سویوق اؤلچر
دوکتور جئری
شاختا-سازاقدان دانشیردیق. قلئیچی مورتوض اللرینی هافلایا- هافلایا:
- بو ایل هاوا هر ایلدن بتر سویوقدور- دئدی؛ سونرا کوچهنین باشیندا یانلارینی باسا-باسا گلن ددهلیگینی گؤستریب آرتیردی:
- شیخ آغایا باخ؛ هاوانین سویوقلوغوندان اللرینی اؤز جیبینه سوخوب!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
هامییا ایش وار!
دوکتور جئری
دونن کوچه ده قلئیچی مورتوض ایله بورون-بورونا گلدیم. سککیز- دوققوز آی ایدی ایشسیز گزیر، ائوینی باققالدان-چاققالدان نیسیه آلماقلا گئچیندیریردی.
- خوش گؤردوک مورتوض بگ نئجهسن؟ ایش تاپدین؟!- دئیه سوروشدوم.
الیمی ایستی- ایستی سیخدی:
- ساغ اول دوکتور!.. هه؛ ایش تاپمیشام!..
اورکدن سئویندیم:
- مورتوض بگ سنه دئمهدیم؛ بیرآز دؤزسهز شیخ حسن آغا "برجام" دان سونرا بوتون ایشسیزلره ایش فورصتی یاراداجاقدیر؟!
باشینی آشاغی سالیب اوتانجیندان دینمهدی!
- هله دئ گؤروم نه ایش گؤرورسن؟
فیسیلدادی:
- ائو اثاثی ساتیرام...
- بازارین نئجهدیر؟..یاخشی قازانیرسان؟..
- یوخ! یاری-یاری زییان ائلهییرم!!
شاشیردیم:
- نئجه زییان ائلهییرسن؟!!.. ائشیتدیگیمه گؤره ائو اثاثی ساتانلار یاری- یاری قازانیرلار سن نییه...
سؤزومو کسدی:
- آخی من ائویمین اثاثلارینی ساتیرام...
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
ائششک اوْغروسو
دوکتور جئری
قلئیچی مورتوضو داما باسمیشدیلار. زیندانیلار باشینا ییغیشاراق:
- قارداش ندن اؤترو زیندانا دوشوبسن؟- دئیه سوروشدولار.
قلئیچی مورتوض اوزونتو ایله باشینی توْولادی:
- یامسیلاماقدان اؤترو..
زیندانیلار قاققاناق چکیب گولدولر. بیری سوْروشدو:
- یامسیلاماقدان اؤترو آدامی داما باسسایدیلار گرهک زیندانلار رادیو-تئلئویزیون اوْیونچولاری ایله دوْلو اوْلاردی؟!!
قئلیچی مورتوض دارغین-دارغین دئیندی:
- من رادیو-تئلئویزیون اوْیونچولاری کیمی خالقی یامسیلامامیشام کی!!
- هن بس نه؟!!- دئیه هامی بیر آغیزدان سوْروشدو.
- من آغازادهلری یامسیلاییب اونلار کیمی اوْغورلاماق ایستهدیم!
زیندانیلار بیر-بیرینین اوزونه باخیب سوُسدولار. یئنه بیری دیله گلدی:
- هله نه قدر اوْغورلاییب ایختیلاس ائلهییبسن؟!
قلئیچی مورتوض باشینی آشاغی سالدی:
- من بئلیمده مئشهدن اوْدون گتیریب ساتماقلا اهل-عیالیمی گئچیدیریرم. دونن گؤردوم داها دیزلریمده گوج قالماییب او یئکهلیکده اوْدون شلهسینی بازارا داشییام؛ بئینیمدن گئچدی قوْنشو کنددن بیر ائششک اوْغورلاریام......
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
بیزیم دلی خانا...
دوکتور جئری
موفتّیش دلیخانادان گؤروش ائتمکده ایدی. بیرینجی اوتاغا گئچدیلر. بیر دلی ماسانین دالیندا اوتورب نسه یازماقدا ایدی.
- بونون نهیی دیر؟-دئیه موفتّیش سوروشدو.
دلیخانین باشقانی گولومسوندو:
- قوربان بو اؤزونو احمد کسروی سانیر؛ آذری دیلی نظریهسینین اوستونده ایشلهییر، یازیر- یازیر سونرا جیریب تؤکور یئره؛ یئنه تزهدن باشلاییر یازماغا...
ایکینجی اوتاغا گئچدیلر. بیر دلی اوتاقدا وار-گل ائدهرک ویر-ویر تؤکوردو:
- رایانه، زایانه، خایانه، پازانه، چایانه، وایانه، یارانه، هایانه، لایانه....
موفتّیش یئنه سوروشدو:
- بونون نهیی دیر؟!
دلی خانانین باشقانی یئنه گولومسوندو:
- قوربان بو دا اؤزونو "فرهنگستان زبان فارسی" قورومونون رئیسی سانیر، گون چیخاندان گون باتانادک یورولمادان سؤزوجوک دوزلدیر.
اوچونجو اوتاغا گئچدیلر. دلیلرین بیری تاواندان آسلمیش پنکهدن یاپیشیب فیرلاناراق، "تا..تا..تا..تاتا..تاتاتا..تات" دئیه آفتومات(مسلسل) سسی چیخاردیردی.
موفتّیش شاشیردی:
- بونون نهیی دیر؟!
دلی خانین باشقانی یئنه گولومسوندو:
- قوربان، بو اؤزونو اؤلکه قورجوسو ساناراق فارس دیلینین دوشمنلرینی قورشونلاییر.
موفتّیش ال-آیاغا دوشدو:
- تئز اولون بونو یئندیرین آشاغی.. ایندی دوشوب قول-قیچی سینار..
گولوش دلیخانا باشقانینین دوداغیندان قاچدی. الینی قووزایب وار گوجو ایله موفتّیشین قولاغینین دیبینی قیزیشدیردی:
- آخماغین بیری آخماق!!.. ایستهییرسن پانتورکیستلر ایرانی پارام-پارچا ائلهیهلر؟...
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
پیشیک یئمهمیشم
دوکتور جئری
شیخ آغا جوما آخشامی قلئیچی مورتوضگیله قوناق گئتمیشدی. اؤپوش- گؤروشدن سونرا قلئیچیمورتوض، ددهلیگینین سارالمیش اوزونه سای سالدی:
- قوربانین اولوم دده! رنگین-روفون نییه قاچیب؟!.. خسته-مسته دئییلسن؟!...
شیخ آغا الینی اورگینین اوستونه باسدی:
- اورگیم آغرییر!
قلئیچی مورتوض نیگران اولدو:
- زنگ وورادین، گلردیم آپاراردیم دوکتورا!!
- گئتدیم.. سحر دوکتور جئرینین مطبینده ایدیم..
- یاخشی!.. نه دئدی؟..
- دئدی: اورگیمین دامارلاری دارالیب...
- داوا-درمان نه یازدی؟
شیخ آغا باشینی آشاغی سالدی:
- دوزونو ایستهسن بو گون چوخراق داوا-درمانا گؤره بورا گلمیشم!..دوکتور دئدی، اورگیمین دامارلارینی آچماق اوچون گرهک ویسکی ایچم. اؤزون بیلیرسن من آبیرلی-ناموسلی بیریسییم، من کیمه دئییم منه ویسکی تاپسین...
قلئیچی مورتوض ددهلیگینین سؤزونو کسهرک:
- دده بهیم من اؤلموشم؟!..- دئییب، تئز جیب تئلفونونو چیخاردیب خالاسی اری کئفلی ایسکندر زنگ ووراراق احوالاتی اولدوغو کیمی آنلاتدی.
یاریم ساعات سونرا کئفلی ایسکندر بیر قاب عاراق، اوچ-دؤرد پورس کاباب ایله قلئیچی مورتوض گیلده حاضیر ایدی.
شیخ آغا عاراغی گؤزدن گئچیره-گئچیره دیللندی:
- دوکتور منه دئییب ویسکی ایچیم بو کی آچیق عاراقدیر؟!!
کئفلی ایسکندر گوله-گوله:
- آغا! ویسکی اولمایان یئرده آچیق عاراق، ویسکی ثاوابی وئرر..-دئدی.
قلئیچی مورتوض سوفرهنی آچینجا شیخ آغا ایله کئفلی ایسکندر ییئیب ایچمگه باشلادیلار. کئفلی ایسکندر آرا وئرمهدن بارداقلاری آرد-آردا دولدورودو. بیردن شیخ آغانین حالی یامان قاریشدی. الینی آغزینا باسیب ائشیگه قاچدی. آردیجا کئفلی ایسکندر ایله قلئیچی مورتوض دا ائشیگه قاچدیلار. شیخ آغا کردینین قیراغیندا اوتوروب قوسوردو. قئلیچی مورتوض اگری- اگری کئفلی ایسکندره باخدی:
- سنه کیم دئدی، آچیق عاراق گتیرهسن؟!.. بهیم بیلمیرسن بونا هرنه پوخدان قاریشدیریرلار؟!..
شیخ آغانین هوشو باشیندان چیخدی.
- ایندی من نئیلهییم؟!
قلئیچی مورتوض باش-گؤزونه تاپداماقدا ایکن، پیشیکلری-مخمر- گلیب آغانین قوسونتولاردان ییئیب-یئییب اؤلدو.
قئلیچی مورتوضون دردی بیر ایدی اولدو ایکی:
- ائی وای ددهم ائی وای.. ائی وای پیشیگیم ائی وای!!...
کئفلی ایسکندر آفتافا ایله شیخ آغانین اوزونه سو سپیردی. هاندان-گئجدن شیخ آغا آییلدی:
- اوغلوم مورتوض بونلار نمنهدیر؟
قلئیچی مورتوض زایلدادی:
- دده حالیز خاراب اولوب یئدیکلریزی قایتاردیز.
شیخ آغا ساییقلایا-ساییقلایا قایتاردیقلارینی سایماغا باشلادی:
- اوغلوم دوزدور؛ من کاباب یئمیشم، خییار یئمیشم، بامادور یئمیشم، دکل یئمیشم، پول یئمیشم، یئر یئمیشم...
سونرا پیشک اؤلوسونو گؤسترهرک آرتیردی:
- آنجاق نه قدر فیکر ائلهییرم یادیما گلمیر نه زامان پیشیک یئمیشم؟!!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
اوغروباشی
دوکتور جئری
حاجی روستم شهرین وارلی-کارلی آداملاریندان بیری ساییلسادا سون اوچ-دؤرد ایلین ایچینده بللی اولمایان ندنلره گؤره الی داریشلیغا دوشموشدو. حاجی روستم قاباقلار، دوست-تانیشا اوز سالیب بورج ائلهیهیرک ائوینی بیر تورلو گئچیندیردی آنجاق بورج وئرنلرین سایی گئت-گئده آزالینجا معیشیتی چتینلیگه دوشدو. هر یاندان الی اوزولن حاجی روستم سونوندا علاجسیز قالاراق اوغلو کابلا زؤهرابا ایلیشدی. البته،کابلا زؤهراب اؤنجهلری آز-چوخ ددهسینین الیندن یاپیشیب یاردیم ائدیردی آنجاق نه یازیق اونوندا دورمو قولایلاشیب خیرتدگهجن بورجا باتمیشدی.
بیر گون کوچهده بؤیوک بیر قیامت قوپدو. حاجی روستم،کابلا زؤهرابین ائوینی باسیب ور-وسایلینی ائشیگه تؤکمک ایستهییردی. ایش، پولیسه، محکمهیه چکدی. محکمهده، حاجی روستم بیر حیط قابالاسینی قاضینین قاباغینا قویاراق مدعی اولدو؛ ییرمی ایل بوندان قاباق حیطینی اوغلونا کرایه وئریب ایندیسه احتیاجی اولدوغو اوچون بوشاتماسینی ایستهییر! قارشیدا، کابلا زؤهرابدا جیبیندن اپریمیش بیر قولنامه چیخاردیب مدعی اولدو، ییرمی ایل بوندان قاباق ددهسی حیطی ایکی یوزمین تومنه اونا ساتیبدیر. قاضی قابالایا ایله قولنامهنی اوخویاندان سونرا دئدی؛ دعوا طرفلری، ایدعالارینی ثابیت ائلهمک اوچون شاهید گتیرملیدیرلر.
ائرتهسی گونو، حاجی روستم، قارداشی اوغلو، کئفلی ایسکندرین یانینا گئدیب اوندان شاهید گئچمهسینی ایستهدی. بو گؤرشدن ساعات یاریم اؤتمهمیش کابلا زؤهراب کئفلی ایسکندرین یانیندا ایدی. کئفلی ایسکندر الینی گؤزونه باساراق ایکیسینه ده شاهید گئچهجگینی سؤیلهدی.
بو اولایدان ایکی آی سونرا، حاجی روستم ایله زؤهراب یئنه محکمهده ایدیلر. قاضی پروندهنی اوخویوب دده-بالادان اوچ-دؤرد سورغو سوروشوندان سونرا کئفلی ایسکندری شاهید عونوانیندا یئرلشگهیه چاغیریب دوغرونو سؤیلهیهجگینه آند ایچدیردی.
قاضی سوروشدو:
- بو حیط حاجی روستمین دیر؟!
کئفلی ایسکندر عمیسینین اوزونه باخا- باخا میزیلدادی:
- یوخ! حیط حاجی روستمینکی دئییل!
حاجی روستم قیزغین-قیزغین یئریندن قالخماق ایستهدیگینده قاضی گؤزونو برهلتدی؛ کابلا زؤهرابین دوداغی قاچدی.
قاضی یئنه سوروشدو:
- بئله ایسه حیط کابلا زؤهرابین دیر؟
کئفلی ایسکندر بو کز عم اوغلوسون اوزونه باخا- باخا میزیلدادی:
- یوخ! حیط کابلا زؤهرابینکی دا دئییل!
گولوش کابلا زؤهرابین دوداغیندان قاچدی. قاضی شاشیردی:
- بئله ایسه حیط کیمینکی دیر؟!!
- حیط نه حاجی رستمینکی دیر، نه کابلا زؤهرابین!... اوتوز ایل بوندان قاباق بو حیط، ائل چیمنلیگی ایدی. حاجی روستم، کاتدا ایسلاما بیر چالخام کره، بیر پتک بال، بیرده بئش یوز مین تومن پول وئرهرک چیمنی قاپسادی. البته کاتدا ایسلام تک باشینا بو ایشی گؤرمهدی،فرماندارین الی ایله گؤردو. فرماندار باجی اوغلوسو شهردارا بویوروق وئردی: ائل چیمنلیگی شهر محدودهسینه داخیل ائدیلیسن. البته بو آرادا فرماندارین بئلی داییسی اوستاندارا برک ایدی. اوستاندار بو کیمی ایشلرده ، خالا اوغلوسو شهرچیلیک وزیریندن گرهکن ایجازهلری آلا بیلیردی ، وزیر ......
قاضی توخماغینی میز اوستونه تاپدایاراق کئفلی ایسکندرین سؤزونو کسیب قاپی آغزیندا دایانان گؤزتچیینی چاغیریب قولاغینا پیچیلدادی :
- بو کئفلینی تئز ائشیگه اؤتور یوخسا اؤلکهده هامینی اوغرو چیخارداجاق!!...
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
آغزی قاتیقلی بالامیز
دوکتور جئری
شئیخ آغانین مکتوبو یئتیشینجه، ایسکندر تئز ییغیشلانیب اؤلکهیه دؤندو. اوْ، اوچ ایل بوندان قاباق آلتی آیلیق اوغلو قارابالانی خالاخانیما، خالا خانیمی دا آللاها تاپشیراراق تروریستلرله ساواشماق اوچون چاتیشما بؤلگهسینه گلمیشدی.
شیخ آغا مکتوبوندا یازمیشدی:
سلام علیکم
حاج آغا ایسکندر! ایشغالچی اسرائیل دؤولت باشچیسی ناتانیاهونون شیعه آذربایجان جومهوریتینه ائدهجگی سفرینه اعتراض ائتمک اوچون جومعه گونو طنطنعهلی بیر تظاهرات گئچیریلهجکدیر، سیزین بو تظاهراتدا اشتراک ائتمگینیز تکلیف اولونور.
اجرکم عندالله
***
ایسکندر ائوه یئتیشمگه تلهسیردی؛هر ندن چوخراق اورگی قارابالایا اسیردی. قاربالانی باغیرینا باسیب اؤپمک-اوغشاماق گئچیردی ایچیندن. کوچهلرینه چاتدی. قاپی آچیق ایدی، ایچری گیردی.حیطده اوچ اوشاق تورپاق-تورپاق اویناییردی. اوشاقلارا باخدی، آرالاریندا قارابالانی تانییا بیلمهدی. بیردن دهلیزین قاپیسیندا خالا خانیم گؤروندو:
- قوربان اوْلوم حاجی ایسکندر قاییتدین؟!
ایسکندر جانتاسینی یئرده قویدو:
- قارا بالا هانی؟
- هله گئچ ایچرییه!
- دئدیم؛ قارابالا هانی؟!
خالا خانیم باشینی آشاغی سالدی:
- باشین ساغ اولسون کیشی! سن گئتدیکدن سونرا قارا بالا قیزیلجا توتوب اؤلدو.
ایسکندرین گؤزلری آچیشدی. اوتاغا گئچدی. ایچریدن هؤنکورتو سسی ائشیدیلدی...
آخشام باشی ایسکندر ائشیگه چیخماق ایستهدیگینده اوشاقلار گئنه حیطده تورپاق- تورپاق اویناییردیلار. اوشاقلارین لاپ کیچیگی خالاخانیما سسلندی:
- ماما...منه پهپه!!
ایسکندرین آیاقلاری یئره یاپیشدی. خالاخانیم بیر قاپ قاتیق ایله بیر پارچا چؤرک گتیریب اوشاغین قاباغینا قویدو. اوشاق قاتیغی آغزی- بورنونا یاخاراق یئمگه باشلادی.
ایسکندرین ایچی قیزیشدی:
- آرواد بونلار کیمدیلر؟!
سونرا لاپ بؤیوک اوشاغی گؤستردی:
- بو کیمین اوشاغیدیر؟!
خالاخانیم گولومسوندو:
- بو مممدعراق بالامیزدیر داا!!..
ایسکندرین گؤزلری تپهسینه چیخدی:
- بالامیز؟!!
خالاخانیم قیرجا-قیرجا فیسیلدادی:
- سن عراقا گئدنده بو اوشاق بوْیومدا ایدی!
ایسکندر اورتانجی اوشاغی گؤستردی:
- یاخشی، بو ؟!
خالا خانیم اوتانیر کیمی یایلیغینی آغزینا چکدی:
- سوریعلینی دئییرسن؟!!.. سن سوریهده ساواشاندا، گونده یادیما دوشوردون، بو دا هوسیندن بوْیوما دوشدو!!
ایسکندر اؤزونو ساخلایا بیلمهییب قیشقیردی:
- بس بو اوشاق؟!!
خالاخانیم اوست دیشلری ایله آلت دوداغینی دیشلهیهرک دیللندی:
- آکیشی!! سسینی آشاغی یئندیر؛ سنی بو آغزی قاتیقلی ائرمنی بالامیزین جانی دای اوستونو وورما، قاپی-قونشو دا دوست-دوشمنیمیز وار آخی!!....
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
نیکولو ماکیاوئللینین درسلری:
اعتراض
جئویری: دوکتور جئری
پادشاه باسقین ائدیب قونشو اؤلکهنی قاپسامیشدی. نیکولو ماکیاوئللینی چاغیریب:
- آلدیغیمیز یئنی اؤلکهده آیاغیمیزی نئجه برکیده بیلهریک؟ - دئیه سوروشدو.
نیکولو سایغی الینی باغرینا باساراق:
- پادشاهیم! بو اؤلکهده بیگلیگینیزی سوردورمگینیز اوچون یئنی یاسالار یازماق گرهکدیر! –دئییب بیر گون سونرا یئنی یاسانی پادشاها سوندو:
1- اؤلکهده، هامی پادشاهین دیلینده دانیشمالیدیر.
2- اؤلکهنین بوتون یئرآلتی، یئر اوستو ثروتلری پادشاها عاییددیر.
3- خالق گلیرلرینین یاریسینی پادشاها وئرگی وئرمهلیدیر.
4- یئنی ائولهننلر، قادینلارینی ایلک گئجه پادشاها باغیشلامالیدیرلار.
5- ساواش قوپاندا، کیشیلر ساواشمالی، پادشاهین اوغروندا جانلارینی وئرمهلیدیرلر.
6- اؤلکه ده کیمسهنین اوسدورماغا حاققی یوخدور.
پادشاه الینی سون مادهنین آلتینا قویوب سوروشدو:
- بو ماده ندن اؤترودور؟!
ماکیاوئللی گولومسهییب دئدی:
- پادشاهیم! خالق جینقیرلارینی چیخارمادان یاسانین ایلک بئش مادهسینی ایجرا ائدهجکلر؛ آنجاق دالدالاردا اوسدوراراق سیزین بویروقلارینیزا قارشی چیخدیقلارینی ساناجاقلار!
بئلهلیکله، پادشاه ایللر اوزونو او اؤلکهده حؤکوم سوردو...
بنزهر یازی:
بیر میللتی نئجه سوْیقێرێم ائتمک اوْلار؟
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
بیزیمکی، سیزینکی
دوکتور جئری
اؤلکهده قؤوملر آراسیندا میللی باریشی، دایانیشمانی گوجلندیرمک اوچون شیخ حسن جومهو باشقانلیغی اوتوراجاغیندا اوتوروب-اوتورالی آنایاسانین آسیلی قالمیش اون بئشینجی، ییرمینجی ماددهلرینی یورولوگه گتیرمکدن اؤترو شیخ علینی اؤزونه اؤزل دانیشمان سئچدی. دانیشمان ایلک آددیمدا بوتون قؤوملرین تمثیلچیلرینی حوضورونا قبول ائدهرک فیکر آلیش-وئریشینه باشلادی. تمثیلچیلر منصوب اولدوقلاری قؤوملرین چتینلیکلریندن دانیشاراق دانیشماندان چؤزوم یولو ایستهدیلر.
باشدا بلوچ خالقینین تمثیلچیسی موللا عؤمر سؤزه باشلادی:
- شیخ آغا!.. بیزیم شهرلرده ایش یوخدور.. گنجلریمیز ایشسیزدیرلر بیز نئیلهملیییک؟
شیخ علی گولومسهدی:
- نئیلهیهجکسیز، گلین بیزیم شهرلرده ایشلهیین!
تورکمن قؤومونون تمثیلچیسی محمد قوجق آیاغا قالخدی:
- شیخ!! بیز اوشاقلاریمیزا، محمد قیلیچ، قاریاغدی، محمد آراز، آی جامال، گول ایستهرم، کیمی قوشا آد قویوروق ایندیسه سیجللی ایدارهسی بونا قاداغا قویوب بیز نئیلهملیییک؟
شیخ ساققالینی تومارلادی:
- سیجللی ایدارهسی قویمورسا قوشا آد قویاسیز، بیزیم آدلاری قویون..چوخدا گؤزلدیرلر؛ کوروش، داریوش، ماردوش...
بختیاری قؤومونون تمثیلچیسی کاک موراد گیلئیلندی:
- تئلئویزیوندا بیزیم میللی گئیم - پالتارلاریمیز لاغا قویولور...
شیخ سؤزونو کسدی:
- بیزیم پالتارلاریمیزی گئیین!!
سیرا آذربایجان میللتینین تمثیلچیسی اوستاد دفتری یئتیشدی:
- شیخ آغا!.. بیز مدرسهلرده اؤز آنادیلمیزده یازیب-اوخوماق ایستهییریک آنجاق بیر سورو شئوینیست بو حاق ایستهییمیزین قاباغیندا انگل تؤرهدیرلر، سیزجه بیز نئیلهملیییک؟
شیخ ایری-ایری اوستاد دفترینی سوزهرک دئیندی:
- انگل تؤرهدیرلرسه، بیزیم دیلده یازیب- اوخویون؛ چوخدا شیرین دیر!!
اوستاد دفتری یئرینه اوتورونجا قئلیچی مورتوض یئریندن قالخدی:
- شیخ آغا!.. اؤنجه سیزدن موشکولریمیزی بیر-بیر حل ائتدیگیز اوچون تشکور ائدیرم. منیمده بیر موشکولوم واردیر اونوندا یولونا قویساز اولدوقجا مینتدار اولارام .
بو سؤزلر شیخ علینین خوشونا گلدی:
- بویورون.. بویورون!
قلئیچی مورتوضون دیشلرینی آغارتدی:
-شیخ آغا!.. اللی یاشیم وار هله ائولنمهمیشم، گئجهلری یوخوم گلمیر؛ دئییرسیز نئیلهملییم!!
.........
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
او دونیادا بو دونیایا تای دیر
دوکتور جئری
"تئهران ملهمی" یازیسیندا اوخودوق:
وای زنگینه اؤزومو اوستاد دفترینین ائوینه چاتدیردیغمیدا اوستاد اؤلوم یاتاغیندا، ساییر-باییر ائلهمکدهایدی.
ایندیسه اولایین قالانی:
ائشیکدن آمبولانس سسی گلیردی...
سئوینجک:
- ائله بیل آمبولانس گلدی- دئیه آشاغییا ائندیم. قاپینی آچینجا اورژانس مأمورلاری یوخاری چیخیب اوستادی آمبولانسا داشیدیلار...
بیز خستهخانا یئتیشنده، اوستادا شوک وئریردیلر اوستاد ایسه یاریم مئتیر گؤیه سیچراییردی!
خانیم دفتری گؤزلرینین یاشینی ساخلایا بیلمیردی. سوسقون- سوسقون آغلاییردی. دوکتور آی-سی- یو اوتاغیندان چیخینجا قاباغینا قاچدیم:
- دوکتور!..نئجه اولدو؟!..
گولومسه دی:
- چوخ شوکور..قضانی سوْودو...
تلهسیک خانیم دفترینین یانینا قوشدوم:
- خانیم دفتری..خانیم دفتری! اوستادین حالی یاخشیدیر.
دوداقلاری قاچدی، اللرینی-یاشینی گؤیه قالدیریب نهسه دئدی.
***
آی-سی-یونون قاباغینداکی اوتوراجاقدا اگلشمیشدیک. خانیم دفتریدن،
- اوستاد نییه بیردن- بیره بو حالا دوشدو؟- دئیه سوروشدوم .
- آخشام اوستاد فرهیخته بیزه قوناق گلمیشدی..
- هانسی اوستاد فرهیخته؟!..فارس بئیین فرهیخته؟!!
خانیم دفتری باشی ایله، "هن" دئیهرک سوردوردو:
- تورک میللت وکیللرینین آنایاسانین اون بئشینجی مادهسینین ایجرا اولونماسی حاققیندا جومهور باشقانینا یازدیقلاری دیلکچهدن سؤز دوشونده، اوستاد فرهیخته بو ائیلهمی بؤیوک بیر خیانت سایاراق ایمضا آتلانلاری اردوغانین جاسوسلاری آدلاندیردی.
- بو سؤزلره اوستاد دفترینین تپکیسی نه اولدو؟!
-اوستاد دفتری ده قان باشینا آتلانیب قیزغین-قیزغین،"ائی آللاه! نییه بیزی اؤلدورموسن بو شئوینیستلرین، مانقورتلارین الیندن قورتولاق؟!" دئیه قیشقیردی؛ اوستاد فرهیخته ده کوسوب گئتدی. یاریم ساعات سونرا اوستاد گؤردویون حالا دوشموشدو.
اوزونتو ایله باشیمی توولاییب دئدیم:
- اوستادین دوعاسی نه تئز موستجاب اولموش، کئشکه اؤلوم یئرینه تانریدان اون بئشینجی مادهنین ایجرا اولوماسینی دیلهیردی!!
***
ائرتهسی گون، اوستاد دفترینین گؤروشونه گئتدیم. رنگ-روفو یئرینه گلمیشدی. آلیندان اؤپوب الینی سیخدیم. گولومسهدی:
- دوکتور!.. آللاه اوستاد فرهیختهنین قاپیسینی باغلاسین!.. او دونیایا گئتدیم ده قاییتدیم!..
ساتاشدیم:
- هله او دونیادا نه وار نه یوخ؟!
گولدو:
- هئچ!.. او دونیادا ائله بو دونیایا تایدیر!
شاشیردیم:
- نئجه؟..نئجه؟!..او دونیادا بو دونیایا تای دیر؟!!..
اوستاد دفتر باشی ایله سورغومو دوغرولاردی:
- هوشوم باشیمدان چیخیب باییلاندا، گؤردوم اؤلموشم، قبیر ائوینه یاتمیشمام. گئجهنین بیر واختی تاققا-قاق ایله قبیرین آیاق اوجو آچیلیب ایکی آداما بنزهمز ایچرییه سوخولدولار. قورخودان اؤزومو ییغیشدیردیم. نکیر ایله مونکر ایدیلر ائله بیل. سالامسیز-کالامسیز بیری دئدی:
- من ربک..
او بیری ایسه :
- من نبیک..
ائله ساندیم اؤزلرینی تانتیدیریرلار دئدیم:
- من ده اوستاد دفتری!
سؤزومدن بیرینجیسی آجیقلانیب دئدی:
- بَیّم بیلمیرسن بو دونیانین رسمی دیلی عربجهدیر نییه تورکجه دانیشرسان کافیر!!
سونرا یولداشینا ایشاره ائلهدی، آتدیلار منی تپیگین آلتینا.
علاجیم کسیلمیشدی یالوارماغا باشلادیم:
- آغالار!!.. منی باغیشلایین. من آنلامامیشام اؤلوم آرزوسو ائلهمیشم! اصلن من پئشمانام اؤلموشم. ایجازه وئرین گئدیم عربی اؤیرهنیم سونرا خیدمتیزه گلیم!!.. سیزی بالالاریزین جانی وورمایین!.. ائی وای اؤلدوم وورمایین!!..
ملکلر قاققاناق چکیب سؤزلریمه گؤلهرک داها بتر تپیکلمگه باشلادیلار. تپیکلرین ضربیندن بیردن اؤزومه گلیب اؤزومو خستهخانادا گؤردوم....
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
دوکتور جئری نین تهران ملهمی نه بیر جواب!
تبریز ملهمی !
بیر هفته اونجه دن، تورک شیناس عابباس ائلچین له- شیخ آغامیز آخوند امیرحوسین (بهبود) مورادی یه خبر وئریلمیشدی، پایتخت ده اولان فارس دیلی قورومو باشقانی ،مجلیسیمیزده تورک دیللی اولان دئپوتادلاریمیز(ماده اون بشه گوره ایمضا ائدنلر) اوچون، هم بیر محللی معاینه همده بیر محللی تحقیقات ائیلمک ، اولکه میزه گلمه لری لازیم دوشوب. بیردن خبر وئریلدی: بش دیقه چکمه میش قوناقلاریمیز دئدییمیزآدرسه یئتیشه جک.
او زامان گلیب چاتدی، ماشیندان قوناقلار دوشوب چوخ گوزل قارشیلاندیلار، اوپوشوب -گوروشندن سونرا، گئچیب ایستراحت ائتدیلر.
صاباحی بویوک بیر مجلیس قورولموشدی. مجلیسیمیزین آشاغی باشدان -یوخاری باشاجان بویوک آداملار ،جراحی دوکتور-ایقتیصادجی-زاوودچی-داواناخاناچی-کوره چی لر بیر طرفده ، یازیچیلار- شاعرلر -نوحه خانلار-سیره چی-دسته چی لرده بیر طرفدن ،جابه جا -ردیفله اؤز یئرلرینده اوتوروب گوزلری –اوزلری پایتخت دن گلن فارس دیلی قورومو باشقانینا زیلله یب –باخیردیلار. هردن بیری قوناقیله اوز-اوزه یاسلاشاندا ،قوناق بیر گولومسوله نیب ،مجلیسده اوتوران شخص، الین سینه یه آپاریب، یئریندن بیر قاریش دوروب، اؤز ایراده تین بیلدیریردی.
ایلک آخوندوموز ، دانیشماقا باشلادی :خداوند مهربان و رحیم ، بر ما خیر و برکت زیاد بخشیده است. پس برای پروردیگار نماز بگزارید و قربانی کنید، محققا دشمن تو مقطوع النسل است .آخوند امیر حوسین(بهبود) مورادی دوشمنی دیله گتیرنده، بیر ناراحات حالتده ،عابباس ائلچینه باخدی، سیره چیلردن بیری اوجا سسله بیر صلوات چونده رین،دئمکده.... دوشن آخیر هاوا مجلیسدن بیرده عابباس ائلچینین اوستوندن، گوتورلندی.
سونرا شهرلریمیزدن بیر نئچه گوزل بویوک آداملاردان، فارس دیلیمیزین فلسفه سیندن نییه اونو اوخویوروق؟ افسانه وی قهرمانلاریندان چوخلی دانیشیق آپاریلدی. آخیردا کندلرین بیریندن بیر قوجا کدخدایا نوبت یئتیشدی. تریاکی بوغلارینا بیرده قارا رنگ قویان باشینین توکلرینه ال چکیب، دانیشماقا باشلادی: مهمان ما خوش آمدند! به عرض ملوکانه موبارک می رسانم، در ادامه کار شما ما هم در دهکدهای خود خدماتی به انجام رساندیم. نام پیش از هزار دهکده- شهر-منظقه- کوه -رودخانه ترکی را عوض کردیم اسم فارسی گذاشتیم .نمونه آنرا می آورم !سییاری را سیه رود، یام را پیام، آراز را ارس، کمچی را کیامک، علمدار گرگر را هادیشهر، ......قراردادیم. بونلاری دییه نده فارس دیلی قورومو باشقانی آلما یئییردی، بیر قاچ پیچاقیله قوپاردیب، الیله اوزادیب گوله- گوله اونا طرف اوزادیب،دئدی: بییا جان دلم ،بفرما حق شماست، بفرما بخور! کدخدانین ایکی الی سینه ده ،قاچا- قاچا قاچیب، تیکه آلمانی اوندان آلیب، ائله اونون یانیندا یئدی!
عابباس ائلچین سوزی اله آلاندا قوناقی چوخ یاغلادی، اورتا سوزونده بئله دئییردی: .....مهمان گرامی ما همگی از شما جنابعالی انتیظار داریم به درخواست ما که تدریس زبان ترکی در مدارس است توجه نمایید. ائله بو سوزی دییه نده فارس دیلی قورومو باشقانی یئرینده بیر قرنشدی، ائله بیل عقرب شالوارینا گیرمیشدی، آخوند امیرحوسین مورادی نین ناراحاتچیلیقی چوخالمیشدی، اوتوران قوناقلارین هامی سی ولولییه
دوشموشدولر،خیلاصه عابباس ائلچین سوزون چوخ عذابلا قوتاردی..... .
سوز ایندی قوناقینیدی، قوناق دیله گلدی: به نام خدا، من خیلی مفتخرم که امروز اینجا در قلب تپنده مملکت عزیزمان هستم از روحانی مجلس از بزرگان به خصوص کدخدای دهستان مربوطه سپاسگزارم از کدخدا می خواهم بیشتر تلاش کنند. کدخدا یئریندن دوردی، بیر گوزل اییلیب- دوزلدی .قوناق دیله گلدی خواهیش دارم ازت، آخر جلسه یک روگرفت(فتوکپی!) از آن لیست برام بدهید. کدخدا الین گوزونون اوستونه قویدی. قوناق آخیر سوزلرینده یدی: .....آخر سر باید در جواب امثال عباس ائلچین ها باید به گویم: ما نمی توانیم به عقب برگردیم، نمی توانیم ترمز این ماشین را بکشیم ،برای اینکه دو سه نفر اجنبی پرست به امیالشان برسند، من در اینجا می گویم به جرس قاطع در این عمل خود می مانیم !به کوری چشم دشمنان این مرز بوم .هامی صلوات چونده ریب ، قوناق دوراندا آیاقا هاهی قوناقلار آیاقا دوردولار. هره بیر یولیله اؤزون قوناقا یاخینلادیردی، بیری جیبیندن خودکار چیخاردیب هدییه ائیله ماقیله ،بیری گوروشماقیله اؤز ایراده تین بولوندوروردی. کدخدا یاخینلاشیب جیبیندن بیر قیش امرودی چیخاردیب ،وئردی .خیلاصه قاپییاجان خوداحافیظ لشمه لر ایدامه سی واریدی.
اون دیقه دن سونرا بیر آخوند امیر حوسین مورادی بیر عابباس ائلچین بیرده قوناق قالمیشدی. قوناق قاش قاباغین ساللاماقیله معلومودی عابباس ائلچیندن ناراحاتدی، ایسته میر گئجه نی قالسین ،آمما بو طرفدن ده گئجه دن خیلک گئتمیشدی ،دیله گلدی: یه جایی هست استراحتی کنیم اما با این اوضاع احوال، تنهایی می ترسم ،یک نفر هست که با من در اینجا بخوابد؟ تالارین نگهبانی کئفلی ایسگندر جوابیندا، دئدی: قوربان من اینجا هستم باهم می خوابیم .
گئجه یاری سی بیر- ایکی پیشیک ائشیکده بوغوشوردولار. قاناق یوخودان آییلیب، چوخ هاراسان کئفلی ایسگندری اویادیب، دئدی: برادر مثل اینکه در بیرون عملییات خرابکارانه است!؟ کئفلی ایسگندر یوخودان آییلدی، بیر قولاق آسیب ،سونرا دئدی: عملییات خرابکارانه هست اما به ما ربطی ندارد! اما اگر می ترسی؟ بیا پیش من بخواب. قوناق ائله بو سوزی ایسگندردن ائشیتدی، تز اؤزون وئردی اونون یانینا،کئفلی ایسگندر یئرینین ایچینده بیر گوزلرین آچیب قوناقا باخدی، ائله اوجورسونا یوخی باسدی .
چونکی گئچن جلسه نین هاواسینا یوخلامیشدی ،یوخودا گوردی بیر یولدا گئدیر، ایسته یر بیر یئرده ایشله سین. بیردن بیر دگیرماندان بونو سسله دیلر، سسه ساری گئدیب- دانیشاندان سونرا اونلارا باشلایب ایشله دی .بوغدالاری دگیرماندان گتیریب خاورماشینینا وورودولار، بیردن بیر پاسیبان سوت چالدی کی:اوغرولاری قویمایین، دگیرمانی بوشاتدیلار. هره بیر طرفده گیزلندی، اودا قاچیب دگیرمانین ایچه ریسینده گیزلندی.
اوردا بیر قوجا کیشی ایشله ییردی، اون بش باجادان اون توکولوردی، بیریندن چوخ- بیریندن آز- آخیرداکیندان چوخ آز اون گلیردی. قوجادان خبر آلدی: بونلار ندیر؟ باجادان توکولور؟ قوجا ،دئدی: ائولادیم، بونلار هر اینسانین روزوسودی، باخ او چوخ توکولن باجا هامییا، خیدمت ائیلییه ن جلیل ممدقلی زاده نیندی، اوندان سونراسی نیما یوشیج ، او بیرسی جواهر نعل نهرو، او بیرسی ده شکسپییریندی، سانییا- سانییا گلیب یئتیشدی یاپ او آخیرداکی باجییا، هردن بیر توزاناق گلیب یرتیقدان دوشوردی! اوردا قوجا دایانیب، باشین آشاغا سالدی. کئفلی ایسگندر سوروشدی: بو بس؟ قوجا ،دئدی: او یرتیق سیزین قوناقیزین روزی یرتیقی دی! کئفلی ایسگندر چوخ تاسف ائیله دی، ناراحاند حالدا ،دئدی: یوخ، بو دوز ایش دئییل ،ایندی او یرتیقی من بیر آز گئنیشله ده رم! بارماغین اوزادیب ایسته دی یرتیقی بیر آز گئنیشلتسین، اوندا بیر هاوار سسی بونو یوخودان آییدیب گوردی کی: وای آتاوین ائویله! قوناقین شالواری آشاغی، بارماغی قوناغین دالیدا آیری یئرینده !
عابباس ائلچینده قاپینی آچیب، آیاق اوسته ،هاراسان- هاراسان اونلارا، باخماقدا !!
محمد علی برزگر(گرگرلی آراز)
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
تئهران ملهمی
دوکتور جئری
تئلئفون کسینتیسیز زنگ چالیردی. تلهسیک دستگی قاپدیم، اوستاد دفترینین خانیمی ایدی:
- دوکتور!..دوکتور!.. تئز اؤزونو یئتیر، اوستاد دفتری گئتدی الدن...
سؤزلری آغلاما سسی ایله سونلاندی. آیاقیالین اؤزومو دؤردونجو قاتا، اوستادین ائوینه چاتدیردیم. قاپی آچیق ایدی. اوستاد دفتری تختین اوستونه اوزانمیشدی. رنگ- روفو آغاپپاق ایدی. الیمی آلنینا قویدوم، بومبوز ایدی. دامارینی توتدوم، چوخ یاواش ووروردو.
- اورژانسا زنگ ووروبسوز؟!
اوستادین خانیمی:
- وورموشام، دئدیلر، "تبریز"ده آمبولانس یوخدور، "تئهران"دان گؤندهرهجکلر..اودا هله گلیب چیخماییب- دئیه سیزیلدادی.
الیمدن بیر ایش گلمیردی. اوستاد گؤزومون قاباغیندا الدن گئتمکده ایدی. الیندن یاپیشدیم. "اوستاد!..بیرآزجیق دؤزون.. ایندی آمبولانس یئتیشر" دئدیم. اوستاد دفترینین دوداقلاری ترپندی. بلیرسیز بیر شئیلر دئییردی. قولاغیمی آغزینا یاخینلاشدیردیم:
- ده.. ده .. دده.. ده ده..
اوستادین خانیمینا دؤندوم:
- ائله بیل ددهسینی ایستهییر، تئز زنگ وورون ددهسینی گلسین.
آجی- آجی گولومسوندو:
- اوستادین ددهسی قیرخ ایل بوندان قاباق تانری رحمتینه گئدیب!
- دده..دده دئییر آخی!!..
اوستادین خانیمی گؤزلرینین یاشینی سیلدی:
- اوستاد دفتری اوتوز سککیز ایلدیر، " 15.نجی مادّه- 15.نجی مادّه" دئیه آنادیلمیزین مدرسهلرده اوخونماسی یولوندا موباریزه آپاریر. ایندی ایسه "15.نجی مادّه" سؤزونو دوزلده بیلمیر دئسین، دئییر: ده.. ده .. دده.. ده ده..
باشیمی آشاغی سالدیم، ائشیکدن آمبولانس سسی گلیردی.....
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
فارس دیلی قورومونون باشقانی اؤلدورولدو
دوکتور جئری
گوروپ-گوروب سسی بیرآن کسیلمیردی. تلهسیک قاچیب قاپینی آچدیم . اوستاد دفتری ایدی. ایچرییه سوخولوب قاپینی باغلادی:
- دوکتور! منی دولاندیر بالالارین باشینا...منی بیر یئرده گیزلت!!
چاش-باش قالدیم:
- اوستاد!..نه اولوب؟!...نه ایش گؤروبسن؟!..نییه گیزلهدیم؟!!
اوستاد دفتری تؤوشویه- تؤوشویه سیزیلدادی:
- فارس دیلی قورومونون باشقانینی اؤلدودوم!
قورخودان گئری چکیلدیم:
- نمنه؟!..نمنه؟! فارس دیلی قورومونون باشقانینی اؤلدوردون مو؟!.. سیزکی مدنی- اویغار بیر اینسانسیز. نئجه بو ایشی گؤره بیلدینیز؟!..
آیاقلاری اسمگه باشلادی، یئره چومبلدی:
- خیاباندا باشقان ایله قارشی قارشییا گلدیم. تانیشلیق وئردیکدن سونرا بیلهسینه دئدیم، " سیزین ایستهیینیزه قارشین، بیز، بو ایل تبریز بیلم یوردوندا آنا دیلیمیز تورکجهنی اوخوماغا باشلامیشیق؛ اینشاالله گلن ایل یا اوبیری ایل مدرسهلرده ده دیلیمیزی اوخویاجاغیق" دئدیم. منیم بو سؤزلریمه باشقان باشلادی گولمگه..
اوستاد دفترینین سؤزلرینی کسدیم:
- حتمن سیزده باشقانین گولمگیندن آجیقلانیب پیچاغی سوخدونوز قارنینا؟!!
یازیق-یازیق باشینی تؤولادی:
- یوخ!.. باشقان گولوب، گولوب، یئره ییخیلدی، گولمکدن اؤلدو!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
ائششگین حئسابی
دوکتور جئری
ماشینی درهیه دیغیرلانیب شئیخ آغانین بؤیوک آغازادهسی اؤلموشدو. ائو یاسا باتمیشدی؛ آغلاشما سسی بیر آن کسیلمیردی. شئیخ آغا باشینا تاپدایا-تاپدایا اوغلانلارینی یانینا چاغیردی:
- بالالاریم!.. رحمته گئتمیش قارداشیزا بیر ایش گؤرمهلیسیز قبیر عذابی چکمهسین!
اورتانجی اوغلو سیزیلدادی:
- آتا!.. قارداشیمیز نامازینی قیلاردی، اوروجونو توتاردی، خوُمس-زکاتینی وئرردی، زییارتینی گئدردی، ساققالینی قویاردی، او نییه گرهک قبیر عذابی چکسین؟
شئیخ آغا باشینی آشاغی سالیب دیزینه تاپدادی:
- یادیزدادیر نفت دکلی یوخ اولدو.. بللی ده اولمادی اونو کیم اوغورلاییب؟!!
- هه..هه.. یادیمیزدادیر!
- اونو قارداشیز اوغورلامیشدی!
- یووو....!!!
- هله او یوز بیرمی اوچ میلیارد... اونوندا آشیرماسیندا قارداشیزین الی وار ایدی! آی بالالاریم..هانسی دئییم؟!!..
- آتا..ایندی دئییرسن نئیلهیک قارداشیمیز قبیر عذابی چکمهیه؟!
شئیخ آغا بیر آز دوشوندو:
- بیر نفر تاپمالیسیز بیرینجی گئجه، قبیرده قارداشسیزین یانینا اوزانیب نکیر-مونکرین جاوابینی وئره.
کیچیک اوغلان دیله گلدی:
- کنده، قلئچی مورتوض آدلی یوخسول بیر کیشی وار. ائششگ ایله گئدیب مئشهدن اودون گتیریب ساتار؛ سانیرام پول قارشیلیغیندا بو ایشه راضی اولا.
***
شئیخ آغانین اوغلانلاری قئلیچی مورتوضون قاپیسیندا ایدیلر:
- اشی..بیلیریک سن چتینلیکله گئچینیرسن، قاردا-بوراندا ائششک ایله گئدیب مئشهدن اودون گتیریب ساتیرسان. سن ایلک گئجه قبیرده بیزیم قارداشین یانیندا یاتسان، سنه بیر پئیکان وانئت آلیب سنی بو فلاکتدن قورتاراریق.
قئلیچی مورتوض اؤز- اؤزونه،" یاخشی اولدو، ائششگی ساتیب ائولهنهرم، پئیکان-وانئتله اودون گتیریب ائویمی گئچیندیرهرم"-دئیه دوشونهرک راضیلیغینی بیلدیردی.
قئلیچی مورتوضو اؤلونو یانینا اوزادیب بوغولماسین دئیه قبیرین آیاق طرفیندن بیر اویوق قوبدولار. پئیکان وانت فیکری ایله، آرواد فیکری ایله شیرین یوخویا جومان قلئیچی مورتوض گئجهنین بیر واختی تاققاتاق سسینه یئریندن داشلاندی. گؤردو؛ الی دگنکلی ایکی آدام بنزهمز قورخونج یاراتیق قبیرین آیاق طرفیندن ایچری گیردیلر. آنلادی؛ بونلار سورغو-سوالا گلن نکیر-مونکردیلر. اورگی گوپ-گوپ دؤیونمگه باشلادی. گلنلرین بیرینه او بیرینه دئدی:
- اده! نکیر هانسیندان باشلایاق؟
مونکر قاققاناق چکدی:
- اؤلن اؤلوب ائله بو دیریدن باشلایاق.
نکیر سوروشدو:
- کیشی دئ گؤروم نئچه یاشین وار؟ نه ایش گؤرورسن؟ اوروج-نامازین نئجه دیر؟..
قئلیچی مورتوض دیلی توتار-توتماز میزیلدادی:
- اللی یاشیم وار، ائششک ایله مئشه دن اودون گتیریب ساتارام، نامازا تزه باشلامیشام،نئچه گوندور، قورآن کیلاسینا گئدیرم، اینشاالله گلن رمضان اوروجدا توتاجاغام!
نکیر حیرصلندی:
- یئکه کیشی!...[قئلیچی مورتوض اوروج-نامازینا گؤره اویغون یئرینه آغاج سوجاقلاریندان قورخودو]... سن نییه ائششگین آرپا یارانهسینی جیبینه قویوب قاباغینا سامان تؤکوردون؟!
- قوربان یانلیش عرضیزه چاتدیریبلار، باشیزا آند اولسون آرپا یارانهسی پولونا سامانی بئله چتینلیک آلماق اولور!!
بو یانیت نکیری یوْشوُدونجا مونکر سوروشدو:
- مئشهیه گئدنده ائششک اودونسوز ایدی مینیب گئدیردین، گلنده، اودون یوکلهیندن سونرا نییه مینیردین؟ ائششگه یازیغین گلمیردی؟!
قئلیچی مورتوض دیلی باغلانینجا مونکر قیشقیردی:
- اولان نکیر! وور بو کؤپک اوغلونو!!
نکیر-مونکر دوشدولر قئلیچی مورتوضون جانینا سحرهجن بیلهسینی دؤیدولر. صوبح اولونجا، شئیخ آغایلا اوغلانلاری گلیب اونو قبیردن چکدیلر ائشیگه. گؤدولر بدنینده سالامات یئر قالماییب. شئیخ آغا قئلیچی مورتوضون باشینی دیزینین اوستونه قویوب سوروشدو:
- اشی دئ گؤروم سنه نه اولوب؟ اوغلومون ایشی نئجه اولدو؟!
قئلیچی مورتوض زاریلتیسینی کسیب قیشقیردی:
- اولان من بیر ائششگین حئسابینی وئریب قورتارا بیلمهدیم، تون به تون دوشموش اوغلوزون حئساباتینی هارادان وئرهیدیم؟!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
کئفلی کونفوسیوس
دوکتور جئری
اؤلکهنین یوز ایللیک گلیشمه- ایرهلیلمه پروقرامینی حاضیرلاماق اوچون دؤولت طرفیندن داناباشلی دوکتور جئری، ترس آوالی قلئیچی مورتوض بیرده گرگرلی کئفلی ایسکندر بؤیوک بیلگین کونفوسیوسون یانینا گؤندریلدی. مملکت باش بیلنلری، کونفوسیوس ایله چایلاشاندان سونرا بو قونودا یاردیمجی اولماسینی، یول- یؤندم گؤستریب اؤیود وئرمهسینی ایستهدیلر. بؤیوک بیلگین ساققالینی تومارلایا- تومارلایا دئدی:
- مملکتینیزه یئدی آی ایچینده بؤیوک بیر ایش گؤرمک ایستهییرسینیزسه بوغدا اکین.
- مملکتینیزه یئددی ایل ایچینده بؤیوک بیر ایش گؤرمک ایستهییرسینیزسه آغاج اکین.
- مملکتینیزه یئتمیش ایل ایچینده بؤیوک بیر ایش گؤرمک ایستهییرسینیزسه اینسان تربیه ائلهیین.
دوکتور جئری آلقیشلاییجی باخیشلارلا کونفئسییوسو سوزهرک یولداشلارینا دؤنوب:
- بو آلتین اؤیودلری نوسخه ائلهییب دؤولتیمیزین حوضورونا چاتدیرمالیییق- دئیه الینی جیبینه سوخدو:
- ائی واخ!.. گؤزلوگوم ائوده قالیب، اؤیودلری سن یاز، اوستاد مورتوض!!
قلئیچی مورتوض اویان- بویانین قورتدالایا-قورتدالایا فیسیلدادی:
- ائله بیل قلمیمی گتیرمهمیشم!!
کئفلی ایسکندر بو دورومو گؤرونجه باشینی تؤولاییب دئدی:
- من یازارام!
دوکتور جئری برک-برک تاپشیردی:
- کئفلی- کئفلی یازمایاسان هااا!!...
***
ایکی گون سونرا کئفلی ایسکندرین یازقیسی باشقانین قاباغیندا ایدی:
مملکته ایچینه نئجه آفتافا گؤتورمک اولار:
- مملکته یئدی آی ایچینده آفتافا گؤتورمک ایستهییرسینیزسه، بوغدا وارید ائلهیین.
- مملکته یئددی ایل ایچینده آفتافا گؤتورمک ایستهییرسینیزسه، اورمان-مئشهلری آرادان آپارین.
-مملکته یئتمیش ایل ایچینده آفتافا گوتورمک ایستهییرسینیزسه، مدرک ساتین.
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر