+0 به‌ین
کورعلی
دوکتور جئری
وار- یئمزلردن سؤز دوشموشدو. اوستاد دفتری ماراقلی بیرخاطیره سؤیله‌دی:
ییرمی ایل قاباق ائو تیکدیرمک ایسته‌ییردیم. دمیر آلماق اوچون شهرین بؤیوک تاجیری کورعلی‌نین دوکانینا گئتدیم. گره‌ک اولان دمیر چئشیدلری‌نین لیستینی وئردیکده کورعلی چؤرتکه‌نی گؤتوروب شاققاشاقلا حسابلایاراق دئدی:
- ائله‌دی بیرمیلیون ایکی یوز اللی بئش مین بئش یوز تومن.
دسته چکیمی چیخاردیب مبلغی یازماق ایسته‌ینده کورعلی دئدی:
- بیزیم ساتیشلاریمیز نقد دیر، چک قبول ائله‌مه‌ریک.
ائرته‌سی گونو بانکدان نقد پول آلیب دمیرلری آلماغا گئتدیم. کورعلی یئنه دوننکی کیمی چؤرتکه‌نی گؤتورب شاققاشاقلا حسابلاماغا باشلادی:
- ائله‌دی بیر میلیون اوچ اللی بئش مین بئش یوز تومن!- دئدی.
چاشیردیم:
- حاجی.. دونن آخشام دئدیز ائله‌ییر: بیرمیلیون ایکی یوز اللی بئش مین بئش یوز تومن!!
کور علی گولومسه‌دی:
- او دونین قیمتی ایدی، بو گون دمیر قالخیب!
نه قدر آند-ماند ائله‌دیم یوزمین اوسته‌لیگی مندن آلماسین ایشه یارامادی. علاجیم کسلینجه، کیفیمدن بیر میلیون اوچ یوز اللی مین تومن چیخاردیب میزاوستونه قویا-قویا اورگیمده دئدیم:
-عیب ائله‌مز کور علی، من بیر گون بو پولو سنین گؤنوندن چیخاردارام!
کور علی تراوللری سایدیقدان سونرا دئدی:
- قالدی بئش مین بئش یوز تومنی!
- حاجی بیر میلیونلوق آل-وئر بئش- اوچ تومن اوخوماز، اونو وئرمزلر- دئدیم.
- بئله بیر ایشیمیز یوخدور، بئش مین بئش یوز تومنی وئر!- دئدی.
علاجسیز قالاراق جیبیمدن بئش مین تومن چیخاردیب میز اوستونه بوراخدیم.
کور علی یئنه ال چکن دئییلدی:
-بئش یوز تومنی قالدی!
کورعلی‌نین بو داورانیشدان یاواش- یاواش اؤفکه‌نمگه باشلامیشدیم. زورلوقلا اؤزمو ساخلادیم. جیبیمدن مین تومن چیخاردیب میزین اوستونه قویاراق دئدیم:
- حاجی! بئش یوز تومنین یئریه مین تومن وئریرم تکی سیزدن بیر سوال سوروشا بیله‌رم؟!
کور علی تئز مین تومنلیگی گؤتورب دخیله آتاراق:
- سوروش.. سوروش..-دئدی.
دیشیم باغیرساغیمی کسه-کسه دئدیم:
- حاجی! سکسن بئش یاشیز وار، اؤولادیز دا کی یوخدور، آخی بو پوللاری کیمه ییغیرسیز؟!
کورعلی قاققاناق چکیب گوله-گوله دئدی:
- آروادیمین سونکو ارینه ییغیرام!
اوستاد دفتری‌نین خاطیره‌سیندن هامیمیز گولمگه باشلادیق. هاندان-گئجدن سوروشدوم:
- هله اوستاد! او یوز مین تومن اوسته‌لیگی کورعلی‌دن چیخاردا بیلدیز؟!
اوستاد دفتری باشی ایله هه دئیه‌رک آچیقلادی:
- بیرایل سونرا کور علی اؤلدو آروادینی آلدیم!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
دولار نه واخت قالخیر؟
دوکتور جئری
آدی اوستونده دیر؛ بیزیم بو قلئیچی مورتوض گئچمیشلرده قالایچی‌لیق ائدردی. دوکانیندا، خالقین پاخیرلانمیش میس قابلارینی کوره‌ده قیزدیردیقدان سونرا نیشادیر توزو سورتوب، اوستوندن قالای چکه‌رک پار-پار پارلاداردی. او، قالای چکمکله یاناشی، دیبی دلینمیش قاب-قاجاقلاری‌نین دلیگینی ده توتاردی. بو ایش اوچون لحیم میخی وار ایدی. میخی قیزدیریب قابین دلینمیش یئرینه سورته‌رک لحیم‌له‌یردی. بو قوللوقلار اوچون، او یوخسول کندلیلریندن پول یئرینه یومورتا، یاغ، بوغدا کیمی کند محصوللاری آلاردی.
دئییرلر، بیر گون رحمتلیک کربلایی آغاوئردی‌نین آروادی فاطما خاتین دیبی دلینمیش قازانچاسینی قالایچی‌یا آپاریر. قلئیچی مورتوض تئز لحیم میخینی قیزدیب بیر-ایکی کره قازانچانین دیبینه چکه‌رک دلیگی توتور. فاطما خاتین زحمت‌یانا اوچون زنبیلیندن بیر یوموتا چیخاردیب میزین اوستونه قویاندا قئلیچی مورتوض دئییر:
- مشدی خانیم، ائله‌دی ایکی یومورتا.
فاطما خاتین دئینمگه باشلاییر:
- نییه؟!.. نه اولوب؟!.. قاب-قاجاغین دلیگینی توتماغا هامی بیر یومورتا وئریر دا!
قلئیچی مورتوض الی‌نین ترس ایله آلنینین ترینی سیله-سیله دئییر:
- مشدی خانیم، لحیم میخی‌نین قیمتی قالخیب.
فاطما خاتین سسینی آتیر باشینا:
- نییه؟!.. نه اولوب؟!.. میخ بیزی گؤردو قالخدی؟!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
منه قوناق اولون!
دوکتور جئری
قلئیچی مورتوض ترس آوادا دللک دوکانی آچمیشدی. ایلک موشتریسی کندین دوکتورو ایدی. دوکتور باشینی قیرخدیریب پول وئرمک ایسته‌ینده قلئیچی مورتوض آلماییب:
- سیز بیزیم ساغلیغیمیزی قورویورسوز، من سیزدن نئجه پول آلا بیله‌رم؟ منه قوناق اولون.-دئیر.
دوکتور تشکور ائدیب گئدر.
ائرته‌سی گونو، قلئیچی مورتوض دوکانینی آچماق ایسته‌ینده، گؤرَر قاپی‌نین قاباغیندا بئش دنه تراول واردیر.
ایکی گون سونرا کندین موعلّیمی گلر دوکانا. موعلّیم باشینی قیرخدیریب پول وئرمک ایسته‌ینده قلئیچی مورتوض یئنه آلماییب:
- سیز بیزیم اوشاقلاریمیزی تربیه ائدیرسیز، من سیزدن نئجه پول آلا بیله‌رم؟ منه قوناق اولون.- دئیر.
موعلّیم تشکور ائدیب گئدر.
ائرته‌سی گونو، قلئیچی مورتوض دوکانینی آچماق ایسته‌ینده، گؤرَر؛ قاپی‌نین قاباغیندا بئش دنه اون مین تومنلیک واردیر.
بیر هفته سونرا، کندین موللاسی قاپیدان گیرر ایچری. باشینی قیرخدیریب پول وئرمک ایسته‌ینده قلئیچی مورتوض، "استغفراله..استغفراله آغا" دئیه آلماییب:
- سیز بیزی جهنم اودوندان قورویورسوز، من سیزدن نئجه پول آلا بیله‌رم؟.. منه قوناق اولون.- دئیر.
موللا چوخ-چوخ تشکور ائدیب گئدر.
ائرته‌سی گونو قلئیچی مورتوض دوکانینی آچماغا گلدیگینده گؤرَر، قاپی‌نین قاباغیندا بئش دنه موللا واردیر.
بؤلوم: ساتیریک یازیلار
+0 به‌ین
یئرآلما باهالیغی شایعه‌دیر
دوکتور جئری
هرگون آخشام نامازیندان سونرا، شیخ آغایلا گونون مسئله‌لرینه گؤره دانیشاریق. بو گون مشه خوجاوئردی اؤفکه‌لی-اؤفکه‌لی دئدی:
- آغا!.. بویورون منیم کیمی کاسیب آداملار بو باهالیقلا نئجه گئچینسینلر؟! مسئوللار هارادا اؤلوبلر؟! گئچن هفته یئرآلمانین کیلوسونو آلمیشدیم دؤرد مین تومنه، بو گون اولوب سککیز مین تومن!!
شیخ آغا اگری-اگری مشه خوجاوئری‌‌نین اوزونه باخیب باشینی توولادی:
- مشدی! سیز نییه دوشمنلرین شایعه‌لرینی تکرارلاییرسیز؟.. هانسی باهالیق؟!.. سیز فیکر ائله‌ییرسیز بیز یئرآلما یئمیریک؟!..قیمتلردن خبریمیز یوخدور؟!.. من اؤزوم هفته‌ده، کبلایی آللاه قولو باققالدان ، اون مین تومنلیک یئرآلما آلارام. آند اولسون آللاهین وحدانیّتینه بو نئچه واختدا بیر قیران بئله اولسون مندن آرتیق پول آلماییب!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
ایشله‌سم ده، ایشله‌مه‌سم ده
دوکتور جئری
بیزیم بو اوستاد دفتری‌نین کیچیک اوغلو چوخ چالیشقان بیر اوشاق‌دیر. یوکسک تحصیلاتینی بیتیریب ایش تاپا بیلمه‌ینده، چوخلاری‌نین ترسینه، مدرکینی بیر قیراغا قویوب بنّا یانیندا کرپیچ آتماغا باشلامیشدی. تیکینتی ایشی اولمایاندا ایسه خیابان قیراغیندا جوراب ساتیردی. دئمک اولار ایندی‌یه‌دک من اونو بوش-بئکار گؤرمه‌میشدیم. آنجاق بایرامدان بو یانا، او هر گون قزئته قولتوغوندا تئیمورآغانین قهوه‌خاناسینا گلیب بولماجا چؤزمکله واختینی سورتور! دونن بیله‌سینه یاناشیب اویان-بویاندان دانیشاندان سونرا ایش-گوجوندن سوروشدوم.
- ایشله‌میرم!- دئدی.
اوزونتو ایله باشیمی توولایا-توولایا:
- بوگونلر ایش تاپماق چتیندیر هر حالدا!- دئدیم.
گولومسوندو:
- ایش اولسادا، اولماسادا من ایشله‌میرم!
شاشیردیم، چالیشمادیغی‌نین ندنی سوروشدوقدا دریندن بیر سولوق آلیب دئدی:
- بیلدیگین کیمی قاباقجالاری بنا یانیندا ایشله‌ییردیم. بیلدیر آتام اللریمین قابارینا دؤزمه‌ییب اویان-بویاندان بئش میلیون تومن جورله‌دی، بیر ایش یولا سالیم. یولداشلاریم دئدیلر، قیزیل سیکّه آل. بئش میلیونلا اوچ دنه سیکّه آلماق اولاردی.من اونلارین سؤزلرینه قولاق آسماییب بیر جوراب توخوما دزگاهی آلیب گئجه-گوندوز ایشله‌مکله بئش میلیونلوق سرمایه‌می اون بئش میلیون ائله‌دیم..
دانیشیغینی کسیب آلقیشلاماغا باشلادیم:
- ساغ اول واللاهی!!..نه دئمیشم بئله ایشه...
اوستادین اوغلو گولدو:
- دوزدور من بئش میلیونو بیر ایلده اون بئش میلیون ائله‌میشدیم آنجاق بو ایل، اون بئش میلیونلا گئنه تکجه اوچ دنه سیکّه وئریردیلر! یعنی، منیم بیر ایللیک تاقا-تاققیم هاوایا گئتمیشدی! بو اوزدن فیکیرلشدیم؛ مادامکی ایشله‌سم ده، ایشله‌مه‌سم ده سرمایه‌م اوچ دنه سیکه‌دیر، اون بئش میلیونو وئریب اوچ دنه سیکه آلدیم!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
نییه بیزه اینانمیرلار؟!
دوکتور جئری
ائله بیل دونن ایدی؛ عسگرلیک خیدمتینی تزه بیتیرمیشدیم. بیر گون ایش دالیجا بازاری الک-ولک ائله‌ینده، اسکی قونشوموز رحمتلیک عبدیله توش گلدیم. اؤپوش-گؤروشدن سونرا ایشسیزلیگیمی آنلادی:
- ایسته‌سن گل بیرگه ایشله‌یک.- دئدی.
سئوینجله:
-نه ایشی؟!-دئیه سوروشدوم.
- عقرب ایشی- دئدی.
شاشیردیغیمی گؤرونجه آرتیردی:
- دوکتور ژورانی تانیبیرسان؟
ژورا دیش دوکتورو ایدی. باشیملا هه دئدیم.
عبدیل آچیقلادی:
- دوکتور عقرب آلیر. دئییرلر؛ عقربلرین آغیسیندان(زهریندن) دیش کئییتمه درمانی دوزلدیر. قارا عقربلری یوزه، ساری عقربلری ایسه اللی تومنه گؤتورور. من اوچ-دؤرد گوندور عقرب اوولاماغا گئدیرم. نئجه اولسا فهله حاققی چیخیر..
- هله عقربلری هارادان تاپیرسان؟!
- عقرب چوخراق خارابا یئرلرده اولار، شهرده ده نه بول خارابا ائو!
***
ائرته‌سی گوندن، عبدیله قوشولوب عقرب اوولاماغا گئتدیم. ایشلر یاخشی گئدیردی. گونده بئش-اون عقرب اوولایاراق خرجیمی چیخاردیردیم.
بیر گون عقرب اوووندان قاییداندا عبدیل اوزگون-اوزگون دئدی:
- بئله اولماز!!
- نئجه یعنی بئله اولماز؟!
- توتدوغوموز عقربلرین یاریدان چوخو ساری‌دیر؛ هئچ بیلیرسن گونده نئچه تومن ضرر ائله‌ییریک؟!!
برکدن گولدوم:
- ضرر؟!!
-....
مطبین عوضیه عبدیل منی ائولرینه چکدی. یاریم ساعاتدان، گؤزلریمه اینانا بیلمیردیم. عبدیل سوبانین هیسی ایله ساری عقربلری ائله بویامیشدی، قارا عقربلردن سئچمک اولموردو! او آخشام عقربلری پول ائله‌یندن سونرا اؤِزوموزو چیلووکابابا قوناق ائله‌‌دیک!
ایکی گون سونرا، عقرب شوشه‌لرینی ماسا‌نین اوستونه قویاندا دوکتور ژورا بیر قارا عقربلره، بیر بیزه باخیب دئدی:
- موسولمانلار! بوندان بئله سیزین عقربلریز قارا دا اولسا اللی تومنه آلاجاغام!!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
مسئوللار اولماسایدی...
دوکتور جئری
قیرخ گونه یاخین ایدی خویلو خانیم، قلئیچی مورتوضو تحریمات ائله‌ییب اوزونه باخمیردی. قلئیچی مورتوض اؤنجه‌لری، اؤزونو بیر شئی اولمامیش کیمی گؤسترمگه چالیشسادا، گونو-گوندن آرتان ایچ فیشارین سونوجوندا، خالاسی اری- کئفلی ایسکندری آراچیلیق ائله‌مگه قوناق چاغیردی. کئفلی ایسکندر ار-آروادی اوز-اوزه اوتورتدوروب درد-چورلاریندان سوروشاندا، خویلو خانیم چادیراسی‌نین اوجونو دییشینده توتاراق اؤفکه‌لی-اؤفکه‌لی دئدی:
- ایسکندر قارداش! ائوه خرجلیک وئرمیر. دئینده بونو آل- اونو آل؛ بو قولاغیندان آلیب او بیری قولاغیندان اؤتورور...
کئفلی ایسکندر أیری-أیری قلئیچی مورتوضون اوزونه باخدی:
- دوغرو دئییر؟!
قلئیچی مورتوض باشینی آشاغی سالدی:
- گلیریم آزدیر خالا اری.. من نئجه ائله‌ییم؟!!
کئفلی ایسکندر یاواشجا سوروشدو:
- گلیرین نئچه‌دیر؟
- یارانه‌لی-مارانه‌لی بیر میلیون تومن.
- بیرررر میلیون تومنننن!.. سن بو پوللا ائوی گئچیندیره بیلمیرسن؟!!!
- ....
- حتما مدیریت ائله‌مه باجارمیرسان!
- مدیریت ائله‌مه؟!!
- هه مدیریت ائله‌مه! سن گره‌ک بیله‌سن آیدا بیر میلیونو نئجه خرجله‌‌یه‌سن.
- بئله ایسه، منیم یئریمه مدیریت ائله گؤره‌ک بو پولو نئجه خرجله‌یک گؤرسون؟!
کئفلی ایسکندر جیبیندن کیچیک بیر چؤرتکه چیخاردیب شاققاشاقلا حئسابلاماغا باشلادی. آرا-سیرا قلئیچی مورتوضدان سورغو دا سوروشوردو.
- اوغلوم مورتوض آیدا نئچه ائو کرایه‌سی وئریرسن؟
- اوچ یوز مین تومن.
- باخ اوغلوم! سن گره‌ک گونده اون مین تومن ائو کرایه‌سی اوچون قیراغا قویاسان.
- یاخشی!
- دؤرد باش عاییله‌سیز. هر بیریز گونده اوچ دنه سنگک چؤره‌گی یئسز، ائله‌یر اون ایکی سنگک. آیری دئییشله، سن گره‌ک گونده اون ایکی مین تومن چؤر‌ه‌‌ک اوچون قیراغا قویاسان. طبیعی‌دیر سنگگی یاوان یئمک اولماز، پنیر لازیم‌دیر. پگاه پنیرلری‌نین قوطوسو بئش مین تومن دیر، یعنی سن گره‌ک گونده بئش مین تومن، پنیر اوچون قیراغا قویاسان. قند-چای اوچون ده، گونده ایکی مین تومن قیراغا قویسان گؤره‌ر. قالدی؛ برق، گاز، سو و تئلئفون پولو. گونده اوچ مین تومن ده بونلارا قیراغا قویمالیسان. بونلارین هامیسینی توپلاسان نئچه ائلر؟!
قلئیچی مورتوض بارماغیندا حئسابلاماغا باشلایینجا کئفلی ایسکندر اؤزو جاواب وئردی:
- ائله‌یر اوتوز ایکی مین تومن. آیدا ائله‌یر دوققوز یوز آلتمیش مین تومن.
قلئیچی مورتوض باشی ایله کئفلی ایسکندرین سؤزلرینی دوغرولادی.
- قالار بورادا سنین قیرخ مین تومنین. اودا یئتیشر ائوین خانیمینا. هر نه اولسا خانیملارین اؤزلرینه مخصوص خرجلری وار!
سؤز بورایا چاتاندا، خویلو خانیم گولومسه‌ییب چادیرا‌نین اوجو آغزیندان دوشدو.
آخشام باشی قلئیچی مورتوض کئفلی ایسکندرین الینی برک-برک سیخیب یولا سالاندا دئدی:
- خالا اری آللاه سندن راضی اولسون! سن اولماسایدین من نئجه ائله‌یه‌جکدیم؟!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
مسئوللار اولماسایدی...
دوکتور جئری
قیرخ گونه یاخین ایدی خویلو خانیم، قلئیچی مورتوضو تحریمات ائله‌ییب اوزونه باخمیردی. قلئیچی مورتوض اؤنجه‌لری، اؤزونو بیر شئی اولمامیش کیمی گؤسترمگه چالیشسادا، گونو-گوندن آرتان ایچ فیشارین سونوجوندا، خالاسی اری- کئفلی ایسکندری آراچیلیق ائله‌مگه قوناق چاغیردی. کئفلی ایسکندر ار-آروادی اوز-اوزه اوتورتدوروب درد-چورلاریندان سوروشاندا، خویلو خانیم چادیراسی‌نین اوجونو دییشینده توتاراق اؤفکه‌لی-اؤفکه‌لی دئدی:
- ایسکندر قارداش! ائوه خرجلیک وئرمیر. دئینده بونو آل- اونو آل؛ بو قولاغیندان آلیب او بیری قولاغیندان اؤتورور...
کئفلی ایسکندر أیری-أیری قلئیچی مورتوضون اوزونه باخدی:
- دوغرو دئییر؟!
قلئیچی مورتوض باشینی آشاغی سالدی:
- گلیریم آزدیر خالا اری.. من نئجه ائله‌ییم؟!!
کئفلی ایسکندر یاواشجا سوروشدو:
- گلیرین نئچه‌دیر؟
- یارانه‌لی-مارانه‌لی بیر میلیون تومن.
- بیرررر میلیون تومنننن!.. سن بو پوللا ائوی گئچیندیره بیلمیرسن؟!!!
- ....
- حتما مدیریت ائله‌مه باجارمیرسان!
- مدیریت ائله‌مه؟!!
- هه مدیریت ائله‌مه! سن گره‌ک بیله‌سن آیدا بیر میلیونو نئجه خرجله‌‌یه‌سن.
- بئله ایسه، منیم یئریمه مدیریت ائله گؤره‌ک بو پولو نئجه خرجله‌یک گؤرسون؟!
کئفلی ایسکندر جیبیندن کیچیک بیر چؤرتکه چیخاردیب شاققاشاقلا حئسابلاماغا باشلادی. آرا-سیرا قلئیچی مورتوضدان سورغو دا سوروشوردو.
- اوغلوم مورتوض آیدا نئچه ائو کرایه‌سی وئریرسن؟
- اوچ یوز مین تومن.
- باخ اوغلوم! سن گره‌ک گونده اون مین تومن ائو کرایه‌سی اوچون قیراغا قویاسان.
- یاخشی!
- دؤرد باش عاییله‌سیز. هر بیریز گونده اوچ دنه سنگک چؤره‌گی یئسز، ائله‌یر اون ایکی سنگک. آیری دئییشله، سن گره‌ک گونده اون ایکی مین تومن چؤر‌ه‌‌ک اوچون قیراغا قویاسان. طبیعی‌دیر سنگگی یاوان یئمک اولماز، پنیر لازیم‌دیر. پگاه پنیرلری‌نین قوطوسو بئش مین تومن دیر، یعنی سن گره‌ک گونده بئش مین تومن، پنیر اوچون قیراغا قویاسان. قند-چای اوچون ده، گونده ایکی مین تومن قیراغا قویسان گؤره‌ر. قالدی؛ برق، گاز، سو و تئلئفون پولو. گونده اوچ مین تومن ده بونلارا قیراغا قویمالیسان. بونلارین هامیسینی توپلاسان نئچه ائلر؟!
قلئیچی مورتوض بارماغیندا حئسابلاماغا باشلایینجا کئفلی ایسکندر اؤزو جاواب وئردی:
- ائله‌یر اوتوز ایکی مین تومن. آیدا ائله‌یر دوققوز یوز آلتمیش مین تومن.
قلئیچی مورتوض باشی ایله کئفلی ایسکندرین سؤزلرینی دوغرولادی.
- قالار بورادا سنین قیرخ مین تومنین. اودا یئتیشر ائوین خانیمینا. هر نه اولسا خانیملارین اؤزلرینه مخصوص خرجلری وار!
سؤز بورایا چاتاندا، خویلو خانیم گولومسه‌ییب چادیرا‌نین اوجو آغزیندان دوشدو.
آخشام باشی قلئیچی مورتوض کئفلی ایسکندرین الینی برک-برک سیخیب یولا سالاندا دئدی:
- خالا اری آللاه سندن راضی اولسون! سن اولماسایدین من نئجه ائله‌یه‌جکدیم؟!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
قوربان اتی
دوکتور جئری
دونن قوربانلیق آلماق اوچون حاجی نادعلی‌نین حاصارینا گئتمیشدیک. ماللاری بیر-بیر گؤزدن گئچیردیکدن سونرا بیر جؤنگه سئچیب قیمتینی سوروشدوق. حاجی نادعلی شاپالاق ایله جؤنگه‌نین یانینا تاپدایاراق دئدی:
- ماشاالله ماللارین لاپ گؤزونو سئچدیز؛ آللاه قبول ائله‌سین!..
- حاجی! هله قیمتی نئچه‌دیر؟- دئیه سوروشدوق.
- قابیلی یوخدور، قوربانلیقدیر، ائله-بئله آپارین!
- ساغ اولون، آللاه بول ائله‌سین...
- اون ایکی میلیون!
- اون ایکی میلیون؟!!
بیربیریمیزین اوزونه باخدیق. بیزیم، زور-گوج ایله توپلادیغیمیز پول ایکی میلیون دؤرد یوز مین تومن ایدی. بیلدیر، بو پولا یاخشی بیر جؤنگه آلیب، اتینی اوتوز-قیرخ ائوه پایلامیشدیق.
- حاجی موناسیب بیر مالیز یوخدور؟!
حاجی نادعلی په‌یه‌نین دیبینه گئدیب بالاجا بیر دانانین کوره‌گینه دادلی بیر شاپالاق چکدی:
- بونو آپارین.. آلتی میلیون تومن!
قونشولاریمدان بیر سس چیخمادی، یئنه من دئدیم:
- یوخ حاجی! گوجوموز چاتماز، بوندان دا اوجوزو یوخدور؟!
- سیز نئچه‌لیگین ایسته‌ییرسیز؟
- حاجی! بیزیم وار-یوخ ایکی میلیون دؤرد یوز مین تومن پولوموز وار. باخ گؤر، بو پولا یاخشی بیر مال وئره بیلرسن اتی اوتوز- قیرخ ائوی گؤرسون!
حاجی نادعلی قاققاناق چکیب گولدو:
- رحمتلیگن اوغلو، سیز بو پولا بیر بیزوو دا آلا بیلمزسیز!!
کور-پئشمان په‌یه‌دن ائشیگه چیخدیق. قونشولاریم حاصاردان چیخماغا تله‌سیردیلر. اوزومو حاجی نادعلی‌یه توتوب دئدیم:
- ائله بیل، بیزلر ایلده بیر یول ات یئمگه ده تامارزی قالاجاغیق!
بو سؤزومدن حاجی نادعلی اوزلموش کیمی اولدو. بیردن الیمدن یاپیشب منی حیطین دیبینده اولان کیچیک بیر په‌یه‌یه چکدی. قاپینی آچدی. ایچری ده یئکه بیر اینک گووشه‌ییردی.
- پولوزا بونو آپارین!
اؤز-اؤزومه،" ائله بیل دونیادا، اؤزگه‌لره اورک یاندیران اینسانلاردا تاپیلیر!" دئیه دوشونه‌رک سوروشدوم:
- حاجی بو نئچه کیلو ات وئرر؟
- آز وئرسه یئتمیش-یئتمیش بئش کیلو ات وئره‌جک!
- بو کی چوخ یاخشی دیر!.. ائله اوتوز، اوتوز بئش ائوی گؤره‌ر!
سئوینجک دالدان قونشولاریمی سسله‌دیم. قاییتدیلار. اینگی چوخ بگندیلر. "حاجی آللاه سیزدن راضی اولسون. قاپی-قونشو قوربان بایرامی، اینگین اتیندن یئینده سیزی ده دوعا ائده‌جکلر" دئیه پوللاری ساییب وئردیک. حاصادان چیخاندا، حاجی نادعلی‌یه دؤندوم:
- حاجی! بیز قوربان گونو سحر ساعات یئددی‌ده گلیب اینگی آپاراجاغیق.
حاجی نادعلی بیرآز دیل-دوداغین چئینه‌دی:
- یاخشیسی بودور سیز قوربان بایرامینا ایکی گون قالان اینگی آپاریب کسیب، پایلایاسیز!!
شاشیردیق:
- اینگی قوربان بایرامینا ایکی گون قالان کَسَک؟!
حاجی باشی ایله سؤزلریمیزی دوغرولادی:
- مگر سیز ایسته‌میرسیز، قوربان بایرامی گونو قاپی-قونشوز کوفته‌دن، ات شورباسیندان یئسینلر؟!
هامیمیز بیر آغیزدان، "هه..نئجه مگر؟!!" دئدیک.
حاجی نادعلی یاواشدان فیسیلدادی:
- آخی بو اینک بیرآز قوجادیر، اتی ایکی گونه آنجاق پیشَر!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
برجامین نتیجه‌سی نه اولدو؟
دوکتور جئری
دونن ائل باغیندا گزرکن اوستاد دفتری‌یه توش گلدیم. بیرآز نیگران اولدوم. اوستاد اؤز- اؤزونه گولوردو! ال سیخیشیب یانیندا اوتوردوقدان سونرا سوروشدوم:
- اوستاد! کئفین دورودور ها بتر گولورسن؟!
مندیل ایله گؤزلری‌نین یاشینی سیله-سیله دئدی:
- "برجامین نتیجه‌سی نه اولدو؟"دئیه دوشونوردوم بیردن گئچمیشده اوخودوغوم بیر حئکایه یادیما دوشدو ده گولمه‌گیم گلدی..
- نه حئکایه‌سی سؤیله بیزده گولک!
اوستاد گولوشونو ییغیشدیریب سؤزه باشلادی:
- حاجی توراب بتر میرتجیل بیر آدام ایدی؛ بتر ده وارلی ایدی. کندده تکجه اونون تراختورو وار ایدی. بیر گون قونشو زمیلیسی مش حسن اؤکوز ایله یئرلرینی سورنده، حاجی توراب یانینا گئدیب بیرآز میرت ائله‌مک ایسته‌دی:
- آللاه قووت وئرسین مشدی!!
- ساغ اول حاجی! سیزده یورولمایین!
حاجی توراب بارماغی ایله زمیسینده‌کی تراختورو گؤسته‌ره‌رک دئدی:
- مشدی! ایسته‌ییرسن او تراختور سنیکی اولا؟
- نییه ایسته‌میرم حاجی!.. آمما منیمکی پولوم یوخدور!
حاجی توراب گولومسه‌دی:
- پول لازیم دئییل مشدی!.. منیم بیر شرطیم وار، اگر اونو یئرینه یئتیرسن، تراختور سنیکی اولاجاق.
مش‌حسن جوت ائله‌مکدن ال چکدی:
- نه شرطی ؟!
حاجی توراب، مش حسنین الیندن یاپیشیب یاخینداکی آرخین قیراغینا چکدی. کیسمه آرخین ایچینه پیسلیک ائله‌میشدی. حاجی توراب پوخو مش حسنه گؤستردی:
- باخ مشدی! بو پوخو یئسن تراختور سنینکی اولاجاق!
مش حسن قیپ-قیرمیزی اولدو:
- حاجی ظارافات ائله‌ییرسیز؟!!
حاجی توراب سرتجه دئدی:
- دده‌مین گؤرو حاققی دوز دئیرم، شوخلوق ائله‌میرم!
مش حسن بیر تراختورا، بیر پوخا باخدی:
- آخی چوخ یئکه‌دیر!!
- عیبی یوخدور سن یاریسینی یئسن ده گؤرر!!
- من یئیندن سونرا، بلکه سیز سؤزوزون آلتینا ووروب تراختورو منه وئرمه‌‌دیز؟!
- یوخ.. یوخ.. من بئله ایش گؤرمه‌رم، من سؤزومون اوستونده دوران آدامام!
- بئله ایسه گره‌ک بیر کاغیذ یازیب ایکیمیزده آلتینا بارماق باساق.
پوخ یئدی کاغیذی یازیلیب آلتینا بارماقلار باسیلدی. مش حسن گؤزون یوموب پوخی یئینده حاجی توراب بؤیرو اوسته ییخیلیب گولوردو...
مش حسن تراختورون اوستونه مینیب زمیسینی سورمگه باشلایاندا حاجی توراب گولمکدن یورولوب گؤردوگو ایشدن پئشمانلیق دویماغا باشلامیشدی. یاواش-یاواش مش حسنه یاخینلاشیب یوموشاقجا دئدی:
- مشدی اولماز بارماق باسدیغیمیز کاغیذی هئچ ائله‌یک، من تراختورومو ایسته‌ییرم؟!!
مش حسن ده پئشمان اولموشجاسینا فیسیلدادی:
- نییه اولماز حاجی!..آمما بیر شرطی وار!
- نه شرطی؟!
- پوخون یاریسینی دا سیز یئیه‌سیز!!
...
آخشام اوستو حاجی توراب تراختورونو کنده ساری سوروردو.
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
سیزه امنیت لازیم دئییل می؟!
دوکتور جئری
دونن کئفلی ایسکندردن ائشیتدیم،
قلئیچی مورتوضو آروادی ائودن ائشیگه اؤتوروب. سالیغینی توتدوقدا آنلادیم گئدیب
حاجی نیظامین کؤهنه حامامی‌نین تولانبارخاناسیندا قالیر. تلم-تلَسیک اؤزمو اورایا
یئتیردیم. جیریلتی ایله قاپینی آچیب ایچری گیردیم. مورتوض ال-قولتوق
دیوارین دیبینده اوتورموشدو. اوست-باشی قاپ‌قارا ایدی. منی گؤرجک آیاغا قالخدی.
- مورتوض بگ بورادا نه قاییریرسان؟- دئیه سوروشدوم. دولوخساندی؛ دینمه‌دی.
قوجاغیمی آچیب اؤپوشمک ایسته‌دیگیمده باشینی چیگنیمه قویوب هؤنکور- هؤنکور آغلادی:
- خویلو خانیم منی ائودن ائشیگه اؤتوروب!
- نه اولوب اولمایا گئنه بیله‌سی ایله دالاشمیشسان؟!
باشینی توولادی:
- یوو.. گئچن هفته آخشام ائوه دؤننده، خویلو خانیم دئدی: "پول وئر گئدیم چؤرک
آلیم." دئدیم:" پولوم یوخدور، هله ایش تاپمامیشام." خویلو خانیم دا حیرصله‌نیب سسینی آتدی باشینا:- "دئینده
پول وئر چای-چؤرک آلیم، دئییرسن پولوم یوخدور هله ایش تاپمامیشام. دئیینده گازی،
برقی، کسیبلر پول وئر قبضیلری وئریم، دئییرسن پولوم یوخدور هله ایش تاپمامیشام، دئیینده
پول وئر اوشاقلارا پار-پالتار آلیم دئییرسن پولوم یوخدور هله ایش تاپمامیشام، دئینده
اوشاق مریض‌دیر پول وئر دوکتورا آپاریم دئییرسن پولوم یوخدور هله ایش تاپمامیشام. دئیینده،
بؤیوک اوغلان نئچه واختدیر آخشاملاری گئج ائوه دؤنور، بورنونون سویونو ساخلایا
بیلمیر، سایمیرسان. دئیینده، قیزیمیز مشقه دوشوب یولداشلاری ایله گئتسین خلیج همیشگی فارسین
قیراغینداکی اؤلکه‌لرده ادامه‌یی تحصیل وئرسین، چگینلرینی سیلکه‌له‌ییرسن..."
سونرا اللرینی بئلینه ووراراق قیشقیردی: "دئیه بیلرسن سن بو
ائوده نه‌یه گره‌کسن؟!".
خویلو خانیمی بیرآز یوشوتماق ایسته‌دیم: "بیلیرسن آرواد! من اولماسام
قونشوموز دونبا‌گؤز عوض گئجه دیواردان آشیب ناموسونا توخانار! یا اونون مؤهتاد
اوغلو گلیب باشیزی کسیب مال-دؤولتیمیزی آپارار!."
مورتوضون سؤزلرینی کسدیم:
- خانیمین نه دئدی؟
- هئچ نه دئمه‌دی. سوپورگه‌نی گؤتورب منی ائوده ائشیگه اؤتوردو.
اوزونتو ایله دئدیم:
- ایندی نئجه اولاجاق؟!
- دئییرم، ایجازه وئرسن گلیب بیر نئچه گون سیزده قالیم گؤرک سونرا نه اولور!
- یوخ!.. یوخ!.. اولماز قارداش. بیلرسن آرواد منی ده ائوه بوراخمیر. قاپینی
تپکله‌مه‌ینجه اوزومه آچمیر!
شاشیردی:
- یانی قاپینی تپیکله‌ینده قورخوب اوزونه آچیر؟!!
آجی - آجی گولومسه‌دیم:
- یوخ بابا!.. آرواد قولتوغوم دولودور دئیه قاپینی اوزومه آچاندا تئز ایچری‌یه
سوخولورام!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
فولکلوریک ناغیل:
سیاسی خوروز
دوکتور جئری
بیری وار ایدی، بیری یوخ ایدی. بیر قاری ننه وار ایدی. قاری‌نین گؤزل-گؤیجک، اوجا بویلو، گور سسلی، قیرمیزی بیر خوروزو وار ایدی. خوروز دانلی-دانیندا بانلایاندا قاری نامازینی قیلیب قورو چؤره‌گینی سویا باتیریب یئیه‌رک تانرییا شوکور ائدردی.
گونلرین بیر گونو، خوروز کولکوکده ائشه‌له‌ننده قیزیل بیر پول تاپدی. جلد پولو گؤتورب ائوه قاچدی. قاری قیزیل پولو گؤرجک سئوینجیندن اویناماغا باشلادی. خوروز دا دامین اوستونه چیخیب بانلادی:
- آلتین پارا تاپمیشام قوققولوقو... آلتین پارا تاپمیشام قوققولوقو...
شهرین گؤز-قولاقلاری خوروزو جاسولادیلار. چوخ چکمه‌دی، حاکیمین وریندن ایکی گزمه گلیب قیزیلی قاریدان آلدیلار. خوروز بونو گؤرونجه آغاجین بوداغینا چیخیب بانلادی:
- وار-یوخوموز تالاندی قوققولوقو.. وار-یوخوموز تالاندی قوققولوقو...
حاکیم دورومو بئله گؤرونجه، تئز قیزیل پولو قایتاردی. بو کز خوروز دیوارین اوستونه قوندو:
- حاکیمی قورخوتموشوق قوققولوقو... حاکیمی قورخوتموشوق قوققولوقو...
حاکیم ال-آیاغا دوشوب خوروزون آغزینی باغلاماق اوچون بیر توربا قیزیل قارییا گؤندردی آنجاق خوروز بانلاماقدان ال چکمه‌دی:
- حاکیم بیزه روشوت وئریر قوققولوقو... حاکیم بیزه روشوت وئریر قوققولوقو...
حاکیمین بویروغو ایله گزمه‌لر توکولوشوب خوروزو دوستاغا آپاردیلار. خوروز دوستاقخانین دامینا چیخیب بانلادی:
- حاق دئیه‌نی توتورلار قوققولوقو... حاق دئیه‌نی توتورلار قوققولوقو...
آردی کسلمه‌ین بانلاییشلاردان اؤفکه‌له‌نن حاکیم، علاجسیز قالاراق خوروزون اعدام بویوروغونو وئردی. خوروزو اؤلومه گؤتورنده یئنه بانلاییردی:
- دوغرو دانیشانی آسیرلار قوققولوقو... دریسینه سامان باسیرلار قوققولوقو...
ایکی گون سونرا حاکیم بؤیوک بیر قوناقلیق وئردی. سوفره‌لر آچیلدی. قیزاردیلمیش خوروزو گتیریب حاکیم قاباغینا قویدولار. خوروز گؤزونون قیراغی ایله دؤرد یانا گؤز گزدیردی. شهرین تانینمیش قیرخ اوغروسونو سفره‌نین باشیندا اگلمیش گؤرورنجه بیردن پیلاو تپسیسی‌نین باشینا چیخیب بانلاماغا باشلادی:
- اوغروباشی حاکیمه باخ قوققولوقو... اوغروباشی حاکیمه باخ قوققولوقو...
حاکیم قیزغین-قیزغین ایکی الی ایله خوروزو قارمالاییب آغزینا باسدی. خوروز دیرنمک ایسته‌سه ده حاکیمین بوغازی چوخ گئن ایدی. خوروز گورولتو ایله حاکیمین قارنینا یووارلاندی. خوروز اؤزونه گلینجه گؤردو: دوه‌چی‌نین اوغورلانمیش دوه‌سی، ناخیرچی‌نین ایتمیش اینگی، چوبانین قاچمیش قوچو هره‌سی بیر بوجاغا قیسیلیب. خوروز بانلایا-بانلایا دوه، اینک، قوچ ایله قول-قولا وئره‌رک یاللی گئتمه‌یه باشلادی:
- حاکیم یئین حارامدیر قوققولوقو... حاکیم یئین حارامدیر قوققولوقو...
حئیوانلار اوچ گون اوچ گئجه حاکیمین قارنیندا یاللی گئتدیلر. حاکیم نه قدر زور وئریردی خوروز قارنیندان چیخمیردی کی چیخمیردی!
سونودا حاکیمی حکیم‌خانایا آپاردیلار. اوچ ساعات عملیاتدان سونرا خوروز حکیم‌خانانین دامینا چیخیب بانلاماغا باشلادی:
- حاکیمین یانی جیریلدی قوققولوقو... منیم جانیم قورتولدو قوققولوقو...
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
خبریز یوخدور!
دوکتور جئری
قهوه‌‌چی تئیمور آغانین شاگیردی چایلاری شاققاشاقلا میزین اوستونه دوزنده ائشیگده شیدیرغی یاغیش یاغیردی.
ماعاشلاردان دانیشیردیق؛ اوستاد دفتری دئییردی:
- من یازیق ایکی میلیون آیلیقلا نه ائدیم؟! ائوی گئچیندیریم؟! قیسطلاریمی وئریم؟! قیزیما جئهیز آلیم؟!
اوستاد فرهیخته اوزونتو ایله باشینی ترپه‌ده‌رک اوستاد دفتری‌نین سؤزلرینی کسدی:
- رحمتلیگین اوغلو! من بئش میلیون آیلیقلا ائوین خرجینده قالمیشام. سن هله ایسته‌ییرسن ایکی میلیونلا، قیسطلارینی وئریب قیز دا اره وئره‌سن؟!
پروفئسور نصرالدین صؤحبته قاریشدی:
- منجه بو گون اون میلیون ماعاشلا بیر ائوی آنجاق ایداره ائتمک اولار.
من دانیشماق ایسته‌ینده، تئیمور آغانین شاگیردی آیاق یالین صؤحبتین ایچینه قاچدی:
- آغالار باغیشلایین ها!..من فیکر ائله‌ییرم سیز موؤضونو بیرآز شیشیردیرسیز! نئجه یعنی ایکی میلیونلا، بئش میلیونلا، اون میلیونلا ائو گئچیندیرمک اولماز؟ من تئیمور آغادان آلان دوققوز یوز مین تومنله دؤرد باش عاییله‌می گئچیندیریرم...
اوستاد دفتری آجییا-آجییا اوزونو تئیمور آغانین شاگیردینه توتدو:
- اوغلوم اصلان! سیز اؤلموشسوز، خبریز یوخدور!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
ائله دده، بئله بالا
دوکتور جئری
شئیخ آغا اؤلوم یاتاغینا دوشوب
سون سولوقلارینی چکمکده ایدی. قلئیچی مورتوض یاشلی گؤزلرله ال-قولتوق دده‌لیگی‌نین
باشی اوسته اوتورموشدو. هاندان- گئجدن شئیخ آغا گؤزلرینی آچدی:
- اوغلانلاریم.. اوغلانلاریم هانی؟!
قلئیچی مورتوض ایسته‌مه‌دی دئیه،"اوغلانلارین بیری دوستاقدا‌دیر، ایکیسی
ایسه هره‌سی نئچه یوز میلیاردجیق گؤتورب اؤلکه‌دن قاچیبلار ".
- دده من بوردایم!- دئیه یانیت وئردی.
شئیخ آغانین گؤزلری قلئیچی مورتوضا ساتاشدی:
- بالا مورتوض سنسن؟ حیاتیمین سون آنلاریندا سنه بیر شئیلری اعتراف ائتمه‌لی‌یم.
قلئیچی مورتوض یوموشاقجا دده‌لیگی‌نین
الینی سیخدی.
- مورتوض بالام!.. بیلدیگین کیمی من بوتون مال-ثروتیمی ایختیلاسدان،
اوغولوقدان، روشوتدن ییغمیشام...
قئلیچی مورتوض دده‌لیگی‌نین سؤزلرینی
کسدی:
- دده ایندی بو سؤزلرین واختی دئییل...
- یوخ بالام.. لاپ واختی‌دیر.
- ...
- بالام.. بو سون آنلاردا سندن بیر ایستگیم وار..
- بویور دده.. من قوللوغوندایام.
- بالا!.. بایاق دئدیگیم کیمی منیم بوتون مال-ثروتیم حارامداندیر. سندن ایسته‌ییرم
حالال پولدان منیم اوچون ایکی آرشین کفن آلاسان آللاهین گؤروشنه حارام خلعت ایله
گئتمه‌یم...
قلئیچی مورتوض دده‌لیگی‌نین الینی یاواشجا بوشلایاراق:
- دده.. بیر آز گؤزله من همن قاییدیرام- دئیه اوتاغدان چیخدی.
یاریم ساعاتدان، قلئیچی مورتوض قولتوغوندا
ایکی آرشین کفن قاپی آغزیندا دایانمیشدی. شئیخ آغانین سؤنوک گؤزلری‌نین
ایچی گولن کیمی اولدو. اینجارسیز سسله سوروشدو:
- بالا..کفنی حالال پولدان آلدین؟
قلئیچی مورتوض دده‌لیگی‌نین یانیندا اگلشه‌رک،"
هه دده.. آرخایین اولون حالال پولدان آلمیشام.." دئیه آرتیردی:
- بازاردا قوجا بیر کیشی گؤردوم. دایاناجاقدا اوتوروب پوللارینی ساییردی. بیله‌سینه
یاخینلاشیب سوروشدوم: عمی بو پوللار حالالدیر؟ قوجا دئدی: هه اوغلوم بو پوللار آنا
سود کیمی حالالدیر. من بو پوللاری آلنیمین تری، الیمین قاباری ایله قازانمیشام.
شئیخ آغا ماراقلاندی:
- سونرا نئجه اولدو؟
قلئیچی مورتوض سویوق قانلیلیقلا آرتیردی:
- هئچ!..منده پوللاری الیندن قاپیب، گئتدیم سنه کفن آلدیم!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
یئنی پول بیریمی: تیریق
دوكتور جئری
نئچه آی بوندان اؤنجه، پول بیریمی نین دییشمه سینه داییر،اورتالیقدا قیزیل- دولار بازاریندان قیزغین تارتیشمالار گئتمكده ایدی. چئشیدلی بیریملر اؤنریلیركن آریاچی یوردداشلاریمیز ، هخامنشی دؤنمینده یورولوكده اولان دئریك و یا تئریك بیریمینی، ایران پولونا ان اویغون بیر آد اولاراق ساووندولار آنجاق تاسفله او زامان كیمسه بو كؤكنلی بیریمین اؤنمینه وارمادی.
بوگونلر، "ریال"ین ، "دولار" و باشقا ارزلر قارشیسیندا زیریقلاماسی، خالقی پول بیریمی نین " تیریق " آدلاندیرماسینا گتیریب چیخاردیب دیر. گؤروندوگو كیمی " تیریق" ایله " دئریك و تئریك" سس و اویوم باخیمیندان اوست اوسته دوشمكده دیر. بو اولای، بیر داها آریاچی لاریمیزین اولاغان اوستو اوسلو و اوزاق گؤرن اولدوقلارینی گؤسترمكده دیر.
ائتیمولوژیك آچیقلاما:
زیریقلاماق: زئرو ، صیفیر دئمكدیر. بانك سیستئمینده، پولون صیفیرلاری نین چوخالماسینا ، زئرولاما دئییلیر. خالق دئییشینده زئرولاماغا ، زیریقلاماق دئییلیر. البته زیریقلاماغین شیددتی آرتیجا خالق بو بانك تئرمینلرینی زیریخلاماق و تیریخ كیمی ده سسلندیریرلر!
بؤلوم: ساتیریک یازیلار