قیل کؤرپو
دوکتور جئری
قیام-قیامت اولموشدو. قیل کؤرپونون گیرهجگی قالابالیق ایدی. کؤرپو ملگینین
گؤستریشی ایله جاماعات یاواش-یاواش کؤرپودن گئچمکده ایدی. کؤرپو اوستونده، کیمیلرینین
آیاغی بودرهییب جهنمه دوشور، کیمیلری ایسه گئچیب جنته آیاق باسیردیلار. سیرا،
ترسآوا کندینین بؤیوک باشلارینا چاتدی. باشدا کئفلی ایسکندر اولماقلا، دوکتور
جئری، کل اوغلان، قلئیچی مورتوض دایانمیشدی. قلئیچی مورتوض، ددهلیگی شیخ آغانین
الیندن یاپیشمیشدی. کؤرپونون ملگی، رنگ-روفلاری قاچیمیش، دیریم-دیریم تیترهین ترس
آوالیلاری گؤزدن گئچیرنده سوروشدو:
- سیز ترس آوالیسیز؟!!
ترس آوالیلار، دیقّتله ملگین اوزونه باخدیلار. بیردن گؤزلرینین ایچی گولدو. کؤرپونون
ملگی تانیش ایدی. کئفلی ایسکندر جوشقولاندی:
- اده سن...
ملک تئز بارماغینی دوداقلارینا باسدی:
- سوسسس...
کل اوغلان اوزونتو ایله سوروشدو:
- اؤزون بیلیرسن بیزیم اوزوموز قارا، کؤرپونو گئچمگه اومودوموز یوخدور. بیزه
بیر یاردیم ائده بیلرسن؟!
کؤرپونون ملگی بیر آز دوشونجهیه دالدیقدان سونرا:
- کؤرپودن گئچنده، سیزی گوناها باتیرمیش نسنهنی آشاغی آتساز گئچه
بیلرسیز!-دئیه یانیت وئردی.
باشدا، کئفلی ایسکندر چاغیر شوشهسینی جهنّمین آلاولاری ایچینه آتاراق قیل
کؤرپودن گئچدی. آردیجا، دوکتور جئری جراحلیق کیفینی آشاغییا تولازلادی. سونرا کل
اوغلان، شئعیر دفترینی بوراخدی. بو اوچو جنتهده بیر-بیرینی قوجاقلاییب سئوینجدن
آغلاشارکن، قلئیچی مورتوض گوله-گوله بونلارا یاخینلاشدی. هامی شاشیردی. کل اوغلان
اؤزونو ساخلایا بیلمهدی:
- اولان! سن مین بیر گوناه ایشلهمیسن، نفت دکلی اوغورلامیسان،
میلیارد-میلیارد پول آشیرمیسان، تون-تون قیزیل اویان-بویان ائلهمیسن، قاچاقچیلیق
یاپمیسان ، سیم-سانجاق ایشینده اولموسان،
عاراق-شاراب ساتمیسان، عفت ائوی آچمیسان،خالقین بترینی باشینا چئویرمیسن،
سن نئجه کؤرپونو گئچه بیلدین؟!!
قلئیچی مورتوض قاققاناق چکیب گولدو:
- من ددهلیگیمی آشاغییا ایتهلهدیم!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
تحریم یوخسا اؤلوم؟!
دوکتور جئری
تحریملر باشلایاندان، ایقتیصادی دوروموموز آغیرلاشیب چتینلیکله باشیمیزی دولاندیرا بیلیردیک. بیر گون قلئیچی مورتوض منی بیر قیراغا چکهرک،" ایستهییرسن اؤزونو بو فلاکتدن قورتاراسان؟" دئیه سوروشدو. سئوینجک،"چیخیش یولو اولسا، نییه ایستهمیرم!"دئدیم. الینی چیگنیمه قویوب دوز گؤزلریمین ایچینه باخاراق، "گل اؤلکهدن قاچاق یوخسا قیتلیق گلسه، باشدا سنین کیمی، منیم کیمی السیز-آیاقسیزلار اؤلهجکدیر" دئدی. اونون اؤنرگهسینه قارشی چیخسامدا، آوروپادا چکهجگیمیز کئفلردن دانیشاندا قوللاریم یانیما دوشدو. او، سؤزلرینین آردیندا آرتیردی: "آدام قاچاقچیلاری ایله دانیشمیشام. اونلار، بیزی بیر گمینین آمباریندا گیزلهدیب آوروپایا آپاراجاقلار".
اوچ گون سونرا، قاش قارالاندا لیماندا قلئیچی مورتوضون یولونو گؤزلهییردیم. هاندان-گئجدن تاپلیب گلدی. یانیندا ددهلیگی شیخ آغانی دا گتیرمیشدی! یاواشجا قولاغینا پیچیلدادیم:" بونو نمنهیه گتیرمیسن؟". آجیقلی-آجیقلی، "من ددهلیکسیز بیر یئره گئتمهرم!"دئدی. بیر ساعاتدان قاچاقچیلار دا گلیب چیخدیلار. بیزی قاییقلا بیر قوجامان گمییه گؤتوردولر. یئددی-سککیز گون امن-آمانلیق ایچینده یولچولوغوموز سوردو آنجاق بیر گون بیردن-بیره گمی چالخالانماغا باشلادی. یوخاریدان چیغیر-باغیر سسلری ائشیدیلیردی. سانکی فیرتانا اولموشدو. گمی بیرده چالخالاناندا، آراسیندا گیزلندیگیمیز یوکلر اوزهریمیزه چؤکدو.
گؤزلریمیزی آچدیغیمیزدا اؤزوموزو بیر آدادا گؤردوک. ساحیلین قوملاری اوستونه سرهلنمیش دورومدایدیق. آیاغا قالخدیق. یان-یؤرهده بیزدن باشقا کیمسه گؤرونموردو. شیخ آغا اللرینی گؤیه قووزاییب،"آللاه بیزه رحم ائلهییب. ائلهبیل تکجه بیز قورتولموشوق."دئدی. قلئیچی مورتوض بارماغی ایله اوزاغی گؤستهرهرک،"اورادا بیر مئشهلیک وار. گئدک اورایا. بلکه بیزه یاردیمجی اولان بیری تاپیلا."دئدی. آرغین-یورغون، آج-سوسوز اؤزوموزو مئشهلیگه چاتدیردیق. مئشهده کیمسه یوخ ایدی. تکجه قورد-قوش سسی ائشیدیلیردی. ایستهدیم دئییم،"ائلهبیل آدا بوشدور" دئیه بیلمهدیم. آغاجلارین باشیندان سککیز-دوققوز لوت کیشی باشیمیزا تؤکولوشوب جیدالارینی اورک-بؤیرهگیمیزه دایادیلار. آدا، وحشی آداملارین آداسی ایدی. وحشیلر هلهله ایله بیزی قبیله بؤیوگونون یانینا آپاردیلار. باشچی، هئیوهره بیر کیشی ایدی. بئلینه باغلادیغی اوت-علفدن باشقا اگنینده بیر گئییم یوخ ایدی. بیزی باشدان آیاغا سوزه-سوزه دئدی:
- گؤرونور اویغار بیر اینسانلارسیز! سیز بیلمیرسیز اؤزگهلرین تورپاغینی باسماق اولماز.
من الیمی دؤشومه باسیب سالام وئرهرک دئدیم:
- دوغرو بویورورسوز قوربان. بیزیم ایکی مین بئش یوز ایللیک اویغارلیغیمیز وار. بیز چوخ فرهنگلی بیر اینسانلاریق آنجاق بیز سیزین تورپاقلاریزی باسماق ایستهمهمیشک. تکجه گمیمیز باتیب دا ایستهمهدن بورایا دوشموشوک. سیزدن ریجا ائدیریک بیزه یاردیم ائدهسیز بو آدادان گئدک.
قبیله باشچیسی قاققاناق چکیب گولدو:
- بیزیم آدایا ایذینسیز آیاق باسان موطلق جزالاندیریلمالیدیر. آنجاق سیز اویغار، قاناجاقلی بیر اینسانلار اولدوغوز اوچون جزانی سئچمکده آزادسیز.
یالوار- یاخارا باشلادیم:
- قوربان باشقا بیر یولو یوخدور؟!
قبیله باشچیسی اؤفکهلندی:
- یوخ!..
چارهسیز قالاراق دئدیم:
- قوربان! هله جزالاریز نمنهدیر؟
قبیله باشچیسی گولومسوندو:
- تحریم و اؤلوم. هانسینی ایستهییرسیز سئچین.
قلئیچی مورتوض اورتایا آتیلدی:
- من تحریمی سئچیرم. بیز تحریمه اؤیرشمیشیک.
قبیله باشچیسی ایکی بوینو یوغون کیشییه ایشمار ائلهدی. کیشلر قلئیچی مورتوضون قوللاریندان یاپیشیب مئیدانین اورتاسینا آپاردیلار. یوزلر وحشی آدام میدانین چئورهسینه ییغیشیب باخیردیلار. کیشیلرین بیری وحشیلیکله ال آتیب قلئیچینین شالوارینی آیاغیندان چیخارتدی. اوبیریسی ایسه..
شیخ آغا دؤزه بیلمهدی:
- سیزکی بونون باشینا پیس ایش گتیریرسیز؟!- دئیه قیشقیردی.
قبیله باشچیسی گولدو:
- بیز بونا تحریم ائلهمک دئییریک، سیز نه دئییرسیز؟!
بو دانیشقلاردا ایدی. قلئیچی گلیب یانیمیزدا دایاندی. پؤرتموشدو. قبیله باشچیسی اوزونو منه توتدو.
- سن هانسینی سئچیرسن؟
تکلیفیمی بیلمک اوچون شیخ آغایا باخدیم. گؤزونو آغارتدی. بیرآز دوشوندوکدن سونرا دئدیم:
- اؤلمهیهجگم کی!..منی ده تحریم ائلهیین!
بیرآزدان منده پؤرتولموش حالدا گلیب قلئیچی مورتوضون یانیندا دایاندیم. سیرا شیخ آغایا یئتیشمیشدی. قبیله باشچیسی یئنه سوروشدو:
- سیز هانسینی سئچیرسیز؟!
شیخ آغا دؤشونو قاباغا وئرهرک قیشقیردی:
- من شرفلی اؤلومو، بو رذالته، آلچاقلیغا ترجیح وئریرم. اؤلدورون منی...
قلئیچی مورتوض، "شیخ آغا!.."دئیه باغیراراق هؤنکور-هؤنکور آغلاماغا باشلادی. گؤزلریم آجیشدی. اوتانجیمدان باشیمی آشاغی سالدیم. قبیلهنین باشچیسی بو کز دؤرد-بئش دئو کیشییه گؤز ائلهیهرک بویروق وئردی:
- شیخ آغانی اؤلونجهیه قدر تحریم ائلهیین.
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
باهالیغین فایداسی
دوکتور
جئری
خانیم موعللیم کیلاسدا صوبحانهنین فایدالاری حاققیندا اوشاقلارا
دانیشیردی:
- گول بالالاریم!.. صوبحانه یئمهمیشدن مدرسهیه گلمهیین. بیر دورمک
پنیر-چؤرک یئییب اوستوندن ده بیر ایستیکان چای ایچسهنیز، هم یاخشی درس اوخویا
بیلرسینیز همی ده بدنیز ساغلام اولار...
بالاجا یاشار آیاغا قالخدی:
- خانیم موعللیم منیم بدنیم هامیدان بتر
ساغلامدیر!
خانیم موعللیم گولومسهدی:
- حتماً همیشه مدرسهیه گلنده صوبحانه
یئییرسن؟
بالاجا یاشار باشی "هه" دئیهرک آرتیردی:
- خانیم موعللیم! بیز سحره، ناهارا، شاما صوبحانه
یئییریک!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
گؤزلربمیز نییه قارالیر؟
دوکتور جئری
یایین سون گونو، اوستاد دفتری مطبه گلدی. اؤپوش-گؤروشدن سونرا قارشیمدا اوتوروب سؤزه باشلادی:
- دوکتور! کئفیم خوش دئییل، نئچه گوندور گؤزلریم قارالیر!
ال چیراغینی گؤزلرینه سالدیم:
- دئمک سنین ده گؤزلرین قارالماغا باشلاییب؟! اوچ دؤرد گون بوندان قاباق دوستلاردان بهبود ائلچیبگ،قودرت موعللیم، گرگرلی آراز ده گلمیشدیلر!
تدیرگین اولدو:
- اولمایا بو بیر سالقیندیر؟ دوا-درمانی وارمی؟!..
اوزونتو ایله باشیمی توولادیم:
- دوا-درمانی بیزیم الیمیزده دئییل!
اؤفکهلندی:
- اولمایا بونودا آمریکا تحریم ائلهییب؟!
یئریمدن قالخیب اوتاقدا وار-گل ائدهرک دئدیم:
- یوخ..یوخ.. بو قونودا آمریکانین گوناهی یوخدور!
بیرآز یوموشالدی:
- هله گؤزلریمیزین قارالماسینین عیللتی ندیر؟!
دریندن بیر سولوق آلدیم:
- عیللتی مدرسهدیر!
شاشیردی:
- مدرسه؟!!
آچیقلاماق ایستهدیگیمده بیردن گؤزلریم قارالدی، آز قالدی ییخیلام. قیشقیردیم:
- اوستاد منی توت، گؤزلریم قارالدی!
جلد قولتوغوما گیریب منی اوتوراجاغین اوستونده اوتورتدوردو. هاندان-گئجدن گؤزلریم اطرافی سئچدی:
- اوستاد! قیرخ ایلدیر گؤزلریمیزی تیکمیشیک مدرسهلرده آنادیلیمیز اوخوتدورولوسون، بونجا ایلده گؤز قارالمازمی؟!
....
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
لبیک
دوکتور جئری
روایتلرده بئله گلیب:
قاصیدلر، امام حسین(ع)-ین "هَل مِن ناصِراً یَنصُرُنی؟" هارایینی، اؤرت باسدیر ماحالینین شیخ آغاسینا چاتدیرینجا، او "لبیک" دئیهرک خالقی باشینا توپلادی:
- صاباح تئزدن اؤکوز آرابالارینی قوشون امامیمیزین یاردیمینا قوشاجاغیق!
گئجه شیخ آغانین آروادی سوروشدو:
- یا شیخ! آت- دوه اولان یئرده سیز نییه امامین یاردیمینا اؤکوز آرابالاری ایله گئتمک ایستهییرسیز، قورخورام گئج یئتیشهسیز؟!
شیخ آغا ساققالینی تومارلایاراق دئدی:
- بیز گئج یئتیشینده، امام(ع) ساواشی قازانمیشسا، اونون یانیندا اوزوموز آغ اولاجاق، عکس تقدیرده تکلیف بوینوموزدان گؤتورولموش اولاجاق!
بنزهر یازیلار:
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
خوش خبر، پیس خبر
دوکتور جئری
نوه ائوه قاییدینجا، دوغرو بؤیوک باباسینین اوتاغینا گئتدی.
- بؤیوک بابا! ایکی خبریم وار؛ بیری خوش، بیری پیس. قاباقجا هانسی دئییم؟!
بؤیوک بابا گولومسوندو:
- خوش خبری دئ گؤرهک!
نوه جوشقولاندی:
- سوپر مارکئتده جومهور باشقانینی گؤردوم!
- یوخ بابا!.. خوش حالینا اولسون! هله، پیس خبرین ندیر؟!
نوه باشینی آشاغی سالدی:
- تاپشیرمیشدین "ایزی لایف" آلیم ها!!... سون بستهنی او آلدی..
ایزی لایف: قوجالار پوشکی
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
آفتافا اوغروسو
دوکتور جئری
ائشیدیگیمیزه گؤره، قلئیچی مورتوضو آٰفتافا اوغورولوغو اوچون یاخالامیشدیلار.
اوستاد دفتری اوزگون-اوزگون دئدی:
- آسماسالار، ییرمی- اوتوز ایل تورمهده یاتاجاق!
دیللندیم:
- میلیاردی ایختیلاس ائلهمهییب کی، آسالار، کسهلر، تورمهیه باسالار..
اوستاد دفتری باشینی توولایا-توولایا دیزینه تاپدادی:
- کئشگه میلیارد-میلیارد ایختیلاس ائلهیردی، کئشگه بانک چاپاردی!
بو دانیشیقلاردا ایدیک، قلئیچی مورتوض هارادانسا تاپیلیب گلدی.
شاشیردیق:
- سنی بوراخدیلار؟!!-دئیه ایکیمیز بیردن سسلندیک.
قلئیچی مورتوض گولومسوندو:
- بو گون سوچسوزلوغومو آنلاییب سالام-صلوات ایله منی آزاد ائلهدیلر!
اوستاد دفتری تومدو:
- سن مگر آفتافا اوغولامامیشدین؟!
قلئیچی مورتوض باشی ایله "هه" دئدی.
- اولا بیلمز؛ بو قانونلارین ترسینهدیر! آفتافا اوغروسونو بو تئزلیکده بوراخمازلار!
قلئیچی مورتوض قاققاناق چکیب گولدو:
- بابا! اوغورلادیغیم آفتافا او آفتافالاردان دئییل!.. من خزانهدن کوروش(XL)-ین قیزیل آفتافاسینی اوغورلامیشدیم!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
مسئوللار اولماسایدی...
دوکتور جئری
قیرخ گونه یاخین ایدی خویلو خانیم، قلئیچی مورتوضو تحریمات ائلهییب اوزونه باخمیردی. قلئیچی مورتوض اؤنجهلری، اؤزونو بیر شئی اولمامیش کیمی گؤسترمگه چالیشسادا، گونو-گوندن آرتان ایچ فیشارین سونوجوندا، خالاسی اری- کئفلی ایسکندری آراچیلیق ائلهمگه قوناق چاغیردی. کئفلی ایسکندر ار-آروادی اوز-اوزه اوتورتدوروب درد-چورلاریندان سوروشاندا، خویلو خانیم چادیراسینین اوجونو دییشینده توتاراق اؤفکهلی-اؤفکهلی دئدی:
- ایسکندر قارداش! ائوه خرجلیک وئرمیر. دئینده بونو آل- اونو آل؛ بو قولاغیندان آلیب او بیری قولاغیندان اؤتورور...
کئفلی ایسکندر أیری-أیری قلئیچی مورتوضون اوزونه باخدی:
- دوغرو دئییر؟!
قلئیچی مورتوض باشینی آشاغی سالدی:
- گلیریم آزدیر خالا اری.. من نئجه ائلهییم؟!!
کئفلی ایسکندر یاواشجا سوروشدو:
- گلیرین نئچهدیر؟
- یارانهلی-مارانهلی بیر میلیون تومن.
- بیرررر میلیون تومنننن!.. سن بو پوللا ائوی گئچیندیره بیلمیرسن؟!!!
- ....
- حتما مدیریت ائلهمه باجارمیرسان!
- مدیریت ائلهمه؟!!
- هه مدیریت ائلهمه! سن گرهک بیلهسن آیدا بیر میلیونو نئجه خرجلهیهسن.
- بئله ایسه، منیم یئریمه مدیریت ائله گؤرهک بو پولو نئجه خرجلهیک گؤرسون؟!
کئفلی ایسکندر جیبیندن کیچیک بیر چؤرتکه چیخاردیب شاققاشاقلا حئسابلاماغا باشلادی. آرا-سیرا قلئیچی مورتوضدان سورغو دا سوروشوردو.
- اوغلوم مورتوض آیدا نئچه ائو کرایهسی وئریرسن؟
- اوچ یوز مین تومن.
- باخ اوغلوم! سن گرهک گونده اون مین تومن ائو کرایهسی اوچون قیراغا قویاسان.
- یاخشی!
- دؤرد باش عاییلهسیز. هر بیریز گونده اوچ دنه سنگک چؤرهگی یئسز، ائلهیر اون ایکی سنگک. آیری دئییشله، سن گرهک گونده اون ایکی مین تومن چؤرهک اوچون قیراغا قویاسان. طبیعیدیر سنگگی یاوان یئمک اولماز، پنیر لازیمدیر. پگاه پنیرلرینین قوطوسو بئش مین تومن دیر، یعنی سن گرهک گونده بئش مین تومن، پنیر اوچون قیراغا قویاسان. قند-چای اوچون ده، گونده ایکی مین تومن قیراغا قویسان گؤرهر. قالدی؛ برق، گاز، سو و تئلئفون پولو. گونده اوچ مین تومن ده بونلارا قیراغا قویمالیسان. بونلارین هامیسینی توپلاسان نئچه ائلر؟!
قلئیچی مورتوض بارماغیندا حئسابلاماغا باشلایینجا کئفلی ایسکندر اؤزو جاواب وئردی:
- ائلهیر اوتوز ایکی مین تومن. آیدا ائلهیر دوققوز یوز آلتمیش مین تومن.
قلئیچی مورتوض باشی ایله کئفلی ایسکندرین سؤزلرینی دوغرولادی.
- قالار بورادا سنین قیرخ مین تومنین. اودا یئتیشر ائوین خانیمینا. هر نه اولسا خانیملارین اؤزلرینه مخصوص خرجلری وار!
سؤز بورایا چاتاندا، خویلو خانیم گولومسهییب چادیرانین اوجو آغزیندان دوشدو.
آخشام باشی قلئیچی مورتوض کئفلی ایسکندرین الینی برک-برک سیخیب یولا سالاندا دئدی:
- خالا اری آللاه سندن راضی اولسون! سن اولماسایدین من نئجه ائلهیهجکدیم؟!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
قوربان اتی
دوکتور جئری
دونن قوربانلیق آلماق اوچون حاجی نادعلینین حاصارینا گئتمیشدیک. ماللاری بیر-بیر گؤزدن گئچیردیکدن سونرا بیر جؤنگه سئچیب قیمتینی سوروشدوق. حاجی نادعلی شاپالاق ایله جؤنگهنین یانینا تاپدایاراق دئدی:
- ماشاالله ماللارین لاپ گؤزونو سئچدیز؛ آللاه قبول ائلهسین!..
- حاجی! هله قیمتی نئچهدیر؟- دئیه سوروشدوق.
- قابیلی یوخدور، قوربانلیقدیر، ائله-بئله آپارین!
- ساغ اولون، آللاه بول ائلهسین...
- اون ایکی میلیون!
- اون ایکی میلیون؟!!
بیربیریمیزین اوزونه باخدیق. بیزیم، زور-گوج ایله توپلادیغیمیز پول ایکی میلیون دؤرد یوز مین تومن ایدی. بیلدیر، بو پولا یاخشی بیر جؤنگه آلیب، اتینی اوتوز-قیرخ ائوه پایلامیشدیق.
- حاجی موناسیب بیر مالیز یوخدور؟!
حاجی نادعلی پهیهنین دیبینه گئدیب بالاجا بیر دانانین کورهگینه دادلی بیر شاپالاق چکدی:
- بونو آپارین.. آلتی میلیون تومن!
قونشولاریمدان بیر سس چیخمادی، یئنه من دئدیم:
- یوخ حاجی! گوجوموز چاتماز، بوندان دا اوجوزو یوخدور؟!
- سیز نئچهلیگین ایستهییرسیز؟
- حاجی! بیزیم وار-یوخ ایکی میلیون دؤرد یوز مین تومن پولوموز وار. باخ گؤر، بو پولا یاخشی بیر مال وئره بیلرسن اتی اوتوز- قیرخ ائوی گؤرسون!
حاجی نادعلی قاققاناق چکیب گولدو:
- رحمتلیگن اوغلو، سیز بو پولا بیر بیزوو دا آلا بیلمزسیز!!
کور-پئشمان پهیهدن ائشیگه چیخدیق. قونشولاریم حاصاردان چیخماغا تلهسیردیلر. اوزومو حاجی نادعلییه توتوب دئدیم:
- ائله بیل، بیزلر ایلده بیر یول ات یئمگه ده تامارزی قالاجاغیق!
بو سؤزومدن حاجی نادعلی اوزلموش کیمی اولدو. بیردن الیمدن یاپیشب منی حیطین دیبینده اولان کیچیک بیر پهیهیه چکدی. قاپینی آچدی. ایچری ده یئکه بیر اینک گووشهییردی.
- پولوزا بونو آپارین!
اؤز-اؤزومه،" ائله بیل دونیادا، اؤزگهلره اورک یاندیران اینسانلاردا تاپیلیر!" دئیه دوشونهرک سوروشدوم:
- حاجی بو نئچه کیلو ات وئرر؟
- آز وئرسه یئتمیش-یئتمیش بئش کیلو ات وئرهجک!
- بو کی چوخ یاخشی دیر!.. ائله اوتوز، اوتوز بئش ائوی گؤرهر!
سئوینجک دالدان قونشولاریمی سسلهدیم. قاییتدیلار. اینگی چوخ بگندیلر. "حاجی آللاه سیزدن راضی اولسون. قاپی-قونشو قوربان بایرامی، اینگین اتیندن یئینده سیزی ده دوعا ائدهجکلر" دئیه پوللاری ساییب وئردیک. حاصادان چیخاندا، حاجی نادعلییه دؤندوم:
- حاجی! بیز قوربان گونو سحر ساعات یئددیده گلیب اینگی آپاراجاغیق.
حاجی نادعلی بیرآز دیل-دوداغین چئینهدی:
- یاخشیسی بودور سیز قوربان بایرامینا ایکی گون قالان اینگی آپاریب کسیب، پایلایاسیز!!
شاشیردیق:
- اینگی قوربان بایرامینا ایکی گون قالان کَسَک؟!
حاجی باشی ایله سؤزلریمیزی دوغرولادی:
- مگر سیز ایستهمیرسیز، قوربان بایرامی گونو قاپی-قونشوز کوفتهدن، ات شورباسیندان یئسینلر؟!
هامیمیز بیر آغیزدان، "هه..نئجه مگر؟!!" دئدیک.
حاجی نادعلی یاواشدان فیسیلدادی:
- آخی بو اینک بیرآز قوجادیر، اتی ایکی گونه آنجاق پیشَر!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
دونیانین بوینو یوغونو کیمدیر؟
دوکتور جئری
محلّهده قوچو نیظامی هامی تانیر. قاباقجالار بورنونو توتسایدین نفسی ترس یئردن چیخاردی، آنجاق بادی بیلدینگ کلوپونا گئدیب قوللاری، بدنی شیشینجه، یئل باشینا داشلانیب کوچه-بازاردا، خالقا اؤجشمگه باشلاییب. گئچن هفته، بازار آغزیندا اونا یان باخان بیر کیشینی سیلله-تپیگین آلتینا آتیب دؤیونجه، آیاغی ایلک کز اولاراق زیندانا آچیلدی...
قوچو نیظام قولتوقلاریندا ایکی قارپیز گؤتورموشجهسینه زیندانا آیاق باساندا، باشینا ییغیشان زیندانیلارین اوزونه آغیر-آغیر باخاراق قیشقیردی:
- بورانین بوینو یوغونو کیمدیر؟!
کیمسهدن سس چیخمادی.
داها اوجا سسله قیشقیردی:
- سوروشدوم، بورانین بوینو یوغونو کیمدیر؟!
بیردن زیندانیلارین باخیشی قوچو نیظامین آرخاسینا آخدی. قوچو نیظام گئری دؤندو. ایکی مئتر یاریم اوجالیغیندا دئو بیر کیشی قاباغیندا دایانمیشدی. قوچو نیظامین بویو، اونون گؤبگیندن ایدی. اودوقوناراق آشاغیدان اونون بوی-بوخونونا باخدی. سینهسینده اللیدن چوخ پیچاق ایزی وار ایدی. دئو کیشی أیری-أیری قوچو نیظاما سای سالدی:
- بورانین بوینو یوغونو منم، نه ایشین وار؟!
قوچو نیظام قوللارینی یانینا سالاراق گولومسهدی:
- ایستهدیم دئیم، سیزدن سونرا، بورانین بوینو یوغونو منم!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
...قیللی الینه دوشموشوک!
دوکتور جئری
ایندی، هر کیم گوندهلیک چؤرگینی کوچه باشینداکی چؤرکخانادان آلیر. آنجاق اسکیلرده بئله دئییلدی. او زامانلار، خالق اؤزو بوغدا اکیب، اؤزو بچیب، اؤزو دؤیوب، اؤزو ساووروب، اؤزو اویودوب، اؤزو چؤرک یاپاردی. پاییزی، بوغدا چواللاری دگیرماندا سیرایا دوزولنده، قولو گوجلولر، هامیدان قاباق بوغدالارینی دارتاردیلار؛ السیز-آیاقسیزلار ایسه یئددی گئجه، یئددی گوندوز سیرالاردا گؤزلهملی اولوردولار.
ترس آوا کندینین قولو گوجلولریندن بیری ده قلئیچی مورتوض ایدی. او، دگیرمانا گیرنده، هرهنی بیریانا ایتهلهیهرک قاباغا گئچردی. دگیرمانچی دا قورخوسوندان جینقیرینی چیخارتماییب قولوچوماق قلئیچینین بوغدالارینی دگیرمانین بوغازینا بوشالداردی...
هر ایل، قلئیچی مورتوض دگیرماندان قاییداندا، خالاسی اری کئفلی ایسکندر اونو بیر قیراغا چکیب،" اوغول! خالقا اذیت ائلهمه، بو ایشلردن ال چک!" دئیه اؤیود وئرردی. قلئیچی مورتوض بو سؤزلره قاققاناق چکیب گولنده، کئفلی ایسکندر اؤفکهنیب دئیردی: "اوغول! سن هله گؤتو قیللی الینه دوشمهمیسن!!".
او ایل یئنه قلئیچی مورتوض بوغدا چواللارینی ائششگین بئلینه چاتیب دگیرمانا یوللاندی. ایچری گیرجک یئنه هرهنی بیر یانا ایتهلهیهرک قاباغا گئچدی. بیردن، داشین دلیندان اوجا بوی، ساری باش، گؤی گؤز بیر اوغلان ائشیگه چیخدی. گئن بیر شالوارجیق گئیمیشدی. او، دگیرمانچینین اوغلو- دلی توراب ایدی. دگیرمانچی خستهلنیب او گون ایشه گلمهمیشدی. دلی توراب، قلئیچی مورتوضون قاباغا گئچدیگینی گؤرموشدو سانکی. بارماغی ایله سیرانین دیبینی گؤسترهرک قشقیردی:
- گئچ سیرایا!!
قلئیچی مورتوض گولومسوندو:
- ائله بیل منی تانیمادین، ترس آوانین شیخ آغاسی منیم ددهلیگمدیر!!
دلی توراب سایمازجاسینا یئنه باغیردی:
- کیم اولورسان اول، گئچ سیرایا!!
قلئیچی مورتوض قیزیب الی ایله دلی تورابی دالییا ایتهلهینده، او قلئیچینین یاخاسیندا یاپیشیب چووال تایی کیمی قووزایب یئره قویاراق ساغ دیزینی دؤشونه باسدی. نفس قلئیچی مورتوضون سینهسینده گیزلهننده، بیردن آلتدان گؤزو دلی تورابین یان-یؤورهسینه دوشدو...
یئددی گئجه، یئددی گوندوز سونرا، قلئیچی مورتوض اویودولموش اونلارلا ائوه قاییداندا، یولدا خالاسی اری کئفلی ایسکندر قاباغینا چیخدی:
- اوغول! نیگرانچیلیقدان اؤلدوک، بیر هفتهنی هارالاردایدین؟
قلئیچی مورتوض باشینی آشاغی سالدی:
- هئچ!.. گؤتو قیللی الینه دوشموشدوم!!!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
ایکی دقیقه، نئچه دقیقهدیر؟
دوکتور جئری
آخشام چاغی، ائلباغیندا اوستاد دفترینی گؤردوم. اون- اون بئش گون ایدی بیلهسیندن ایز-توز یوخ ایدی. رنگی بیرآز آغاران کیمی ایدی.
- اوستاد هارالارداسان؟! نه گؤرونورسن، نه تئلئفونا جاواب وئریرسن! دولانماغا گئتمیشدین؟!- دئیه سوروشدوم.
الیمی سیخاراق دئدی:
- آذربایجانین میللی قهرمانی بابکین دوغوم گونو مناسیبتینه، بابک قالاسینا گئدهجک ایدیک آنجاق اولمادی!
دوداقلاریمی بوزدوم:
- نییه؟!!..
اوستاد اوزونتو ایله باشینی توولادی:
- گئدیشیمیزه بیر گون قالان، آدییوخ ایدارهسیندن زنگ ووروب دئدیلر: سیز ایله ایکی دقیقه ایشیمیز وار؛ گلین بورایا. ماتدیم-ماتدیم بو واختسیز زنگه فیکیرلشنده، آرتیردیلار: گلمهیه وسیلهنیز وار یوخسا چووال گؤندهرک؟
- سونرا نئجه اولدو؟!!
- هئچ؛ دونن بیزی بوراخدیلار!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
مسئوللارین سؤزلرینه اینانین!
دوکتور جئری
دیمدیگینده پئندیر بیر قارغا، آغاجین اوجا بوداغینا قونموشدو. یولدان گئچن بیر تولکو، آغاجین آلتیندا دایاناراق الیندهکی قزئتی اوخوماغا باشلادی:
- دؤولت، تحریملری گیردهلهییب اؤلکه ایقتیصادیاتی دوزهلهجک. دولارین قیمتی دؤرد مین تومندن آشاغییا دوشهجک. بوتون ایشسیزلره ایش تؤرهدیلهجک. خالق مالینی اوغورلاییب آشیرانلار، محکمهیه وئریلهجک. باهالیغین قاباغی آلینیب عومومی ارزاق اوجوز فییأتله خالقین ایختیارینا قویولاجاق. گؤیدن پئندیر یاغاجاق...
قارغا اؤزونو ساخلایا بیلمهییب، "ها..ها..ها.." دئییب گولنده، پئندیر آغزیندان آشاغی دوشدو. تولکو پئندیری گؤیده قاپاراق آرتیردی:
- قزئتدهکی خبرلره گولمک یاخشی دئییل!!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
هر شئی طبیعیدیر!
دوکتور جئری
تئیمور آغانین قهوهخاناسیندا اگلشمیشدیک. شیخ آغانین سون سیستئملی ماشینی قهوهخانانین قاباغیندان گئچنده، بیردن قلئیچی مورتوض دریندن نیسگیللی بیر آخ چکیب دئدی:
- هئچ بیلیردیز؛ من "بودا طبیعی دیر!" دئسه ایدیم. ایندی من اؤرت باسدیر ماحالینین شیخآغاسی ایدیم؟!!
هامیمیز شاشیردیق:
- نئجه..نئجه؟!!
قلئیچی مورتوض آچیقلیق گتیردی:
من اوشاقلیقدان آرزو ائدیردیم، بؤیوینده ماحالیمیزین شیخ آغاسی اولام. بو اوزدن یاشیم اون دؤرده دولاندا، بوخچامی باغلاییب اوخوماق اوچون شیخ آوایا یولا دوشنده، ددهم کابلا احد قولون بوینوما سالیب اوزومو اؤپنده، قولاغیما پیچیلدادی:
- اوغلوم! گئت اوخو آنجاق توقعیم بودور؛ آبیریمیزدان مؤحکم صاحاب اولسان!!
﷼
ایکی گون سونرا آخشام چاغی شیخ آوایا یئتیشدیم. دفتره گئچیب آد یازدیرماق ایستهینده، یئکهپر بیر شیخ قولومدان یاپیشیب اؤزو ایله حوجرهسینه آپارا-آپارا دئدی:
- واخت گئچیب، سن بو گئجه منه قوناقسان. اینشااله صاباح هم آدینی یازدیرریق، همده سنه حوجره آلاریق.
شیخین حوجرهسینه گئچدیک. کیچیک بیر اوتاق ایدی. اورتاسیندا بیر یاتاق آچیلمیشدی. شیخ دئدی:
- سن گئچ دینجل. منیم بیر آز ایشیم وار، بیر ساعاتدان گلهرم.
چوخ یورولموشدوم. پالتارلاریمی چیخاردیب یاتاغا اوزانیجا بیلهمی یوخو آپاردی. گئجهنین بیر واختی قاپی تیققیلتیسینا یوخودان داشلادیم. آی ایشیغیندا گؤزلریم یئکهپر شیخی سئچدی. بیردن جانیما قورخو دوشدو. آبیریمی مؤحکم یئره یاپیشدیردیم. شیخ بؤرکونو چیخاردیب دیوارداکی میخا آسدی. اؤز-اؤزومه دئدیم: بو طبیعی دیر، آدام بؤرک ایله یاتماز کی!. شیخ قباسینی چیخاردیب میخا آسدی. یئنه اؤز-اؤزومه دئدیم: بو دا طبیعی دیر، آدام قبایلا یاتماز کی! شیخ کؤینگینی سویوندو. یئنه اؤز-اؤزومه دئدیم: بو دا طبیعی دیر، چوخلاری یاتاندا کؤینکلرینی چیخاردارلار. شیخ شالوارینی چیخارتدی. اورگیمه پیس فیکرلر گتیرمهدیم. اؤز-اؤزومه دئدیم: بو دا طبیعی دیر، هاوالار ایستیدیر، نئیلهسین؟ آرتیق شیخین اگنینده شورتدان باشقا هئچ نه قالمامیشدی! شیخ یاواش-یاواش یاتاغا یاخینلاشیب بیردن ال آتیب شورتونو چیخارداندا، " بو غئیری طبیعی دیر!" دئیه قیشقیراراق قاپییا ساری قاچدیم.
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
قیمتلردن خبریز وار؟!
دوکتور جئری
بیر ایمضاجیق اوچون، بیر آی ایدی أیری-بوروق ایدارهسینه وار-گل ائتمکدهایدیم. هر گون، سحر تئزدن ایدارهنین قاباغینی کسیردیم؛ جلسه اوتاغینین ائشیگینده، رئیسین ناشتاولیغینی صرف ائتمهسینی گؤزلهییردیم؛ گوناورتالاری ایدارهنین نامازخاناسیندا رئیسله قوشا ناماز قیلیردیم. هردن رئیسین یانینا دوشوب بو اوتاقدان او اوتاغا گئدیردیم آنجاق او، بو گون گئت، صاباح گل دئیهرک نامهمی ایمضالامیردی کی ایمضالامیردی.
دونن یئنه رئیسین اوتاغینین قاباغیندا دایانمیشدیم، ایچریدن قدیم قونشوموز وکیلباشی ائشیگه چیخدی. ایلک گلیشده، نامهسی ایمضالانمیشدی. اؤپوش-گؤروشدن سونرا بو ایشین سیررینی سوروشدوم. اگیلیب قولاغیما پیچیلدادی. جلد ایدارهنین آیاق یولونا قاچیب بیر اللی مینلیک تراوئل پروندهنین آراسینا قویاراق رئیسن اوتاغینا قاییتدیم. اورهگیم گوپ-گوپ دؤیونوردو. رئیس پروندهنی آچدی. بیر اللی مینلیگه، بیر منه باخدی. آلنیمدان شیر-شیر تر آخیردی. رئیس گولومسهدی. اللی مینلیگی گؤتوروب هاوادا اویان-بویانینا باخدی. سونرا نامهنی ایمضالاییب پروندهنی ایکی اللی منه بویور ائتدی.
سئوینجیمدن دریمه سیغمیردیم. چیرتیک چالا-چالا، ماهنی اوخویا-اوخویا ایدارهدن قاییداندا، یولدا اوستاد دفترییه توش گلدیم.
- کئفین بتر دورودور دوکتور، تویدان گلیرسن می؟!- دئیه سوروشدو.
احوالاتی اولدوغو کیمی دانیشدیم. بیردن اوستادین قاشلاری چاتیلدی. حیرصلی-حیرصلی دئدی:
- دوکتور آجیغین گلمهسین!.. سنین کیمی آداملاردیر بونلاری پیس اؤیرهدیرسیز خالقین ایشینه باخمیرلار.. میللتی باشدا دولاندیریرلار...
هدیه وئردیغیمدن پئشمانلیق دویماغا باشلادیم:
- آخی اوستاد وئرمهسهایدیم، نئیلهیه بیلردیم؟! الیم هر یاندان اوزولموشدو.
اوستاد دفتری باشینی توولادی:
- دوکتور نییه به باشا دوشمورسن؟!.. ایمضانین قیمتی ییرمی مین تومندیر ، سن نییه اللی مین وئرمیسن؟!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر