+0 به‌ین
اینقیلاب گولمه‌جه‌لری
دوکتور جئری
فرقی ندیر؟
اینقیلابین قیرخینجی ایل دؤنومونده، موخبیر گؤستریجیلرین آراسیندا قوجا بیر کیشی‌یه یاخینلاشیب سوروشدو:
- حاجی عمی! سورشا بیله‌رم شاه زامانی ایله ایندی‌نین نه فرقی وار؟
قوجا الینده‌کی بایراغی یئله‌ده‌رک دئدی:
- چوخ فرقی وار! شاه زامانی بیر عیدده، بیر عیدده‌نین وار-یوخو تالاییب قانلارینی شوشه‌یه توتوردولار...
موخبیر قوجانین سؤزونو کسدی:
- هه.. اینقیلابدان سونرا نه جور اولوب؟!
- ایندی تام ترسینه‌دیر!
***
کیشی‌نین باشی آغرییردی!
اینقیلابین ایل دؤنومو موناسیبتینه خسته‌خانالاردا خالقا پولسوز خیدمت وئرنده بیر کیشی دوکتورون یانینا گئدیر.
- هاران ٱغریییر؟-دئیه دوکتور سوروشور.
کیشی بیر آز فیکبرله‌شیب دئییر:
- دوکتور دوزونو ایسته‌سن بیلمیرم گؤزوم آغرییر یا قولاغیم!
دوکتور چاش-باش قالینجا کیشی آچیقلاییر:
- قیرخ ایلدیر، مسئوللاردان ائشیتدیگیم باشقا، گؤردوگوم باشقا!
***
تلویزون ایله یخچال
ییرمی ایکی بهمن گؤستریسیندن قاییداندا اوستاد دفتری دئینمگه باشلادی:
- تلویزیون گونده دؤولتین بازاردا، اوجوزلو ات داغیتدیغی خبرینی وئریر آنجاق آلتی آیدان چوخدور بیزیم یخچالدا اتدن خبر یوخدور!
اوزونتو ایله باشیمی توولادیم:
- مگر سن یخچالی، تلویزیونون پریزینه تاخمامیسان؟!
***
کیم اینقیلاب ائله‌دی؟
تئیمور آغانین قهوه‌خاناسیندا یولداشلارلا چایلاشماقدایدیق. سؤز-صؤحبت باهالیغا چکیلدی.هامی اوی بیرلیگی ایله باشلادیلار حؤکومتی تنقید ائتمگه. آتماجایلا دئدیم:
- بو سؤزلر ندیر دئییرسیز، اینقیلاب ائله‌ین بوکیمی چتینلیکلره دوزمه‌لی‌دیر؟!
بو سؤز آغزیمدان چیخار-چیخاماز یولداشلار،" من اینقیلاب ائله‌مه‌میشم " دئیه باشلادیلار دارتیشماغا. سونوندا کاسا-کوزه‌نی اوستاد دفتری‌نین باشیندا سیندیریب دئدیلر:
- بو اینقیلاب ائله‌ییب!
اوستاد دفتری نسه دئمه‌ییب باشینی آشاغی سالینجا قولاغینا پیچیلدادیم:
- اوستاد دوغرو دئییرلر؟
اوستاد دفتری باشینی توولادی:
- یوخ بابا!.. منیم دیواریم آلچاق‌دیر. ائوده ده هر کیم اوسدورسا، آتار منیم بوینوما!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
حاجی لئ‌لگین آرتیق بالاسی
دوکتور جئری
قاپی زیپ-زیپ دؤیولوردو. گئچن قیرخ ایلده قاپیمیز بئله برک دؤیولمه‌میشدی. اؤز-اؤزومه دئدیم،"سن اؤلمه بو یا میللی-مدنی حاق-حوقوقلارمیزدیر گتیریبلر قاپی آغزیندان وئره‌لر یا نفت پولودور!". آیاق یالین ائشیگه قاچدیم. تلم-تله‌سیک قاپینی آچدیقدا، قونشوموز مشه خوجاوئردی ایله بورون-بورونا گلدیم. اوخو داشا دگمیشلر کیمی سوروشدوم:
- خئیر اولا مشدی، نه خبردیر؟!
الینده‌کی کاغیذی منه اوزاداراق دئدی:
- دوختور! زحمت اولماسا آلا بو کاغیذی، منیم دیلیمدن حؤکومته بیر عریضه یاز!
بوش کاغیذی آلاراق دئدیم:
- قاپی آغزیندا پیسدیر، هله بویور ایچرییه گؤروم نه دئییرسن؟..
ایچرییه گئچر-گئچمز دردی دئشیلدی:
- دوختور اؤزون یاخشی بیلرسن، من گون‌موزد فهله‌یم. سحر تئزدن مئیدانا گئدیرم، بیر گون ایش اولور بئش گون اولمور. بیمه‌میز ده یوخدور. بللی دئییل باشیمیزا بیر قضا-قدر گلسه نئجه اولاجاغیق.هله بونلار بیر یاندا قالسین. بیز ائله بو آز ایله گئچینمکده ایدیک حؤکومت باشلادی اوچ میلیوندان آشاغی گلیری اولانلارا "سبد کالا" وئرمگه. بو "سبد کالا" اود اولدو دوشدو بیزیم ائوه. بئش – اون گون گؤزله‌دیک بیزه ده سبد وئره‌لر، خبر اولمادی. بیر آی گؤزله‌دیک خبر اولمادی. ائوه گلنده آرواد باشلاییردی دئیینمگه؛ فیلان قونشون اوچ میلیون آیلیغی وار سبد کالا آلدی، بئهمان قونشونون دونقوزو اسکیک‌دیر سبد کالا آلدی؛ بیزه نییه وئرمیرلر؟ سونرا کاسا-کوزه نی منیم باشیمدا سیندیرماغا باشلادی. سنین عورضه‌ن یوخدور حاققینی آلماغا. "سهام عدالت" وئرنده ده هامی آلدی سن دالییا قالدین حاققیمیز یاندی؟..
ایندی دوختور سندن خواهیش ائدیرم منیم دیلیمدن حؤکومته بیر عریضه یازیب حاققیمی دیریلده‌سن!!
بیرآز دوشونجه‌یه دالدیقدان سونرا ایسته‌دیم دئییم، "مشدی! سنینکی نه "تامین اجتماعی" بیمه‌ن وار، نه "کمیته امداد" دا " اداره بهزیستی" ده آدین وار، نه...." دئمه‌دیم؛ دئدیم:
- مشدی! عریضه یازماغا گره‌ک یوخ، "سبد کالا" سنی توتمور!
مشدی خوجاوئردی شاشیردی:
- آخی نییه! مگر بیز ایرانلی دئییلیک، منیمکی آیلیق گلیریم یئددی-سککیز مین تومندن ده آزدیر!!
باشیمی آشاغی سالاراق دئدیم:
- آخی سیز حاجی لئ‌لگین آرتیق بالاسی‌سیز!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
قره
دوکتور جئری
قلئیچی مورتوض مینی‌بوسدان ائندی. اویان-بویانا باخدی. کندلری- ترس‌آوا ایگنه اوجو قدر دَییشمه‌میشدی. بوخچاسینی قولتوغونا ووروب ائولرینه ساری یؤنلدی. قالاقلاری آرخادا قویوب باسمانلیغی گئچنده ائولری گؤرنمگه باشلادی. دده‌لیگی شیخ‌آغا، قاپی آغزیندا، سککی‌نین اوستونده اوتورموشدو. یاخینلاشیب ایکی قات أییله‌رک سایغیلا سالام وئردی. شیخ آغا باشینی قووزاییب دیل اوجو نسه فیسیلدادی. قلئیچی مورتوض چاش-باش اولدو:
- دده منم قلئیچی مورتوض، تانیمادین؟!!
شیخ آغا آلتدان-اوسته قلئیچی مورتوضو سوزدو. تانیمامیشدی سانکی. قاشلارینی چاتدی:
- قلئیچی مورتوض؟!!
قلئیچی مورتوض جوشغو ایله اؤزونو تانیتدیرماغا چالیشدی:
- هه! قلئیچی مورتوضام.. سنین اوغوللوغون! یادیندادیر، سککیز ایل بوندان قاباق منه پول وئردین گئدیب شهردن سنه قره آلیم؟.. شهرده، ایستمه‌دن اؤزومو بؤیوک بیر قالابالیغین ایچینده گؤردوم. خالق اورمو گؤلونون قوروماسینا گؤره اعتراض ائتمکده ایدی. بیردن الی دگنکلی گزمه‌لر تؤکولوشوب خالقی ووروب یاخالاماغا باشلادیلار. منی ده توتدولار. محکمه‌ده منه سککیز ایل زیندان کسدیلر. بوگون زیندانیم قورتولدو...
شیخ آغانین چاتیق قاشلارینی آچیلدی. آیاغا قالخدی. الینی قلئیچی مورتوضا اوزاداراق دئدی:
- قره هانی؟
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
داناباش کندینده شفّافلیق
دوکتور جئری
اوزون سوره ایدی، اوستاد دفتری،"بیز هاچانادک یوخسوللوق ایچینده یاشامالی‌ییق؟ گل بیز ده خزینه آختاراق!" دئیه قیلیغیما گیرمیشدی. سؤزلرینه گوله‌رک:" اوستاد سنکی تاریخ اوخوموسان! آخی سن نییه بو سؤزلردن دانیشیرسان؟ هانسی خزینه؟ بو شایعه‌لری میللتیمیزین آراسیندا یاییرلار، بیز اؤز اللریمیزله تاریخی یئرلریمیزی سؤکوب داغیداق، ایندییه‌دک کیم خزینه تاپیب، کیم زنگین اولوب؟"دئییردیمسه قولاغینا باتان دئییلدی؛ ترسینه اونون قولاغیما اوخومالاری یاواش-یاواش ائتکی بوراخماقدا ایدی.
بیر گون سوروشدوم:
- هله دئ گؤرک سنین بو آرادیغین خزینه هارادا گؤمولوب؟
اوستاد دفتری راحات بیر سولوق آلدی:
- خزینه سیزین داناباش کندینده گؤمولودور.
من داناباش کندینده دوغولسامدا، اوزون ایللر ایدی شهرده یاشاییردیم. آیامدا-سایامدا داناباش کندینده گئتسمه ده، ایندییه‌دک بو قونودا کندلیلردن نسه ائشیتمه‌میشدیم. ماراقلا سوروشدوم:
- هله سنین بو خزینه‌ن داناباشین هاراسیندا گؤمولودور؟ خریطه‌ن وار؟.. بیر شئی ائشیتمیسن؟
اوستاد دفتری آرخایینجا دئدی:
- ایمامزادا بعقوب‌دا.
- ایمامزادا یعقوب‌دا؟!!
اوستاد دفتری باشی ایله دوغرولادی:
- آراشدیردیقلاریما گؤره بو ایمامزادا قاچا قوشولوق ایللریندن اورتایا چیخیب. نظره گلیر بیرینجی دونیا ساواشی سیراسیندا جیلولار، موسلمانلاردان تالادیقلاری قیزیلاری، سونرا گلیب چیخارتسینلار دئیه بو ایمامزادا گیزلتمیشلر.
قاققاناق چکیب گولدوم:
- سن ده ایسته‌ییرسن، بئل-کولونگ گؤتوروب، گئدک داناباشلیلارین گؤزونون قاباغیندا قبیری سؤکوب قیزیلاری چیخارداق؟! اولان بیلیرسن داناباشلیلار آدامین باشینا نه ایش گتیررلر؟!
اوستاد دفتری دوداقلارینی بوزوشدوره‌رک:
- داناباشلیلارین گؤزونون قاباغیندا خزینه‌نی چیخارتمایاغیق کی، گئجه چیخارداجاغیق!- دئیه آرتیردی:
- مشه فیروزی تانیییرسان ؟
مشه فیروز منیم چوخ اوزاق قوهوملاریمدان ایدی. اوستاد دفتری آچیقلادی:
- مشه فیروز ایمامزادانین میجوری(خادیمی)دیر. مشه فیروزون بئینی‌نین اوستونه ایشله‌مک سنین ایشیندیر. اونو قاندیرسان گئجه گئدیب قبیری سؤکوب قیزیللاری چیخارداریق!
***
مشه فیروز اؤنجه بو ایشه راضی اولموردو. بیزی آللاهین عذابیندان، آغزیمیزین اگیلمه‌سیندن، یئر گؤیون بیربیرینه قووشاجاغیندان قورخودوردو، آنجاق سوندا خزینه اونو دا اووسونلادی.
اوچ گون سونرا گئجه یاریسی، داناباش کندی‌نین قیراغیندا گؤزله‌مکده ایدیک. گؤزلریمیزی قارانلیغا زیلله‌میشدیک. هاندان-گئجدن اوزاقدان بیری ال چیراغی ایله علامت وئردی. ماشینلا علامت وئرن یئره یاخینلاشدیق. مشه فیروز ایدی. اوزونو مندیل ایله باغلامیشدی. تکجه گؤزلری گؤرونوردو.
- ماشینی کنده گتیرمه‌یین!
ماشیندان دوشوب کنده ساری یورودوک. کندین گیریشینده بیردن سؤیولرین دالیندان ایکی الی دگنکلی قارالتی قاباغیمیزا چیخدی. قورخا-قورخا فیروزدان سوروشدوم:
- بونلار کیمدیلر؟!
- قورخمایین، بونلار منیم قارداشلاریمدیرلار.
- بونلارا نییه دئمیسن؟
مشه فیروز اؤفکه‌لندی:
- من هئچ نه‌یی قارداشلاریمدان گیزلتمه‌رم!
اوستاد دفتری‌نین اوزونه باخدیم. بیر شئی دئمه‌دی. یولوموزون آردینی توتدوق. کندین أیری-بوروق کوچه‌لری‌نین بیرینده، قالاقلارین دیبینده بئش-آلتی کیشی بوسموشدو. هوروت-هوروت مشه فیروز اوزونه باخدیق.
- نیگران اولمایین عمی اوغلولاریم‌لا بی‌بی اوغلولاریم‌دیر! گؤزتچی قویموشام مأمور زات گؤرسه‌لر بیزه خبر وئرسینلر.
ایمامزادایا یئتیشدیک. ایشیق ائشیگه چیخماسین دئیه پنجره‌لرینی پتو ایله اؤرتموشدولر. ایمامزادانین قاپیسیندا بیری گؤزله‌مکده ایدی. بیز سوروشمادان مشه فیروز اؤزو تانیشلیق وئردی. کوره‌کنلری ایدی. یئنه اوستاد دفتری‌نین اوزونه باخدیم. تومموشدو. کورکن ایمامزادانین قاپیسینی آچیب بیزی ایچرییه بویور ائتدی. ایچرییه آیاق باسدیقدا، ائله بیل بیز قازان ایستی سو باشیمیزا تؤکدولر. ایمامزادادا یئتمیش-سکسن آغساققال کیشی اوتورموشدو. بیزی گؤرجک آیاغا قالخیب خوش گلدین دئدیلر. چاش-باش یاواشجا مشه فیروزدان سوروشدوم:
- بونلار بورادا نه قاییریرلار؟!
مشه فیروز فیسیلدادی:
- هر نه اولسا داناباشلیلارین هامیسی‌نین بو خزینه‌ده حاققی وار. بیز ائله‌یه بیلمه‌ریک قیزیللارین بوتونونو اؤزوموزه گؤتورک؟!
مشه فیروزون گؤستریشی ایله ضریحه یاخینلاشدیق. قبیر اوزون سوو، بوتؤو بیر قارا داش ایدی. اوستاد دفتری‌نین اوزونه باخدیم. رنگ-روفو قاچمیشدی. دوداقلاری تیر-تیر تیتره‌ییردی. یاواشجا قولاغیندا پیچیلدادیم:
- بیلیرسن قبیری سؤکوب قیزیل یئرینه سوموک تاپساق نه اولاجاق؟ داناباشلیلار اویغون یئریمیزه آغاج سوخاجاقلار!
بیر ایشلر گؤرمه‌سه ایدیم اوستاد دفتری‌نین روحو بدنیندن چیخاجاق ایدی. بیردن بیر شئی فیکریمه یئتیشدی:
- مشه فیروز! بیزی تلسدیردیگیندن، اونوتدوق قیزیل آختاران دزگاهی ماشیندان گؤتورک. سیز بورادا گؤزله‌یین بیز تئز گئدیب دزگاهی گتیرک!
سونرا مشه فیروزون یانیتینی گؤزله‌مه‌دن اوستاد دفتری‌نین قولوندان یاپیشیب ایمامزادادان ائشیگه چکدیم.
آز سونرا، سؤنوک ایشیقلارلا ماشینی شهره ساری سوروردوم.
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
قیمتلرده می کئفله‌نیب؟!
دوکتور جئری
قلئیچی مورتوض، قیرخ یاشلی سون بئشیک خالاسینی اره وئرمیشدی. گنجلر حیطده یاللی گئدیردیلر. بیز، بیر قیراقدا دایانیب گوندمده اولان ایقتیصادی دوروما گؤره دارتیشماقدایدیق. اوستاد دفتری دئییردی:
- اؤلکه ایقتیصادیاتیندان باش چیخارتماق اولمور؛ دولار باهالاشدیقدیجا جینسلرین قیمتی ثانیه‌دن ثانیه‌یه آرتیردیردی آنجاق ایندی دولارین اوجوزلاشدیغینا باخمایاراق جینسلرین قیمتی اؤز باهالیغیندا دایانیب؟!
بو قونودا هره اؤز دوشونجه‌سینی ایره‌لی سورمکده ایکن، قلئیچی مورتوضون بؤیوک خالا اری- کئفلی ایسکندر حیط قاپیسیندان ایچری گیردی. دانیشیغین آخیمینی دَییشدیریمک اوچون دئدیم:
- یولداشلار! ایسته‌ییرسیز ایسکندری کئفلندیریب بیرآز اگله‌نک؟
اوستاد دفتری ایله پروفئسور نصرالدین گوله-گوله،" هه..هه"دئینده قلئیچی مورتوض دیللندی:
- یوخ اولماز! دده‌لیگیم شیخ آغا بیزه ایچکینی قاداغان ائدیب، بیلسه پیس اولار.
گولومسه‌یه‌رک دئدیم:
- نیگران اولما...
ایسکندری قارشیلاییب اؤپوش-گؤروشدن سونرا دئدیم:
- یولداشلار! بو قوتلو موناسیبته گؤره، سیزی بیر بارداق شرابا قوناق ائله‌مک ایسته‌ییرم، نه دئییرسیز؟!
هامی باشی ایله "یاخشی" دئینده ایسکندرین دوداغی قاچدی. ایچرییه گئچیب مطبخدن بئش بارداق گیله‌نار شربتی گتیردیم. بارداقلاری چاخناشدیب باشیمیزا چکدیکدن سونرا گؤزلریمیزی کئفلی ایسکندره تیکدیک. ایچکی همن ائتکیسینی گؤستردی. کئفلی ایسکندر دبرجه‌لنه-دبرجه‌لنه گئدیب یاللی باشی وظیفه‌سینی اوزه‌رینه گؤتوره رک عؤمروموزده گؤرمه‌دیگیمیز ادابازلیقلاری ایفا ائتمگه باشلادی. گولونج بیر بیچیمده، مندیلی الینده فیرلاداراق اگیلیب-دوروردو. هردن توخ ووروب یانینداکیلاری یئره سره‌‌له‌ییردی. گولمکدن قارنیمیزین اتلری آغریماقدایدی. بیردن ایسکندر اویناماغین بوشلاییب اورتالیغا گئچه‌رک کئفلی-کئفلی اوخوماغا باشلادی. هامی ماتدیم-ماتدیم یئرینده قورودو. ایسکندر اوخوماغیندا اؤلکه مسئوللاری تنقید آتشینه توتموشدو. من ایندییه‌دک بو تنقیدلرینی بی‌بی‌سی رادیوسوندان بئله ائشیتمه‌میشدیم! قلئیچی مورتوضون رنگ-روفو قاچدی. منه قاش-گؤز ائله‌دی، بیر ایشلر گؤروم. تئز ایسکندره یاناشیب قولومو بوینونا سالاراق قولاغینا پیچیلدادیم:
- ایسکندر! ایچدیگین شراب دئییلدی گیله‌نار شربت ایدی!
ایسکندر گؤزلرینی آخدیراق کئفلی-کئفلی فیسیلدادی:
- بونو تئزراق دئییدین، من آرتیق کئفلنمیشم!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
خویلو خانیم مسئول اولوب!
دوکتور جئری
چیغیر-باغیر سسینه کؤچه‌یه تؤکولوشدوک. قلئیچی مورتوض ایله آروادی خویلو خانیم دالاشیردیلار. قلئیچی مورتوض کؤپورموشدو؛ آغیزینا گله‌نی دئیه‌رک خویلو خانیمین اوستونه یومولوردو. زور-گوج ایله قولتوغونا گیریب بیزیم ائوه گتیردیک. قونشولارین بیری دوداقلارینین آراسینا یاریمچیق بیر سیگار قویدو. بیر- ایکی درین سولوق ووردوقدا بیرآز حیرصی سویویان کیمی اولدو.
یوموشاق-یوموشاق سوروشدوم:
- مورتوض آغا گئنه نه اولوب؟!
سیگارین دومانینی بورنونون دلیکلریندن ائشیگه فیسقیراراق دئدی:
- نه اولاجاق؟!..بیزیم آرواد دا مسئول اولدو!..
شاشیردیم:
- بوکی لاپ یاخشیدیر!.. بوگونلری، بیر حوقوقلا ائوی گئچیندیرمک چتیندیر. ایندی گره‌ک هم کیشی ایشله‌یه، همی آرواد. اولمایا سن آروادین ائشیکده ایشله‌مه‌سینه قارشیسان؟
آجی-آجی گولدو:
- نئچه واختدیر؛ من آخشام آرغین-یورغون ایشدن قاییداندا، آرواد دیبی قاپمیش، دادسیز-دوزسیز شامی قاباغیما قویوب، من دیللنمکدن اؤزو ویر-ویر تؤکه‌رک دئیینیر: "نییه شامیمیز یانیق دادی وئریر؟.. نییه ائویمیز سوپورولمه‌میش قالیب؟ نییه ائوده پالتارلار یویولمور؟ نییه پوللاریمیز فالچی‌نین، دوعایازانین جیبینه گئدیر؟ " . بایاق یوموشاقجاسینا بیله‌سینه دئدیم: "آی خانیم! نییه اؤلکه مسئوللاری کیمی دانیشیرسان؟ سن شامی پیشیریرسن! سن ائوی سورپورملی‌سن! سن پالتارلاری یومالی‌سان! پولو خرجله‌ین سنسن! بو ایشلری باجارمیرسانسا، بیر قوللوقچو توتوم؟ بو سؤزومدن اؤفکه‌نیب قاپ-قاجاغین بیربیرینه چالاراق قیشقیر-باغیر سالدی: دئننُْْ، ایسته‌ییرم ائویمیزی داغیداسان؟ دئنن، ایسته‌ییرم سنین اوستونه گونو گتیرم؟.. دئنن، ایسته‌ییرم...
قلئیچی مورتوض یاواش-یاواش قیزیشیردی. دیواربیر قونشوموزا گؤز ائله‌دیم؛ بیر سیگار یاندیریب دوداقلارینین آراسینا قویدو.
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
دؤولت دولارین قیمتینی نئجه کُنترل ائدیر؟
دوکتور جئری
ییرمی ایل بوندان قاباق، قلئیچی مورتوض اوجا بوی، ائنلی کورک، بوغو بورما بیر گنج ایدی. سرت داشی اووجوندا سیخسایدی سویونو چیخاردا بیلردی. چوخ باجاریقلی ایدی، هر ایش الیندن گلردی. آنجاق بونلارلا بئله ایش تاپماقدا چتینلیک چکیردی. داها دوغروسو ایش تاپیردی آمما بیر-ایکی گونون ایچینده ایشدن قوْووُلوردو. مومکوندور دئیه‌سه‌نیز: حتما اخلاقی یوخ ایدی. یوخ!..یوخ!.. او، چوخ گولش قاباق، سؤزه باخان، باشی آشاغی بیر اوغلان ایدی. سوروشورسونوز: بئله ایسه، نییه ایشدن قوْووُلودو؟!
قلئیچی مورتوضون ایشدن قوْووُلماسی‌نین سببی "مبراتا قالمیشی" ایدی! بللی اولمایان ندنلره گؤره، اونون "میراتا قالمیشی" گون بویو قالخمیش دورومدا ایدی! اؤنجه‌لر، گئن تومان گئیه‌رک بو عئیبی گیزلتمک ایسته‌سه‌ده ایشه یارامادی؛ گئنه بیر آغاجدان گؤزه سوخولوردو! ساعاتدان،ساعاتا بوزلو سویا باسدی، داها بتر شاخلاندی! یئمگینه قورو لومون، کافور تؤکدو، ترس نتیجه آلدی...
هریاندان علاجی کسیلمیش قلئیچی مورتوض، بیرگون دده‌لیگی شیخ آغانین حضورونا یئتیشه‌رک اوتانا-اوتانا احوالاتی اولدوغو کیمی دانیشیب گؤستریش ایسته‌دی. شیخ آغا بیر سوره دوشونجه‌یه دالدیقدان سونرا سوروشدو:
- شیخ حسن دولگری تانییرسان؟
- هه!.. آغاجچیلار راستاسیندا نجّار دوکانی وار.
- اونون یانینا گئت. منیم سالامیمی یئتیر. علاج اونون یانیندادیر!
شاشیرمیش قلئیچی مورتوض، نسه دئمه‌دن جلد اؤزونو نجّار دوکانینا چاتدیردی. شیخ حسن دولگر گؤز آلتی قلئیچی مورتوضون قالخمیشینی اؤلچو-بیچی ائتدیکدن سونرا، بوخجونو گؤتوروب دوکاندان ائشیگه چیخدی. چوخ چکمه‌دی، قاییتدی. الینده بیر هاچا وار ایدی. شیخ حسن هاچانی قلئیچی مورتوضا اوزاداراق آچیقلادی:
- بو هاچانی اوستدن میراتا قالمیشان ووراجاقسان!
دوغرودان دا هاچا ایشه یارادی.
***
بو اولایدان اون بئش ایل گئچمیشدی. قلئیچی مورتوض چئشیدلی قوللوقلاردا چالیشاراق اؤزونه خئیلک مال-دؤولت ییغیب سئودیگی، موللا فرضعلی‌نین قیزی- خویلو خانیملا ائولنمیشدی. آنجاق بو دؤنه آیری بیر سوْرون یاخاسیندان یاپیشمیشدی: "میراتا قالمیشی" قالخمیردی!
چئشیدلی داوا-درمانلار ایشه یارامایینجا، دده‌لیگی شیخ آغایا مراجیعت ائتمه‌دن دوس-دوغرو شیخ حسن دولگرین دوکانینا قوشدو. اؤپوش-گؤروشدن سونرا دردینی دانیشیب درمان دیله‌دی. شیخ حسن دولگر گولومسه‌یه‌رک دئدی:
- علاجی چوخ ساده دیر؛ بو کز هاچانی آشاغیدان ووراجاقسان!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
قارانلیغی قارغیشلاماقدانسا، نییه بیر شمع یاندیرمیریق؟
دوکتور جئری
قار-کولک شیددتلنمیشدی. سویوق گئت‌گئده سوموگه ایشله‌ییردی. اوزاقدان قورد سسی گلیردی. قلئیچی مورتوض تیتره‌ک سسله دئدی:
- ائله بیل آزمیشیق!
اوستاد دفتری تؤوشویه-تؤوشویه فیسیلدادی:
- اؤزوموزو بیر سیغیناجاغا چاتدیرماساق دوناجاغیق.
اوستاد دفتری قزئتده یازدیغی بیر یازی اوچون تورمه‌یه دوشموشدو. خانیم دفتری‌نین دیلگی ایله، قلئیچی مورتوض قابالا قویاراق اونو تورمه‌دن بوراخا بیلمیشدی آنجاق ترس آوایا قاییداندا، قار-کولگه دوشوب یوللارینی آزمیشدیلار.
قاش قارالمیشدی. یاواش-یاواش ایره‌لی‌له‌ییردیلر. قار دیزدن ووروردو. قلئیچی مورتوض الینی قاشلاری‌نین اوستونه قویاراق اوزاقلارا باخدی. قارین ایشیغیندا گؤزو نسه سئچن کیمی اولدو. سئوینجک قیشقیردی:
- بیر قارالتی سئچیرم، سانکی بیر ائودیر!
اوستاد دفتری ده گؤزلرینی زیلله‌دی:
- دوغرو دئییرسن، بیر ائودیر..
یئهینلشدیلر. چوخ چکمه‌دی قارالتی‌یا یئتیشدیلر. آغاجدان بیر ائوجیک ایدی. قاپینی چالدیلار. سس گلمه‌دی. ایچرییه گئچیب قاپینی باغلادیلار. ایچری قاپ-قارانلیق ایدی. بلیرسیز بیر ایگ گلیردی. جانلاری بیر آز قیزیشینجا قلئیچی مورتوض دئییندی:
- لعنته گله‌سن، نه قارانلیقدیر، گؤز، گؤزو گؤرمور!!
اوستاد دفتری دیللندی:
- "قارانلیغی قارغیشلاماقدانسا، بیر شمع یاندیر" دئییبلر بیلگه‌لر.
قلئیچی مورتوض قاققاناق چکدی:
- من شمعی هارادان گتیریم، ایسته‌ییرسن چاخماغیمی یاندیریم؟
اوستاد دفتری سئویندی:
- فرق ائتمز یاندیر.
قلئیچی مورتوض چاخماغینی چاخدی:
- بوووومب...
*
ائرته‌سی گون، یاناجاق قاچاقچیلاری، بئنزین دئپو ائتدیکلری ائوجیکه دؤننده، ائوجیکدن بیر ایز-توز گؤرمه‌دیلر...
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
سیرکه
دوکتور جئری
خیدیر کیشی گولش‌قاباق بیر اینسان ایدی. بازار آغزیندا مئیخاناسی وار ایدی. نیسیه عاراق وئردیگی اوچون مشتریلری اونون خاطیرینی چوخ ایسته‌یردیلر. اینقیلاب غلبه چالدیقدان سونرا، او مصادیره اولونموش دوکانی‌نین قاباغیندا کوپئن آلیش-وئریشی ائدیردی.
بیر گون، کومیته مأمورلاری خیدیرین ائوینه تؤکولوشوب اونو توتوقلادیلار. دئدی-قودولارا گؤره؛ خیدیر گیزلیجه عاراق چکیرمیش! قاپی-قونشونون گؤزو قاباغیندا، خیدیری قولو باغلی ماشینا میندیرنده، ایکی مامور زیققانا-زیققانا بؤیوک بیر کوپو ائودن ائشیگه چیخارتدیلار.
*
کومیته‌ده، باشچی- برادر چراغعلی أیری-أیری کوپه باخاراق، "کؤپک اوغلو! ایسلام اؤلکه‌سینده عاراق-شراب ساتیرسان؟!" دئیه سیلله ایله خیدیرین قولاغی‌نین دیبینی قیزیشدیری. خیدیرین گؤزلری دولدو:
-قوربان! آند اولسون آللاها بو عاراق دئییل، سیرکه‌دیر!
بو سؤزدن برادر چراغعلی یوموشانان کیمی اولدو. کوپون آغزینی آچیب اییله‌دی. آغزی-بورنونو بوزوشدوردو. بیر شئی آنلامامیشدی سانکی. مأمورلارا ایشمار ائله‌دی. مأمورلار دا بیر-بیر گلیب، اییله‌دیلر. اونلار دا کوپون عاراق یا سیرکه اولدوغونو بیلمه‌دیلر. هامی چاش-باش بیربیری‌نین اوزونه باخاندا، بیردن مأمورلارین بیری دئدی:
- نئجه‌دیر برادر ایسکندره دئیک گلسین، باخسین. هر نه اولسا او یاخشی بیلر؟!
برادر چراغعلی سوروشدو:
- هانسی برادر ایسکندر؟!
- شیخ آغانین دفترینده چالیشان حورّ ایسکندر دا!!
برادر چراغعلی گولومسوندو. باشی ایله راضیلیغینی بیلدیردی. شیخ آغانین دفترینه تئلئفون آچدیلار.
چوخ چکمه‌دی برادر ایسکندر اؤزونو کومیته‌یه یئتیردی. برادر چراغعلی احوالاتی اولدوغو کیمی دانیشدی. خیدیر آلتدان-آلتدان برادر ایسکندره باخدی. کومیته پالتاری ایچینده، کئفلی ایسکندری تانیدی. اورگی بیرآز ایشیقلاندی. کئفلی ایسکندر اینقیلاب قوپدوقدا، تؤوبه ائله‌ییب اینقیلابچیلارا قوشولاراق "حورّ" آیاماسینی قازانمیشدی.
برادر ایسکندر سو بارداغینی ماسانین اوستوندن گؤتوروب کوپدن دولدوراراق باشینا چکدی. بیر سوره گؤزلرینی تاوانا تیکدی."ائله بیل سیرکه‌دیر!"دئیه گئنه بارداغی کوپدن دولدوروب باشینا چکدی. اوچونجو بارداغی ووردوقدا، کسین فیکرینی آچیقلادی:
- سیرکه‌دیر!.. بتر ده ایتی سیرکه‌دیر!...عؤمرومده بئله بیر سیرکه ایچمه‌میشدیم!!
خیدیر دریندن بیر سولوق آلدی. برادر چراغعلی باشینی آشاغی سالدی. ایکی مأمور کوپو گؤتوروب زیققانا-زیققانا ائشیگه چیخارتدیلار...
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
میللتی نئجه سئویندیرمک اولار؟
دوکتور جئری
اوچاق گؤیه قالخدیقدا، قلئیچی مورتوض اؤزل آفتافانی برک-برک باغیرینا باسدی. قلئیچی، توپ فابریکاسیندا ایشینی الدن وئردیکدن سونرا دده‌لیگی شیخ آغانین تاپشیریغی ایله جومهور باشقانی‌نین قوللوغوندا چالیشماغا باشلامیشدی. اونون یئنی ایشی ساده اولسا دا چوخ حساس ایدی! باشقان، اوستانی سفرلرده آفتافا گؤتورمک ایسته‌ینده، او اؤزل آفتافانی ایلیق سو ایله دولدوروردو.
قلئیچی مورتوض، گؤزونو باشقان ایله یاردیمچیسی بورونو یئکه‌دن آییرمیردی. اوجادان دئییب، گولوب، دانیشیردیلار. بیردن بورنو یئکه اوچاغین پنجره‌سینی آچیب دئدی:
- من ایسته‌ییرم، 50 دنه "سبد کالا" آّشاغی‌یا آتام، 50 نفر سئوینسین.
باشقان گولدو:
- بئله ایسه، من ده ایسته‌ییرم 100 دنه " بسته حمایتی" آشاغی‌یا آتام، 100 نفر سئوینسین.
قلئیچی مورتوض اؤزونو ساخلایا بیلمه‌دی:
- قوربان!.. من ده ایسته‌ییرم ایکیزی آشاغی‌یا آتام 80 میلیون نفر سئوینسین!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
ایقتیصادیاتیمیزین احوالاتی
دوکتور جئری
آتالاریمیز دئییبلر: تانری دمیر قاپینی باغلاسا، آلتین قاپینی آچار. دوغرودان دا بئله‌دیر! تحریملر باشلایاندا، قلئیچی مورتوض ایشینی الدن وئردیسه ده عوضینده ترس‌آوانین آدلی-سانلی عایله‌لریندن ساییلان موللا فرضعلی‌نین قیزی حاجیه خویلو خانیملا ائوله‌نه بیلدی.
نئچه ایل ایدی قلئیچی مورتوض، دده‌لیگی شیخ آغانین ایسماریشی ایله توپ فابریکاسیندا چالیشماقدا ایدی. گؤزه گلیم ده آیلیق آلیردی. کئچنلرده فابریکانین باشقانی قلئیچی مورتوضو یانینا چاغیریب ایشدن بوراخیلدیغینی بیلدیره‌رک آرتیردی:
- اوغلوم! دوزدور بیز یئل باخیمیندان اؤلکه‌ده خودکفالیق درجه‌سینه یئتیشمیشک، آنجاق دیشاریدان گلن توپ دریسی‌نین تحریم اولدوغونا گؤره فابریکانی باغلاماق زوروندا قالمیشیق!
قلئیچی اوزگون-اوزگون ایش یئریندن چیخیب اؤزونو دده‌لیگی‌نین ائوینه چاتدیردی. ایچرییه گیرنده دده‌لیگی، موللا فرضعلینی یولا سالماقدا ایدی. قوناق گئده‌لی، قلئیچی مورتوض ایشسیز اولدوغونو آچیقلادی. دده‌لیگی بیرآز دوشوندوکدن سونرا دئدی:
- ایسته‌ییرسن موللا فرضعلی‌نین قیزینی سنه آلیم؟!
قلئیچی مورتوضون دویونلنمیش قاش-قاباغی آچیلدی:
- آخی منیم هله ایش-گوجوم یوخدور!
شیخ آغا گولومسوندو:
- موللا فرضعلی ایله قوهوم اولسان ایش ده تاپیلار. سن فیکر ائله‌ییرسن او قویار بیریجیک کوره‌کنی ایشسیز قالسین؟!
قلئیچی مورتوض، موللا فرضعلی‌نین قیزی خویلو خانیمی بئش-آلتی یول مچیده گئدنده، مرثیه‌دن قاییداندا، گؤستریلرده قول سیلکه‌له‌ینده گؤرموشدو. خویلو خانیمین بیرآز یاشی گئچسه ده بویلو-بوخونلو بیر قادین ایدی. همیشه چارشافا بورونسه ده، یئریینده گؤزل اندامی‌نین آلچاق-اوجالاری تیتره‌ییردی. بو تیتره‌یشلر، هر گؤروشده قلئیچی مورتوضون اورگینی ده تیترتمیشدی!
قلئیچی مورتوض اوتانجاقدان باشینی آشاغی سالیب، "نه بیلیم؟!" دئیه‌رک راضیلیغینی بیلدیردی.
***
دوگون گؤزلندیگیندن تئزراق باش توتدو. کبین کسیلندن سونرا قلئیچی مورتوض، دده‌لیگی شیخ آغانین ائویندن موللا فرضعلی‌نین ائوینه داشیناراق ائو اوغلو اولدو.
توی گئجه‌سی،ائل-طایفا خانیملاری سالام-صلوات ایله بیگ-گلینی گردگه اؤتوردولر. اوتاقدا بالاجا بیر چیراغ یانیردی. قلئیچی مورتوض ایله خویلو خانیم یاناشی گئدیب تختین اوستونده سس‌سیز-سمیرسیز اگلشدیلر. بیرآزدان قلئیچی مورتوض، خویلو خانیم اوزنه گولومسه‌یه‌رک کوتونو اگیندن چیخارتدی. خویلو خانیم دا گلینلیگینی چیخارتدی. قلئیچی مورتوض ال آتیب جورابلارینی چیخارداندا، خویلو خانیم ساچلارینی چیخاردیب آسمایا آسدی. قلئیچی مورتوض شاشقین-شاشقین گلینین پیریلدایان باشینا باخا-باخا، خویلو خانیم ساغ گؤزو ایله سول قولاغینی چیخاردیب ماسانین اوستونه بوراخدی. آردیجا ایسه، دیشلرینی چیخاردیب سو بارداغینا سالاراق مورتوضون شالوارینا ایشمار ائله‌دی. قلئیچی مورتوض شالوارینی سیییرینده، خویلو خانیم یانچاغینی آچیب تختین آلتینا آتدی، سونرا ال آتیب دوشلوگونو آچدی؛ ایکی بالاجا توپ یئره دیغیرلاندی!
قلئیچی مورتوض توپلاری گؤردوکده تله‌سیک قاپی‌یا ساری قاچدی.
خویلو خانیم نیگران اولدو:
- مورتوض‌جیغیم! هارا گئدیرسن؟!!
قلئیچی مورتوض نفس وورا-وورا فیسیلدادی:
- هئچ! یادیمدان چیخیب، دستگاهیم دده‌لیگیم‌گیلده قالیب، گئدیرم اونو گتیرم!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
آدام نئچه ایل یاشاسا یاخشیدیر؟!
دوکتور جئری
بو گون، کندیمیزین سئویملی اوغلو- حسن آغانین دونیادان کؤچمه‌سیندن سارسیلدیم. اؤنجه بو قارا خبره اینانماق ایسته‌میردیم؛ آخی، دونن قهوه‌خانا دئییب-گولوردو! آنجاق اؤزومو مزارلیغا چاتدیراندا، ننه، باجیلاری‌نین آغلاشما-چیغیرشما سسینی ائشیدنده، مئییت نامازیندا، شیخ آغانین آللاهو اکبر صداسی یوکسلنده، بو آجی گئرچکی اینانماغا زورلاندیم. یاریم ساعات ایچینده حسن توپراغا تاپشیریلدی، سانکی نه دونیایا گلمیشدی، نه ده دونیادان گئده‌جکدی!..
حاییفلانا-حاییفلانا رحمتلیگین ائوینه قاییتدیق. اوزاقدان-یاخیندان باش ساغلیغی وئرمگه گلیردیلر. هامی دا چاش-باش! گون اورتا چاغی گلیب-گئدنلرین سایی آزالدی. ناهار واختی، تکجه بئش-اون نفر یاخین قوهوم- قونشو قالمیشدی. حسن آغانین گؤزله‌نیلمز، آیین-شایین اؤلومو سؤزو-صؤحبتی اینسانین نئچه ایل عؤمور سوروب یاشاماسینا گتیریب چیخارتدی. هره بیر سؤز دئییردی. سیرا کئفلی ایسکندر گلینجه یئرینده دیکله‌نیب:
- آدام نه گنج یاشلاردا دونیاسینی دگیشدیرمه‌لیدیر قوهوم-قونشو اوزلسون، نه ده چوخ عؤمور سورمه‌لیدیر هامی الیندن بیخیب بئزار اولسون!- دئیه باشی ایله شیخ آغانین گؤستردی:
- منجه، آدام ائله شیخ آغانین یاشیندا اؤلسه یاخشیدیر!
سونوش:
بو یازی‌‌نین شادلیغینی رحمتلیک حسن.ظ گؤزل روحونا تقدیم ائدیرم. یئری جنت اولسون
جومعه آخشامی1397.8.17
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
نییه بیزه اینانمیرلار؟!
دوکتور جئری
ائله بیل دونن ایدی؛ عسگرلیک خیدمتینی تزه بیتیرمیشدیم. بیر گون ایش دالیجا بازاری الک-ولک ائله‌ینده، اسکی قونشوموز رحمتلیک عبدیله توش گلدیم. اؤپوش-گؤروشدن سونرا ایشسیزلیگیمی آنلادی:
- ایسته‌سن گل بیرگه ایشله‌یک.- دئدی.
سئوینجله:
-نه ایشی؟!-دئیه سوروشدوم.
- عقرب ایشی- دئدی.
شاشیردیغیمی گؤرونجه آرتیردی:
- دوکتور ژورانی تانیبیرسان؟
ژورا دیش دوکتورو ایدی. باشیملا هه دئدیم.
عبدیل آچیقلادی:
- دوکتور عقرب آلیر. دئییرلر؛ عقربلرین آغیسیندان(زهریندن) دیش کئییتمه درمانی دوزلدیر. قارا عقربلری یوزه، ساری عقربلری ایسه اللی تومنه گؤتورور. من اوچ-دؤرد گوندور عقرب اوولاماغا گئدیرم. نئجه اولسا فهله حاققی چیخیر..
- هله عقربلری هارادان تاپیرسان؟!
- عقرب چوخراق خارابا یئرلرده اولار، شهرده ده نه بول خارابا ائو!
***
ائرته‌سی گوندن، عبدیله قوشولوب عقرب اوولاماغا گئتدیم. ایشلر یاخشی گئدیردی. گونده بئش-اون عقرب اوولایاراق خرجیمی چیخاردیردیم.
بیر گون عقرب اوووندان قاییداندا عبدیل اوزگون-اوزگون دئدی:
- بئله اولماز!!
- نئجه یعنی بئله اولماز؟!
- توتدوغوموز عقربلرین یاریدان چوخو ساری‌دیر؛ هئچ بیلیرسن گونده نئچه تومن ضرر ائله‌ییریک؟!!
برکدن گولدوم:
- ضرر؟!!
-....
مطبین عوضیه عبدیل منی ائولرینه چکدی. یاریم ساعاتدان، گؤزلریمه اینانا بیلمیردیم. عبدیل سوبانین هیسی ایله ساری عقربلری ائله بویامیشدی، قارا عقربلردن سئچمک اولموردو! او آخشام عقربلری پول ائله‌یندن سونرا اؤِزوموزو چیلووکابابا قوناق ائله‌‌دیک!
ایکی گون سونرا، عقرب شوشه‌لرینی ماسانین اوستونه قویاندا دوکتور ژورا بیر قارا عقربلره، بیر بیزه باخیب دئدی:
- موسولمانلار! بوندان بئله سیزین عقربلریز قارا دا اولسا اللی تومنه آلاجاغام!!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
وصیت
دوکتور جئری
شیخ آغا اؤلوم یاتاغینا دوشموشدو. آروادینی یانینا چاغیریب وصیت ائله‌ییر:
- آرواد! سندن ایسته‌ییرم، مندن سونرا دول قالماییب اره گئده‌سن.
آرواد سیزلاییر:
- باش اوسته!
- منی سئودیگین قدر اونو دا سئوه‌سن.
آرواد اؤکوتمه وورور:
- باش اوسته!
- پالتارلارینی یویاسان.
آرواد دیزلرینه تاپداییر:
- باش اوسته!
- سحر ایشه گئدنده بیله‌سینی یولا سالاسان.
آرواد اوزونو چیرماقلاییر:
- باش اوسته!
- ناهار ائوه گلنده بیله‌سینه کوفته-شوربا پیشیره‌سن.
آرواد باشینی توولاییر:
- او، کوفته-شوربا سئومز!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
مسئوللارین گؤزلری
دوکتور جئری
اوستاد دفتری دئییردی؛ مدرسه‌نین دفترینده اوتورموشدوم. بیر کیشی تلَسیک ایچری گیردی:
- منیم یئتیمیمی چاغیرین گلسین!
گولومسه‌یه‌رک سوروشدوم:
- آغازاده‌نین آدی نمنه‌دیر؟
اوشاغین آدینی دئدیکده، یئنه سوروشدوم:
- هانسی کیلاسدا اوخویور؟
کیشی بیر گؤزونو قییاراق دئدی:
- بیر گؤزومه سککیزده اوخویور، بیر گؤزومه ده دوققوزدا!!
سککیزینجی ، دوققوزونجو صینیفلرین سییاهیسینا باخدیم، اوشاغین آدینی تاپا بیلمه‌دیم.
- آرخایینسیز، آغازاده بو مدرسه‌ده اوخویور؟!
کیشی یئنه گؤزونو قییدی:
- بیر گؤزومه بو مدرسه‌ده اوخویور، بیر گؤزومه ده بو کوچه باشینداکی مدرسه‌ده!!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر