدی بللی اولمایان سببلره گؤره گئجهنی گوندوزه قاتاراق بوتون ایگیرمی دؤرد ساعاتی یاتیر، نامازلاری بئله قضایا قالیردی. حتّی اوچ گون قاباق، ماحالین قوزئی گونباتاریندا باش وئرن زلزله اوزوندن ائو-ائشیکلرینی الدن وئریب قیشین شاختاسیندا باییردا قالان اهالی، یاردیم آلماق آماجی ایله اونون قاپیسینا گلیب سحردن آخشامادک گؤزلهسهلر ده یوخودا اولدوغونو بیلینجه کور-پئشمان گئری قاییتمیشدیلار. اوزون یاتمالار اوزوندن رنگی سارالان شیخ آغانین وضعیتی یاواش-یاواش اوغوللوغو قلئیچی مورتوضو نیگران ائلهمگه باشلادی. دونن گون اورتا چاغی شیخ آغا ال سویا یئتیریب تلهسیک یاتاغینا گیریب یاتماق ایستهینده، قلئیچی مورتوض باشی اوسته دیزه چؤکوب هؤنکور-هؤنکور آغلاماغا باشلادی:
- دددده..دده! نییه بو قدر یاتیرسان؟ نهخوشلامیسان!؟ ایستهییرسن بیزی باشسیز قویاسان؟ ایجازه وئر دوکتورا زنگ ووروم گلسین..
شیخ آغا یئرینده دیرسکلندی. سؤنوک گؤزلری ایله قلئیچی مورتوضا باخیب فیسیلدادی:
- قورخما اولما اوغلوم.. بیرشئییم دئییل!
- بیر شئیین دئییلسه، نییه بو قدر یاتیرسان؟-دئیه قلئیچی مورتوض گؤزلرینین یاشینی سوزدوردو.
شیخ آغا دولوخساندی:
- گئچن هفته گئجه یوخودا گؤردوم...
قلئیچی مورتوض باشینا تاپدایاراق قیشقیردی:
- بو دونیادان گئدهجکسن؟!
شیخ آغانین اگری-اگری باخیشی قلئیچی مورتوضو سوسدوردو.
- گئچن هفته گئجه یوخودا گؤردوم، قارداش لیوان ماحالینین ایسلامی موقاویمت جبههسینه منسوب بیر قوروپ، حوضوروما گلیبلر. من ایندییهدک اونلاری هئچ گؤرمهمیشدیم. تأسوفله آد-سانلارینی بئله سوروشمادیم. گلمهلرینین سببنی سوروشدوم. دئدیلر: موقاویمتی گوجلندیرمک اوچون پولا احتیاجلاری وار. دئدیم: قاب گتیرمیسیز؟ بیر یئکه چمدان قاباغیما قویدولار. چمدانی گؤتوروب صاندیقخانایا گئچدیم. تپه-تیخلام دولارلا دولدوردوم، چمدانین قاپاغی باغلانمادی. بیر- ایکی دؤنه تاپدادیم، باغلانمادی. سون کره مؤحکم تاپدادیغیمدا بیردن سسیندن یوخودان دیسکیندیم...
قلئیچی مورتوض چاشقین- چاشقین سوروشدو:
- سونرا نه اولدو؟!!
شیخ آغا اوزونتو ایله آرتیردی:
- نه اولاجاق؟! اوگوندن دایم یاتیرام بلکه آدینی بیلمهدیگیم او مقاومت قروپو چمدانلارینی آلماق اوچون یوخوما گلهلر!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
چَوَل اوغلانین دوز یئریمهسی
دوکتور جئری
دوکتورلار بیناسینین قاباغیندا کیشی باغیر-باغیر باغیریردی:
- ائوین ییخیلسین دوکتور جئری، قاپین باغلانسین دوکتور جئری، نئجه بیزی بدبخت ائلهدین؟!
کیشینین باشینا ییغیشان جاماعاتین آراسیندان بیری سوروشدو:
- عمی جان نولوب؟
کیشینین دردی دئشیلدی:
- اوغلوم احمد آنادان اولما چَوَل ایدی. ائله بو بینانین قاباغیندا کاغیذ دسمال ساتاردی. ماشاللاه گونده بئش یوز مین تومنه پول دئمزدی. هم اؤزونه همی بیزه یئتیشردی. ووردو بیلدیر بو ائوی ییخیلمیش دوکتور جئری گیردی اوغلوم جیلدینه گل سنی پولسوز عمل ائلهییب آیاقلارینی دوزلدیم. اوغلوم بیرآز قوشبئییندیر. تئز بئینینه باتدی. گلیب منه دئدی، ایللاه-بیلاه آیاقلاریمی عمل ائدهجگم. نه قدر دئدیم، اوغول بو دوکتورلار آللاه خاطیرینه سنی موفتهسینه عمل ائلهمزلر. بونلار ایستهییرلر سنی آزمایشگاه سیچانی ائلهسینلر. ایندی چَوَل- چَوَل یئریییرسن. صاباح عمل ائلهییب شیکست اولارسان ها! بئینیه باتمادی کی باتمادی...
جاماعاتین آراسیندان بیر خوش گئیینیشلی کیشی قاباغا گلدی:
- سونرا نئجه اولدو؟ اوغلوز شیکست اولدو؟ من وکیلم؛ ایستهسز سیزی پولسوز مودافیعه ائدیب بو دوکتورون ددهسینی یاندیرارا بیلهرم.
کیشی اوزونتو ایله باشینی توولاییب دئدی:
- یوخ.. اوغلوم عملدن سونرا دوزلیب دوز-دوز یئریمگه باشلادی، حتی آخشاملاری باشگاها گئدیب فوتبال دا اویناییردی.
وکیل چاشیردی:
- بئله ایسه سیزین موشکولوز نمنهدیر؟!
کیشی دریندن بیر آخ چکندن سونرا آرتیردی:
- عملدن سونرا اوغلومون بازاری کاسادلاماغا باشلادی. اوغلومون قاباقکی موشتریلری خیابانین قارشی طرفیندهکی بیر چولاق اوغلاندان کیبریت آلماغا باشلامیشدیلار. گوندهلیک گلیریمیز صیفره یاخینلاشینجا چارهسیزلیکدن اوغلومو آپاریب صنعتی شهرجیکده ایشه قویدوم. ایندی اونا آیلیق دؤرد میلیون یاریم حوقوق وئریرلر.ایندی سیز دئیین بو جیز-ویز حوقوقلا بیزی نئجه باشیمیزی دولاندیراق؟ آللاه بو دوکتور جئرینین ائوینی ییخیب بالالارینی سرگردان ائلهسین. او بیز ی بدبخت ائلهدی...
بؤلوم: آجی گولوشلر
هارادان گتیرمیسن؟
دوکتور جئری
شیخ آغانین اوغوللوغو قلئیچی مورتوض ترس آوانین
ان وارلی و سرمایهدار آداملاریندان بیری ساییلیر. سانمایین او وار-دؤولتینی
دیگر آغازادهلر کیمی رانت یولو ویا ایختیلاس ایله الده ائدیب. یوخ.. یوخ او اصلاً
بئله آدام دئییل. حتی مومکوندور اینانمایاسیز او ایندییهدک دؤولتی اورقانلارلا هئچ چئشید علاقهده
اولماییب. سوروشورسوز: بئله ایسه اونون ثروتینین منشایی نمنهدیر؟ عرض ائلهییم
خیدمتیزه بیزیم بو قلئیچی مورتوض ایش دونیاسینا قالایچیلیقلا گیریب سونرا میس
قاب-قاشیق سیردان چیخینجا موختلیف مسلک-پئشهلری
بیر-بیر سیناماغا باشلاییب. اؤرنک اوچون: خیابانلاردان آشغال توپلاییب، یئرآلما
سوغان ساتیب، اوزرلیک سالیب، تاناکورا پالتاری ایدخال ائلهییب ، عفاف ائوی آچیب،
آمریکانین آغزینا یومروق ووروب، ترمینال و پاساژلارین قاباغیندا چیغیریب و سایر.
آنجاق او بو وار-دؤولتینی بو سایدیغیمیز قوللوقلارلا الده ائتمهییب. او ثروتینی
ایکی- اوچ ایلدیر باشلایان تیجارتله قازانیب. مومکوندور یئنه اینانمایاسیز او بو
نئچه ایلده بوتون آل-وئرلرینده قازانجلی چیخیب حتی مین تومن بئله اولسون زیان ائلهمهییب...
گئچنلرده
بیر قوناقلیقدا اونا یاناشیب اویان-بویاندان بیرآز دانیشاندان سونرا بیلهسیندن
سوروشدوم:
- مورتوض قارداش! دئیه بیلرسن سیرری-رمزی نمنهدیر
سن بو تیجارتده همیشه کارلی چیخیب هئچ واخت زیان ائلهمیرسن؟!
گولومسهییب دئدی:
- چوخ سادهدیر! من هر کیم ایله آلیش-وئریش
ائلهییرم پولونو گئری قایتارمیرام.
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
مسئوللار چوْر یئییرلر!
دوکتور جئری
بیری وار ایدی بیر یوخ ایدی.اسکی زامانلاردا
یوخسول بیر ار-آرواد یاشایاردی. کیشی قارا فهله ایدی، اؤلمه-دیری بیر یاشاییش
اوچون سحردن آخشامادک باییردا قان-تر ایچینده چالیشاردی. او، آخشام آرغین-یورغون ائوه قاییداندا، آرواد تئز
سوفرهنی آچیب پیشیردیغی یاغ شورباسینی اورتایا قویاردی. یاغ شورباسی دئدیکده،
سویا آتیلمیش ایکی قاشیق یاغ، ایکی بالاجا یئرآلما، اوچ-دؤرد نوخود یا ماش،
بیرآزجیق دا ساریکؤک ایله دوز ایدی. ار-آرواد یاغ شورباسینین سویونو تیلیت ائلهییب
یئدیکدن سونرا آرواد قاپلامانین بوتون
محتویاتینی چاناغا بوشالدیب کیشینین قاباغینا ایتهلهیرک ایندیکی میلّته اورکیاندیران
مسئوللار کیمی دئیردی:
- کیشی من یئمیرم؛ سن یئ آیاقدان دوشمهیهسن!
کیشی دولوخسانیب دئیردی:
- آرواد آخی بئلهکی اولماز، سن نه یئیهجکسن؟!
آرواد دئیردی:
- فاطی یئسین، چوْر یئسین. قاپلامانین دیبینی
یئسین!
سونرا سوفرهدن بیر پارچا چؤرک گؤتورهرک آرتیراردی:
- ائله من قاپلامانین دیبینی سیییرسم گؤرَر.
گونلردن بیر گون، کیشی آروادینین هرگون
قاپلامانین دیبنی سییرمه حرکتیندن شوبههلنیب قادین چاناغی اونون قاباغینا ایتهلهینده
قابی گئری قایتاراراق:
- بو گون من چوخ آج دئییلم بونلاری سن یئی، ائله
من قاپلامانین دیبینی سیییرسم گؤرَر-دئیه جلد قاپلامانی آروادین الیندن قاپار.
کیشی قاپلامانین دیبینه باخاندا گؤزلرینه اینانا
بیلمز؛ ایکیساریلی بیر یومورتا قاپلامانین دیبینه یاپیشمیشدی!
------------------
آچیقلاما
چوْر درد، مرض ویا زهرمار دئمکدیر.
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
دؤولتی شکر
دوکتور جئری
دؤولت باشچیسی شیخ
آغا، تعمیر ائلهمک مقصدی
ایله اؤلکه ایقتیصادیاتینین موتورونو یئره قویاندان بری، عوموم خالق کیمی قلئیچی مورتوض دا گوندهلیک یاوان چؤرگین پولونو چیخارتماقدا
چتینلیک چکیرکن اگین-باشینا دا یئتیشه بیلمهییب همیشه جیر-جیندیر
پالتارلار ایچینده گزیردی.
یایین ایستی گونلرینین بیرینده، قلئیچی
مورتوضون پوللو دوستو دوکتور جئری اونو خزر ساحیلینه دعوت ائلهییر. قلئیچی
مورتوضون شورتو اولمادیغیندان آروادیندان ایستهییر اونا بیر شورت تیکسین. خویلو
خانیم دا شکر چووالیندان اونا چوخ گؤزل
بیر شورت تیکیر.
قلئیچی مورتوض دوستو ایله پلاژا گئدنده شورتونو
گئییر آنجاق هر کیمسه اونو گؤردوکده باشلاییر گولمگه. سونوندا قلئیچی مورتوض دایانا بیلمهییب دوستوندان سوروشور:
- خالق منیم نهییمه گولور؟!
دوستو گوجلوکله گولمگینین قارشیسینی آلیب
دئییر:
- شورتون
دالیندا تعاوونی دؤولتی شکر، قاباغیندا 50 کیلوقرام یازیلیب.
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
یوز میلیاردلیق وامی نئجه وئرمیشلر؟
دوکتور جئری
گئچنلرده “آرمان امروز” قزئتی “گئری قایتاریلمایان قیرخ ایللیک یوز میلیارد وام”ی تیتر ائلهمیشدی. بو خبر اوخودوقدا اؤز-اؤزومه دئدیم: “ بئله بیر ایش اولا بیلمز، حتماً بو وامی وئرنده ایلگیلی مسئول بو شخصدن آلینان عکسلره دیقّت ائلهمهمیش؟!”
*
ایران ایسلام اینقیلابینین ایلک ایللرینده، وعده وئریلمیش رباسیز بانکچیلیق اساسی اوزهرینده، قرار اولموشدو احتیاجی اولان هر کسه قئیدسیز-شرطسیز ایستهدیگی قدر وام وئریلسین. موفته پول قوخوسو بورنونا دَین بیزیم قلئیچی مورتوض بو خبری ائشیتجک تئز اؤزونو ان یاخین بانکا یئتیریب رئیسینه:
- من وام آلماق ایستهییرم-دئمیشدی.
بانکین رئیسی گولومسهیهرک:
- بلی عزیز قارداش! نه قدر وام ایستهییرسیز؟-دئیه سوروشموشدو.
قلئیچی مورتوض اینقیلابی ساققالینی بیر-ایکی یول تومارلادیقدان سونرا:
- بیر میلیارد اولسا گؤرر!- دئمیشدی.
بانکین رئیسی “باش اوسته” دئیهرک قاسادان پولو چیخاردیب چووالا دولدورموشدو. قلئیچی مورتوض تام چووالی آلارکن بانکین رئیسی:
- آنجاق بو وامی آلماق اوچون بیزیم بیرجه شرطیمیز وار!- دئمیشدی.
قلئیچی مورتوض:
- آمما سیز قئیدسیز- شرطسیز وام وئرمگینیزی سؤیلهمیشدینیز- دئیه اعتیراض ائلهمیشدی.
بانکین رئیسی:
- دوغرودور، بیز نه ضامین، نه سند، نه گیروو، نه ده سوفته ایستهییریک، سادهجه بانک اساسنامهسینه گؤره سیزدن ایکی قطعه یاخیندان سالینمیش گؤزونوزون عکسی و ایکی قطعه ده یاخیندان سالینمیش لوت یانینیزین عکسینی ایستهییریک.-دئیه آیدینلیق گتیرمیشدی.
قلئیچی مورتوض بو شرطدن چاش-باش اولسا دا وامین عشقینه تئز گئدیب عکسلر سالدیریب گلمیشدی.
بانک رئیسی عکسلری اینجهلهدیکدن سونرا اوزونو قلئیچی مورتوضا توتوب دئمیشدی:
- باغیشلایین قارداش! بیز بو وامی سیزه وئره بیلمهریک.
قلئیچی مورتوض اوزولوب:
- نییه؟! – دئیه سوروشموشدو.
بانکینن رئیسی آچیقلامیشدی:
- بو عکسلردن گؤرونور، سیزده بو پولو آلاجاق گؤز وار آنجاق اونو گئری قایتاراجاق گ.ؤت یوخدور!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
دؤولتین پاخیللیغی
دوکتور جئری
ایندیلیکده، عوموم خالقین دانیشدیغی اساس مسلهلردن بیری دؤولتین باشاراتسیزلیغیدیر. کیمی دیندیریرسن، ایشهیاراماز مسئوللاری اؤلکهده یارانمیش یولسوزلوقلارین و ایقتیصادی- سیاسی بؤحرانلارین باشلیجا سببکاری کیمی گؤسترهرک ایشبیلن و موتخصیص اینسانلارین زینداندا ویا دؤولتین ائشیگینده اولدوغوندان گیلئیلنیر.
دونن بازاردا بو مؤوضویا فیکیرلشه- فیکیرلشه گزرکن، بیردن دوستوم مهندیس آقازاده ایله قارشیلاشدیم. اؤپوش-گؤروشدن سونرا سوروشدوم:
- مهندیس! چوخدان ایدی گؤرونموردون خاریجهیه گئتمیشدین؟!
اوزونتو ایله باشینی تؤولاییب دئدی:
- یوخ بابا! زینداندا ایدیم.
شاشیردیم:
- زینداندا؟!! اولمایا اویان-بویاندا سؤز-مؤز دانیشمیشدین؟!
آجی- آجی گولومسوندو:
- یوخ.. دؤولت منیم پاخیللیغیمی ائلهییب منی باسمیشدی زینداندا.
داها بتر چاش-باش اولدوم:
- آخی دؤولت سنین نهیینین پاخیللیغینی ائدهجک ایدی؟!
چوخ جیددی دئدی:
- من ائوین یئرآلتی قاتیندا دگر، گؤزللیک و ضریبامنیت باخیمیندان حؤکومتین اسکیناسلاریندان قات-قات یاخشیسینی باسیب بازارا وئریردیم، دؤولتین ده منیم پوللاریمین کئیفیتینه پاخیللیغی گلیب منی توتوب باسدی زیندانا!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
بورج
دوکتور جئری
بیلدیر، قدیم قونشوموز قلئیچی مورتوض «اوچ گون سونرا قایتاراجاغام»-دئیه مندن بئش میلیون تومن بورج آلدی. اونون اوچ گونو اولدو بیرهفته، بیرآی، بیر ایل، بورجو گئری قایتارماقدان خبر اولمادی. اونو هر گؤردوگومده بیر بهانه گتیریب بورجونو اؤدهمکدن بویون قاچیردیردی؛ بیرگون دئییردی آروادی خستهخانادا یاتیرتمیشام الیم بوشدور، بیرگون دئیردی، ائو یییهسی اثاثلاریمی ائشیگه تؤکوردو مجبور اولدوم رهنی آرتیرام، بیرگون دئییردی نئچه واختدیر ایشمی الدن وئرمیشم، بیر گون دئیردی ایش صاﺣابی پولومو وئرمیر، بیرگون دئیردی...
اوزون سؤزون قیساسی، آرتیق اونون یالانلاریندان جانا گلمیشدیم، اؤز-اؤزومه دئدیم بو کز یاخاسی الیمه گئچسه داها بوراخمایاجاغام. گئچن جومعه آخشامی گونو بازاردا گزرکن بیردن اونو گؤردوم، تلهسیک هارایاسا گئدیردی. آرخادان بیر-ایکی یول سسلهدیم، اؤزونو ائشیتمزلیگه ووردو. یئیینلهشیب دالدان الیمی چیگنینه قویدوم. دؤنوب منی گؤرونجه گولومسهییب دیلینی ایشه سالدی:
- ﺣلالزادهسن یولداش! ائله ایندی سنین بورجون اوچون داواخانایا گئدیردیم...
بازار ایچینده قلئیچی مورتوضون باجاناغینین داواخاناسی وار. اؤز-اؤزومه دئدیم، یقین کیشی گئدیر اوندان بورج آلیب منیم بورجومو وئره!
سئوینه-سئوینه سوروشدوم:
- گئدیرسن اوندان پول آلاسان
قاشلارینی یوخاری آتدی:
- یووو.. گئدیرم اوندان دورقوزاق داواسی آلام
بو جاوابدان اولدوقجا قیزدیم:
- آغساققال کیشی اوتانیب خجالت چکمیرسن من بورجومو ایستهییرم سن...
سؤزومو کسدی:
- آند اولسون ددهلیگیم عزیز جانینا ائله سنین بورجونا گؤره گئدیرم دورقوزاق آلام.
چاشقینلیغیمی گؤرونجه آیدینلیق گتیردی:
- قادان آلیم! ائله بیل سنین خبرلردن خبرین یوخدور، ایسلامی ﺣؤکومتیمیز بوندان بئله دونیایا گلن هر اوشاغا ایگیرمی میلیون تومن وام وئرهجک، دوعا ائله بیزیمکی جمیک اولسون اوندا سنین بورجونو اوستهلیگی ایله برابر قایتاراجاغام.
حیرصدن قاققاناق چکیب گولنده قلئیچی مورتوض آرتیردی:
- گول .. گول.. ایندیکی طلبین دورولدو نییه گولمهیهسن!؟
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
آللاه یا بنده؟!
دوکتور جئری
آخشام اوستو ایدی. دوستلارلا کندین قهوهخاناسیندا اوتوروب هر زامانکی کیمی اؤلکهنین آغیر ایقتیصادی دورومونا گؤره دارتیشماقدا ایدیک. اوستاد دفتری اؤفکهلنمیشدی: "سیزجه بو دوزدورمو ایسلامی مملکندیمیزده بیری آج، بیری توخ اولا؟ بیری ائولی، بیری ائوسیز اولا؟ بیری ایشلی، بیری ایشسیز اولا؟ بس عدالت هارادادیر؟ بس ائشیدلیک نئجه اولدو؟ نییه ایسلامی مملکندیمیزده آللاهین قانونلاری دوزگونجه ایجرا اولونمور؟!"
دانیشیغین قیزغین چاغیندا، بیردن اوزاقدان کندیمیزین آغساققالی موللا نصرالدینین لؤهلهیه-لوهلهیه گلدیگینی گؤردوک. بئلینده یئکه بیر چووال داشیییردی. خرمنلیکده اوینایان اوشاقلار، موللانی گؤرونجه اویونلارینی بوراخیب اونو دؤورهلهدیلر. "موللاعمی! چووالیندا نمنه وار؟"-دئیه اوشاقلارین بیری سوروشدو. موللا چووالی یئره قویوب الینین دالی ایله آلینینین تری سیله-سیله،"جَویزدیر"-دئدی. بالاجا بیر اوغلان، "موللاعمی! او جَویزلردن بیز ده وئر دااا!"-دئیه یالواردی. کؤنلو-گؤزو توخ اولان موللا گولومسهیرک اوزونو اوشاقلارا توتوب دئدی: "اولسون گولبالالاریم! سیزه بو جَویزلردن پایلایاجاغام آنجاق پایلامادان قاباق سیزدن بیر سورغو سوروشاجاغام". اوشاقلار بیرآغیزدان،"سوروش"- دئیه قیشقیردیلار. موللا گولومسونوب سوروشدو: "اوشاقلار سیز ایستهییرسیز من جَویزلری سیزین آرانیزدا آللاه قانونی ایله بؤلوشدورم یوخسا بنده قانونی ایله؟". اوشاقلارین ان بؤیوگو، "استغفرالله! استغفرالله! موللاعمی بو نه سؤزدور دانیشیرسیز؟!.. البتهکی آللاه قانونی ایله بؤلوشدورملیسیز!"-دئیه یانیت وئردی. موللا اوبیری اوشاقلارا دؤندو. اوبیری اوشاقلار دا ان بؤیوک اوغلانین سؤزلرینی باش ساللاماقلا دوغرولادیلار. موللا گولوب چووالین آغیزینی آچدی. الینی چووالا سوخوب ایکی اوووج دولوسو جَویز چیخاردیب اوشاقلارین بیرینین اتگینه تؤکدو. اوشاق سئوینجدن گولدو. سونرا موللا اوشاقلارین کیمینه اوچ دنه، کیمینه بئش دنه، کیمینه اون دنه، کیمینه ایسه ایکی-اوچ پوک جَویز وئردی. سیرا ان بؤیوک اوغلانا چاتینجا موللا آیاغا قالخیب بیردن اوغلانین قولاغینین دیبینه بیر شیلله ایلیشدیردی. موللانین بو گؤزلهنیلمز حرکتیندن اوغلان شاشیردی. گؤزلری دولدو. آزقالا آغلایاجاقدی. "موللا عمی! جَویز وئرمیرسن، وئرمه. نییه به ووروسان؟!" ـ دئیه اوغلان سیزیلدادی.موللا فیلوسوفجاسینا آچیقلادی:
- "اوغلوم! مندن اینجیمه آللاهین قانونو ائله بئلهدیر! پایلایاندا، کیمینی گولدورو، کیمینی آغلادیر، کیمینه آز، کیمینه چوخ وئریر، کیمینه ایسه هئچ نه وئرمیر! اگر سیز مندن ایستهسهایدیز بنده کیمی جَویزلری بؤلوشدورَم، اینانین هرهنیزه بیر قوچ اوْووج جَویز وئرهجک ایدیم!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
اوجوزلوق گولمهجهلری
دوکتور جئری
یوخودا گؤررسیز!
شیخ آغا ایله هفتهلیک گؤرشوموزده، قلئیچی مورتوض دئدی:
- آغا!.. دونن گئجه یوخودا گؤردوم مملکندیمیزده هر شئی اوجوزلاشیب. میثال اوچون دویونون چوالی اولموشدور 20 مین تومن، یاغین چللگی 5 مین تومن، اتین کیلوسو 2 مین تومن.. سیزجه بونون تعبیری نمنهدیر؟!
شیخ آغا گولومسوندو:
- تعبیری بودور سیز اوجوزلوغو بیرده یوخودا گؤررسیز!
مملکند هانسی طرفه گئدیر؟
موللا نصرالدین یئنی بیر ائششک آلمیشدی آنجاق اونو - مسئوللارین باهالیغی کونترول ائده بیلمهدیگی کیمی - کونترول ائده بیلمهییب ائششک باش آلیب گئدیردی.
یولدا بیریسی سوروشور:
- موللا بو عجله ایله هارایا گئدیرسن؟
موللا جاواب وئریر:
- ائششگین ایستهدیگی یئره!
سببی نه ایدی؟
دونن کوچهده اوستاد دفترینی گؤردوم. گوله-گوله گئدرکن بیردن اؤکوتمه ووروب آغلاییردی. اؤز-اؤزمه دئدیم یقین کیشینین باشینا هاوا گلیب. بیلهسینه یاخینلاشیب احوالاتی سوروشدوم. مندیلی ایله گؤزونون یاشینی سیله-سیله آچیقلادی:
- مسئوللارین یارانهلری چوخالداجاقلارینی یادیما سالدیقدا سئوینجدن گولورم آنجاق بو ایشین سونوجونا فیکرلشدیکده اورگیم دولوب بیلهمی آغلاماق باسیر!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر