+0 به‌ین
...قیللی الینه دوشموشوک!
دوکتور جئری
ایندی، هر کیم گونده‌لیک چؤرگینی کوچه باشینداکی چؤرکخانادان آلیر. آنجاق اسکیلرده بئله دئییلدی. او زامانلار، خالق اؤزو بوغدا اکیب، اؤزو بچیب، اؤزو دؤیوب، اؤزو ساووروب، اؤزو اویودوب، اؤزو چؤرک یاپاردی. پاییزی، بوغدا چواللاری دگیرماندا سیرایا دوزولنده، قولو گوجلولر، هامیدان قاباق بوغدالارینی دارتاردیلار؛ السیز-آیاقسیزلار ایسه یئددی گئجه، یئددی گوندوز سیرالاردا گؤزله‌ملی اولوردولار.
ترس آوا کندی‌نین قولو گوجلولریندن بیری ده قلئیچی مورتوض ایدی. او، دگیرمانا گیرنده، هره‌نی بیریانا ایته‌له‌یه‌رک قاباغا گئچردی. دگیرمانچی دا قورخوسوندان جینقیرینی چیخارتماییب قولوچوماق قلئیچی‌نین بوغدالارینی دگیرمانین بوغازینا بوشالداردی...
هر ایل، قلئیچی مورتوض دگیرماندان قاییداندا، خالاسی اری کئفلی ایسکندر اونو بیر قیراغا چکیب،" اوغول! خالقا اذیت ائله‌مه، بو ایشلردن ال چک!" دئیه اؤیود وئرردی. قلئیچی مورتوض بو سؤزلره قاققاناق چکیب گولنده، کئفلی ایسکندر اؤفکه‌نیب دئیردی: "اوغول! سن هله گؤتو قیللی الینه دوشمه‌میسن!!".
او ایل یئنه قلئیچی مورتوض بوغدا چواللارینی ائششگین بئلینه چاتیب دگیرمانا یوللاندی. ایچری گیرجک یئنه هره‌نی بیر یانا ایته‌له‌یه‌رک قاباغا گئچدی. بیردن، داشین دلیندان اوجا بوی، ساری باش، گؤی گؤز بیر اوغلان ائشیگه چیخدی. گئن بیر شالوارجیق گئیمیشدی. او، دگیرمانچی‌نین اوغلو- دلی توراب ایدی. دگیرمانچی خسته‌لنیب او گون ایشه گلمه‌میشدی. دلی توراب، قلئیچی مورتوضون قاباغا گئچدیگینی گؤرموشدو سانکی. بارماغی ایله سیرانین دیبینی گؤستره‌رک قشقیردی:
- گئچ سیرایا!!
قلئیچی مورتوض گولومسوندو:
- ائله بیل منی تانیمادین، ترس آوانین شیخ آغاسی منیم دده‌لیگمدیر!!
دلی توراب سایمازجاسینا یئنه باغیردی:
- کیم اولورسان اول، گئچ سیرایا!!
قلئیچی مورتوض قیزیب الی ایله دلی تورابی دالی‌یا ایته‌له‌ینده، او قلئیچی‌نین یاخاسیندا یاپیشیب چووال تایی کیمی قووزایب یئره قویاراق ساغ دیزینی دؤشونه باسدی. نفس قلئیچی مورتوضون سینه‌سینده گیزله‌ننده، بیردن آلتدان گؤزو دلی تورابین یان-یؤوره‌سینه دوشدو...
یئددی گئجه، یئددی گوندوز سونرا، قلئیچی مورتوض اویودولموش اونلارلا ائوه قاییداندا، یولدا خالاسی اری کئفلی ایسکندر قاباغینا چیخدی:
- اوغول! نیگرانچیلیقدان اؤلدوک، بیر هفته‌نی هارالاردایدین؟
قلئیچی مورتوض باشینی آشاغی سالدی:
- هئچ!.. گؤتو قیللی الینه دوشموشدوم!!!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
ایکی دقیقه، نئچه دقیقه‌دیر؟
دوکتور جئری
آخشام چاغی، ائل‌باغیندا اوستاد دفترینی گؤردوم. اون- اون بئش گون ایدی بیله‌سیندن ایز-توز یوخ ایدی. رنگی بیرآز آغاران کیمی ایدی.
- اوستاد هارالارداسان؟! نه گؤرونورسن، نه تئلئفونا جاواب وئریرسن! دولانماغا گئتمیشدین؟!- دئیه سوروشدوم.
الیمی سیخاراق دئدی:
- آذربایجانین میللی قهرمانی بابکین دوغوم گونو مناسیبتینه، بابک قالاسینا گئده‌جک ایدیک آنجاق اولمادی!
دوداقلاریمی بوزدوم:
- نییه؟!!..
اوستاد اوزونتو ایله باشینی توولادی:
- گئدیشیمیزه بیر گون قالان، آدی‌یوخ ایداره‌سیندن زنگ ووروب دئدیلر: سیز ایله ایکی دقیقه ایشیمیز وار؛ گلین بورایا. ماتدیم-ماتدیم بو واخت‌سیز زنگه فیکیرلشنده، آرتیردیلار: گلمه‌یه وسیله‌نیز وار یوخسا چووال گؤنده‌رک؟
- سونرا نئجه اولدو؟!!
- هئچ؛ دونن بیزی بوراخدیلار!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
مسئول‌لارین سؤزلرینه اینانین!
دوکتور جئری
دیمدیگینده پئندیر بیر قارغا، آغاجین اوجا بوداغینا قونموشدو. یولدان گئچن بیر تولکو، آغاجین آلتیندا دایاناراق الینده‌کی قزئتی اوخوماغا باشلادی:
- دؤولت، تحریم‌لری گیرده‌له‌ییب اؤلکه ایقتیصادیاتی دوزه‌له‌جک. دولارین قیمتی دؤرد مین تومندن آشاغییا دوشه‌جک. بوتون ایشسیزلره ایش تؤره‌دیله‌جک. خالق مالینی اوغورلاییب آشیرانلار، محکمه‌‌یه وئریله‌جک. باهالیغین قاباغی آلینیب عومومی ارزاق اوجوز فییأتله خالقین ایختیارینا قویولاجاق. گؤیدن پئندیر یاغاجاق...
قارغا اؤزونو ساخلایا بیلمه‌ییب، "ها..ها..ها.." دئییب گولنده، پئندیر آغزیندان آشاغی دوشدو. تولکو پئندیری گؤیده قاپاراق آرتیردی:
- قزئتده‌کی خبرلره گولمک یاخشی دئییل!!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
هر شئی طبیعی‌دیر!
دوکتور جئری
تئیمور آغانین قهوه‌‌خاناسیندا اگلشمیشدیک. شیخ آغانین سون سیستئملی ماشینی قهوه‌خانانین قاباغیندان گئچنده، بیردن قلئیچی مورتوض دریندن نیسگیللی بیر آخ چکیب دئدی:
- هئچ بیلیردیز؛ من "بودا طبیعی دیر!" دئسه ایدیم. ایندی من اؤرت باسدیر ماحالی‌نین شیخ‌‌آغاسی ایدیم؟!!
هامیمیز شاشیردیق:
- نئجه..نئجه؟!!
قلئیچی مورتوض آچیقلیق گتیردی:
من اوشاقلیقدان آرزو ائدیردیم، بؤیوینده ماحالیمیزین شیخ آغاسی اولام. بو اوزدن یاشیم اون دؤرده دولاندا، بوخچامی باغلاییب اوخوماق اوچون شیخ آوایا یولا دوشنده، دده‌م کابلا احد قولون بوینوما سالیب اوزومو اؤپنده، قولاغیما پیچیلدادی:
- اوغلوم! گئت اوخو آنجاق توقعیم بودور؛ آبیریمیزدان مؤحکم صاحاب اولسان!!
﷼
ایکی گون سونرا آخشام چاغی شیخ آوایا یئتیشدیم. دفتره گئچیب آد یازدیرماق ایسته‌ینده، یئکه‌پر بیر شیخ قولومدان یاپیشیب اؤزو ایله حوجره‌سینه آپارا-آپارا دئدی:
- واخت گئچیب، سن بو گئجه منه قوناقسان. اینشااله صاباح هم آدینی یازدیرریق، همده سنه حوجره آلاریق.
شیخین حوجره‌سینه گئچدیک. کیچیک بیر اوتاق ایدی. اورتاسیندا بیر یاتاق آچیلمیشدی. شیخ دئدی:
- سن گئچ دینجل. منیم بیر آز ایشیم وار، بیر ساعاتدان گله‌رم.
چوخ یورولموشدوم. پالتارلاریمی چیخاردیب یاتاغا اوزانیجا بیله‌می یوخو آپاردی. گئجه‌‌نین بیر واختی قاپی تیققیلتیسینا یوخودان داشلادیم. آی ایشیغیندا گؤزلریم یئکه‌پر شیخی سئچدی. بیردن جانیما قورخو دوشدو. آبیریمی مؤحکم یئره یاپیشدیردیم. شیخ بؤرکونو چیخاردیب دیوارداکی میخا آسدی. اؤز-اؤزومه دئدیم: بو طبیعی دیر، آدام بؤرک ایله یاتماز کی!. شیخ قباسینی چیخاردیب میخا آسدی. یئنه اؤز-اؤزومه دئدیم: بو دا طبیعی دیر، آدام قبایلا یاتماز کی! شیخ کؤینگینی سویوندو. یئنه اؤز-اؤزومه دئدیم: بو دا طبیعی دیر، چوخلاری یاتاندا کؤینکلرینی چیخاردارلار. شیخ شالوارینی چیخارتدی. اورگیمه پیس فیکرلر گتیرمه‌دیم. اؤز-اؤزومه دئدیم: بو دا طبیعی دیر، هاوالار ایستی‌دیر، نئیله‌سین؟ آرتیق شیخین اگنینده شورتدان باشقا هئچ نه قالمامیشدی! شیخ یاواش-یاواش یاتاغا یاخینلاشیب بیردن ال آتیب شورتونو چیخارداندا، " بو غئیری طبیعی دیر!" دئیه قیشقیراراق قاپی‌یا ساری قاچدیم.
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
قیمت‌لردن خبریز وار؟!
دوکتور جئری
بیر ایمضاجیق اوچون، بیر آی ایدی أیری-بوروق ایداره‌سینه وار-گل ائتمکده‌ایدیم. هر گون، سحر تئزدن ایداره‌نین قاباغینی کسیردیم؛ جلسه اوتاغی‌نین ائشیگینده، رئیسین ناشتاولیغینی صرف ائتمه‌سینی گؤزله‌ییردیم؛ گون‌اورتالاری ایداره‌نین نامازخاناسیندا رئیس‌له قوشا ناماز قیلیردیم. هردن رئیسین یانینا دوشوب بو اوتاقدان او اوتاغا گئدیردیم آنجاق او، بو گون گئت، صاباح گل دئیه‌رک نامه‌می ایمضالامیردی کی ایمضالامیردی.
دونن یئنه رئیسین اوتاغی‌نین قاباغیندا دایانمیشدیم، ایچریدن قدیم قونشوموز وکیل‌باشی ائشیگه چیخدی. ایلک گلیشده، نامه‌سی ایمضالانمیشدی. اؤپوش-گؤروشدن سونرا بو ایشین سیررینی سوروشدوم. اگیلیب قولاغیما پیچیلدادی. جلد ایداره‌نین آیاق یولونا قاچیب بیر اللی مین‌لیک تراوئل پرونده‌نین آراسینا قویاراق رئیسن اوتاغینا قاییتدیم. اوره‌گیم گوپ-گوپ دؤیونوردو. رئیس پرونده‌نی آچدی. بیر اللی مینلیگه، بیر منه باخدی. آلنیمدان شیر-شیر تر آخیردی. رئیس گولومسه‌دی. اللی مین‌لیگی گؤتوروب هاوادا اویان-بویانینا باخدی. سونرا نامه‌نی ایمضالاییب پرونده‌نی ایکی اللی منه بویور ائتدی.
سئوینجیمدن دریمه سیغمیردیم. چیرتیک چالا-چالا، ماهنی اوخویا-اوخویا ایداره‌دن قاییداندا، یولدا اوستاد دفتری‌یه توش گلدیم.
- کئفین بتر دورودور دوکتور، تویدان گلیرسن می؟!- دئیه سوروشدو.
احوالاتی اولدوغو کیمی دانیشدیم. بیردن اوستادین قاشلاری چاتیلدی. حیرصلی-حیرصلی دئدی:
- دوکتور آجیغین گلمه‌سین!.. سنین کیمی آداملاردیر بونلاری پیس اؤیره‌دیرسیز خالقین ایشینه باخمیرلار.. میللتی باشدا دولاندیریرلار...
هدیه وئردیغیمدن پئشمانلیق دویماغا باشلادیم:
- آخی اوستاد وئرمه‌سه‌ایدیم، نئیله‌یه بیلردیم؟! الیم هر یاندان اوزولموشدو.
اوستاد دفتری باشینی توولادی:
- دوکتور نییه به باشا دوشمورسن؟!.. ایمضانین قیمتی ییرمی مین تومندیر ، سن نییه اللی مین وئرمیسن؟!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
اؤپوش
دوکتور جئری
یاد اؤلکه‌ده چالیشان مهندیس آغازاده آروادینا ایمئیل ووردو:
- گؤزه‌لیم ! بو آی دا سنه مین دولار پول گؤندره‌جکدیم آنجاق بانک‌لاریمیز تحریم اولدوغوندان یوللایا بیلمه‌دیم، اونون یئرینه مین دنه اؤپوشومو قبول ائله!
بئش گون سونرا آروادی ایمئیلین جاوابیندا یازدی:
- سئوگیلیم آغازاده! اؤپوش‌لرین یئتیشدی. 300 دنه‌سینی ائو یییه‌سینه، 150 دنه‌سینی باققالا، 50 دنه‌سینی قصابا، 20 دنه‌سینی ده چؤرکچی‌یه وئردیم نیگران اولما هله 480 اؤپوش قالیر!!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
دگرلی سؤزلر!!
دوکتور جئری
جومعه آخشاملاری، شهریمیزده سعدی ادبی درنگی‌نین ییغینجاقلاری اولور. بو هفته اوستاد دفتری دیل و ادبیات حاققیندا دانیشاجاقدی. بیرآز گئجیکمیشدیک. قوشوقچو کل اوغلان ماشینی اوستادین قاپیسیندا ساخلاییب بئش-آلتی یول سیقینال چالدی. هاندان-گئجدن اوستاد دفتری ایله اوغلو، میرزه دفتری ائشیگه چیخدیلار. اوستاد دفتری باشینی باغلامیشدی، بتر ده اوسکوروردو. باشی ایله بیزیله سالاملاشاندان سونرا دئدی:
- قلمداشلار!..تأسفله من بوگون خسته‌لنمیشم، درنگه گله‌بیلمه‌یه‌جگم. منیم یئریمه اوغلوم میرزه دانیشاجاق..
میرزه دفتری ماشیندا اوتوراندا، اوستاد دفتری برک-برک تاپشیردی:
- اوغلوم میرزه!.. دیقتلی اول، دگرلی دانیشاسان، گؤرنلر- ائشیدنلر دانیشغیندان فیض‌یاب اولسونلار!
ماشین یولا دوشنده گؤزومون قیراغی ایله آرخا قولتوقدا اگلمیش میرزه دفتری‌یه باخدیم. جوشقولو گؤرونوردو. بیرآز دا رنگی قاچمیشدی. گولومسه‌یه‌رک سوروشدوم:
- آغا میرزه! دانیشیغا بیر شئیلر حاضیرلامیسان؟!
جلد الینی جیبینه سوخوب بیر تیکه کاغیذ چیخارتدی:
- دانیشغیمین موهوم نوکته‌لرینی یازمیشام. آنجاق بیر آز استرس‌یم وار، ایلک دفعه‌دیر جمع قاباغیندا دانیشیرام، قورخورام اؤزومو ایتیرَم دوکتور!..
میرزه دفتری‌نین یانیندا اوتورموش کئفلی ایسکندر :
- قورخما اوغلوم! استرسین داواسی منده دیر!- دئیه جیبیندن بالاجا بیر شوشه چیخاردیب میرزه‌یه وئره‌رک آرتیردی:
- استرس گلنده بو داوادان بیر-ایکی خورتو ایچرسن!!
*
درنک قیو-قیو قیویلداییردی. یئریمیزده اوتورونجا درنگین باشقانی اوستاد فرهیخته، کل اوغلانی چاغیردی. کل اوغلان، قوشوغونو گورولتولو آلقیشلار ایچینده اوخویاندان سونرا، سیرا اوستاد دفتری‌نین اوغلونا یئتیشدی. میرزه دفتری میکروفونون آرخاسینا گئچینجه، شوشه ایله کاغیذی جیبیندن چیخاردیب ماسانین اوستونه قویدو. بیر-ایکی یول میکروفونون باشینا تاپداییب پوفله‌دی:
- کم گوی و گزیده گوی چون دُررر...
میرزه دفتری ایکینجی دیزه‌نی اوخویا بیلمدی. سسی تیتره‌ییب دوداقلاری اسمگه باشلادی. بوغازی توتولدو. ماسانین اوستوندن شوشه‌نی گؤتورب ایکی-اوچ خورتو ایچدی. داوا همن ائتکیسینی گؤستردی:
- کم گوی و گزیده گوی چون دُر
از اندکِ تو جهان شود پُر
میرزه دفتری داوانین مؤعجوزه‌سینی سئزینجه شوشه‌نی گؤتوروب اوچ-دؤرد خورتو داها ایچدی:
- استخوانگان ترکیزه دارینه، همایه کناره‌ای سپردیس بندازه. نورخان هم‌سانه آکنده. رازمان زیمابه پوشن...
دانیشیقدان هامی چاش-باش اولدور. کیمی دوداغین بوزدو؛ کیمی ایسه باشینی توولادی. میرزه دفتری شوشه‌نی یئنه باشینا چکدی:
- دفترک درصدانه دمابان گلشنه. استوانک پروندان آب زن. رشته‌مان دولا پاگن. چینی‌جا فن‌ورز آموزانه...
ساغیمدا اوتوران کل اوغلانین قولاغینا پیچیلدادیم:
- بونا نه اولدو؛ نییه تارتان-پارتان دانیشیر ؟!!
سولومدا اوتوران کئفلی ایسکندر بیج-بیج گولدو.
میرزه دفتری آنلاشیلماز سؤزلری سایا-سایا بیردن درین بیر سولوق آلیب سوسدو. دیک-دیک دینله‌ییجی‌لرین اوزنه باخدی. گؤزلری قیپ-قیرمیزی اولموشدو. کیمسه‌دن سس چیخمیردی. میرزه دفتری سوسغونلوغو گؤرونجه بیردن سسینی آتدی باشینا:
- آنلامازلار نییه به آلقیشلامیرسیز؟! یاریم ساعاتدیر سیزه قیزیل خیردالاییرام، اوچ-دؤرد یوز میلیون تومنلیق سؤز دانیشمیشام نییه به هوروت-هوروت باخیرسیز؟ آلقیشلایین دااا..
اوستاد فرهیخته او باشدان قیشقیردی:
- بو ساچما-ساپانلار ندیر دانیشیرسان، اوتان.. کَس سسینی!!
بو هایدان میرزه دفتری بیرآز یوشودو؛ یوموشاق-یوموشاق آچیقلادی:
- فرهنگستان زبان فارسی ایلده 15 میلیارد تومن بودجه آلیب اوچ-دؤرد یوز دنه سؤزجوک دوزلدیر، هئچ بیلیرسیز بو سؤزلرین بیری دؤولته نئچه‌یه باخیر؟! 12 میلیون تومنه!! من بورادا یاریم ساعاتدیر بو دگرلی - باهالی سؤزلری ساییرام، سیز ایسه هوروت-هوروت باخیب هئچ آلقیشلامیرسیز دااا...
سؤزجوکلر:
آلقیش: تشویق
ائتکی : تأثیر
جوشقو: هیجان
خورتو :جرعه
درنک: انجمن
دیزه: مصراع
سئزمک: حس ائله‌مک
سولوق: نفس
قوشوق: شعر
قوشوقچو: شاعیر
قولتوق: مُبل، صندلی
ماسا: میز
های: ندا
یوشوماق: آرام اولماق
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
یانلیش سیاست
دوکتور جئری
ایکی ائششک چمنلیکده گزیشیریدیلر. بیر دینج یئره یئتیشنده، ائرکک ائششک دئدی:
- گل بیرآز دیلخوشلوق ائله‌یک!
قانجیق ائششگین یاناقلاری قیزاردی:
- یوخ اولماز!!
ائرکک ائششک دیل تؤکدو:
- نییه اولماز جانیم؟!
قانجیق ائششک باشینی آشاغی سالدی:
- صاباح قودوغوموز اولسا، اونو کیم بؤیوده‌جک؟!
ائرکک ائششک دؤشونو قاباغا وئردی:
- ایکیمیز بؤیوده‌جه‌ییک!
یاریم ساعاتدان، ائرکک ائششک یولونو توتوب گئدنده، قانجیق ائششک یالواردی:
- هارا گئدیرسن؛ بس قودوغوموز نه اولاجاق؟!!
ائرکک ائششک آرخاسینا باخمادان میزیلدادی:
- باشلی باشینی ساخلاسین!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
دومبا گؤز
دوکتور جئری
اوستاد دفتری، کئفلی ایسکندر، قلئیچی مورتوض، کل اوغلان قبیریستانلیق طرفیندن گلیردیلر. اوست باشلاری توز-تورپاق ایچینده ایدی. ماراقلاندیق. یاخینلاشینجا سوروشدوم:
- خئیر اولا یولداشلار، هارادان بئله؟!
اوستاد دفتری الی‌نین دالی ایله آلنینین ترینی سیله-سیله دئدی:
- دومبا گؤزو قویلاماقدان گلیریک!
یانیمدا دوران اوستاد فرهیخته ایکی الینی باشینا تاپدادی:
- ائی وای ائویمیز ییخیلدی! فرهنگستان زبان فارسی‌نین رئیسی اؤلدومو؟!!
قوشوقچو کل اوغلان باشی ایله "هه!" دئدی.
شاشقین-شاشقین سوروشدوم:
- هله بو صیر-صوفت ندیر؟! باشدان آیاغا توزا، تورپاغا بورونموشسوز!!
یانیت وئرن اولمادی؛ اوستاد دفتری گؤیه باخدی. کئفلی ایسکندر گولدو. کل اوغلان باشینی قاشادی.
قلئیچی مورتوضا دؤندوم. اوزو جیرماقلانمیشدی! آرغین-یورغون فیسیلدادی:
- آدام کیمی باسدیرماغا قویموردو کی!!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
اوروجلوق ایلی!
دوکتور جئری
قونشوموز مشدی خوجا وئردی ال آراباسی اوستونده یئرآلما-سوغان ساتار. آخشام ائوه قاییداندا گؤردوم آراباسی آرخا دوشوب. یاردیم اوچون ال آتدیم. باشینی قووزاییب، "آللاه دده‌نه رحمت ائله‌سین، گلمه‌سه‌ایدین چیخاردا بیلمه‌یه‌جکدیم!"دئیه تشکور ائله‌دی. گؤزلری چوخورا باتیب رنگی قاچمیشدی. شوخلوقجا دئدیم:
- مشدی، ائله‌بیل اوروجلوق آیی زور گلیر ها؟!!
گولومسوندو:
- یووخ.. بیز ایلین اون بیر آیی آجیق، اورجلوق آیی دا اوسته‌لیک !
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
ایسلام اؤلکه‌سینده هر شئیین بیر یولو وار!
دوکتور جئری
سووئت‌لر بیرلیگی چؤکمگه باشلایاندا، اوتایلی بو تایلی آذربایجانلیلار آرازین ایکی ساحیلینه توپلاشیب ووصال ماهنیلارینی سس-سسه وئریب اوخویاندا، بیزیم قلئیچی مورتوض اؤزونو چایا ووروب اوتایا گئچدی. چوخلو آختاریشلاردان سونرا، ایللر اوزونو، آیری دوشموش خاللی-تئللی خالاسینی تاپدی. گؤز یاشلاری آخیشیب داشاندا، خالا-بالا ساریشیب قوْووشاندا، قاپی-قونشو "ایسلام اؤلکه‌سیندن بیری گلیب" دئیه خبردار اولوب خالانین ائوینه دولوشدولار. سالام-صالاوات ایله قلئیچی مورتوضو یئنی آچیلمیش مچیدلرینه گؤتوروب، قاداغا قویولموش دینلری حاققیندا سورغو-سوالا باشلادیلار. آلنی مؤهور گؤرمه‌میش قلئیچی مورتوض چتین دورومدا قالمیشدی. دده‌لیگی شیخ آغانین آبیری گئتمه‌سین دئیه ناچارلیقدان یالاندان-دوغرودان بیر شئیلر قوشوشدوروب سورغولاری بیر تورلو جاوابلاندیرماغا چالیشدی. سیرا خالاسی ارینه یئتیشدی. شانسدان اوتایلی خالاسی اری‌نین آدی، بو تایداکی خالاسی اری‌نین آدی کیمی کئفلی ایسکندر ایدی! کئفلی ایسکندر بتر ایچن ایدی. اؤزونه بیر چیخیش یولو آختاریردی. ادب-ارکانلا گلیب قلئیچی مورتوض قاباغیندا اوتوروب سوروشدو:
- بورادا دئییرلر؛ چاخیر ایچنین نامازی آللاه درگاهیندا قبول اولماز. منده ایچمگی ترگیده بیلمیرم. بونون بیر چیخیش یولو وارمی؟!
قلئیچی مورتوض باش بارماغینی گیژگاهینا قویوب بیرآز فیکیرلشندن سونرا جاواب وئردی:
- ایسلام اؤلکه‌سینده هر شئیین بیر یولو وار. سن ائله‌یه بیلرسن سرخوشلوق باشیندان چیخاندا تؤوبه ائله‌ییب نامازینی قیلاسان، نامازدان سونرا گئنه ایچه بیلرسن!!
کئفلی ایسکندر سایغی ایله الینی دوشونه باسیب،" منه دئییردیلر ایچمه، دوزونو سیز دئییرسیز، شوکورلر اولسون کی یولو وار ایمیش!"دئینده، قلئیچی مورتوض آرتیردی:
- هله بو بیر شئی دئییل کی! من اوتایداکی خالام ارینی ایکی کره ده مکّه‌یه گؤندرمیشم!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
برجامین نتیجه‌سی نه اولدو؟
دوکتور جئری
دونن ائل باغیندا گزرکن اوستاد دفتری‌یه توش گلدیم. بیرآز نیگران اولدوم. اوستاد اؤز- اؤزونه گولوردو! ال سیخیشیب یانیندا اوتوردوقدان سونرا سوروشدوم:
- اوستاد! کئفین دورودور ها بتر گولورسن؟!
مندیل ایله گؤزلری‌نین یاشینی سیله-سیله دئدی:
- "برجامین نتیجه‌سی نه اولدو؟"دئیه دوشونوردوم بیردن گئچمیشده اوخودوغوم بیر حئکایه یادیما دوشدو ده گولمه‌گیم گلدی..
- نه حئکایه‌سی سؤیله بیزده گولک!
اوستاد گولوشونو ییغیشدیریب سؤزه باشلادی:
- حاجی توراب بتر میرتجیل بیر آدام ایدی؛ بتر ده وارلی ایدی. کندده تکجه اونون تراختورو وار ایدی. بیر گون قونشو زمیلیسی مش حسن اؤکوز ایله یئرلرینی سورنده، حاجی توراب یانینا گئدیب بیرآز میرت ائله‌مک ایسته‌دی:
- آللاه قووت وئرسین مشدی!!
- ساغ اول حاجی! سیزده یورولمایین!
حاجی توراب بارماغی ایله زمیسینده‌کی تراختورو گؤسته‌ره‌رک دئدی:
- مشدی! ایسته‌ییرسن او تراختور سنیکی اولا؟
- نییه ایسته‌میرم حاجی!.. آمما منیمکی پولوم یوخدور!
حاجی توراب گولومسه‌دی:
- پول لازیم دئییل مشدی!.. منیم بیر شرطیم وار، اگر اونو یئرینه یئتیرسن، تراختور سنیکی اولاجاق.
مش‌حسن جوت ائله‌مکدن ال چکدی:
- نه شرطی ؟!
حاجی توراب، مش حسنین الیندن یاپیشیب یاخینداکی آرخین قیراغینا چکدی. کیسمه آرخین ایچینه پیسلیک ائله‌میشدی. حاجی توراب پوخو مش حسنه گؤستردی:
- باخ مشدی! بو پوخو یئسن تراختور سنینکی اولاجاق!
مش حسن قیپ-قیرمیزی اولدو:
- حاجی ظارافات ائله‌ییرسیز؟!!
حاجی توراب سرتجه دئدی:
- دده‌مین گؤرو حاققی دوز دئیرم، شوخلوق ائله‌میرم!
مش حسن بیر تراختورا، بیر پوخا باخدی:
- آخی چوخ یئکه‌دیر!!
- عیبی یوخدور سن یاریسینی یئسن ده گؤرر!!
- من یئیندن سونرا، بلکه سیز سؤزوزون آلتینا ووروب تراختورو منه وئرمه‌‌دیز؟!
- یوخ.. یوخ.. من بئله ایش گؤرمه‌رم، من سؤزومون اوستونده دوران آدامام!
- بئله ایسه گره‌ک بیر کاغیذ یازیب ایکیمیزده آلتینا بارماق باساق.
پوخ یئدی کاغیذی یازیلیب آلتینا بارماقلار باسیلدی. مش حسن گؤزون یوموب پوخی یئینده حاجی توراب بؤیرو اوسته ییخیلیب گولوردو...
مش حسن تراختورون اوستونه مینیب زمیسینی سورمگه باشلایاندا حاجی توراب گولمکدن یورولوب گؤردوگو ایشدن پئشمانلیق دویماغا باشلامیشدی. یاواش-یاواش مش حسنه یاخینلاشیب یوموشاقجا دئدی:
- مشدی اولماز بارماق باسدیغیمیز کاغیذی هئچ ائله‌یک، من تراختورومو ایسته‌ییرم؟!!
مش حسن ده پئشمان اولموشجاسینا فیسیلدادی:
- نییه اولماز حاجی!..آمما بیر شرطی وار!
- نه شرطی؟!
- پوخون یاریسینی دا سیز یئیه‌سیز!!
...
آخشام اوستو حاجی توراب تراختورونو کنده ساری سوروردو.
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
رضاشاه-ین اؤلوسو نییه گولدو؟!
دوکتور جئری
شاه عبدالعظیم حرمی‌نین یاخینلیغینداکی خارابالیقدان مومیالانمیش بیر اؤلونون تاپیلماسی‌نین آردینجا، بیر قروپ اوزمان اولای یئرینه یئتیشَرک مومیایی‌نین رضاشاه-ا عایید اولوب-اولمادیغینی آراشدیرماغا باشلادیلار. ژئنئتیک بیلیملری‌نین پروفئسورو دئدی:
- بیز مومیایی‌نی اینگلیستانا گؤندرملی‌ییک، هر نه اولسا اونلار رضاشاهین گؤزه-گؤزه‌سینه آرتیقراق تانیش اولدوقلاریندان بیزدن یاخشی جمدگین کیملیگینی آیدینلادا بیلرلر.
اسکی بیلیملری‌نین دوکتورو دیللندی:
- بو اولان ایش دئییل! بیزیم اؤز بیلگینلریمیز بو قونونو آراشدیرمالی‌دیرلار!
بو سؤزلرین آردینجا، اوزمانلار ایکی‌یه بؤلونوب کیمی دوکتورون، کیمی ایسه پروفئسورون فیکرینی ساووناراق دارتیشماغا باشلایاندا اوستاد دفتری آرالیغا گئچدی:
- آغالار.. بیر دقیقه... بیر دقیقه...
هامی سوسدو.
- آغالار ایجازه وئرسه‌نیز من بیر دفیقه‌نین ایچینده مومیایی‌نین رضاشاها عایید اولوب-اولمادیغینی آیدینلادیم.
اوزمانلار شاشقین-شاشقیق اوستاد دفتری‌یه پول آچدیلار. اوستاد مومیایی‌نین باشینا گئچدیکدن سونرا اگیلیب قولاغینا نسه پیچیلدادی. بیردن مومیایی قاققاناق چکیب گولمه‌یه باشلادی.
هره قورخودان بیر یانا قاچاندا، اوستاد دفتری دیکلَنیب گولومسوندو:
- قورخمایین.. گلین.. گلین!..جمدک رضاشاهینکی دیر!!
اوستاد دفتری‌نین گولومسه‌مه‌سیندن اورکله‌نن اوزمانلار توپلاشدیلار:
- سیز رضاشاهین مومیایی‌سی‌نین قولاغینا نمنه دئدینیز گولدو؟!!
- من دئدیم: قوردوغون شئونیستی حوکومتین دئویلمه‌سیندن قیرخ ایل سونرا، دؤولت باشچیلاری، بیز تورکلره سؤز وئریبلر یاخین گله‌جکده مدرسه‌لرده آنادیلیمیزده درس اوخویاجاغیق.
آچیقلاما:
اوُزمان: متخصیص
اولای: حادیثه
گؤزه: سلول، حوجره
بیلیم: علم
بیلگین: عالیم
قونو: مؤوضوع
ساوونماق: مدافیعه ائتمک
دارتیشماق: موباحیثه ائتمک
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
سیزه امنیت لازیم دئییل می؟!
دوکتور جئری
دونن کئفلی ایسکندردن ائشیتدیم،
قلئیچی مورتوضو آروادی ائودن ائشیگه اؤتوروب. سالیغینی توتدوقدا آنلادیم گئدیب
حاجی نیظامین کؤهنه حامامی‌نین تولانبارخاناسیندا قالیر. تلم-تلَسیک اؤزمو اورایا
یئتیردیم. جیریلتی ایله قاپینی آچیب ایچری گیردیم. مورتوض ال-قولتوق
دیوارین دیبینده اوتورموشدو. اوست-باشی قاپ‌قارا ایدی. منی گؤرجک آیاغا قالخدی.
- مورتوض بگ بورادا نه قاییریرسان؟- دئیه سوروشدوم. دولوخساندی؛ دینمه‌دی.
قوجاغیمی آچیب اؤپوشمک ایسته‌دیگیمده باشینی چیگنیمه قویوب هؤنکور- هؤنکور آغلادی:
- خویلو خانیم منی ائودن ائشیگه اؤتوروب!
- نه اولوب اولمایا گئنه بیله‌سی ایله دالاشمیشسان؟!
باشینی توولادی:
- یوو.. گئچن هفته آخشام ائوه دؤننده، خویلو خانیم دئدی: "پول وئر گئدیم چؤرک
آلیم." دئدیم:" پولوم یوخدور، هله ایش تاپمامیشام." خویلو خانیم دا حیرصله‌نیب سسینی آتدی باشینا:- "دئینده
پول وئر چای-چؤرک آلیم، دئییرسن پولوم یوخدور هله ایش تاپمامیشام. دئیینده گازی،
برقی، کسیبلر پول وئر قبضیلری وئریم، دئییرسن پولوم یوخدور هله ایش تاپمامیشام، دئیینده
پول وئر اوشاقلارا پار-پالتار آلیم دئییرسن پولوم یوخدور هله ایش تاپمامیشام، دئینده
اوشاق مریض‌دیر پول وئر دوکتورا آپاریم دئییرسن پولوم یوخدور هله ایش تاپمامیشام. دئیینده،
بؤیوک اوغلان نئچه واختدیر آخشاملاری گئج ائوه دؤنور، بورنونون سویونو ساخلایا
بیلمیر، سایمیرسان. دئیینده، قیزیمیز مشقه دوشوب یولداشلاری ایله گئتسین خلیج همیشگی فارسین
قیراغینداکی اؤلکه‌لرده ادامه‌یی تحصیل وئرسین، چگینلرینی سیلکه‌له‌ییرسن..."
سونرا اللرینی بئلینه ووراراق قیشقیردی: "دئیه بیلرسن سن بو
ائوده نه‌یه گره‌کسن؟!".
خویلو خانیمی بیرآز یوشوتماق ایسته‌دیم: "بیلیرسن آرواد! من اولماسام
قونشوموز دونبا‌گؤز عوض گئجه دیواردان آشیب ناموسونا توخانار! یا اونون مؤهتاد
اوغلو گلیب باشیزی کسیب مال-دؤولتیمیزی آپارار!."
مورتوضون سؤزلرینی کسدیم:
- خانیمین نه دئدی؟
- هئچ نه دئمه‌دی. سوپورگه‌نی گؤتورب منی ائوده ائشیگه اؤتوردو.
اوزونتو ایله دئدیم:
- ایندی نئجه اولاجاق؟!
- دئییرم، ایجازه وئرسن گلیب بیر نئچه گون سیزده قالیم گؤرک سونرا نه اولور!
- یوخ!.. یوخ!.. اولماز قارداش. بیلرسن آرواد منی ده ائوه بوراخمیر. قاپینی
تپکله‌مه‌ینجه اوزومه آچمیر!
شاشیردی:
- یانی قاپینی تپیکله‌ینده قورخوب اوزونه آچیر؟!!
آجی - آجی گولومسه‌دیم:
- یوخ بابا!.. آرواد قولتوغوم دولودور دئیه قاپینی اوزومه آچاندا تئز ایچری‌یه
سوخولورام!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
آفتافا
دوکتور جئری
دئییرلر: قدیم أیامدا، اؤرت باسدیر ماحالی‌نین باش‌کندی، ترس آوادا قلئیچی مورتوضون آفتافا ساتان دوکانی وار ایمیش. قلئیچی مورتوضون چیلخا میسدن تؤکولموش آفتافالاری، اوروس‌دان گتیریلدیگی اوچون نیقالای آفتافاسی آدی ایله خالق آراسیندا اون (شؤهرت) قازانمیشدی. نیقالای آفتافالاری‌‌نین باهالی اولدوغوندان تکجه اؤرت باسدیر ماحالی‌نین باشچیلاری بو آفتافادان فایدالانیب قارا خالق لولئهین ایشله‌دردی. داناباش کندی‌نین گؤرکملی تاریخچیسی اوستاد دفتری‌نین آراشدیردیقلارینا گؤره، ائله او دؤنمدن آفتافا اؤلکه‌دارلیق سیمگه‌سینه چئوریلیب‌دیر. پلاستیک صنعتی اورتایا چیخدیقدا نیقالای آفتافالاری سیردان چیخیب یئرینی پلاستیک آفتافالارا وئردی. ایندی نیقالای آفتافالارینی یالنیز عتیقچی‌لرده گؤرمک اولار.
دئییرلر: بیر گون قلئیچی مورتوض سحر تئزدن دوکانینی آچیب موشتری یولو گؤزله‌ییرکن، دده‌لیگی شیخ آغا الینده آفتافا [ایندی بو آفتافا پاریسین لوور موزه‌سینده ساخلانیلیر] ایچری گیریر:
- اوغلوم مورتوض ! منه وئردیگین بو آفتافا دلیکدیر ده سو ساخلامیر!.. آیاق یولونا گئدیب ایشیمی گؤرندن سونرا گؤرورم سویو گئدیب طهارت آلا بیلمیرم. مومکون اولسا بونو دگیشدیره‌سن.
قئلیچی مورتوض سوفته‌سی کور اولماسین دئیه آفتافانی دگیشدیرمک ایسته‌میر. بیرآز دوشونوب دئییر:
- دده! اولماسا سیز اوّل آفتافا گؤتورون سونرا ایشیزی گؤرون!
دئییرلر: بو سؤز شیخ آغانین عاغلینا باتیر. آفتافانی قولتوغونا ووروب دوکاندان چیخیر.
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر