+0 به‌ین
تات‌سیز تورک بولماس!
دوکتور جئری
مجلیس سئچکی‌لری‌نین گئچن دؤوره‌لرینده، همیشه کورد آزینلیغیندان بیرجه آدای نگهبان شوراسی سوزجکیندن گئچیب شهریمیزده آدای اولاردی. میلّی چالیشقانلار بو آدایا کاتالیزور آدی وئرمیشدیلر! بیلدیگینیز کیمی، رئاکسییالادا کاتالیزورون گؤروی؛ سورعتی، حرارتی، جوشقونو، قاتیلیمی آرتیرماقدیر!!
شهریمیزین آدایلاری، تبلیغات سوره‌سینده، خالقی کاتالیزورون چیخماسیندان قورخوداراق دئیردیلر:
- ائی میلّت بیلیرسیز کورد نوماینده‌سی چیخسا نه اولاجاق؟!.. بوتون ایداره‌لر، اورگانلار، نهادلار... کوردلرین الینه دوشه‌جک!.. ائویز ییخیلیب بدبخت اولاجاقسیز!...سؤزه باخان اولمایاجاق!...
سونرا بارماقلاری ایله بیربیرینی سوچلایاراق قیشقیراردیلار:
- ائی آغایی فیلانی! ائی آغایی بئهمانی!.. سیزکی بیلیرسیز بئش-آلتی مین رأی‌دن آرتیق گتیرمه‌یه‌جکسیز... نییه میلّتین رأیینی بؤلوشدورسوز؟! نییه قیراغا چکیلمیرسیز؟!... اولمایا ایسته‌ییرسیز کورد چیخا؟!.. سیز میلّتین منفعتینی دوشونورسوز یوخسا اؤز منفعتیزی؟!...
سونوندا سئچکی‌لرین بیتمه‌سی ایله کورد پرونده‌سی گلن سئچیمه‌دک قاپاناردی.
*
سئچکی‌لرین بو دؤوره‌سینده، تعجوب‌له کاتالیزور آدایدان بیر ایز- توز یوخ ایدی؛ عوضینده هر کندیستاندان بیر باش، توپلام ییرمی باش آدام، آدای اولموشدو!
بو کز آدایلارین دانیشقلاریندا، کوردلرین ایداره‌لری قاپسما تهولوکه‌سیندن خبر- اثر یوخ ایدی. بو اوزدن سئچیم سس‌سیز- کویسوز، دینج بیر اورتامدا گئچیریلیب ایکی آدای، بیر داها یاریشماق اوچون ایکینجی آشامایا قالدیلار.
دونن خالقین آغزیندا گزیشن خبرلردن آنلادیم : ایکی آدای تک- تک کورد اربابلاری‌نین یانینا گئده‌رک ایداره‌لردن، اورگانلاردان، نهادلاردان وئره‌جکلری پای قارشیلیغیندا اونلارین حیمایه‌لرینی ایسته‌میشلر!!...
اؤز- اؤزمه دئدیم: مین ایل بوندان قاباق رحمتلیک کاشغارلی ماحمود بوش یئره دئمه‌ییب؛ تات‌سیز تورک بوْلماس (اولماز)، باش‌سیز بؤرک بوْلماس. دوغروداندا اولماییب، اولماز! اؤز الیمیزله طرفی سوخوروق اویونا، سونرا قیرمیزی کارت ایله ده ائشیگه اؤتوره بیلمه‌یه‌جه‌ییک بیله‌سینی!...
بؤلوم: ساتیریک یازیلار
+0 به‌ین
عابباسین قوچو
دوکتور جئری
سئچیم باشلامیشدی. مسجدین قاباغیندا اوزون بیر صف دوزلمیشدی. جاماعات آستا-آستا ایچری گئچیب رأی‌لرینی صاندیغا سالیب دئیه- گوله ائشیگه چیخیردیلار. چودار عابباس نیگران- نیگران سیجیللیسینی الینده سیخیردی. بیر آیاغینی گؤتورب بیرینی قویوردو. یئنه نؤوبتی چاتمیشدی! یئنه بیر باهانایلا نؤوبتینی بیر آیریسینا وئریب، گئدیب صفین دیبینده دایانماق ایسته‌ییردی آنجاق رأی آلان مأمور سیجیللیسینی الیندن دارتیب یانینداکی صندلین اوستونده اوتورتدوردو بیله‌سینی. تر شیر-شیر آلنیندان آخماغا باشلادی. مأمور سیجللینی آچیب بیر عابباسا بیر سیجیللی‌نین عکسینه باخاراق دئدی:
- حاج عابباس آغا!... بیر موشکولوز وار؟!.. بئش آلتی یولدور، گؤرورم نؤوبتیز چاتاندا رأی وئرمه‌دن گئدیب صفین دبینده دایانیرسیز!!
چودار عابباس الی‌نین ترسی ایله آلنین تری سیله‌رک دئدی:
- واللاه دوزونو ایسته‌سن قورخورام گئنه ده خالقین آغزیندا ضرب‌المثل اولام!
مأمور ماراقلاندی:
- نئجه یعنی ضرب المثل اولاسیز؟!
چودار عابباس اوزونتو ایله باشینی توولادی:
- گئچن ایل، اوشاقلارین داییسی کنددن زنگ ووروب، "قویونلاریمین قوچو یوخدور... منیم ایشیم وار گلنمیرم، مئیداندان بیر قوچلوق آل، گؤندر گلیسن سونرا حئسابلاشاریق"دئدی. منده مئیدان گونو یوز اؤیَجین ایچیندن قارا گوز، قارا آغیز، قارا دیز، اوجا بوی، اوزون ساچاقلی، شنه بورنوز، بیر قوچ سئچیب پولونو ایکی قات اؤده‌دیکدن سونرا کندده گؤندردیم. اوچ- دؤرد ساعاتدان سونرا تئلئفون زنگ ووردو. اوشاقلارین داییسی ایدی. حتمن "اللرین آغریماسین" دئمک ایسته‌ییردی. آنجاق تئلئفون دالیندان قیشقیرتی سسی گلدی،"یئکه چودارسان، او نه قوچدور آلیب گؤندرمیسن؟! هم منی، هم اؤزونو ائل- عالمین مسخره‌سی ائله‌دین!". "نه اولوب؟ نه اولوب؟" دئدیگیمده دایی گئنه قیشقیردی: "نه اولاجاق، قوچ تای داششاق‌دیر!".
چودار عابباس دریندن بیر آخ چکیب آرتیردی:
-او گوندن کندده مثل اولموشام، سؤز-سؤزه گلنده دئییرلر: عابباسین قوچو! بیله‌مه واسواسلیق گلیب، اوچ- دؤرد شئین آراسیندان بیرینی سئچه بیلمیرم! قورخورام!...
مامور، چودار عابباس ایله قایغیداشلیق ائتدی:
- دوز دئییرسن... هله نوماینده سئچمک لاپ چتین ایشدیر... هر نه اولسا اونلاری گؤندریریک مجلیسده، گئدیب ایشیمیزی آشیرسینلار!... آللاه ائله‌مه‌میش نوماینده‌لر...- سؤزونو دَییشدیردی-... حاج عابباس آغا ایسته‌ییرسن بیرآز داها سال-چیخ ائله سونرا گل رأی وئر...نه دئییرسن؟!...
چودار عابباس باشی ایله مامورون سؤزلرینی دوغرولایاراق گئدیب صفین دیبینده دایاندی.
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
آنا دیلی گونو قوتلو اولسون
توپال عدالت
دوکتور جئری
عدالت‌دن سؤز دوشموشدو. والتئر.س. لاندور دئدی:
- عدالتین گئجیکمه‌‌سی، عدالت سیزلیک‌دیر.
من دئدیم:
- حدادخان دوز دئییر!... اوتوز سککیز ایل آنادیلیمیز- تورکجه‌نین مدرسهلرده اوخونماسینی گؤزله‌مک عدالت‌سیزلیک دئییل‌می؟!
حداد خان عادیل خیمیر-خیمیر گوله‌رک:
- یوووخ!..- دئدی.- باخ!... سیز مدرسهلرده تورکجه اوخومورسوز عوضینده بیزده تورکجه اوخوموروق! بیز مدرسهلرده فارسجا اوخویوروق؛ خوب سیزده فارسجا اوخویورسوز...بونون هاراسی عدالت‌سیزلیکدیر؟! هرشئی ائشیت بؤلونوب؛ هرنه وار هامی‌یا وار.. هرنه یوخدور هئچ کیمه یوخدور...
چاشیردیم:
- آخی بیز سیزین دیلی اوخویوروق!!
حدادخان باشینی توولادی:
- بیزیم دیل، سیزین دیل یوخدور دوکتور!.. بیزیم دیل، سیزین دیلیز؛ سیزین دیلیزده اؤزوزونکو.. هر نه قدر ائوده دانیشیرسیز دانیشین! قاباغیزی آلان یوخدور کی!!..
ایسته‌دیم دئییم:
- ....
تئلئفون زنگ چالدی. "فرهنگستان زبان فارسی" دن حدادخانی آراییردیلار. جومهور باشقانیندان بویروق گلمیشدی:"تئزراق دؤولتی قوروملارین آدلاریندا ایشله‌نن یابانجی سؤزلره فارسجا قارشیلیق دوزه‌تیلسین".
حدادخان دئیینه- دئیینه:
- "فرهنگستان زبان فارسی"-یا آییردیقلاری 14 میلیارد تومن بودجه‌جیک دیر، ایسته‌ییرلر...
سؤزونو کسدیم:
- نییه یاواش دئییرسن، دئ: ات آلمازلار، کوفته‌نین یئکه‌سینی ایسته‌یرلر!...
- ...
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
قابلامانین دیبی
دوکتور جئری
بیر گون وارایدی بیر گون یوخ ایدی. بیر فاطما خاتین وار ایدی. فاطما خاتینین اری فهله ایدی، داندان شاماجان اونا- بونا ایشله‌یر، آلنینین تری- الی‌نین قاباری ایله بیر تیکه حالال چؤرک قازاناردی. او آخشام آرغین- یورغون ائوه قاییتدیقدا، فاطما خاتین سوفره‌نی آچیب پیشیردیگی یاغ شورباسینی کاساسینا بوشالدیب اؤزو قیراغا چکیلردی. کیشی، بیرقاشیق یاغ، بیر یئرآلما، اوچ- دؤرد نوخود، بیر چیمدیک ساری کؤکدن اولوشان یاغ شورباسینی دوغراییب آروادا یئمک تکلیف ائدینجه، فاطما خاتین محبتلی-محبتلی دئیردی:
- ائی باشیمین یاراشیغی، گؤزومون ایشیغی! سن ایشله‌ییب یورولموشسان، آجسان..سن یئ، من یئمه‌سمده اولار..
کیشی ایصرار ائدینجه فاطما خاتین:
- فاطما زهرمار یئسین چؤر یئسین قابلامانین دیبینی یئسین- دئییب قابلامانین دیبنی سییرمگه یئتینردی.
گونلرین بیر گونونده، یئنه سوفره آچیلیب یاغ شورباسی اورتایا قویولوب فاطما خاتین، "فاطما زهرمار یئسین، چور یئسین قابلامانین دیبینی یئسین" دئیینجه، کیشی نه‌سه آنلامیشجاسینا:
- کؤپگین قیزی، بوگون زهرماری، چورو من یئیه‌جگم" دئییب قاپلامانی آروادین الیندن قاپدی. بیر ایکی ساریلی یومورتا قاپلامانی دیبینه یاپیشمیشدی!
آچیقلاما:
ناغیلدا، فاطما خاتینین بعضی مسئوللاریمیزا بنزه‌مه‌سی تصادوفی‌دیر.
Qablamanın dibi
Dr.Jery
Bir gün var idi, bir gün yox idi. Bir Fatma varaydı xatın var idi. Fatma xatının əri fəhlə idi, dandan şamacan ona- buna işləyər, alnının təri- əlinin qabarı ilə bir tikə halal çörək qazanardı. O axşam arğın- yorğun evə qayıtdıqda, Fatma xatın süfrəni açıb pışırdıyı yağ şorbasını kasasına boşaldıb özü qırağa çəkilərdi. Kişi, bir qaşıq yağ, bircə yeralma, üç- dörd noxud, bir çimdik sarıkökdən oluşan yağ şorbasını doğrayıb arvada yemək təklif edincə, Fatma xatın məhəbbtli-məhəbbtli deyərdi:
- Ey başımın yaraşığı, gözümün işığı! sən işləyib yorulmuşsan, acsan..sən ye, mən yeməsəmdə olar..
Kişi israr edincə Fatma xatın:
- Fatma zəhrimar yesin çor yesin qablamanın dibini yesin- deyib qablamanın dibini siyirməyə yetinərdi.
Günlərin bir günündə, yenə süfərə açılıb yağ şorbası ortaya quyulub Fatma xatın, "Fatma zəhrimar yesin, çor yesin qablamanın dibini yesin" deyincə, kişi nəsə anlamışcasına:
- Köpəyin qızı, bu gün zəhrimarı, çoru mən yeyəcəyəm" deyib qablamanı arvadın əlindən qapdı. Bir iki sarılı yumurta qablamanın dibinə yapışmışdı!
Açıqlama:
Nağılda, Fatma xatının bəzi məsullarımaza bənzəməsi təsadüfidir.
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
الو دوکتور!...
دوکتور جئری
تئلفون زنگ چالیر. کئفلی ایسکندر دیر:
- الو دوکتور!..
- آییی..علیکوم ال الو کئفلی ایسکندر بگ!
- دوکتور!.. بتر ناخوشلامیشام.
- هاران آغریر؟
- هئچ یانیم آغریمیر!
- بئله ایسه هارادان بیلیرسن ناخوشلامیسان؟!!
- واللاه!.. آللاهدان گیزلی دئییل سندن نه گیزلی، ایچنده شنگول اولارام... ایندی نئچه واختدیر نه قدر ایچیرم شنگول اولمورام .. اوندان بیلیرم ناخوشلامیشام...
- چاخیرساتانین دَییش!
تئلئفون زنگ چالیر. اوستاد دفتری دیر:
- الو دوکتور!.. بئش آلتی گون دور قارنیم قاررا-قور ائله‌ییر، گئجه‌لری سسیندن یاتا بیلمیرم.
- آللاها چوخ شوکور...چوخ شوکور!
- دوکتور!.. منیم موشکولومه سئوینیرسن؟!
- یوووخ اللاه ائله‌مه‌سین... مگر ائشیتمه‌میسن: گئری قالمیش اؤلکه‌لرده قارین قورولدایاندا اینقلاب اولار، گلیشمیش اؤلکه‌لرده بئیین !!... بونا سئوینیرم بیز گلیمیش بیر اؤلکه‌ده یاشاییریق.
- ایندی من نه ائتمه‌لی‌ییم؟
- هئچ یاتاندا قولاقلاران پامبیق تیخ!!
تئلئفون زنگ چالیر. شئیخیمیزدیر:
- الو دوکتور!.. بیر بؤیوک موشکوله دوشموشم.
- بویورون.
- اوتانیرام دئییم.
- اوتانمایین.. دوکتور مریضین سیرساخلایانی دیر.
- دوکتور اوزدن ایراق... آیاق یولونا گئدنده پوخوم أیری چیخیر، داشی باتیریرام.. ایشم اولوب گونده آرواد ایله داعوا- دالاش...
- آمریکانین ایشی دیر!!
- یوخ بابا...
- واللاه!..
- ایندی دئییرسن من ائدیم؟
- هر زور وئرنده دئنن: مرگ بر آمریکا
- اللرین آغریماسین دوکتور.. منی بؤیوک بیر بلادان قورتاردین.
- سیزده ساغ اولون..فقط زحمت اولماسا ویزیت حاققینی وئرین قلئیچی مورتوض گتیرسین!
- مرگ بر آمریکا...
تئلئفون زنگ چالیر. قلئیچی مورتوض دور:
- الو دوکتور!.. اون- اون بئش گوندور ایشتاهام کور اولوب.. هئچ زاد یئیه بیلمیرم.. نه ائدیم؟!
- دده‌لیگین شئیخ‌‌آغانین بؤرکونو قوی باشینا.. دونیانی یئسن ده دویمایاجاقسان!
تئلئفون زنگ چالیر. ساتیرا شاعیری کل اوغلان دیر:
- الو دوکتور!.. باشیم قاشانیر...
- شئعیر دئمه.
- دئمه‌سم اؤله‌رم!
- باشینی قاشا!!
تئلئفون زنگ چالیر. میللت وکیلی دیر:
- الو دوکتور... من گئنه مجلیس سئچکیلرینه آدای اولموشام آمما هئچ کیم منی سایمیر، نه ائدیم؟!
- بوق..بوق...
تئلئفون زنگ چالیر. قودرت موعللیم دیر:
- الو دوکتور.. بیلَمه سویوق دَییب نه ائدیم؟
- ال آیاغینی ایتیرمه.. پولیسه زنگ وور، گلیب کروکینی چکینجه من اؤزومو یئتیره‌رم.
تئلئفون زنگ چالیر. مش حسن دیر:
- الو دوکتور!.. من فیکر ائله ییرم اینک اولموشام؟!!
- نه زاماندان بری دیر فیکر ائله‌ییرسن اینک اولموسان؟
- بیزوولوقدان!!
- اووووهه....
تئلئفون زنگ چالیر. اوستاد فرهیخته دیر:
- الو دوکتور!.. آتام، یاتیر- دورور منه دئییر: قودوق!
- یاخشی ایش گؤرمور.. ماشاللاه سن یئکه‌لمیسن!
تئلئفون زنگ چالیر...
...
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
دوْوشان اتی
دوکتور جئری
اینقلاب تزه غلبه چالمیشدی. اوخوللار اوزون سوره تعطیلدن سونرا آچیلمیشدی. یئنی دؤنمده، درس زنگلرینه یئنی بیر درس آرتیریلمیشدی: احکام درسی. احکام درسینه آشیخ محمد گلیردی. آشیخ محمد موعلّیم دئییلدی؛ روحانی آتاسی ایدی. اوغلو اینقلاب اولایلاریندا شهید اولموشدو. دینی قونولاردا بیلگیلی اولدوغوندان اونو ایداره طرفیندن احکام درسی دئمگه اویغون گؤرموشدولر. آشیخ محمد گولش قاباق، سئویملی بیر اینسان ایدی. دین احکامینی، اؤزللیکله قادین- کیشی موناسیبتلرینی بوتون آیرینتیلاری ایله آچیقلادیغیندان اوشاقلار آرزولاییردیلار بوتون زنگلر احکام درسی اولسون!
گونلرین بیر گونونده یئنه احکام درسی وار ایدی. اوشاقلار دؤزومسوزلوکله آشیخ محمدین گلیشینی گؤزله‌ییردیلر آنجاق کیلاسین قاپیسی آچیلدیقدا ایسکندر موعلّیم ایچری گیردی. اوشاقلار بیر بیری‌نین اوزونه باخدیلار. اینگیلیس دیلی اؤیرتمنی اولان ایسکندر موعلّیم یانلیش گلمیش اولمالی ایدی.
- آغا! احکامیمیز وار ... اینگیلیسی درسیمیز یوخدور ... - دئدیلر اوشاقلار.
ایسکندر موعلّیم گولومسه‌یه‌رک:
- بو گون آشیخ محمدین ایشی وار ایدی گلمه‌دی... آغا مودیر منی احکام دئمگه گؤندری.. هر نه سورغو- سوالیز وار سوروشون، یوخدورسا مشغول اولون...-دئییب گتیردیگی قزئتی آچیب اوخوماغا باشلادی.
اوشاقلارین فیسی یاتدی. کیمسه دینیب دانیشمیردی. بیردن کیلاسین دیبیندن حسن آدلی اؤیرنجی آیاغا قالخیب دئدی:
- آغا! بیر سوالیمیز وار .. سوروشا بیله‌ریک؟
ایسکندر موعلّیم قزئتی ماسانین اوستونه بوراخاراق:
- سوروش اوغلوم!- دئدی.
- آغا باغیشلایین... دووشان اتی حالال‌دیر یوخسا حارام؟!
ایسکندر موعلّیم بیر آز دوشونجه‌یه جومدوقدان سونرا بوغونو ائشه- ائشه دئدی:
- واللاه... گئچن هفته جومعه گونو بیر قاپ عاراق ایله بیرینی یئدیک چوخدا یئملی ایدی، فیکر ائله‌ییرم حالال اولا!...
Dovşan əti
Dr. Jery
İnqilab təzə qələbə çalmışdı. Oxullar uzun sürə tətildən sonra açılmışdı. Yeni dönəmdə, dərs zənglərinə yeni bir dərs artırılmışdı: Əhkam dərsi. Əhkam dərsinə aşix Məhəmməd gəlirdi. Aşix Məhəmməd müəllim deyildi; ruhani atası idi. Oğlu inqilab olaylarında şəhid olmuşdu. Dini qonularda bilgili olduğundan onu idarə tərəfindən əhkam dərsi deməyə uyğun görmüşdülər. Aşix Məhəmməd güləş qabaq, sevimli bir insan idi. Din əhkamını, özəlliklə qadın- kişi münasibətlərini bütün ayrıntıları ilə açıqladığından uşaqlar arzulayırdılar bütün zənglər əhkam dərsi olsun!
Günlərin bir günündə yenə əhkam dərsi var idi. Uşaqlar dözümsüzlüklə aşix Məhəmmədin gəlişini gözləyirdilər ancaq kilasın qapısı açıldıqda İskəndər müəllim içəri girdı. Uşaqlar bir birinin üzünə baxdılar. İngilis dili öyrətməni olan İskəndər müəllim yanlış gəlmiş olmalı idi.
- Ağa! əhkamımız var ... ingilisi dərsimiz yoxdur ... - dedilər uşaqlar.
İskəndər müəllim gülümsəyərək:
- Bu gün aşix Məhəmmədin işi var idi gəlmədi... ağa müdir məni əhkam deməyə göndərdi.. hər nə sorğu- sualız var soruşun, yoxdursa məşğul olun...-deyib gətirdiyi qəzeti açıb oxumağa başladı.
Uşaqların fısı yatdı. Kimsə dinib danışmırdı. Birdən kilasın dibindən Həsən adlı öyrənəci ayağa qalxıb dedi:
- Ağa! bir sualımız var .. soruşa bilərik?
İskəndər müəllim qəzeti masanın üstünə buraxaraq:
- Soruş oğlum!- dedi.
- Ağa bağışlayın... dovşan əti halaldır yoxsa haram?!
İskəndər müəllim bir az düşüncəyə cumduqdan sonra buğunu eşə- eşə dedi:
- Vallah ... Keçən həftə cümə günü bir qab araq ilə birini yedik çoxda yeməli idi, fikr eləyirəm halal ola!...
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
کیم دئییر ایش یوخدور؟!
دوکتور جئری
شئیخیمیز هر گون نامازدان سونرا، اوچ-دؤرد دقیقه گوندمده اولان قونولارا گؤره دانیشار، جاماعاتی موعیظه ائدر. دونن آخشام اوندان ریجا ائتدیم؛ بیرآز روشوتخورلوغو گؤره دانیشیب روشوتخورلاری قیناسین. شئیخیمیز قاشلارینی چاتاراق:
- اینشاالله بوحاقدا صاباح دانیشارام بوگون ایسته‌ییرم ایشسیزلیگه گؤره دانیشام...- دئدی.
من ایستگیمین اوستونده آیاق دیره‌ییب دئدیم:
- آغا! آخی بوگون ناماز قیلانلارین آراسیندا أیری بوروق ایداره‌سی‌نین رئیسی ده گؤرونور!
شئیخیمیز دوداقلارینی بوزدو:
- نه دخلی وار؟!...
باشیمی آشاغی سالیب:
- آغا! غئیبت اولماسین.. دئییرلر؛ رئیس خالقی باشدا دولاندیریر، روشوتسیز ایشی یولا سالمیر... سیز بو حاقدا قونوشسانیز بلکه اثر قویوب بو ایشدن ال چکه...- دئیه یانیت وئردیم.
شئیخیمیز ساققالینی تومارلایا-تومارلایا:
- اولماز.. صاباح دانیشیم؟...- دئدی.
- یوخ آغا! رئیس آیامدا- سایامدا بو مسجیده گلر.. ایندی یاخشی گیره‌وه دیر...
شئیخیمیز بیر آز دوشونجه‌یه دالدیقدان سونرا:
- اوغلوم!... رییا اولماسین... من عالیمی بی عمل دئییلم... دوزونو ایسته‌سن من اؤزوم بوگون روشوت یئمیشم بونا گؤره ائله‌یه بیلمه‌رم آیریلارینی روشوت یئمه‌مگه چاغیرام... رطب خورده کی کند منع رطب..- دئییب مینبره چیخدی:
- ائی جاماعات!.. بو گون جاوانلاریمیز ائولنمکدن، عایله قورماقدان بویون قاچیریرلار. سببینی سوروشاندا دا دئییرلر: آغا ایش یوخدور. بیز هانسی پول ایله ائوله‌نک؟...
ائی جاماعات! بیلین بونلار، یالان دانیشیرلار. ایش وار!..یاخشیسی دا وار! آنجاق تنبل‌لیک، عارسیزلیق، غئیرت‌سیزلیک قویمور بونلار ایش دالیسیجا گئدیب ایشله‌سینلر... کیم دئییر ایش یوخدور گلسین منیم دامداریمدا سحردن آخشاماجان ایشله‌سین، آخشامدا ییرمی مین تومن آلیب آپارسین عایله‌سینی دولاندیرسین!...
جاماعات بیر-بیری‌نین اوزونه باخیب میزیلدیشماغا باشلایینجا مینبرین قاباغیندا اوتورموش قلئیچی مورتوض برکدن قیشقیردی:
- تکبیر
- الله اکبر... الله اکبر...
kım deyyr iş yuxdur?!
Dr.Jery
Şeyximiz hər gün namazdan sonra, üç-dörd dəqiqə gündəmdə olan qonulara görə danışar, camaatı möizə edər. dünən axşam ondan rica etdim; biraz rüşvəxorluğa görə danışıb rüşvətxorları qınasın. Şeyximiz qaşlarını çataraq:
- İnşallah bu haqda sabah danışaram bu gün istəyirəm işsizliyə görə danışam...- dedi.
Mən istəyimin üstündə ayaq dirəyib dedim:
- Ağa! axı bu gün namaz qılanların arasında əyiriburuq idarəsinin rəisi də görünür!
Şeyximiz dodaqlarını buzdu:
- Nə dəxli var?!...
Başımı aşağı salıb:
- Ağa! qeybət olmasın.. deyirlər; rəis xalqı başda dolandırır, rüşvətsiz işi yola salmır... siz bu haqda qonuşsanız bəlkə əsər qoyub bu işdən əl çəkə...- deyə yanıt verdim.
Şeyximiz saqqalını tumarlaya-tumarlaya:
- Olmaz.. sabah danışım...- dedi.
- Yox ağa! rəis ayamda- sayamda bu məscidə gələr.. indi yaxşı girəvədir...
Şeyximiz biraz düşüncəyə daldıqdan sonra:
- Oğlum!... riya olmasın... mən alimi biəməl deyiləm... düzünü istəsən mən özüm bu gün rüşvət yemişəm buna görə eləyə bilmərəm ayrılarını rüşvət yeməməyə çağıram... rotob xorde key konəd mənı rotob..- deyib minbərə çıxdı:
- Ey camaat!.. bu gün cavanlarımız evlənməkdən, ailə qurmaqdan boyun qaçırırlar. səbəbini soruşanda da deyirlər: Ağa iş yoxdur. biz hansı pul ilə evlənək?...
Ey camaat! bilin bunlar, yalan danışırlar. iş var!..yaxşısı da var! ancaq tənbəllik, arsızlıq, qeyrətsizlik qoymur bunlar iş dalısıca gedib işləsınlər... kim deyir iş yoxdur gəlsin mənim damdarımda səhərdən axşamacan işləsin, axşamda yirmi min tümən alıb aparsın ailəsini dolandırsın!...
Camaat bir-birinin üzünə baxıb mızıldışmağa başlayınca minbərin qabağında oturmuş Qəleyçi murtuz bərkdən qışqırdı:
- Təkbir
- Allahü əkbər... Allahü əkbər...
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
تزه‌دن بسمه‌الله
دوکتور جئری
بیلمیرم گون هایاندان چیخمیشدی قلئیچی مورتوض، منله کئفلی ایسکندری ناهارا قوناق چاغیردی. سوفره آچیلینجا بیز تحریملری گؤتورموشلر کیمی یئمکلرین جانینا دوشوب ایچری اؤتورمگه باشلادیق. آرادا، گؤز‌آلتی قلئیچی مورتوضا باخدیم؛ رنگ-روفو آغاپپاق اولموشدو؛ گؤزونو قاباغیندا مالینی چاپاویل ائدیردیلر سانکی. کئفلی ایسکندره دؤندوم؛ ایکی انگی ایشله‌مکده ایدی آغزینداکی‌لاری اوتار- اوتماز کلله قوچو تیکه‌لری بارماغی ایله ایچری باسیردی. من قاشیق ایله یئمکدن یورولدوغوما گؤره سوپ کاساسینی گؤتوروب باشیما چکدیم. بیری بیزی دایاندیرمالی‌ایدی!..
قئلیچی مورتوض یئمکدن ال چکیب یاسدیغا سؤیکندی. اللرینی گؤیه قالدیریب تانرییا شوکور ائتدیکدن سونرا:
- آخخخ... چوخ یئمکدن لاپ "بابک زنجانی"یه دؤنوشدوم!!...-دئدی.
کئفلی ایسکندر تویوغون بودونو دیشینه چکه-چکه:
- مورتوض بیگ! من هله "شهرام جزایری" ده اولمامیشام!- دئیه تپکی گؤستردی.
بیز سوفره قوروتماغی سوردورونجه قئلیچی مورتوض ایگنه اوستونده اوتورموش کیمی:
- آدام سیزه باخاندا لاپ ایشتاهاسی آچیلر...- دئییب سوفره‌نین باشینا چکیلدی:
- تزه دن بسمه‌الله!...
Təzədən bismillah
Dr.Jery
Bilmirəm gün hayandan çıxmışdı Qəleyçi murtuz, mənlə kefli İskəndəri nahara qonaq çağırdı. Süfrə açılınca biz təhrimləri götürmüşlər kimi yeməklərin canına düşüb içəri ötürməyə başladıq. Arada, gözalti Qəleyçi murtuza baxdım; rəng-rufu ağappaq olmuşdu; gözünü qabağında malını çapavıl edirdilər sanki. Kefli İskəndərə döndüm; iki əngi işləməkdə idi ağzındakıları utar- utmaz kəllə qoçu tikələri barmağı ilə içəri basırdı. Mən qaşıq ilə yeməkdən yorulduğuma görə sup kasasını götürüb başıma çəkdim. Biri bizi dayandırmalıaydı!..
Qelyçi murtuz yeməkdən əl çəkib yasdığa söykədi. Əllərini göyə qaldırıb tanrıya şükür etdikdən sonra:
- axxx... çox yeməkdən lap "Babək zəncani"yə dönüşdüm!!...-dedi.
Kefli İskəndər toyuğun budunu dişinə çəkə-çəkə:
- Murtuz bəy! mən hələ "Şəhram cəzayeri" də olmamışam!- deyə təpki göstərdi.
Biz süfrənı qurutmağı sürdürüncə Qəleyçi murtuz iynə üstündə oturmuş kimi:
- Adam sizə baxanda lap iştahası açılər...- Deyib süfrənin başına çəkildi:
- Təzədən bismillah!...
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
هئچ نیفرینین یئری دیر؟!
دوکتور جئری
شئیخیمیز آغ مندیلینی اوزونه باساراق هؤنکور- هؤنکور آغلادی. بورونون چکیشی نئچه کره بلندگودا یانقیلاندی:
- نیفرین اولسون سنه ائی آل سعود..
جاماعات سس سسه وئره‌رک قیشقیردی:
- نیفرین!
شئیخیمیز ایچینی چکدی:
- نیفرین اولسون سنه ائی آل سعود.. نئجه قییدین او بؤیوکلوکلده عالیمی، شئیخلرین شئیخینی اؤلدوره‌سن؟!...
جاماعات یئنه قیشقیردی:
- نیفرین!
- ائی قان تؤکن آل سعود، شئیخین گوناهی اولموش اولسایدی دا، نییه آجیماسیزجاسینا بوینونو ووردون؟... ائله‌یه بیلمزدین ائوینده دوستاق ائده‌سن؟! ائله‌یه بیلمزدین برقینی، سویونو، گازینی، تئلفونونو کسه‌سن، ائوی‌نین قاباغینادا بیر گؤزتچی قویاسان باییرا چیخماسین، اؤز اجلی ایله اؤلسون؟!....
- نیفرین!
قهر شئخیمیزین بوغازینی توتدو:
- ائی آللاهدان خبرسیز آل سعود!.. ایندیکی شئیخی اؤلدوروبسن... نییه جنازه‌سینی تحویل وئرمیرسن؟...
مینبرین قاباغیندا اوتورموش قلئیچی مورتوض دوشونجه‌یه دالدی:
- کئشکه شئیخین جنازه‌سینی بیزه تحویل وئره‌لر!... اوندا بیزیمده ایمامزادامیز اولار.... اوندا مجبور اولماریق محرملیکده یوخاری ترس‌آوانین ایمامزاداسینا گئده‌ک..آلچاق یوخاریلار ایله اوز- اوزه، گؤز- گؤزه گلک... دیلسیز، آغیزسیز پوللاری اونلارین جیبنه تؤکک... آخخخ.. بیزیمده ایمامزادامیز اولسایدی نه اولاردی؟!... آللاه لعنت ائله‌سین آل سعودا؛ گؤره‌سن شئیخین جنازه‌سی‌نین هاردا قویلاییب؟!..
آل سعودون آدی قلئیچی مورتوضون خیالینا گیرینجه بیردن آیاغا قالخیب اوجا سسله قیشقیردی:
- نیفرین!
جاماعات بیر بیری‌نین اوزونه باخدی. کیمیلری‌نین دوداغی قاچدی. قلئیچی مورتوض شیرین خیاللارا دالاندان یاریم ساعات اولاردی شئیخیمیز سئچکیلره گؤره دانیشیردی. شئیخیمیز أیری- أیری قلئیچی مورتوضا باخیب دئیندی:
- هئچ نیفرینین یئری دیر؟!
Heç nifrinin yeridir?!
Dr.Jery
Şeyximiz ağ məndilini üzünə basaraq hönkür- hönkür ağladı. burunun çəkişi neçə kərə büləndquda yanqılandı:
- Nifrin olsun sənə ey Ale-səud..
Camaat səs səsə verərək qışqırdı:
- Nifrin!
Şeyximiz içini çəkdi:
- Nifrin olsun sənə ey Ale-səud… necə qıydın o böyüklükdə alimi, şeyxlərin şeyxini öldürəsən?!...
Camaat yenə qışqırdı:
- Nifrin!
- Ey qantökən Ale-səud, şeyxin günahı olmuş olsaydı da, niyə acımasızcasına boynunu vurdun?... eləyə bilməzdin evində dustaq edəsən?! eləyə bilməzdin bərqini, suyunu, qazını, telfonunu kəsəsən, evinin qabağınada bir gözətçi qoyasan bayıra çıxmasın, öz əcəli ilə ölsün?!....
- Nifrin!
Qəhr şeximizin buğazını tutdu:
- Ey Allahdan xəbərsiz Ale-səud!.. indiki şeyxi öldürübsən... niyə cənazəsini təhvil vermirsən?...
Minbərin qabağında oturmuş Qəleyçi murtuz düşüncəyə daldı:
- Keşkə şeyxin cənazəsini bizə təhvil verələr!... onda bizimdə imamzadamız olar.... onda məcbur olmarıq məhərrəmlikdə yuxarı Tərsavanın imamzadasına gedək..alçaq yuxarılar ilə üz- üzə, göz- gözə gələk... dilsiz, ağızsız pulları onların cibinə tökək... axxx.. bizimdə imamzadamız olsaydı nə olardı?!... Allah lənət eləsin Ale-səuda; görəsən şeyxin cənazəsinin harda quylayıb?!..
Ale-səudun adı Qəleyçi murtuzun xəyalına girincə birdən ayağa qalxıb uca səslə qışqırdı:
- Nifrin!
Camaat bir birinin üzünə baxdı. Kimilərinin dodağı qaçdı. Qəleyçi murtuz şirin xəyallara dalandan yarım saat olardı şeximiz seçkilərə görə danışırdı. Şeyximiz əyri- əyri Qəleyçi murtuza baxıb deyindi:
- Heç nifrinin yeridir?!
بؤلوم: آجی گولوش‌لر
+0 به‌ین
ایسلام الدن گئتدی!
دوکتور جئری
شئیخیمیز مسجیدده باغیر- باغیر باغیریردی:
- آییی.. موسلمانلار! دین الدن گئتدی.. ایمان الدن گئتدی.. ایسلام الدن گئتدی...
جاماعات تدیرگین- تدیرگین بیر بیری‌نین اوزونه باخیب دئییشدیلر:
- نولوب؟!..نولوب؟!...
شئیخیمیز ایکی الینی باشینا تاپدادی:
- نه اولاجاق .. قیز- گلینلرینیز بولوز-شالوارلا کوچه- بازاردا دولانیرلار!
هامی سوسوب باشینی آشاغی سالدی.
مینبرین دیبیندن قلئیچی مورتوض سسلندی:
- آغا!.. سنین قیزیندا بولوز-شالوارلا گزیر!!
شئیخیمیز یوموشاندی:
- آدامین آللاهی وار، منیم قیزیما یاراشیر آخی‌ی‌ی...
İslam əldən getdi!
Dr.Jery
Şeyximiz məsciddə bağır- bağır bağırırdı:
- Ayyy.. müsəlmanlar! din əldən getdi.. iman əldən getdi.. islam əldən getdi...
Camaat tədirgin- tədirgin bir birinin üzünə baxıb deyişdilər:
- Nolub?!..nolub?!...
Şeyximiz iki əlini başına tapdadı:
- Nə olacaq .. qız- gəlinləriniz buluz-şalvarla küçə- bazarda dolanırlar!
Hamı susub başını aşağı saldı.
Minbərin dibindən Qəleyçi murtuz səsləndi:
- Ağa!.. sənin qızında buluz-şalvarla gəzir!!
Şeyximiz yumuşandı:
- Adamın Allahı var, mənim qızıma yaraşır axııı...
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
هانی منیم بیر عابباسیم؟!
دوکتور جئری
- اده.. هامبال.. هامبال..
سسله‌ین حاجی بدل ایدی. "من.. من" دئیه- دئیه حاجی‌نین دوکانی‌نین قاباغینا قوشدوق. بیر کامیون یاغ گلمیشدی. بوشالتمالی ایدیک. کؤهنه هامبال مشه امامعلی، حاجی بدل ایله بیرآز چنه‌لشدیکدن سونرا قیمتی کسدی: اوشاقلار ایکی تومن، بؤیوکلر بئش تومن. بیز اون یئددی کیلولوق یاغلاری زور- گوج ایله گؤتوروب بؤیوکلری سیرتیا یوکله‌ییب اونلاردا زیققانا-زیققانا دوکانی‌نین زئرزمیسینه داشییردیلار. ایشین اورتالاریندا مشه امامعلی دئدی:
- اوشاقلار! بیرآز ال ترپه‌تین.. بایاق ائشیتدیم حاجی نقدعلی‌یه بیر ماشین دوگو گله‌جک.. تله‌سین اورانی دا الدن وئرمه‌یک!..
بیر- بیریمیزین اوزونه باخدیق. سئوینجدن قاناد چیخارداجاق ایدیک. ائله‌بیل سینئما پولوموزدا چیخمیشدی. بیز نئچه یولداش ایدیک. مدرسه‌نین دفتر- کیتاب، میداد-قلم، پار- پالتار پولونو چیخارتماق اوچون یایلاری بیرگه چالیشاردیق. جومعه گونلری ده سینئمایا گئدردیک. ان چوخ سئودیگیمیز فیلملرده، نورمن ویزدوم ایله بروسلی‌نین فیلملری ایدی.
قان تر ایچینده ایشی هرزامانکیدان تئزراق بیتیردیک. حاجی بدلی چاغیردیق. حاجی بیر بوش کامیونا، بیر بیزه باخدی. سونرا الینی جیببنه سوخوب بیر اوووج پول چیخارتدی. بؤیوکلره ایکی تومن، بیزه ایسه هره‌میزه بیر تومن وئردی. ماتدیم- ماتدیم بیربیریمیزین اؤزونه باخدیق. سونوندا مشه امامعلی دیله گلدی:
- حاجی بئله دانیشمامیشدیق..آز وئرمیسن...
حاجی بدل گولومسه‌یه‌رک:
- نمنه ائله‌میسیز.. بیر ساعات ایشه ائله بو پولدا چوخدور -دئدی.
مشه امامعلی دیللندی:
- حاجی! بیز سؤز دانیشمیشیق.. حاققیمیزی وئر یوخسا...
حاجی بدل قیزغین- قیزغین:
- یوخسا نمنه؟!.. تئز جهنم اولون بورادان، یوخسا هر نه گؤرموسوز اؤز گؤزوزدن گؤرموسوز!..- دئییب دوکانا گیردی.
مشه امامعلی پؤرتولدو:
- اولماسا گئده‌ک شهربانی‌یا شیکایت ائله‌یک- دئدی.
علی قره آدلی هامبال دئدی:
- یوخ! شهربانی‌یا شیکایت ائله‌مه‌یک، گئده‌ک کومیته‌یه شیکایت ائله‌یک.. کومیته‌ده‌کیلر اینقلابچی‌دیرلار.. یوخسوللارین، موستضعفلرین طرفداری‌دیرلار...
بؤیوکلر علی قره‌نین سؤزلرینی دوغرولاردیلار. بیز دینمه‌دیک. بیر ساعات سونرا بیر کومیته‌چی قارداش حاجی بدلین دوکانینا ایدی. بیز ایسه دؤزومسوزلوکله حاجی بدلین قولونا قاندال ووروب ائشیگه چیخارداجاغینی گؤزله‌ییردیک. سونوندا کومیته‌چی قارداش اؤزو ائشیگه چیخیب:
- من حاجی ایله دانیشدیم. قرار اولدو؛ بؤیوکلرده ییرمی بئش قیران، کیچیکلرده اون ایکی قیران وئرسین. بیر- بیر دوکانا کئچیب حاققیزی آلین- دئدی.
مشه امامعلی قیشقیردی:
- اولماز.. بیز حاققیمیزین هامیسینی ایسته‌ییریک!
بیزده سس-سسه وئردیک:
- دوز دئییر..دوز دئییر..
کومیته‌چی قارداش:
- ائله بیل سیز ایغتیشاق چیخارتماق ایسته‌ییرسیز- دئییب تئل‌سیزی (بی‌سیمی) قولاغینا یاخینلاشدیرینجا بیز داغیلیشدیق.
دوگو ماشینی حاجی نقدعلی‌نین دوکانی‌نین قاباغینا ساخلامیشدی آنجاق بیزیم ال- قولوموز سوستلاشیب، اورگیمیز اوشویوب ایشله‌مک ایسته‌میردیک. مشه امامعلی دئدی:
- کئشکه کومیته یئرینه گئدیب شهربانی‌یا شیکایت ائله‌یردیک!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
اوستونه چیخمامیشام!
دوکتور جئری
دونن سویوق-سازاقدان تئیمور آغانین قهوه‌خاناسینا قیسیلمیشدیم. دئمک اولار؛ تئیمور آغا شهرده هامینی تانییر جیک- یؤکونه تانیشدیر. بو اوزدن بیله‌سیندن سوروشدوم:
- تئیمور آغا!.. محرمعلی داناباش‌زاده‌نی تانیییرسان؟!
- دیلغیر ماحمودون اوغلونو دئییرسن؟!
- هه.. اؤزودور..
- نئجه به‌یم؟!...سندن بورج-مورج آلیب؟...
- یوووخ.. مجلیس سئچکیلرینه آدای اولوب، ایسته‌ییرم بیلم نئجه آدامدیر، یاخشیدیر؟!..پیسدیر؟!..
تئیمور آغا بیر آز دوشونجه‌یه دالدیقدان سونرا دئدی:
- واللاه هله اوستونه چیخمامیشام!
بو یانیتدان پرت اولدوم:
- تئیمور آغا پیسدیر...عاییبدیر... بو نه سؤزدور دئییرسن؟!!..
تئیمور آغا ائله قاققاناق چکدی بوتون قهوه‌خاناداکی موشتریلر بیزه دؤندولر. سونرا گوله- گوله:
- نییه پیس اولسون اوغلوم!.. بودا آداملاری تانیماق اوچون بیر یولدوردا.. سن گره‌ک بیله‌سن کیمه سس وئریرسن!!...- دئییب آرتیردی:
- ییرمی، ییرمی بئش ایل بوندان قاباق...اوندا هله قهوه‌خانانی آچمامیشدیم؛ فهله‌لیک ائدیردیم.. بیر گون ناشتاولیق یئینده، آللاه رحمت ائله‌سین بیر میرت‌باز بنّامیز وار ایدی، بیزدن سوروشدو: ایندییه‌دک کیم دده-ننه‌سی‌نین اوستونه چیخیب، الینی قووزاسین؟ یئددی- سککیز نفر ایدیک هامیمیز الیمیزی قووزادیق! آنجاق علی قره آدلی بیر یولداشیمیز وار ایدی او ایکی الینی قووزادی. بنا چاشقین- چاشقین علی قره‌یه دؤندو : قره سن نییه ایکی الینی قووزامیسان؟! علی قره هیرنایا- هیرنایا دئدی: آخی من قایناتا- قاینانامین اوستونه‌ده چیخمیشام!
Üstünə çıxmamışam!
Dr.Jery
Dünən soyuq-sazaqdan Teymur ağanın qəhvəxanasına qısılmışdım. demək olar; Teymur ağa şəhərdə hamını tanır, cik- bökünə tanışdır. Bu üzdən biləsindən soruşdum:
- Teymur ağa!.. Məhərrməli danabaşzadəni tanıyırsan?!
- Dılğır Mahmudun oğlunu deyirsən?!
- Hə.. özüdür..
- Necə bəyəm?!...Səndən borc-morc alıb?...
- Yooox.. məclis seçkilərinə aday olub, istəyirəm bilim necə adamdır, yaxşıdır?!..pisdir?!..
Teymur ağa bir az düşüncəyə daldıqdan sonra dedi:
- Vallah hələ üstünə çıxmamışam!
Bu yanıtdan pərt oldum:
- Teymur ağa pisdir… ayıbdır.. bu nə sözdür deyirsən!!..
Teymur ağa elə qaqqanaq çəkədi bütün qəhvəxanadaki müştərilər bizə döndülər. Sonra gülə- gülə:
- Niyə pis olsun oğlum!.. buda adamları tanımaq üçün bir yoldurda.. sən gərək biləsən kimə səs verirsən!!...- deyib artırdı:
- Yirmi, yirmi beş il bundan qabaq...onda hələ qəhvəxananı açmamışdım; fəhləlik edirdim.. bir gün naştavlıq yeyəndə, Allah rəhmət eləsin bir mırtbaz bənnamız var idi, bizdən soruşdu: indiyədək kim dədə-nənəsinin üstünə çıxıb əlini qovzasın? yeddi- səkkiz nəfər idik hamımız əlimizi qovzadıq! ancaq Əli qərə adlı bir yoldaşımız var idi o iki əlini qovzadı. Bənna çaşqın- çaşqın Əli qərəyə döndü : Qərə sən niyə iki əlini qovzamısan?! Əli qərə hırnaya- hırnaya dedi: Axı mən qaynata- qaynanamın üstünədə çıxmışam!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
سیز پول ایتیرمه‌ییب‌سینیز؟!
دوکتور جئری
گون اورتا چاغی ائوه قاییتدیقدا، نه ائو سیل-سوپور اولموشدو نه ده مطبخدن بیشمیش ایگی گلیردی. گازین اوستونده‌کی بوش قابلامانی یوخلایاندا حیات یولداشیم دیله گلدی:
- بو گون خدیجه خانیم قویمادی ایش-گوجومه یئتیشیم.
- گئنه قایناناسینی پیسله‌مگه گلمیشدی؟!
- یوووخ... سحر چؤرک آلماغا گئدنده کوچه‌دن بیر میقدار پول تاپدیم . قاپی - قونشویا تاپشیردیم کیمین پولو ایتیبسه گلسین نیشانینی وئرسین آلسین. ائو ایشلرینه تزه باشلامیشدیم قاپی چالیندی. خدیجه خانیم ایدی. کئف- احوالدان سونرا دئدی:
- سحر یومورتا آلماق اوچون باققالا گئدنده بئش مین تومن پول ایتیریب.
دئدیم:
- خدیجه خانیم من تاپان پول بئش مین تومن دئییل.
یاریم ساعات سونرا گئنه خدیجه خانیم قاپینی چالدی:
- بایاق بیزیم جلال دئییردی کوچه‌ده اوینایاندا آلتی مین تومن پول سالیب ایتیریب.
دئدیم:- خدیجه خانیم ! تاپدیغیم پول آلتی مین دئییل!
بیر ساعات سونرا گئنه خدیجه خانیم گلدی:- قیزیم یئددی مین تومن کیفیندن سالیب!
دئدیم: - یئددی مین ده دئییل!!
بیر ساعات اون دقیقه اولمامیش گئنه خدیجه خانیم تاپیلدی:- أریم دئییر سککیز مین پولو دوشوب جیبیندن.
دئدیم:- سککیز مین ده دئییل..
...
نه باشین آغریدیم سحر ساعات سککیزدن ایندی‌یه‌جن- دیوارداکی ساعاتا باخدی؛ بیر یاریم ایدی- خدیجه خانیم گلیب بیر- بیر بوتون ائل- طایفاسی‌نین بو کوچه‌دن گئچدیگینی،گئچرکن ده پول ایتیردیگینی ایدیعا ائدیب.
سؤزلر بورایا یئتینجه یئنه قاپی چالیندی. خدیجه خانیم ایدی!
حیات یولداشیم اؤفکه‌لندی:
- خدیجه خانیم بو کز هانسی قوهوموز بو کوچه ده پول ایتیریب؟!
- باجی نییه به حیرصله‌نیرسن؟.. دئییرم پولون یییه‌سی تاپیلماسا اونو وئر بیر موستحق آدام وار اونا وئریم!..
حیات یولداشیم قیزغین- قیزغین:
- باش اوسته!- دئییب قاپینی چیرپدی.
باشیمی توولایاراق:
- آللاه! نه آداملار تاپیلیر بو دونیادا؟!- دئدیم.
- ...
یوموشاق- یوموشاق میزیلدادیم:
- دئییرم؛ عزیزیم! او پول ائله منیمکی‌دیر!.. سحر ایشه گئدنده جیبیمدن مندیلیمی چیخارتدیم بورنومو سیلیم حتما اوندا حبیمدن دوشوب.
حیات یولداشیم گؤزلرینی برلده- برلده:
- سنینکی دیرسه، نئچه دیر؟!- دئیه سوروشدو.
- اؤزون بیلیرسن من جیبیمین پولونون ساییسینی بیلمه‌رم.. نئچه اولسا ائله منیم دیر؛ وئر گلسین- دئدیم.
حیات یولداشیم کوف دئییب گؤیه چیخدی:
- أشی نییه یالان دانیشیرسان.. سحر چؤرکچی‌یه گئدنده جیبلرینی آختاردیم هئچ پول وار ایدی سالیب ایتیره‌سن؟.. چؤرگی ده نیسیه آلمیشام...
Siz pul itirməyibsiniz?!
Dr.Jery
Günorta çağı evə qayıtdıqda, nə ev sil-süpür olmuşdu nə də mətbəxdən bişmiş iyi gəlirdi. Qazın üstündəki boş qablamanı yoxlayanda həyat yoldaşım dilə gəldi:
- Bu gün Xədicə xanım qoymadı iş-gücümə yetişim.
- Genə qaynanasını pisləməyə gəlmişdi?!
- Yoox... səhər çörək almağa gedəndə küçədən bir miqdar pul tapdım. Qapı - qonşuya tapşırdım kimin pulu itibsə gəlsin nişanını versin alsın. Ev işlərinə təzə başlamışdım qapı çalındı. Xədicə xanım idi. Kef- əhvaldan sonra dedi:
- Səhər yumurta almaq üçün baqqala gedəndə beş min tümən pul itirib.
Dedim:
- Xədicə xanım mən tapan pul beş min tümən deyil.
Yarım saat sonra genə Xədicə xanım qapını çaldı:
- Bayaq bizim cəlal deyirdi küçədə oynayanda altı min tümən pul salıb itırib.
Dedim:- Xədicə xanım ! tapdığım pul altı min deyil!
Bir saat sonra genə Xədicə xanım gəldi:- Qızım yeddi min tümən kifindən salıb!
Dedim: - yeddi min də deyil!!
Bir saat on dəqiqə olmamış genə Xədicə xanım tapıldı:- Ərım deyir səkkiz min pulu düşüb cibindən.
Dedim:- səkkiz min də deyil..
...
Nə başın ağrıdım səhər saat səkkizdən indiyəcən- divardaki saata baxdı; bir yarım idi- Xədicə xanım gəlib bir- bir bütün el- tayfasının bu küçədən geçdiyini,geçərkən də pul itirdiyini iddia edib.
Sözlər buraya yetincə yenə qapı çalındı. Xədicə xanım idi!
Həyat yoldaşım öfkələndi:
- Xədicə xanım bu kəz hansı qohumuz bu küçə də pul itirib?!
- Bacı niyə bə hirslənirsən?.. deyirəm pulun yiyəsi tapılmasa onu ver bir müstəhəqq adam var, ona verim!..
Həyat yoldaşım qızğın-qızğın:
- Baş üstə!- deyib qapını çırpdı.
Başımı tovlayaraq:
- Allah! nə adamlar tapılır bu dünyada?!- dedim.
- ...
Yumuşaq- yumuşaq mızıldadım:
- Deyirəm; əzizim! o pul elə mənimkidir!.. səhər işə gedəndə cibimdən məndilimi çıxartdım burnumu silim hətmən onda cibimdən düşüb.
Həyat yoldaşım gözlərini bərəldə- bərəldə:
- Səninkidirsə, neçədir?!- deyə soruşdu.
- Özün bilirsən mən cibimin pulunun sayısını bilmərəm.. Neçə olsa elə mənimdir; ver gəlsin- dedim.
Həyat yoldaşım kuf deyib göyə çıxdı:
- Əşi niyə yalan danışırsan.. səhər çörəkçiyə gedəndə ciblərini axtardım heç pul var idi salıb itirəsən?.. Çörəyi də nisyə almışam...
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
سککیز کئچی، دوققوز تکه
دوکتور جئری
قاپی گوپ- گوپ دؤیولوردو. آچینجا قلئیچی مورتوضلا بورون-بورونا گلدیم. تؤوشویه- تؤوشویه:
- هارالارداسان به دوکتور ؟!...حاققینی یئدیلر! - دئدی.
چاشیردیم:
- هانسی حاق؟!... منیم حاققیم یوخدور کی؟!
قلئیچی مورتوض قیزدی:
- حاققینی یئییب‌لرده، حاققین یوخدور دا!!..
- هله دئ گؤروم نه اولوب؟..
قولومدان یاپیشیب دالیسجا چکه- چکه دئدی:
- گل یولدا دئیه‌رم..گئج اولار..
- یوخ! دئمه‌سن گلمه‌رم- دئدیم.
اؤفکه‌لی - اؤفکه‌لی:
- اوستاد دفتری، پروفسور نصرالدین، کئفلی ایسکندر، اوستاد فرهیخته، کل اوغلان... آد یازدیریبلار بیر سن قالیبسان!..-دئیه دیللندی.
- هارا؟.. نه‌یه آد یازدیریبلار؟...
- سنده لاپ باغدا دئییلسن دوکتور!.. مجلیس سئچکیلرینه آدای اولوبلار...بَه‌یم خبرین یوخدور.. اوچ- دؤرد آی سونرا سئچیم اولاجاق؟!
چاشقین- چاشقین:
- پاهووو.... داها کیملر یازیلیب؟- دئیه سوروشدوم:
- چوخ آدام یازیلیب، دئییلنلره گؤره، دوققوز مین دوققوز یوز دوخسان دوققوز نفر آد یازدیریب.. دالی قالانی سنسن!
باشیمی توولادیم:
- نییه یاواش دئییرسن.. دئنن سککیز کئچی‌دیر دوققوز تکه دا!
Səkkiz keçi, doqquz təkə
Dr.Jery
Qapı güp-qüp döyülürdü. Açınca Qəleyçı Murtuzla burun buruna gəldim. Tövşüyə- tövşüyə:
- Haralardasan bə doktor?! haqqını yedilər!
Çaşırdım:
- Hansı haqq!?.. mənim haqqım yoxdur ki!..
Qəleyçi murtuz qızdı:
- Haqqını yeyiblərdə, haqqın yoxdur da!!..
- Hələ de görüm nə olub?..
Qolumdan yapışıb dalısca çəkə-çəkə dedi:
- Gəl yolda deyərəm..gec olar..
- Yox! deməsən gəlmərəm- dedim.
Öfkəli - öfkəli:
- Ustad dəftəri, professor Nəsraddin, Kefli İskəndər, Ustad Fərhixtə, Kəloğlan... ad yazdırıblar bir sən qalıbsan!..- dilləndi.
- Hara?.. nəyə ad yazdırıblar?...
- Səndə lap bağda deyilsən doktor!.. məclis seçkilrəinə aday olublar...bəym xəbərin yoxdur.. üç- dörd ay sonra seçim olacaq?!
çaşqın- çaşqın:
- pahooo.... daha kimlər yazılıb?- deyə soruşdum:
- Çox adam yazılıb, deyilənlərə görə, doqquz min doqquz yüz doxsan doqquz nəfər ad yazdırıb.. dalı qalanı sənsən!
Başımı tovladım:
- Niyə yavaş deyirsən.. Denən səkkiz keçidir doqquz təkə da!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
دعوا کاغیذی
دوکتور جئری
ائوه قاییداندا، کوچه‌ده عیسا خانلا قارشیلاشدیم:
- عیسا خان هارالارداسان؟.. یوخسان؟..
قیرخیق باشینی قاشییا- قاشییا:
- ایچریده ایدیم- دئدی.
عیسا خان آشاغی داناباشلی‌دیر. آشاغی داناباشلیلار، بؤیوکلو- کیچیک دعواکاردیرلار. آیدا اوچ-دؤرد یول ساواشیب- دالاشماسالار گونلری گئچمز. دئییرلر؛ بیر آشاغی داناباشلی بیر گون بیر یوز‌مین‌لیک تراوئل تاپیب اویان- بویانینا باخاندان سونرا یئره آتیر. خالق شاشیریب، "پولو نییه یئره آتدین؟" دئیه سوروشدوقدا، اؤفکه‌لی- اؤفکه‌لی دونقولدانیر: " ائله ساندیم دعوا کاغیذی‌دیر!"
عیسا خانین بو کز نییه دوستاغا دوشدوگونو ماراقلاندیم. اؤزو دیله گلدی:
- قیرخ گون بوندان قاباق داناباش کندینه گئتمیشدیم. داناباشدا نه‌گؤرسم یاخشیدیر؟.. خرمنلیکده یئددی-سککیز نفر بیر کیشینین جانینا دوشوب دؤیوردولر. اون- اون‌بئش نفرده اللرینده موبایل قیراقدان فیلم چکیردیلر. قان گؤزومون قاباغینی توتدو...
سؤزونون اورتاسینا آتداندیم:
- حتما یازیق کیشینین یاردیمینا قوشدون؟!..
گؤزلرینی سوزدوردو:
- یوووخ... سیلله- تپیک‌له، الیمه گئچن داش- کرپیچ‌له کیشینی تاپداماغا باشلادیم! پولیس گلمه‌سه‌ایدی اؤلدوره‌جگ ایدیم بیله‌سینی.
- ...
ییرمی دؤرد ساعات توتوقلو قالاندان سونرا محکمه‌یه وئردیلر. قاضی سوردوشدو:" بو کیشینی تانییردین؟". دئدیم: "یوخ!". دئدی: "سنینله دوشمن‌لیگی وار ایدی؟!". دئدیم: "یوخ!". دئدی: بئله‌ایسه، ندن بیله‌سینی دؤیدون؟!". دئدیم: "بیرینجیسی بیر آی ایدی ساواشمامیشدیم جانیم گیجیشیردی آغایی قاضی!.. ایکنجیسی ده هامی ووروردو، منده ووردوم. گوناهی اولماسایدی یئددی- سککیز نفر بیله‌سنی دؤیمزدیلر کی؟!". بو سؤزلریمدن قاضی قیزیب منی ایچری اؤتوردو...
دونن کیشی گلیب ریضاییت وئریب زینداندان آزاد اولدوم . دوغرودان یاخشی بیر کیشی ایدی؛ دئییردی؛ او گون داناباش کندینده فیلم اویناییردیلار.
Dava kağızı
Dr.Jery
Evə qayıdanda, küçədə İsa xanla qarşılaşdım:
- İsa xan haralardasan?.. Yoxsan?..
Qırxıq başını qaşıya- qaşıya:
- İçəridə idim- dedi.
İsa xan aşağı danabaşlıdır. Aşağı danabaşlılar, böyüklü- kiçik davakardırlar. Ayda üç-dörd yol savaşıb- dalaşmasalar günləri geçməz. deyirlər; bir aşağı danabaşlı bir gün bir yüz minlik travel tapıb oyan- buyanına baxandan sonra yerə atır. Xalq şaşırıb, "pulu niyə yerə atdın?" deyə soruşduqda, öfkəli- öfkəli donquldanır: " Elə sandım dava kağızıdır!"
İsa xanın bu kəz niyə dustağa düşdüyünü maraqlandım. özü dilə gəldi:
- Qırx gün bundan qabaq danabaş kəndinə getmişdim. danabaşda nə görsəm yaxşıdır?.. xərmənlikdə yeddi-səkkiz nəfər bir kişinin canına düşüb döyürdülər. on- onbeş nəfərdə əllərində mobayl qıraqdan fılm çəkirdilər. Qan gözümün qabağını tutdu...
Sözünün ortasına atdandım:
- hətmən yazıq kişinin yardımına qoşdun?!..
Gözlərini süzdürdü:
- yooox... sillə- təpiklə, əlimə geçən daş- kərpiçlə kişinı tapdamağa başladım! Polis gəlməsəydi öldürəcək idim biləsini.
- ...
Yirmi dörd saat tutuqlu qalandan sonra məhkəməyə verdilər. Qazi soruşdu:" bu kişini tanıırdın?". dedim: "Yox!". dedi: "Səninlə düşmənliyi var idi?!". dedim: "Yox!". dedi: belə isə, nədən biləsini döydün?!". dedim: "birincisi bir ay idi savaşmamışdım canım gicişirdi ağayi qazi!.. ikincisi də hamı vururdu, məndə vurdum. günahı olmasaydı yeddi- səkkiz nəfər biləsni döyməzdilər ki?!". Bu sözlərimdən qazi qızıb mən içəri ötürdü…
Dünən kişi gəlib rizayət verib zindandan azad oldum . Doğrudan yaxşı bir kişi idi. deyirdi; o gün danabaş kəndində fılm oynayırdılar.
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر