سوْی آدی دگیشدیرمه
دوکتور جئری
بیزدن یئیلر دیلینین باش قوْروجوسو و فرهنگیستانینین باشقانی نئچه واخت ایدی بونالیم گئچیریردی. دیللرینه مینلرله
یئنی سؤزجوکلر یارادان باشقان اؤز سوْیآدینا باخدیقدا اورگی شیشیردی. نئجه اوْلا
بیلردی دیللرینی دیللر ایچینده گؤیلره قالدیران باشقانین سوْیآدی بیر باشقا
دیلدن، هله اؤزوده تاریخی بیر دوشمن دیلیندن آلینمیش اوْلا؟! باشقانین دارغینلیغی اوْنون آروادینین گؤزوندن
یایینماییب بیر گون بوُ حالینین سببینی سوْروشدو. باشقان احوالاتی اوْلدوغو کیمی
آنلاتدیقدا، آروادی گولوب دئدی:
- آدام بئله بیر شئییه هئچ اوزلرمی؟ بوندان قوْلای
بیر ایش واردیرمی؟ سیجیللی ایدارهسینه گئت ده سوْی آدینی دگیشدیر!
بوُنو ائشیدن باشقان سئوینجیندن آروادینین
آلنیندان اؤپوپ تئز کیملیک بلگهسینی گؤتوروب سیجیللی ایدارهسینه یوْللاندی.
آنجاق اوْرادا اوُمدوغو کیمی کیمسه اوْنو تانیمادی. ائنینده-سوْنونودا بیر عادی
وطنداش کیمی سیجیللی ایدارهسینین رئیسی یانینا گئدیب قوْنو حاققیندا اوْنونلا
دانیشماغا باشلادی. رئیس باشقانین عریضهسینی دینلهدیکدن سونرا قاشلارینی چاتیب
اوْتوراجاغینا یاستیلاناراق دئدی:
- بیلیرسینیز جناب! بوگون سوْی آدی دگیشدیرمک
چوخ چتیندیر و حتی دئیه بیلهرم مومکونسوزدور. بیز تکجه اوُیغونسوز و گولونج
سوْی آدلارینی دگیشدیرمگه حاققیمیز وار . هله سیز بوُیورون سیزین سوْی آدینیز نمنهدیر؟
باشقان باشینی اوتانجدان آشاغی ائندیرهرک یانیت
وئردی:
- ایت حداد!
سیجیللی ایدارهسینین رئیسی گوجلوکله گولوشونون
قاباغینی آلاراق دئدی:
- دوْغرودان سیزین سوْی آدینیز چوخ اوُیغونسوزدور
و سیزین اوْنو دگیشدیرمهده حاققینیز وار. سوْروشا بیلهرم سیز یئنی سوْی آدینیز
اوچون نمنه سئچیبسینیز؟
باشقان راحات بیر سوْلوق آلیب دئدی:
- ایت آهنگر!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
شیخ آغانین چوروک ایپی
دوکتور جئری
اوچ گنج اوغلان اؤرت باسدیر ماحالی شیخ آغاسینا اهانت سوچوندان اعدام ائدیلهجک ایدی. اعدام مراسیمینده ، زیندان رئیسی اوزونو اونلارا توتوب دئدی:
- محکمهده آنلاییش گؤستریب سوچلارینیزی راحاتلیقلا بوینونوزا آلیب غوغا چیخارتمادیغینیز اوچون شیخ آغامیز دا لوطف ائدیب سیزی اعدام وسیلهسینین سئچمهسینده سربست بوراخیب.
زیندان رئیسینین سؤزلری بیتر-بیتمز بیرینجی گنج بیر آددیم قاباغا قویوب دئدی:
- من اوشاقلیقدا هاوادا یئللنمکدن خوشوم گلردی، سیزدن ریجا ائدیرم منی دارا چکین!
ایکی مأمور گنج اوغلانین قولتوقلارینا گیریب اونو دار آغاجینا آپاردیلار. آنجاق دارا چکلیلنده ایپ قیریلیب اوغلان یئره دوشدو.
اوغلان اینگیلدهیه-اینگیلدهیه آیاغا قالخیجا زیندان رئیسی گوله-گوله دئدی:
- ماحالیمیزین یاسالارینا گؤره، دارا چکیلمه سیراسیندا اعدام اولونانین ایپی قیریلسا او آزاد ائدیلمهلیدیر. بو اوزدن سیز آزادسینیز.
بو خبری ائشیدن ایکینجی گنج سئوینجک قاباغا آتیلدی:
- جناب رئیس منی ده دارا چکین!
ایکینجی گنج ده دارا چکیلنده ایپ قیریلیب اعدام جزاسیندان قورتولدو. سیرا اوچونجو گنج اوغلانا گلینجه او درین بیر دوشونجهیه دالدیقدان سونرا دئدی:
- مادامکی شیخ آغانین ایپلری بوقدر چوروکدور، منی گوللةلهیین!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
سندن اولان اوشاقلار
دوکتور جئری
بیر زامانلار کندیمیزین حاجی قنبر آدلی بیر کدخوداسی وار ایدی. چوخ یاخشی بیر اینسان ایدی. دئمک اولار، بوتون وار-یوخونو خئیر ایشلره وقف ائتمیشدی. کندین یاپیشیغینداکی ان یاخشی زمیسینده کند اوشاقلاری اوچون اؤز خرجی ایله مدرسه تیکدیرمیشدی. حیطیندن کندلیلر اوچون گؤزل بیر کیتابخانا چیخارتمیشدی. کندین جامع مسجیدی و حامامینین دوزلتمهسینده ده بؤیوک امگی گئچمیشدی. اینقلابدان سونرا ایستیخداملاردا تحقیات مسئلهسی اورتایا چیخاندا کندلیلره، «سیزدن خواهیش ائلهییرم دؤولت طرفیندن کیمسهنین تحقیقینه گلنده، ایستر یاخشی آدام اولسون ایستر پیس، سیز اونو موطلق تعریفلهین. یاخشی آدام اولسا، دؤولتی بیر یئرده ایستخدام اولسا سونرالار کندیمیزین دردینه دَیه بیلر؛ پیس بیریسی اولسا دا کندیمیزدن گئدیب شری باشمیزدان کم اولار.» دئیه سیفارش ائلهیردی. تاسفوله حاجی قنبر بللی ائتمهسهده قوجالیقدا یوخسوللوغا اوغراییب ایکی اینگینین سود پولو ایله چتینلیکله عاییلهسینی دولاندیریردی.
بیرگون کندین قهوهخاناسیندا سؤز-صوحبت یئر-مولکون باهالاشماسیندان دوشَنده کندین تایباشیسی ایبیش هامینین ایچینده اوزونو حاجی قنبره توتوب کوبود-کوبود دئدی:
- حاجی قنبر! سنده عاغیل اولسایدی، یئرلرینین ان یاخشیسینی مدرسهیه-مچیده وئرمهییب، ایندی ساتیب اونلارین پولو ایله پاشالار کیمی گئچینه بیلردین!
بو آجی سؤزلردن حاجی قنبر اوزلن کیمی اولوب دئدی:
- مشه ایبیش بیلرسن من نییه زمیلریمین ان یاخشیسینی مدرسهیه وئردیم؟
ایبیش،«بیلمیرم» دئیه دوداقلارینی بوزوب باشینی ساللادی.
حاجی قنبر آجی-آجی گولوب آچیقلادی:
- مشه ایبیش من اونا گؤره زمیلریمین ان یاخشیسینی مدرسهیه وئردیم کی سندن اولان اوشاقلار اوخوسونلار سنین کیمی ائششک اولماسینلار!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
دوکتورلوغون یول-یؤندمی
دوکتور جئری طیب بیلیم یوردوندان فارغ التحصیل اولدوقدا دؤولت طرفیندن ترسآوا آدلی اوزاق دوشموش بیر کندده امکلی اولان قوجا بیر حکیمین یئرینه گؤندریلدی. قوجا حکیم مریضلرله تانیشدیرماق آماجی ایله دوکتور جئرینی ائو-ائو دولاندیریب تجربهلرینی اونونلا پایلاشماغا باشلادی.
ایلک گئتدیکلری ائوده بیر قادین:
- قارین آغریسی یاخامدان ال چکمیردوکتور!- دئیه شیکایت ائلهمگه باشلادی.
قوجا حکیم ده:
- چوخ قارپیز یئمه، اوندان اولا بیلر-دئدی.
قادین الینی گؤزونون اوستونه قویوب:
- باش اوسته دوکتور، بوندان بئله یئمهرم !-دئیه حکیمه سؤز وئردی.
ائشیگه چیخدیقدا دوکتور جئری قوجا حکیمدن سوروشدو:
- سیز موعایینه ائتمهدن هارادان بیلدینیز قادین قارپیز یئییب؟!
قوجا حکیم گولومسهیهرک آیدینلیق گتیردی:
- گؤزلوگومو یئره سالدیم، اگیلیب گؤتوردوگومده گؤردوم تاختین آلتی قارپیز قابیغی ایله دولودور.
ایکینجی ائودهکی مریضی دوکتور جئرینین موعایینه ائتمهسینه قرار وئردیلر.
بو ائودهکی قادین:
- چوخ یورغونام، بیر ده ایسترسلییم – دئیینجه دوکتور جئری:
- دینی فعالیتلرینیز سیزی چوخ یورموش اولا بیلر. بیرآز آرا وئرسهنیز یاخشی اولار-دئدی.
ائشیگه چیخدیقدا قوجا حکیم دوکتور جئرییه دؤندو:
- دوغرو سؤیلهدین، بو قادین مچیددن –مینبردن آیریلماز، دایم قورآن کلاسلارینا گئدر. آنجاق سیز بونو هارادان آنلادینیز.
دوکتور جئری دئدی:
- من ده گیزلیجه تاختین آلتینا باخدیم، اورادا کندین موللاسینی گؤردوم.
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
شیخ آغانین عؤمرو
دوکتور جئری
بایرام قاباغی شیخ آغانین آروادی چوپور مصمه ایکی آیاغینی بیر باشماغا سوخاراق ارینه دئدی:
- بایرام سوفرهسی اوچون گرهک قیرمیزی بالیق آلاسان.
شیخ آغا نه قدر بئله دبلرین خورافات اولدوغونا حدیث-روایت گتیرسه ده چوپور مصمهنین بئینیه باتماییب قاش-قاباغینی ساللایاراق اونو تحریمات ائلهجگی ایله هدهلهدی.
چارهسیز قالان شیخ آغا آخشام باشی مچیددن قاییداندا خیابان قیراغیندان قیرمیزی بالیقلا یاناشی بیردنه ده بالاجا تیسباغا آلدی.
آروادی تیسباغی گؤردوکده چاشیردی:
- آغا! بو حئیوان نمنهدیر آلمیسان سنکی دئییردین بو ایشلر خورافهدیر؟!
شیخ آغا فیلوسوفجاسینا باش بارماغی ایله ساققالینی قاشییاراق بیر قاشینی یوخاری آتیب دئدی:
- ائشیمیشم تیسباغالار اوچ یوز ایل عؤمر ائلهیر؛ ایستهییرم گؤروم بوسؤز دوغرودور یا یالان!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
سن ده موللایا وئرمیسن؟!
دوکتور جئری
باشدان دئملییم اوخودوغونوز بو یازی، کندیمیزده باش وئرن گئرچک بیر اولایدان قایناقلانیب و من بیر شئی آرتیریب-اسکیتمهدن احوالاتی اولدوغو کیمی قیساجا آنلاتماغا چالیشاجاغام.
بیزیم کندیمیز باغلی-باغاتلی بیر یئردیر و اهالینین باشلیجا گئچینهجگی ائله بو باغلاردان تأمین اولور. آللاهین حول و قوهسی ایله، بیلدیر بیر یاندان باغلارین یاخشی میوه وئردیگیندن، بیر یاندان دا میوهنین یاخشی پولا گئتدیگیندن، اوزون ایللیک سیخینتیدان سونرا کند اهالیسینین اوزو گولوب یاخشی گلیر الده ائده بیلدیلر. کسینلیکله دئیه بیلهرم ان کیچک باغچیمیز بئله، بیلدیر ایکی-اوچ یوز میلیون تومن میوه ساتا بیلمیشدی. بورایاجان هر شئی یاخشی ایدی. کندین قیافتی یاواش-یاواش دگیشمکده ایدی. کیمی ائو-ائشیگینه خرج قویور، کیمی ائو-اوشاغینین پال-پالتارینی تزهلیر، کیمی ایسه یئنی موتور-ماشین آلیردی. هر شئی یولوندا گئدیرکن بیر گون کندین موللاسی آخشام چاغی اهالینی مچیده چاغیردی. یاریم ساعات آللاه-یئیغمبردن دانیشاندان سونرا اساس مؤوضویا گئچیب بیلدیردی، قوم شهرینده بؤیوک بیر شیرکت آچیب و اهالیدن ایستهدی بو شیرکتده سرمایهگذارلیق ائلهمکله، هر یوز میلیون تومنه آیدا بئش میلیون تومن خالیص قازانج و یا همان سود آلا بیلرلر. بو وعده ایله جاماعات آراسیندا ولوله دوشدو. کیمیلری آیدان-آیا کارمندلر کیمی حوقوق آلاجاقلارینین سئوینجینی یاشادیلار، کیمیلری ایسه بیر ایلده پوللارینین نه قدر آرتاجاغینی حسابلادیلار. ائرتهسی گوندن موللا، کندین مچیدینده دفتر-دستک آچاراق اهالینین پوللارینی چک-سوفته قارشیلیغیندا توپلاماغا باشلادی. گئرچکدن ده موللانین شیرکتینده سرمایه یاتیردانلار، اوچ-دؤرد آیاجان وعده وئریلن سودو تام آی باشیندا حسابلاریندا گؤروردورلر. بو خوشحسابلیق قونشو کندلرده اولان اهالینی ده موللانین شیرکتینه سرمایه یاتیرماغا تشویق ائدیردی.
اوچ آی اؤنجه، بیردن بیره حسابلارا تؤکولن سودلارین قاباغی کسیلدی. بؤلگهده چاو دوشدو مولانین شیرکتی سینقین چیخیب. موللانین آرا-برهده گؤرونمهمهسی بو شاییعهنی بیرجوره تصدیقلهییردی. کند تالواسا ایچینده ایدی. شیرکتده میلیاردلیق سرمایه یاتیردانلاردان بیر نئچهسی شهرده وکیل یانینا گئدیب مؤوضو حاقیندا و نئجه شیکایت ائلهجکلری بارهده مشورت ائلهدیلر. وکیلین فیکرینجه، شیرکت سینقین چیخمیشسا و موللا دؤولتدن سینقینلیق بلگهسی آلمیشا دئمک اولار سرمایه یاتیردانلارین پوللاری باتمیش ساییلیر! کندلیلرین بیری دئدی: بیز شیرکت-میرکت تانیمیریق بیز پوللاریمیزی موللایا وئرمیشیک و پوللاریمیزی اوندان ایستهییریک. وکیل بیرآز دوشونوب آرتیردی: سیز پوللاریزی موللایا وئریب آیدان آیا اوندان سود آلمیشسانیز بو ریبادیر و دؤولتین بوندان خبری اولسا سیزی توتوب ریبالی پول وئرمک سوچو ایله زیندانا باسا بیلر. بو خبر کندده یاییلینجا اهالینین ایکی الی اولدو بیر باشی...
کندیمیزده عوض آدلی بیر قوجا کیشی وار. بیر تصادوف قضاسیندا فلج اولاراق اوتوراق اولوب. اوغلانلاری گونونو گئچیرسین دئیه اونو سحر چاغی گتیریب کندین قهوهخاناسینین قاباغینا قویوب آخشام گلیب آپارارلار. عوض قهوهخانایا گلنلرین هانگیسینین قیافهسینی پوزغون گؤرورسه یانینا چاغیریب قولاغینا پیچیلداییر:
- سن ده موللایا وئرمیسن؟!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
نییه بیزیم مسئوللاری قونشو اؤلکه لر داها چوخ بگنیرلر؟
دوکتور جئری
ایکی اوشاق صؤحبتلشمکده ایدیلر.
بیرینجی اوشاق:
- منیم مامام سنین ماماندان یاخشیدیر.
ایکینجی اوشاق باشی ایله تصدیقلهدی:
- دوغرو دئییرسن، بونو بابام دا دئییر!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
آیدین هارادادیر؟
دوکتور جئری
اوزون سورن ایغتیشاشلار باسدیریلیقدا، اؤرت باسدیر ماحالینین شیخ آغاسی گنجلرله گؤروشوب یاخیندان فیکیر-دوشونجهلری ایله تانیش اولماق آماجی ایله باش کندین یوکسک اوخوللارینین بیرینه گئتدی. اون ایکینجی کلاسدا بیر روبع یابانجی دوشمنلرین مملکند امنیتینی پوزماق اوچون حیاتا گئچیرتدیکلری قورغولاردان دانیشاندان سونرا اؤیرنجیلره دؤندو:
- ایندی کیمسهنین سورغو-سوالی وارسا سوروشا بیلر.
اؤن سیرادا اوتوران اؤیرنجیلردن بیری آیاغا قالخدی:
- آغا! منیم بیر سورغوم وار.
شیخ آغا گولومسهدی:
- قاباقجا اؤزوزو تانیتدیرین سونرا سوروغوزو سورشون.
اؤیرنجی سایغی ایله باش اگیب دئدی:
- من آیدین دفترییم. سوروشا بیلرم:
دوغرودور، سیزدن تنقیدائلهینلری یوخا چیخاردیرلار؟
اؤیرنجینین سورغوسو بیتر-بیتمز تنفوس زنگی چالیندی. شیخ آغا اؤیرنجیلره:
- تنفوسدن سونرا سورغولاریزی جاوابلاندیراجاغام-دئییب کلاسدان چیخدی.
***
تنفوس بیتیب اؤیرنجیلر کلاسا قاییتدیقدان سونرا شیخ آغا گلدی:
- هارادا قالمیشدیق؟ هه! سوروغولاردایدیق. کیمسهنین سورغوسو وارمی؟
باشقا بیر اؤیرنجی بارماغین قالدیردی:
- آغا! منیم اوچ دنه سورغوم وار.
- اؤزونو تانیتدیردیقدان سونرا سورغولارینی سوروشا بیلرسن-دئدی شیخ آغا.
- آدیم ضیا دوامچیدیر.
سورغولارا گلدیکده:
1- دوغرودور، سیزدن تنقید ائلهینلری یوخا چیخاردیرلار؟
2- نییه تنفوس زنگی ییرمی دقیقه تئز چالیندی؟
3- آیدین هارادادیر؟
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
یاشاسین ایستیبداد
دوکتور جئری
بیزی تک-تک، جوت-جوت گتیریب او دونقوز دامینا باسمیشدیلار. هاواسی روطوبتلی ایدی. هر کس نفس چکمکده چتینلیک چکیردی. هره دینمز- سؤیلهمز بیر قیراغا چکیلمیشدی. من ده باشیمی دیوارا دایاییب یاواش-یاواش چئورهیه گؤز گزدیریردیم. دئمک اولار، توتوقلولارین هامیسی گنج ایدیلر. دینج اوتورسالار دا اوزلرینده بیر چئشید قایغینلیق اوخونوردو. بیردن گنجلرین آراسیندا باخیشلاریم بیرینین اوزهرینده دوندو. اورتا یاشلی بیر کیشی ایدی. دنیز کیمی چالخالانیردی. اللرینی اؤوکهلهییر هردن برکدن دیزینه تاپدایییب دوداق آلتی نسه دئییردی. بیری اونا تسکینلیک وئرمهسه، سکته ائلهیهجک دئیه دوشوندوم. یئریمدن قالخاراق گئدیب قارشیسیندا اوتوردوم. یاواشجا اللریندن توتاراق یوموشاقجا سیخدیم:
- قورخما، بیز هامیمیز بیرلیکدهییک!
اللرینی الیمدن چکیب گؤتو-گؤتو گئری چکیلهرک دیوارا یاپیشدی:
- منی اؤزوزه قاتمایین، من سیزلردن دئییلم،من حؤکومتدن یانایام. منی یانلیشجا توتوب بورایا گتیریبلر.
آرامجا دئدیم:
- تامام..تامام.. بئله ایسه نییه بو قدر تلاشلانیرسان؟ فیشارین قالخار الینه ایش وئرسن ها! هله دئ گؤروم نئجه اولدو یاخالاندین؟
سؤزلریمدن کیشی چالخانتیدان دوشموش کیمی اولدو.اوزونتو ایله سؤزه باشلادی:
- بیلیرسن جناب! ددهم وصیت ائلهییب؛ هر کیم ائششک اولسا سن ده اونون پالانی اول. دوزونو ایستهسن بیز ائله آتا-بابادان حؤکومتلرین طرفینده اولموشوق. ایغتیشاشدان-میغتیشادان دا خوشوموز گلمز. آخشام اوستو ایشدن قاییردیردیم. اوتوبوسدان یئننده بیردن اؤزومو بیر سورو بوش بئیین گنجین ایچینده گؤردوم. یاشاسین آزادلیق، محو اولسون ایستیبداد کیمی آخماقجا شوعارلار وئریردیلر. تئز اؤزومو اونلارین آراسیندان چیخارتماغا چالیشدیم آنجاق بیردن یئردن-گؤیدن مأمورلار قارغا-قجیر کیمی تؤکولوشوب قاباغا گلنی دگنکله ووروب توتوقلاماغا باشلادیلار. بیر تهر قالابالیق ایچیندن چیخیب قاچماغا اوز توتدوم. آنجاق ایکی مأمور دالیمجا دوشدولر. مأمورلارا ایغیشاشچیلاردان اولمادیغیمی بیلدیرمک اوچون قاچا-قاچا قیشقیریردیم: یاشاسین ایستیبداد ، محو اولسون آزادلیق، ساغ اولسون دیکتاتور. آنجاق بیلمیرم نییه مأمورلار آردیمی بوراخماییب منی توتونجا آتدیلار کوتگین آلتینا؟!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
یوخو
دوکتور جئری
اؤرت باسدیر ماحالینین مؤعتبر شیخ آغاسی بیر هفتهدن چوخ ایدی بللی اولمایان سببلره گؤره گئجهنی گوندوزه قاتاراق بوتون ایگیرمی دؤرد ساعاتی یاتیر، نامازلاری بئله قضایا قالیردی. حتّی اوچ گون قاباق، ماحالین قوزئی گونباتاریندا باش وئرن زلزله اوزوندن ائو-ائشیکلرینی الدن وئریب قیشین شاختاسیندا باییردا قالان اهالی، یاردیم آلماق آماجی ایله اونون قاپیسینا گلیب سحردن آخشامادک گؤزلهسهلر ده یوخودا اولدوغونو بیلینجه کور-پئشمان گئری قاییتمیشدیلار. اوزون یاتمالار اوزوندن رنگی سارالان شیخ آغانین وضعیتی یاواش-یاواش اوغوللوغو قلئیچی مورتوضو نیگران ائلهمگه باشلادی. دونن گون اورتا چاغی شیخ آغا ال سویا یئتیریب تلهسیک یاتاغینا گیریب یاتماق ایستهینده، قلئیچی مورتوض باشی اوسته دیزه چؤکوب هؤنکور-هؤنکور آغلاماغا باشلادی:
- دددده..دده! نییه بو قدر یاتیرسان؟ نهخوشلامیسان!؟ ایستهییرسن بیزی باشسیز قویاسان؟ ایجازه وئر دوکتورا زنگ ووروم گلسین..
شیخ آغا یئرینده دیرسکلندی. سؤنوک گؤزلری ایله قلئیچی مورتوضا باخیب فیسیلدادی:
- قورخما اولما اوغلوم.. بیرشئییم دئییل!
- بیر شئیین دئییلسه، نییه بو قدر یاتیرسان؟-دئیه قلئیچی مورتوض گؤزلرینین یاشینی سوزدوردو.
شیخ آغا دولوخساندی:
- گئچن هفته گئجه یوخودا گؤردوم...
قلئیچی مورتوض باشینا تاپدایاراق قیشقیردی:
- بو دونیادان گئدهجکسن؟!
شیخ آغانین اگری-اگری باخیشی قلئیچی مورتوضو سوسدوردو.
- گئچن هفته گئجه یوخودا گؤردوم، قارداش لیوان ماحالینین ایسلامی موقاویمت جبههسینه منسوب بیر قوروپ، حوضوروما گلیبلر. من ایندییهدک اونلاری هئچ گؤرمهمیشدیم. تأسوفله آد-سانلارینی بئله سوروشمادیم. گلمهلرینین سببنی سوروشدوم. دئدیلر: موقاویمتی گوجلندیرمک اوچون پولا احتیاجلاری وار. دئدیم: قاب گتیرمیسیز؟ بیر یئکه چمدان قاباغیما قویدولار. چمدانی گؤتوروب صاندیقخانایا گئچدیم. تپه-تیخلام دولارلا دولدوردوم، چمدانین قاپاغی باغلانمادی. بیر- ایکی دؤنه تاپدادیم، باغلانمادی. سون کره مؤحکم تاپدادیغیمدا بیردن سسیندن یوخودان دیسکیندیم...
قلئیچی مورتوض چاشقین- چاشقین سوروشدو:
- سونرا نه اولدو؟!!
شیخ آغا اوزونتو ایله آرتیردی:
- نه اولاجاق؟! اوگوندن دایم یاتیرام بلکه آدینی بیلمهدیگیم او مقاومت قروپو چمدانلارینی آلماق اوچون یوخوما گلهلر!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
قیرخ ایللیک مرگ برلرین نتیجهسی نه اولوب؟!
دوکتور جئری
قلئیچی مورتوضون ددهلیگی نئچه ایل ایدی زمی اوستونده ترس آوانین آدی بللیسی قره قاسیق فاطما ایله دعاوالی اولوب محکمهیه گئت-گل ائدیردی. سونوندا سیراغا گون محکمه سون قرارینی وئرهرک ددهلیگی بو داعاوادا حاقلی بیلیب قارشی طرفی آغیر جزالاندیردی. دونن گون اورتا چاغی محکمهنین قراریندان یئنیجه خبردار اولان قره قاسیق فاطمانین کیفیر آغیزلی اوشاقلاری ددهلیگین قاپیسینا تؤکولوشوب، "چیخ ائشیگه قورومساق! آروادین چوپور مصمهنی فیلان-فیلان ائلهیهجهییک"- دئیه قاپینی داشا وئردیلر. آنجاق ددهلیک قاپینی آچمایینجا سالدیرقانلار نهایت یورولوب قمیشلرینی چکیب گئتدیلر! آخشام باشی قلئیچی مورتوض ایشدن قاییداندا قاپی-قونشو اولوب-بیتنلری تئز اونون اووجونا قویدولار.وئریلن ناموس یامانلاریندان کؤپورَن قلئیچی مورتوض دلیجهسینه ائو گیریب شنهنی گؤتورهرک ائشیگه چیخاندا ددهلیگی قاباغی کسدی:
- آی بالا هارا بئله!؟
گؤزلری قان چاناغینا دؤنوشموش قلئیچی مورتوض باغیردی:
- گئدیرم شنهنی سوخام ناموس یامانی وئرنلرین موناسیب یئرینه!
ددهلیک قلئیچی مورتوضون قارشیسینی آلماغی باجارمایینجا چوپور مصمه قاباغا گئچدی:
- بالا گئدیب شر چیخارتما؛ آند اولسون ددهلیگین ساققالینا، منیم تومانیمین باغی بئله ترپنمهییب!!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
خیارین شوعورو
دوکتور جئری
قلئیچی مورتوض مملکندی خیار واریداتیندان خودکفا ائلهمک مقصدی ایله بو ایل بوستانیندا خیار اکمیشدی آنجاق بللی اولمایان سببلره گؤره چیخان خیارلار چئچله بارماغی قدر ایدی. یازیق قلئیچی مال-داوار زیبیلیندن توتوب بوتون کیمیوی کودلاری خیار کوللارینین دبینه وئرسه ده گئنه خیارلار چئچله بارماغیندان یئکه اولموردو کی اولموردو.
بیر گون قلئیچی مورتوض بوستانین باشیندا ال-قولتوق اوتوروب باشینا گلنلر حاقیندا فیکیرلشرکن ددهلیگی شیخ آغا ایله بیر نئچه کندلی اونا یاخینلاشدیلار. شیخ آغا سسلندی:
- آییی بالا نه ال-قولتوق اوتورموسان گمیلرین می باتیب؟
بو هایدان قلئیچی مورتوض دیکسینیب اؤزونه گلدی. آیاغا قالخیب ددهلیگینین الیندن اؤپوب دیگر کندلیلر گؤروشندن سونرا باشینا گلنلری آنلاتماغا باشلادی.
شیخ آغا گولومسونوب دئدی:
- بالا سنین دردینین داواسی مندهدیر. گل گئدک قهوهخانایا. سن بیزی بیر چایا قوناق ائلهسن اوندا من ده سنین دردینین داواسینی دئیهجگم.
قلئیچی مورتوض سئوینجک الینی گؤزونون اوستونه قویوب قهوهخانایا ساری قاباغا دوشدو.
قلئیچی مورتوض بوتون قهوهخاناداکیلار چای ایسمارلادیقدان سونرا گؤزونو شیخ آغانین آغزینا دیکدی. شیخ آغا خورتولتویلا چایینی باشینا چکدیکدن سونرا سؤزه باشلادی:
- حؤرمتلی کندلیلر! سیز بئله دوشونمهیین بیتکیلر بیر پارا درده دَیَن و یا دَیمهین اوت-علفدیر. یوخ بئله دئییل. آللاه تعالی بوتون بیتکیلرین ووجودوندا بیر چئشید شوعور قرار وئریب. یعنی بوتون بیتکیلر چئورهلریندهکی اولوب-بیتنلری آنلاییر اونلارلا بیر تورلوعلاقه قورماقدادیرلار. یئرسیز دئییل بوگون بیلگینلر تؤوصیه ائدیرلر؛ صوبح یوخودان قالخدیقدا اطرفیزداکی آغاجلارلا، گولدانداکی گوللر ایله دانیشین. نییهکی سیز سئوینجلی اولاندا اونلار دا سئوینیر، سیز کدرلی اولاندا اونلار دا قایغیلانیرلار...
کندلیلر آچیلا آغزلارلا شیخ آغانین سؤزلرینی دینلهیرکن قلئیچی مورتوض دانیشیغین اوزانماسیندان اوسانیب اورتایا آتیلدی:
- آغا! سیز دئییرسیز من نئیلهییم؟ گئدیم خیارلارلا دانیشیم؟!
شیخ آغا اوزونتو ایله باشینی توولادی:
- یوخ اوغلوم! سیزینکی ساده دانیشیقدان گئچیب. بیرآی بوندان قاباق اولاسایدی دئیردیم گئت دانیش، خیارلار حتماً سنین دردینی – سؤزلرینی آنلایارلار..
- بس دئییرسیز من ایندی نئیلهییم؟- دئیه قلئیچی مورتوض یئنه سوروشدو.
بو کز شیخ آغا بیرآز گولومسهنن کیمی اولدو:
- ایندی بوستانا گئدیب خیارلارین اوستونه چیغیریب دئیهجکسن؛ سیزه ده خیار دئیرلر؟! باخین خیار بئله اولار. سونرا خیارینی چیخاردیب یئره قویاجاقسان.
بو سؤزلردن کندلیلر قاققاناق چکیب گولونجه، قولاقلارینین دیبنه قدر قیزاران قلئیجی دیک آیاغا قالخیب قهوهخانی ترک ائلهدی...
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
اوروسدامین ضمانتی
دوکتور جئری
گئچنلرده بیر یئرده قوناق ایدیک. سؤز-صؤحبت « روسیهنین آمریکادان ایرانا قارشی بوتون تحریملرین لغو ائدیلمهسی طلبی»یندن دوشونجه، اوستاد دفتری اوجادان قاققاناق چکیب گولدو. گولمهسینین سببینی سوروشدوقدا ایلگینج بیر خاطیرهسینی بیزه دانیشدی:
اوتوز نئچه ایل قاباق بیرگون ایشیم کلانترییه دوشدو. شانسدان کلانترینین یئنی رئیسی منیم اسکی صینیفداشلاریمدان بیری چیخدی. اؤپوش-گؤروشدن سونرا منی اوتاغینا آپاریب قاباغیما بیر چای قویاراق اویان-بویاندان، قدیم خاطیرهلردن دانیشماغا باشلادیق. دوز صؤحبتیمیزین شیرین یئرینده بیردن سالوندان تاخ..تاخ.. سسلری ائشیتدیک. سونرا قاپی تپیک ایله آچیلان کیمی اولوب اوجا بوی بیر کیشی ایچری گیردی. کیشینی همن تانیدیم. او شهریمیزین لوطیسی اورسدام ایدی. او عؤمرونون یاریسیندان چوخونو قولدورلوق اوزوندن زیندانلاردا گئچیرمیشدی. اونو باشدان آیاغادک سوزدوک. یوغون بیغلاری قولاقلارینین دیبینه قدر ائشیلن اورسدامین باشیندا یانقیلیجی قویموش قارا شاپقاسی وار ایدی. قارا کوتونو چگینلرینه آتمیشدی. آغ کؤینگینین دوگمهلری یارییا قدر آچیلیب سینهسینین چال توکلری گؤرونوردو، گئن پاچالی قارا شالواری ناللانمیش قارا باشماقلارینین اوستونه دوشموشدو. یئکه دنهلری اولان قیرمیزی تسبئحی الینده شاققیلداییردی. جَوجیگینده ایسه بیر سیقار توستولهمکده ایدی. کلانتری رئیسی چاشقینلیقلا سوروشدو:
- بویورون.. نه ایشیز وار؟!
اوروسدام جَوجیگیندهکی سیقاری گؤتورمهدن بورون اوجوندا دانیشماغا باشلادی:
- جناب سروان! بیزیم اوشاقلاردان بیرینی آتیبلار ایچری. گلمیشم اونو ضمانت ائلهیم تئز چیخارداسیز..
بیلمیرم اوروسدامین تحکّوملو دانیشماسیندان ایدی یا ندن ایدی بیردن کلانتری رئیسی حیرصلنیب قیشقیردی:
- اولان سنین بو پاتیلتین بئش ایل زیندانی وار! هله گلمیسن بیر آیریسینا ضمانت ائلهیهسن؟! باس ائشیگه گؤروم!
آچیقلاما
اوروسدام، فارسجا روستم آدینین تورکجه تلفوظودور.
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
دونیا نئجهدیر؟
موعلیم شاگیرددن سوروشور:
- دونیا گیردهدیر می؟
- خئییر!
- دوزدور مو؟
- خئییر!
- یاخشی، بئله ایسه دونیا نئجهدیر؟
- آتام دئییر، دونیا
قارماقارشیقدیر.
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
هارادان گتیرمیسن؟
دوکتور جئری
شیخ آغانین اوغوللوغو قلئیچی مورتوض ترس آوانین
ان وارلی و سرمایهدار آداملاریندان بیری ساییلیر. سانمایین او وار-دؤولتینی
دیگر آغازادهلر کیمی رانت یولو ویا ایختیلاس ایله الده ائدیب. یوخ.. یوخ او اصلاً
بئله آدام دئییل. حتی مومکوندور اینانمایاسیز او ایندییهدک دؤولتی اورقانلارلا هئچ چئشید علاقهده
اولماییب. سوروشورسوز: بئله ایسه اونون ثروتینین منشایی نمنهدیر؟ عرض ائلهییم
خیدمتیزه بیزیم بو قلئیچی مورتوض ایش دونیاسینا قالایچیلیقلا گیریب سونرا میس
قاب-قاشیق سیردان چیخینجا موختلیف مسلک-پئشهلری
بیر-بیر سیناماغا باشلاییب. اؤرنک اوچون: خیابانلاردان آشغال توپلاییب، یئرآلما
سوغان ساتیب، اوزرلیک سالیب، تاناکورا پالتاری ایدخال ائلهییب ، عفاف ائوی آچیب،
آمریکانین آغزینا یومروق ووروب، ترمینال و پاساژلارین قاباغیندا چیغیریب و سایر.
آنجاق او بو وار-دؤولتینی بو سایدیغیمیز قوللوقلارلا الده ائتمهییب. او ثروتینی
ایکی- اوچ ایلدیر باشلایان تیجارتله قازانیب. مومکوندور یئنه اینانمایاسیز او بو
نئچه ایلده بوتون آل-وئرلرینده قازانجلی چیخیب حتی مین تومن بئله اولسون زیان ائلهمهییب...
گئچنلرده
بیر قوناقلیقدا اونا یاناشیب اویان-بویاندان بیرآز دانیشاندان سونرا بیلهسیندن
سوروشدوم:
- مورتوض قارداش! دئیه بیلرسن سیرری-رمزی نمنهدیر
سن بو تیجارتده همیشه کارلی چیخیب هئچ واخت زیان ائلهمیرسن؟!
گولومسهییب دئدی:
- چوخ سادهدیر! من هر کیم ایله آلیش-وئریش
ائلهییرم پولونو گئری قایتارمیرام.
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر