+0 به‌ین
قلئیچی مورتوضون باشینا نئجه بؤرک قویدوم؟
دوکتور جئری
بایرام قاباغی، گونده، ائوده چکیش-بکیش ایدی. آرواد اوتورودو، دوروردو؛ دئییردی:
- مونیکا خانیم‌گیل پرده‌لرینی دگیشدیردیلر...
- مونیکا خانیم گیل تزه موْبل آلدیلار...
- مونیکا خانیم گیل اون میلیون وئریبلر لوسترا...
- مونیکا خانیم‌گیل...
مونیکا خانیم دئدیکده قونشوموز کئچل فریدونون آروادی چئر منیژه دیر، هاردانسا اللرینه پول گئچندن مونیکاخانیم اولوب. اود اولوب، آلاو اولوب، دوشوب منیم ائویمه!
سونوندا دؤزوموم توکندی:
- مونیکا خانیم فیلان آلیب بئهمان آلیب منه‌نه، سنه‌نه؟!!
بو سؤزومدن آرواد کوف دئییب گؤیه چیخدی:
- نئجه منه‌نه، سنه‌نه؟! پول وئر منده آلیم .. پرده‌لریمیز بوم-بوز اولوب... موْبلار دارما- داغین اولوب... صاباح بایرام گلیر.. قاپی-قونشو ایچینده باشی آشاغی اولاجاغام اولمایا؟!...
سسیمی یوماشالتدیم:
- آرواد!.. آللاها باخ.. تاری‌یا باخ.. من قارنیمیزی زور ایله دویوروام، منیم پول هاردادیر وئریم تخته-پارایا، جیر-جیندیرا، شوشه-موشه‌یه؟!..
آرواد کیچیمسه‌ییجی باخشلاری ایله منه سوزه-سوزه دئیندی:
- نییه مونیکاخانیم ارینده پول وار سنده یوخدور؟!!...
سسیمی لاپ یاواشلاتاراق دئدیم:
- بابا!.. مونیکا خانیم اری اونون-بونون باشینا بؤرک قویماقلا پول قازانیر، بو منیم الیمدن گلمز...
آرواد سینیرلی- سینیرلی قاققاناق چکدی:
-هاهاااها.. دئنن چیخاریم یوخدور...دئنن السیز-آیاقسیزام..دئنن...
سونرا قاپیلاری بیرینه چیرپیب دده‌سی ائوینه گئتدی.
قاپیلار چیرپینیجا، آنسیزین اؤزومده بیر دگیشیکلیک دویدوم. دوشونجه‌لریم تپ-چئویر اولدو سانکی. بؤرکومو قاباغیما قویدوم:
- علی، ولی‌نین باشینا بؤرک قویور؛ ولی، زولفعلی‌نین. قارداش قارداشا آجیمیر بئله. هامی بیربیری‌نین باشینا بؤرک قویور. بو آرادا منده یاپیشمیشام دوزلوکدن. هاچانادک آرواد-اوشاغیم یاوان چؤرک یئیه‌جک‌لر؟ هاچانادک اؤزگه‌لرین یاشامی‌نین حسرتینی چکه‌جک‌لر؟..
گؤزلریمی تاوانا دیکیب دوشونجه‌لریمی سوردوردوم:
- اوْلان داها بسدیر!.. گل سنده اونون- بونون باشینا بؤرک قویماقلا اؤزون، اهل-عیالین بو فلاکتدن قورتاردا!...
آرتیق قراریمی وئردیم:
- آمما کیمین باشینا بؤرک قویوم؟...یاخشیسی بودور دوست-تانیشین باشینا بؤرک قویوم...هه! آدام دوست -تانیش اولان یئرده اؤزگه‌نین باشینا بؤرک قویماز!..اوّل مچیدین ایچی دئییبلر...
دوست-تانیش باشینا بؤرک قویماق اورگیمدن گئچدیکده جان-جیگر دوستلاریم گؤزومون قاباغیندا سیرالاندیلار:
- نئجه‌دی اوستاد دفتری‌نین باشینا بؤرک قویوم؟..
- یوخ بابا!..اونون باشینا او قدر بؤرک گئچیریبلر کی داها یئری یوخدور...
- پروفسور نصرالدین‌له اوستاد فرهیخته نئجه‌دیر‌لر؟
- یوخ جانیم! اونلارین بئش تومنه دگمه‌ین قورو مدرکلریندن باشقا الرینده نه وارکی؟!
- کئفلی ایسکندر ، هه کئفلی ایسکندر یاخشی‌دیر..کئفلی‌دیر بیلمز باشینا بؤرک گئچیرتمیشم.
- سفئه‌له.. کئفلی‌دن آییغی اولماز... الینه ایش وئررسن ها!..
- شاعیر کل اوغلان؟... نئجه‌دیر شاعیر کل اوغلانین باشینا بؤرک قویوم؟!
- هاه..هاه‌ه.. آخی کل اوغلانین باشی او باشلاردان‌دیر بؤرکسوز اولا؟!!.. قالدی گئتدی، اونون ماتاحی ندیر الیندن چیخاردیم؛ معجز دئمیشلی،"متاعیم شئعردیر آنجاق، اونوندا یوخ خریداری..."
- آهاااا..تاپدیم...قلئیچی مورتوض.. همی ساده، همده یازیق دیر. کوْببانی وور باشینا چؤره‌گینی الیندن آل!
- هه دوز دئییرسن.. نییه‌به اوّلده بو فیکریمه یئتیرمه‌دی؟..
بؤرک قویاجاغیم آدمی تاپینجا آللاها توکّل ائدیب ائودن ائشیگه چیخدیم. اوچ-دؤرد ایل اولار قلئیچی مورتوض یایین‌ائوی آچییب کیتاب ایشی ایله اوغراشیر. اؤز- اؤزمه دئدیم؛ " قلئیچی مورتوض بتر اسکی کیتابلارا بازدی؛ یاخشیسی بودور بیر قوندارما ال یازما کیتابی دوزلدیب، آپاریب بیله‌سینه ایلیشدیریم،... یوخ... یوخ... اوّل گئدیب موقعیتی آراشدیریم سونرا گؤروم نئیله‌مه‌لی‌یم."
بو دوشونجه‌لرده ایدیم اؤزومو قلئیچی مورتوضون کیتابخاناسیندا بولدوم. قالین بیر کیتابی قاباغینا آچیب درین-درین اوخوماقدا ایدی. اوسکوردوم؛ اؤزونه گلدی. گؤزو منه ساتاشینجا ماسانین آخارسیندان قالخیب بوینومو قوجاقلادی:
- أشی... گون هارالاردان چیخیب بیزی یاد ائله‌‌ییب‌سن! خوش گلیب‌سن، صفا گتیریب‌سن! بویور.. بویور ..- دئییب صندل گؤستردی.
اوتورونجا اوزونه باخدیم. گؤزلوگون آرخاسیندان سانکی بیر معصوم قوزو منه باخیردی. ایسته‌دیم دئییم،" مورتوض بگ! منی باغیشلا گلمیشدیم باشینا بؤرک قویوم!" اؤزومو زور ساخلادیم دئمه‌دیم" .
- بو یاخینلاردان گئچیردیم بیردن کؤنلومه دوشدون..گلدیم گؤروم نئیله‌ییرسن؟..
مورتوض گولومسه‌یه‌رک:
- ساغ اولاسان، وار اولسان آیاقلارین آغریماسین قارداش! نه ائده‌جه‌ییک، میلچک قووروق- دئدی.
ال‌یازما کیتاب یادیما دوشدو:
- دئییرم مورتوض بگ! منده بیر اسکی ال یازما کیتابی وار، آدام- مادامین وار اونو ردّ ائله‌یه‌سن گئده... بایرام قاباغی‌دیر آداما پول گره‌ک اولور.
قلئیچی مورتوض قاشلارینی چاتدی:
- ال یازما کیتاب-میتابی بوراخ. پول چیخارتماق دالیسجا اولسان پول " التأثیر عمود مسلمان فی بسط الاسلام" کیتابیندا دیر...
- " التأثیر عمود مسلمان فی بسط الاسلام " داها نه کیتاب دیر؟- دئیه سوروشدوم.
- شئیخ آغانی تانییرسان؟
- اوزاقدان تانیرام...
- " التأثیر عمود مسلمان فی بسط الاسلام" کیتابینی شئیخ آغا یازیب. بیر ایل بوندان قاباق کیتابی من چاپ ائله‌دیم. تزه بئش- اون نوسخه ساتیب اویان- بویان گؤندرمیشدیم، کیتابین قیمتی اوسته منله شیخ آغانین آراسیندا چاخناشیق چیخدی. آغادا قیز‌یب، کیتابلاری ییغیشدیریب آپاردی قویدی ائولرینه!..ایندی نئچه گوندور، منه حؤوزه‌دن زنگ ووروب بو کیتابدان ایسته‌ییرلر. اؤزوده مین جیلد!..ائله بیل بو کیتابین قدر- قیمتی تزه بللی اولوب بیر درسلیک کیمی حؤوزه‌ده اوخوتدوراجاقلار..
سؤزونو کسدیم:
- بئله ایسه کیتابی ایکینجی چاپا یئتیردا؟
آجی-آجی گولدو:
- اولماز.. یازیچی‌نین ایجازه‌سی لازیم دیر.. شئیخ آغادا منله دوشونوشوب وئرمز!
- اوندا نئیله‌مه‌لی؟!
درین بیر سولوق آلیب دئدی:
- ائشیتدیگیمه گؤره شئیخ آغا هله کیتابلاری ساتماییب، ائوینده ساخلاییر. من بیر آرخایین آدام آختاریردیم گؤندریم کیتابلاری اونون الیندن چیخارتسین اونودا تاپدیم!
- او کیمدی؟!
- سن!!
- من؟؟!!
- هه سن!... سن گئت کیتابلاری اونون الیندن چیخارت.. اینان بو ایشین ایچینده یئددی-سککیز میلیون پول یاتیب.
- آخی منیم پولوم یوخدور گئدیب کیتابلاری آلام!
- پول لازیم دئییل؛ سن گئت شئیخ آغانی راضی سال، کیتابین قیمتینی دانیش. من بازاردان پول گؤتوروب وئره‌رم، کیتابلاری حؤوزه‌یه گؤنده‌رندن سونرا بازارین پولو قایتاریب قازانجی بؤلوشه‌ریک!
اورگیمده زورنا-قاوال چالینماغا باشلادی، ایچیمده،" پوللاری گؤتورب آرادان چیخارام"دئیه دوشونورکن:
- ایندی من نئیله‌ییم؟- دئدیم.
قلئیچی مورتوض:
- ایندی سن گئت شئیخ آغانین سوراغینا، کیتابین قیمتی بئش مین تومن‌دیر آنجاق همین کیتاب ایندی چاپ اولسا اون بئش مینه چیخار.. باشاردیقجا کیتابی آشاغی قیمتینده آل، وئرمه‌سه ایکی- اوچ مین تومن گل اوستونه قورخما...- دئیه‌رک الینی چیگنیمه چالیب آرتیردی- ایندی دور گئت گؤروم نئیله‌ییرسن.
***
بیر ساعات سونرا شئیخ آغانین ائوینده ایدیم. آغانین دین-ایمانیدان، علم-بیلیگیندن، کرم- کرامت‌لریندن چوخلو دانیشاندان سونرا سؤزو کیتابا چکیب دئدیم:
- آغا...قراردیر سیزین بو دگرلی کیتابینیز، حؤوزه‌ده اوخونسون، بونا گؤره سیزدن ریجا ائدیرم اولورسا، هدیه عنوانیندا بو کیتابدان مین نوسخه وئره‌سیز آپاراق طلبه‌لر آراسیندا پایلایاق...
شئیخ آغا حنا یاخمیش ساققالینی تومارلایاراق دئدی:
- حاج آغا! [من اؤزومو قومدان گلمیش حاج آغا تانیتدیرمیشدیم شئیخ آغایا] دوزونو ایسته‌سن من چوخ ماییل ایدیم کیتابی بیر ناچیز هدیه کیمی عزیز طلبه‌لرین خیدمتینه گؤنده‌رم آنجاق شرمنده‌لیک‌له دئمه‌لی‌یم من نذر ائله‌میشم بو کیتابین پولونو یوخسوللارین آراسیندا پایلاشدیرام . اؤزوز آگاه‌سیزکی نذری سیندیرماق اولماز...
باشیملا شئیخ آغانین سؤزلرینی دوغرولایاراق:
- حقّ سیزینله‌دیر آغا نذری سیندیرماق اولماز...- دئدیم- سیز نئچه بویورسانیز من حضورلارینیزا تقدیم ائده‌جگم آنجاق قیمت بیر آز آشاغی اولسا چوخ یاخشی اولار آخی بیزیم بودجه‌میز چوخ محدود دور..
شئیخ آغا گولومسه‌یه- گولومسه‌یه:
- اولسون!.. کیتابی جیلدینی آلتی مین دن سیزه حئسابلایاجاغام، اینانین کاغیذی‌نین پولو دئییل- دئدی- .. ایندی سیز پول وئریرسیز یا چک؟!..
- اینشاالله.. پولو بیر یئرده کیتابلاری گلیب آپاراندا وئره‌جگم..
- عیبی یوخدور ..آنجاق قاباقدان بیر بیع وئرمه‌لی‌سیز هر حالدا..
بیع وئرمکدن بویون قاچیرماق اوچون:
- پول کارت‌دا دیر، ایجازه وئرسه‌نیز گئدیب بانکدان آلیم گلیم!- دئدیم- آنجاق شئیخ آغا یاسدیغین آلتیندان بیر کارت اوخویان دستگاه چیخاردیب قاباغیما قویدو. چیخماز بیر دورومدا قالدیم. وار- یوخ بئش یوز مین تومن کیشی‌لیگیمی شئیخآغانین حسابینا بوشالتدیم.
شئیخ آغا منی قاپیدا اوغورلایارکن دئدی:
- بیر ایکی گون ایچینده کیتابلاری آمباردان چیخاردیب ییغارام حیطه، گلیب آپارارسان.
شئیخ آغانین ائویندن اوزاقلاشدیقدا، قلئیچی مورتوضا زنگ ووروب اولانلاری آنلاتدیم سئوینجک دئدی:
- ایشیمیز توتدو.. ایندی من گئدیرم بازاردان پول دوزلدم، تئز گئده‌سن شئیخ آغانی خفه‌له‌یه‌سن!
- بازاردا تانیش- مانیشین وار پول گؤتوره‌سن؟- دئدیم.
گولدو:
- هن بابا!.. بازاردا نه بول حاجی..کربلایی...
***
ایکی گون سونرا، آخشام شئیخ آغا زنگ ووردو:
- حاج آغا! کیتابلار حاضیردیر، گل آپار.
تئز قلئیچی مورتوضا زنگ ووردوم. آنجاق تئلئفون نه قدر زنگ چالدیسا گؤتورن اولمادی. یاریم ساعات سونرا یئنه زنگ ووردوم یئنه خبر یوخ ایدی. تله‌سیک اؤزومو دوکانا یئتردیم، کیتابخانا باغلی ایدی. ائولرینه قاچدیم، کیمسه ائوده دئییلدی. قونشولاری دئدی: موسافیرته گئدیبلر!
کور-پئشمان ائو قاییدیب اؤزومو تختین اوستونه ییخدیم، یئددی دلیگیمدن تر آخیردی، اؤزومو مایماق کیمی حیس ائدیردیم. بیر ایکی ساعات ائله اوزاناقلی قالدیم. بیردن تئلئفون زنگ چالدی، قلئیچی مورتوض ایدی.
- اشی سن هارالارداسان، زنگ وورماقدان یورولدوم؟- دئیه قیشقیردیم.
مورتوض شن سسله دئدی:
- یئرین بوش، آنتالییادایام. آللاه یوخ یئردن یئکه بیر پول یئتیردی، منده ائو- اوشاغی گؤتورب بایرام تعطیلاتینی گلدیم بورایا.
دیشیم باغیرساغیمی کسیردی:
- کیتابلار نئجه اولاجاق؟ شئیخ آغا زنگ ووروب گئدیم کیتابلاری گتیریم.
هیریلدادی:
- کیتابلاری آلماقدان واز گئچدیم، سنده گئت بیعینی گئری آل!
اؤفکه‌لندیم:
- آخی شئیخ آغا قبول ائله‌مز!
قلئیچی مورتوض پرت اولموشجاسینا:
- قبول ائله‌ییر، ائله‌سین؛ ائله‌‌مه‌سه‌ده آغزینی... - دئییب تئلئفونو کسدی.
***
ائرته‌سی گون، ساللانا-ساللانا شئیخ آغانین ائوینه گئتدیم. گولش-قاباقلا منی قارشیلادی. کیتابلار حیطین اورتاسینا قالانمیشدی. دیلیمی چئینه‌یه- چئینه‌یه دئدیم:
- باغیشلا آغا! پول جورله‌مه‌دیگیم اوچون کیتابلاری آلماقدان داشیندیم. منیم بیعیمی وئرسه‌نیز مورخص اولارام.
شئیخ آغانین رنگ-روفو قاچدی، کؤپوردو:
- نمنه؟!..نمنه؟!... کیتابلاری آلماقدان داشیندین؟... سن آنلامادین...سن پوخ یئدین... حوققابازین بیری حوققاباز منیم باشیم بؤرک قویماق ایسته‌ییرسن؟!!
سونرا داها بتر قیشقیراراق:
- اولان غلامریضا قاپینی قیفیللا... سادات خانیم پولیسه زنگ وور!...
قیسا بیر سوره ایچینده هر شئی آنلاشیلدی. بیر ایل بوندان قاباق، ساتیش رئکوردونو قیراجاق دئیه، قلئیچی مورتوض ایکی میلیون قویوب شئیخ آغانین کیتابینی چاپ ائله‌میشدی. آنجاق کیتابین بیرجه جیلدی بئله ساتیلماییب آمباردا شیشمگه باشلامیشدی. سرمایه‌سی‌نین الدن گئتدیگیندن تلاشلانان قلئیچی مورتوض سونوندا منی قوللاناراق کیتابلاری اوچ میلیونا شئیخ آغانین اؤزونه ایلیشدیرمیشدی.
شئیخ آغا یاخامدان یاپیشیب بوراخمیردی، ائشیکده پولیس ماشینین اووولتوسو ائشیدیلیردی اؤز- اوزومه دئدیم:
- دده‌ن سوموگونه پوخ مونیکا خانیم، گؤر منی نه بلایا سالدین!!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
اؤلمکده شانس گتیرمک
دوکتور جئری
شانس، یاشامیمیزدا ائتکین رول اویناماقدادیر . اوْلومدان اؤلومه‌دک، آلین یازیمیزی شانس یازیر دئسک یانیلمامیشیق. شانس اؤلومدن سونرا بئله بیزدن ال چکمیر. شانس گتیرسک اؤلومدن سونرا مزارلیغین یاخشی یئرینده قبریمیز قازیلاجاق، آدیمیز کوچه- خیابانا تاخیلاجاق، شهرین اورتاسیندا هئیکلیمیز، آبیده‌میز تیکله‌جک. شانس گتیرمه‌سک؛ ستارخان کیمی سردار اولساق غریب دوشه‌جه‌ییک، قاچاق نبی قدر قوچاق اولساق ایتکین. شانس گتیرمه‌سک؛ جیلولوقدا سلماسدا، سولدوزدا، اورمودا ائرمنی‌لر الینده اؤلدورولن یوز مینلر آذربایجانلی کیمی، اوزه‌ریمیزده ائولر-خیابانلار تیکلیمیش توپلو قبیرلرده سونسوزادک اویویاجاغیق، یاد-بات اولاجاغیق. آدیمیزا بیر آبیده بئله تیکیلمه‌یه‌جک نییه‌کی تیکیلیرسه، قاراباغی ایشغال ائتمیش ائرمنی‌لر، خوجالی فاجیعه‌سینی تؤرتمیش داشناقلار بیزدن کوسه‌جکلر، بیزدن ایشیق- گاز آلمایاجاقلار، اوشاقلاری گئجه‌لری قارانلیقدا، قیشلاری سویوقدا قالاجاقلار. شانس گتیرمه‌سک، کوردلوکده اؤلدورلن اون مینلر آذربایجانلی کیمی اؤرت-باسدیر اولاجاغیق، یادداشلاردن سیله‌نه‌جه‌ییک نییه‌کی، بئله اولمازسا باتی آذربایجانی، قوزئی کوردستان سانان یئنی سیمیتقولار بیزدن اینجییه‌جکلر، تورپاغیمیزی خریطه‌لریندن سیله‌جکلر. شانس گتیرمه‌سک، فیرقه‌لیکده فارس قوشونو الینده اؤلدورولن مینلر آذربایجانلی کیمی یئرین ترکینه گیریب خاین آدلاندیریلاجاغیق. آدیمیزین اؤزه‌رینه لکه یاخیلاجاق نییه‌کی عکس تقدیرده اؤلکه‌ده اولوسال دایانیشما زده‌لنمیش اولاجاقدیر.
قارداشلاریم!..
سویداشلاریم!..
یوردداشلاریم!...
گلین تانری قاتیندا آلین یئره سورتوب یالواریب یاخاراق:
تانریم!
بیزی اؤلدورتمک ایسته‌ییرسن، بیزی ائرمنی‌لرین، کورلردین، فارسلارین الینده اؤلدورمه! بیز اونوتولماق ایستهمیریک...
تانریم!
بیزی اؤلدورتمک ایسته‌ییرسن اؤز الیمیزله، تورک الی ایله اؤلدور. نییه کی یالنیز چالدیران ساواشیندا اؤلن تورکلرین یادینی عزیزله‌مک اوچون، کیتابلار یازیلیر، فیلم‌لر چکیلر، توپلانتی‌لار گئچیریلیر، هئیکل‌لر تیکیلیر، آبیده‌لر یوکسه‌لیر!
بیز اونوتولماق ایستهمیریک تانریم! بیزی اؤز الیمیزله اؤلدور...
بؤلوم: آجی گولوش‌لر
+0 به‌ین
+0 به‌ین
کئفلی ایسکندرین مکّه سفری
دوکتور جئری
بانکدان کئفلی ایسکندره مکّه زیارتی چیخمیشدی. گونو گلینجه، قاپی-قونشو، دوست- تانیش مچید قاباغینا ییغیشیب آغلایا-آغلایا اونو یولا سالماقدایدیلار. آغلایان- سیزلایان جاماعاتی گؤرن ایسکندرین اورگینه قورخو دوشدو. تام بو سیرادا، قلئیچی مورتوض بوینونو قوجاقلاییب اؤکوتمه وورا- وورا دئدی:
- آییی..خالا اری هارا گئدیرسن؟!... سن آللاه گئتمه!..
لاپ قورخویا دوشن ایسکندر دولوخساندی :
- آغلاما مورتوض بالا! ایسکندرده پئشماندی، آنجاق نئیله‌مک ایشدی اولوب؛ منی بو بلایا سالانین دده‌سینی سوموگونو سیـ....
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
تات‌سیز تورک بولماس!
دوکتور جئری
مجلیس سئچکی‌لری‌نین گئچن دؤوره‌لرینده، همیشه کورد آزینلیغیندان بیرجه آدای نگهبان شوراسی سوزجکیندن گئچیب شهریمیزده آدای اولاردی. میلّی چالیشقانلار بو آدایا کاتالیزور آدی وئرمیشدیلر! بیلدیگینیز کیمی، رئاکسییالادا کاتالیزورون گؤروی؛ سورعتی، حرارتی، جوشقونو، قاتیلیمی آرتیرماقدیر!!
شهریمیزین آدایلاری، تبلیغات سوره‌سینده، خالقی کاتالیزورون چیخماسیندان قورخوداراق دئیردیلر:
- ائی میلّت بیلیرسیز کورد نوماینده‌سی چیخسا نه اولاجاق؟!.. بوتون ایداره‌لر، اورگانلار، نهادلار... کوردلرین الینه دوشه‌جک!.. ائویز ییخیلیب بدبخت اولاجاقسیز!...سؤزه باخان اولمایاجاق!...
سونرا بارماقلاری ایله بیربیرینی سوچلایاراق قیشقیراردیلار:
- ائی آغایی فیلانی! ائی آغایی بئهمانی!.. سیزکی بیلیرسیز بئش-آلتی مین رأی‌دن آرتیق گتیرمه‌یه‌جکسیز... نییه میلّتین رأیینی بؤلوشدورسوز؟! نییه قیراغا چکیلمیرسیز؟!... اولمایا ایسته‌ییرسیز کورد چیخا؟!.. سیز میلّتین منفعتینی دوشونورسوز یوخسا اؤز منفعتیزی؟!...
سونوندا سئچکی‌لرین بیتمه‌سی ایله کورد پرونده‌سی گلن سئچیمه‌دک قاپاناردی.
*
سئچکی‌لرین بو دؤوره‌سینده، تعجوب‌له کاتالیزور آدایدان بیر ایز- توز یوخ ایدی؛ عوضینده هر کندیستاندان بیر باش، توپلام ییرمی باش آدام، آدای اولموشدو!
بو کز آدایلارین دانیشقلاریندا، کوردلرین ایداره‌لری قاپسما تهولوکه‌سیندن خبر- اثر یوخ ایدی. بو اوزدن سئچیم سس‌سیز- کویسوز، دینج بیر اورتامدا گئچیریلیب ایکی آدای، بیر داها یاریشماق اوچون ایکینجی آشامایا قالدیلار.
دونن خالقین آغزیندا گزیشن خبرلردن آنلادیم : ایکی آدای تک- تک کورد اربابلاری‌نین یانینا گئده‌رک ایداره‌لردن، اورگانلاردان، نهادلاردان وئره‌جکلری پای قارشیلیغیندا اونلارین حیمایه‌لرینی ایسته‌میشلر!!...
اؤز- اؤزمه دئدیم: مین ایل بوندان قاباق رحمتلیک کاشغارلی ماحمود بوش یئره دئمه‌ییب؛ تات‌سیز تورک بوْلماس (اولماز)، باش‌سیز بؤرک بوْلماس. دوغروداندا اولماییب، اولماز! اؤز الیمیزله طرفی سوخوروق اویونا، سونرا قیرمیزی کارت ایله ده ائشیگه اؤتوره بیلمه‌یه‌جه‌ییک بیله‌سینی!...
بؤلوم: ساتیریک یازیلار
+0 به‌ین
عابباسین قوچو
دوکتور جئری
سئچیم باشلامیشدی. مسجدین قاباغیندا اوزون بیر صف دوزلمیشدی. جاماعات آستا-آستا ایچری گئچیب رأی‌لرینی صاندیغا سالیب دئیه- گوله ائشیگه چیخیردیلار. چودار عابباس نیگران- نیگران سیجیللیسینی الینده سیخیردی. بیر آیاغینی گؤتورب بیرینی قویوردو. یئنه نؤوبتی چاتمیشدی! یئنه بیر باهانایلا نؤوبتینی بیر آیریسینا وئریب، گئدیب صفین دیبینده دایانماق ایسته‌ییردی آنجاق رأی آلان مأمور سیجیللیسینی الیندن دارتیب یانینداکی صندلین اوستونده اوتورتدوردو بیله‌سینی. تر شیر-شیر آلنیندان آخماغا باشلادی. مأمور سیجللینی آچیب بیر عابباسا بیر سیجیللی‌نین عکسینه باخاراق دئدی:
- حاج عابباس آغا!... بیر موشکولوز وار؟!.. بئش آلتی یولدور، گؤرورم نؤوبتیز چاتاندا رأی وئرمه‌دن گئدیب صفین دبینده دایانیرسیز!!
چودار عابباس الی‌نین ترسی ایله آلنین تری سیله‌رک دئدی:
- واللاه دوزونو ایسته‌سن قورخورام گئنه ده خالقین آغزیندا ضرب‌المثل اولام!
مأمور ماراقلاندی:
- نئجه یعنی ضرب المثل اولاسیز؟!
چودار عابباس اوزونتو ایله باشینی توولادی:
- گئچن ایل، اوشاقلارین داییسی کنددن زنگ ووروب، "قویونلاریمین قوچو یوخدور... منیم ایشیم وار گلنمیرم، مئیداندان بیر قوچلوق آل، گؤندر گلیسن سونرا حئسابلاشاریق"دئدی. منده مئیدان گونو یوز اؤیَجین ایچیندن قارا گوز، قارا آغیز، قارا دیز، اوجا بوی، اوزون ساچاقلی، شنه بورنوز، بیر قوچ سئچیب پولونو ایکی قات اؤده‌دیکدن سونرا کندده گؤندردیم. اوچ- دؤرد ساعاتدان سونرا تئلئفون زنگ ووردو. اوشاقلارین داییسی ایدی. حتمن "اللرین آغریماسین" دئمک ایسته‌ییردی. آنجاق تئلئفون دالیندان قیشقیرتی سسی گلدی،"یئکه چودارسان، او نه قوچدور آلیب گؤندرمیسن؟! هم منی، هم اؤزونو ائل- عالمین مسخره‌سی ائله‌دین!". "نه اولوب؟ نه اولوب؟" دئدیگیمده دایی گئنه قیشقیردی: "نه اولاجاق، قوچ تای داششاق‌دیر!".
چودار عابباس دریندن بیر آخ چکیب آرتیردی:
-او گوندن کندده مثل اولموشام، سؤز-سؤزه گلنده دئییرلر: عابباسین قوچو! بیله‌مه واسواسلیق گلیب، اوچ- دؤرد شئین آراسیندان بیرینی سئچه بیلمیرم! قورخورام!...
مامور، چودار عابباس ایله قایغیداشلیق ائتدی:
- دوز دئییرسن... هله نوماینده سئچمک لاپ چتین ایشدیر... هر نه اولسا اونلاری گؤندریریک مجلیسده، گئدیب ایشیمیزی آشیرسینلار!... آللاه ائله‌مه‌میش نوماینده‌لر...- سؤزونو دَییشدیردی-... حاج عابباس آغا ایسته‌ییرسن بیرآز داها سال-چیخ ائله سونرا گل رأی وئر...نه دئییرسن؟!...
چودار عابباس باشی ایله مامورون سؤزلرینی دوغرولایاراق گئدیب صفین دیبینده دایاندی.
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
آنا دیلی گونو قوتلو اولسون
توپال عدالت
دوکتور جئری
عدالت‌دن سؤز دوشموشدو. والتئر.س. لاندور دئدی:
- عدالتین گئجیکمه‌‌سی، عدالت سیزلیک‌دیر.
من دئدیم:
- حدادخان دوز دئییر!... اوتوز سککیز ایل آنادیلیمیز- تورکجه‌نین مدرسهلرده اوخونماسینی گؤزله‌مک عدالت‌سیزلیک دئییل‌می؟!
حداد خان عادیل خیمیر-خیمیر گوله‌رک:
- یوووخ!..- دئدی.- باخ!... سیز مدرسهلرده تورکجه اوخومورسوز عوضینده بیزده تورکجه اوخوموروق! بیز مدرسهلرده فارسجا اوخویوروق؛ خوب سیزده فارسجا اوخویورسوز...بونون هاراسی عدالت‌سیزلیکدیر؟! هرشئی ائشیت بؤلونوب؛ هرنه وار هامی‌یا وار.. هرنه یوخدور هئچ کیمه یوخدور...
چاشیردیم:
- آخی بیز سیزین دیلی اوخویوروق!!
حدادخان باشینی توولادی:
- بیزیم دیل، سیزین دیل یوخدور دوکتور!.. بیزیم دیل، سیزین دیلیز؛ سیزین دیلیزده اؤزوزونکو.. هر نه قدر ائوده دانیشیرسیز دانیشین! قاباغیزی آلان یوخدور کی!!..
ایسته‌دیم دئییم:
- ....
تئلئفون زنگ چالدی. "فرهنگستان زبان فارسی" دن حدادخانی آراییردیلار. جومهور باشقانیندان بویروق گلمیشدی:"تئزراق دؤولتی قوروملارین آدلاریندا ایشله‌نن یابانجی سؤزلره فارسجا قارشیلیق دوزه‌تیلسین".
حدادخان دئیینه- دئیینه:
- "فرهنگستان زبان فارسی"-یا آییردیقلاری 14 میلیارد تومن بودجه‌جیک دیر، ایسته‌ییرلر...
سؤزونو کسدیم:
- نییه یاواش دئییرسن، دئ: ات آلمازلار، کوفته‌نین یئکه‌سینی ایسته‌یرلر!...
- ...
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
قابلامانین دیبی
دوکتور جئری
بیر گون وارایدی بیر گون یوخ ایدی. بیر فاطما خاتین وار ایدی. فاطما خاتینین اری فهله ایدی، داندان شاماجان اونا- بونا ایشله‌یر، آلنینین تری- الی‌نین قاباری ایله بیر تیکه حالال چؤرک قازاناردی. او آخشام آرغین- یورغون ائوه قاییتدیقدا، فاطما خاتین سوفره‌نی آچیب پیشیردیگی یاغ شورباسینی کاساسینا بوشالدیب اؤزو قیراغا چکیلردی. کیشی، بیرقاشیق یاغ، بیر یئرآلما، اوچ- دؤرد نوخود، بیر چیمدیک ساری کؤکدن اولوشان یاغ شورباسینی دوغراییب آروادا یئمک تکلیف ائدینجه، فاطما خاتین محبتلی-محبتلی دئیردی:
- ائی باشیمین یاراشیغی، گؤزومون ایشیغی! سن ایشله‌ییب یورولموشسان، آجسان..سن یئ، من یئمه‌سمده اولار..
کیشی ایصرار ائدینجه فاطما خاتین:
- فاطما زهرمار یئسین چؤر یئسین قابلامانین دیبینی یئسین- دئییب قابلامانین دیبنی سییرمگه یئتینردی.
گونلرین بیر گونونده، یئنه سوفره آچیلیب یاغ شورباسی اورتایا قویولوب فاطما خاتین، "فاطما زهرمار یئسین، چور یئسین قابلامانین دیبینی یئسین" دئیینجه، کیشی نه‌سه آنلامیشجاسینا:
- کؤپگین قیزی، بوگون زهرماری، چورو من یئیه‌جگم" دئییب قاپلامانی آروادین الیندن قاپدی. بیر ایکی ساریلی یومورتا قاپلامانی دیبینه یاپیشمیشدی!
آچیقلاما:
ناغیلدا، فاطما خاتینین بعضی مسئوللاریمیزا بنزه‌مه‌سی تصادوفی‌دیر.
Qablamanın dibi
Dr.Jery
Bir gün var idi, bir gün yox idi. Bir Fatma varaydı xatın var idi. Fatma xatının əri fəhlə idi, dandan şamacan ona- buna işləyər, alnının təri- əlinin qabarı ilə bir tikə halal çörək qazanardı. O axşam arğın- yorğun evə qayıtdıqda, Fatma xatın süfrəni açıb pışırdıyı yağ şorbasını kasasına boşaldıb özü qırağa çəkilərdi. Kişi, bir qaşıq yağ, bircə yeralma, üç- dörd noxud, bir çimdik sarıkökdən oluşan yağ şorbasını doğrayıb arvada yemək təklif edincə, Fatma xatın məhəbbtli-məhəbbtli deyərdi:
- Ey başımın yaraşığı, gözümün işığı! sən işləyib yorulmuşsan, acsan..sən ye, mən yeməsəmdə olar..
Kişi israr edincə Fatma xatın:
- Fatma zəhrimar yesin çor yesin qablamanın dibini yesin- deyib qablamanın dibini siyirməyə yetinərdi.
Günlərin bir günündə, yenə süfərə açılıb yağ şorbası ortaya quyulub Fatma xatın, "Fatma zəhrimar yesin, çor yesin qablamanın dibini yesin" deyincə, kişi nəsə anlamışcasına:
- Köpəyin qızı, bu gün zəhrimarı, çoru mən yeyəcəyəm" deyib qablamanı arvadın əlindən qapdı. Bir iki sarılı yumurta qablamanın dibinə yapışmışdı!
Açıqlama:
Nağılda, Fatma xatının bəzi məsullarımaza bənzəməsi təsadüfidir.
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
الو دوکتور!...
دوکتور جئری
تئلفون زنگ چالیر. کئفلی ایسکندر دیر:
- الو دوکتور!..
- آییی..علیکوم ال الو کئفلی ایسکندر بگ!
- دوکتور!.. بتر ناخوشلامیشام.
- هاران آغریر؟
- هئچ یانیم آغریمیر!
- بئله ایسه هارادان بیلیرسن ناخوشلامیسان؟!!
- واللاه!.. آللاهدان گیزلی دئییل سندن نه گیزلی، ایچنده شنگول اولارام... ایندی نئچه واختدیر نه قدر ایچیرم شنگول اولمورام .. اوندان بیلیرم ناخوشلامیشام...
- چاخیرساتانین دَییش!
تئلئفون زنگ چالیر. اوستاد دفتری دیر:
- الو دوکتور!.. بئش آلتی گون دور قارنیم قاررا-قور ائله‌ییر، گئجه‌لری سسیندن یاتا بیلمیرم.
- آللاها چوخ شوکور...چوخ شوکور!
- دوکتور!.. منیم موشکولومه سئوینیرسن؟!
- یوووخ اللاه ائله‌مه‌سین... مگر ائشیتمه‌میسن: گئری قالمیش اؤلکه‌لرده قارین قورولدایاندا اینقلاب اولار، گلیشمیش اؤلکه‌لرده بئیین !!... بونا سئوینیرم بیز گلیمیش بیر اؤلکه‌ده یاشاییریق.
- ایندی من نه ائتمه‌لی‌ییم؟
- هئچ یاتاندا قولاقلاران پامبیق تیخ!!
تئلئفون زنگ چالیر. شئیخیمیزدیر:
- الو دوکتور!.. بیر بؤیوک موشکوله دوشموشم.
- بویورون.
- اوتانیرام دئییم.
- اوتانمایین.. دوکتور مریضین سیرساخلایانی دیر.
- دوکتور اوزدن ایراق... آیاق یولونا گئدنده پوخوم أیری چیخیر، داشی باتیریرام.. ایشم اولوب گونده آرواد ایله داعوا- دالاش...
- آمریکانین ایشی دیر!!
- یوخ بابا...
- واللاه!..
- ایندی دئییرسن من ائدیم؟
- هر زور وئرنده دئنن: مرگ بر آمریکا
- اللرین آغریماسین دوکتور.. منی بؤیوک بیر بلادان قورتاردین.
- سیزده ساغ اولون..فقط زحمت اولماسا ویزیت حاققینی وئرین قلئیچی مورتوض گتیرسین!
- مرگ بر آمریکا...
تئلئفون زنگ چالیر. قلئیچی مورتوض دور:
- الو دوکتور!.. اون- اون بئش گوندور ایشتاهام کور اولوب.. هئچ زاد یئیه بیلمیرم.. نه ائدیم؟!
- دده‌لیگین شئیخآغانین بؤرکونو قوی باشینا.. دونیانی یئسن ده دویمایاجاقسان!
تئلئفون زنگ چالیر. ساتیرا شاعیری کل اوغلان دیر:
- الو دوکتور!.. باشیم قاشانیر...
- شئعیر دئمه.
- دئمه‌سم اؤله‌رم!
- باشینی قاشا!!
تئلئفون زنگ چالیر. میللت وکیلی دیر:
- الو دوکتور... من گئنه مجلیس سئچکیلرینه آدای اولموشام آمما هئچ کیم منی سایمیر، نه ائدیم؟!
- بوق..بوق...
تئلئفون زنگ چالیر. قودرت موعللیم دیر:
- الو دوکتور.. بیلَمه سویوق دَییب نه ائدیم؟
- ال آیاغینی ایتیرمه.. پولیسه زنگ وور، گلیب کروکینی چکینجه من اؤزومو یئتیره‌رم.
تئلئفون زنگ چالیر. مش حسن دیر:
- الو دوکتور!.. من فیکر ائله ییرم اینک اولموشام؟!!
- نه زاماندان بری دیر فیکر ائله‌ییرسن اینک اولموسان؟
- بیزوولوقدان!!
- اووووهه....
تئلئفون زنگ چالیر. اوستاد فرهیخته دیر:
- الو دوکتور!.. آتام، یاتیر- دورور منه دئییر: قودوق!
- یاخشی ایش گؤرمور.. ماشاللاه سن یئکه‌لمیسن!
تئلئفون زنگ چالیر...
...
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
دوْوشان اتی
دوکتور جئری
اینقلاب تزه غلبه چالمیشدی. اوخوللار اوزون سوره تعطیلدن سونرا آچیلمیشدی. یئنی دؤنمده، درس زنگلرینه یئنی بیر درس آرتیریلمیشدی: احکام درسی. احکام درسینه آشیخ محمد گلیردی. آشیخ محمد موعلّیم دئییلدی؛ روحانی آتاسی ایدی. اوغلو اینقلاب اولایلاریندا شهید اولموشدو. دینی قونولاردا بیلگیلی اولدوغوندان اونو ایداره طرفیندن احکام درسی دئمگه اویغون گؤرموشدولر. آشیخ محمد گولش قاباق، سئویملی بیر اینسان ایدی. دین احکامینی، اؤزللیکله قادین- کیشی موناسیبتلرینی بوتون آیرینتیلاری ایله آچیقلادیغیندان اوشاقلار آرزولاییردیلار بوتون زنگلر احکام درسی اولسون!
گونلرین بیر گونونده یئنه احکام درسی وار ایدی. اوشاقلار دؤزومسوزلوکله آشیخ محمدین گلیشینی گؤزله‌ییردیلر آنجاق کیلاسین قاپیسی آچیلدیقدا ایسکندر موعلّیم ایچری گیردی. اوشاقلار بیر بیری‌نین اوزونه باخدیلار. اینگیلیس دیلی اؤیرتمنی اولان ایسکندر موعلّیم یانلیش گلمیش اولمالی ایدی.
- آغا! احکامیمیز وار ... اینگیلیسی درسیمیز یوخدور ... - دئدیلر اوشاقلار.
ایسکندر موعلّیم گولومسه‌یه‌رک:
- بو گون آشیخ محمدین ایشی وار ایدی گلمه‌دی... آغا مودیر منی احکام دئمگه گؤندری.. هر نه سورغو- سوالیز وار سوروشون، یوخدورسا مشغول اولون...-دئییب گتیردیگی قزئتی آچیب اوخوماغا باشلادی.
اوشاقلارین فیسی یاتدی. کیمسه دینیب دانیشمیردی. بیردن کیلاسین دیبیندن حسن آدلی اؤیرنجی آیاغا قالخیب دئدی:
- آغا! بیر سوالیمیز وار .. سوروشا بیله‌ریک؟
ایسکندر موعلّیم قزئتی ماسانین اوستونه بوراخاراق:
- سوروش اوغلوم!- دئدی.
- آغا باغیشلایین... دووشان اتی حالال‌دیر یوخسا حارام؟!
ایسکندر موعلّیم بیر آز دوشونجه‌یه جومدوقدان سونرا بوغونو ائشه- ائشه دئدی:
- واللاه... گئچن هفته جومعه گونو بیر قاپ عاراق ایله بیرینی یئدیک چوخدا یئملی ایدی، فیکر ائله‌ییرم حالال اولا!...
Dovşan əti
Dr. Jery
İnqilab təzə qələbə çalmışdı. Oxullar uzun sürə tətildən sonra açılmışdı. Yeni dönəmdə, dərs zənglərinə yeni bir dərs artırılmışdı: Əhkam dərsi. Əhkam dərsinə aşix Məhəmməd gəlirdi. Aşix Məhəmməd müəllim deyildi; ruhani atası idi. Oğlu inqilab olaylarında şəhid olmuşdu. Dini qonularda bilgili olduğundan onu idarə tərəfindən əhkam dərsi deməyə uyğun görmüşdülər. Aşix Məhəmməd güləş qabaq, sevimli bir insan idi. Din əhkamını, özəlliklə qadın- kişi münasibətlərini bütün ayrıntıları ilə açıqladığından uşaqlar arzulayırdılar bütün zənglər əhkam dərsi olsun!
Günlərin bir günündə yenə əhkam dərsi var idi. Uşaqlar dözümsüzlüklə aşix Məhəmmədin gəlişini gözləyirdilər ancaq kilasın qapısı açıldıqda İskəndər müəllim içəri girdı. Uşaqlar bir birinin üzünə baxdılar. İngilis dili öyrətməni olan İskəndər müəllim yanlış gəlmiş olmalı idi.
- Ağa! əhkamımız var ... ingilisi dərsimiz yoxdur ... - dedilər uşaqlar.
İskəndər müəllim gülümsəyərək:
- Bu gün aşix Məhəmmədin işi var idi gəlmədi... ağa müdir məni əhkam deməyə göndərdi.. hər nə sorğu- sualız var soruşun, yoxdursa məşğul olun...-deyib gətirdiyi qəzeti açıb oxumağa başladı.
Uşaqların fısı yatdı. Kimsə dinib danışmırdı. Birdən kilasın dibindən Həsən adlı öyrənəci ayağa qalxıb dedi:
- Ağa! bir sualımız var .. soruşa bilərik?
İskəndər müəllim qəzeti masanın üstünə buraxaraq:
- Soruş oğlum!- dedi.
- Ağa bağışlayın... dovşan əti halaldır yoxsa haram?!
İskəndər müəllim bir az düşüncəyə cumduqdan sonra buğunu eşə- eşə dedi:
- Vallah ... Keçən həftə cümə günü bir qab araq ilə birini yedik çoxda yeməli idi, fikr eləyirəm halal ola!...
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
کیم دئییر ایش یوخدور؟!
دوکتور جئری
شئیخیمیز هر گون نامازدان سونرا، اوچ-دؤرد دقیقه گوندمده اولان قونولارا گؤره دانیشار، جاماعاتی موعیظه ائدر. دونن آخشام اوندان ریجا ائتدیم؛ بیرآز روشوتخورلوغو گؤره دانیشیب روشوتخورلاری قیناسین. شئیخیمیز قاشلارینی چاتاراق:
- اینشاالله بوحاقدا صاباح دانیشارام بوگون ایسته‌ییرم ایشسیزلیگه گؤره دانیشام...- دئدی.
من ایستگیمین اوستونده آیاق دیره‌ییب دئدیم:
- آغا! آخی بوگون ناماز قیلانلارین آراسیندا أیری بوروق ایداره‌سی‌نین رئیسی ده گؤرونور!
شئیخیمیز دوداقلارینی بوزدو:
- نه دخلی وار؟!...
باشیمی آشاغی سالیب:
- آغا! غئیبت اولماسین.. دئییرلر؛ رئیس خالقی باشدا دولاندیریر، روشوتسیز ایشی یولا سالمیر... سیز بو حاقدا قونوشسانیز بلکه اثر قویوب بو ایشدن ال چکه...- دئیه یانیت وئردیم.
شئیخیمیز ساققالینی تومارلایا-تومارلایا:
- اولماز.. صاباح دانیشیم؟...- دئدی.
- یوخ آغا! رئیس آیامدا- سایامدا بو مسجیده گلر.. ایندی یاخشی گیره‌وه دیر...
شئیخیمیز بیر آز دوشونجه‌یه دالدیقدان سونرا:
- اوغلوم!... رییا اولماسین... من عالیمی بی عمل دئییلم... دوزونو ایسته‌سن من اؤزوم بوگون روشوت یئمیشم بونا گؤره ائله‌یه بیلمه‌رم آیریلارینی روشوت یئمه‌مگه چاغیرام... رطب خورده کی کند منع رطب..- دئییب مینبره چیخدی:
- ائی جاماعات!.. بو گون جاوانلاریمیز ائولنمکدن، عایله قورماقدان بویون قاچیریرلار. سببینی سوروشاندا دا دئییرلر: آغا ایش یوخدور. بیز هانسی پول ایله ائوله‌نک؟...
ائی جاماعات! بیلین بونلار، یالان دانیشیرلار. ایش وار!..یاخشیسی دا وار! آنجاق تنبل‌لیک، عارسیزلیق، غئیرت‌سیزلیک قویمور بونلار ایش دالیسیجا گئدیب ایشله‌سینلر... کیم دئییر ایش یوخدور گلسین منیم دامداریمدا سحردن آخشاماجان ایشله‌سین، آخشامدا ییرمی مین تومن آلیب آپارسین عایله‌سینی دولاندیرسین!...
جاماعات بیر-بیری‌نین اوزونه باخیب میزیلدیشماغا باشلایینجا مینبرین قاباغیندا اوتورموش قلئیچی مورتوض برکدن قیشقیردی:
- تکبیر
- الله اکبر... الله اکبر...
kım deyyr iş yuxdur?!
Dr.Jery
Şeyximiz hər gün namazdan sonra, üç-dörd dəqiqə gündəmdə olan qonulara görə danışar, camaatı möizə edər. dünən axşam ondan rica etdim; biraz rüşvəxorluğa görə danışıb rüşvətxorları qınasın. Şeyximiz qaşlarını çataraq:
- İnşallah bu haqda sabah danışaram bu gün istəyirəm işsizliyə görə danışam...- dedi.
Mən istəyimin üstündə ayaq dirəyib dedim:
- Ağa! axı bu gün namaz qılanların arasında əyiriburuq idarəsinin rəisi də görünür!
Şeyximiz dodaqlarını buzdu:
- Nə dəxli var?!...
Başımı aşağı salıb:
- Ağa! qeybət olmasın.. deyirlər; rəis xalqı başda dolandırır, rüşvətsiz işi yola salmır... siz bu haqda qonuşsanız bəlkə əsər qoyub bu işdən əl çəkə...- deyə yanıt verdim.
Şeyximiz saqqalını tumarlaya-tumarlaya:
- Olmaz.. sabah danışım...- dedi.
- Yox ağa! rəis ayamda- sayamda bu məscidə gələr.. indi yaxşı girəvədir...
Şeyximiz biraz düşüncəyə daldıqdan sonra:
- Oğlum!... riya olmasın... mən alimi biəməl deyiləm... düzünü istəsən mən özüm bu gün rüşvət yemişəm buna görə eləyə bilmərəm ayrılarını rüşvət yeməməyə çağıram... rotob xorde key konəd mənı rotob..- deyib minbərə çıxdı:
- Ey camaat!.. bu gün cavanlarımız evlənməkdən, ailə qurmaqdan boyun qaçırırlar. səbəbini soruşanda da deyirlər: Ağa iş yoxdur. biz hansı pul ilə evlənək?...
Ey camaat! bilin bunlar, yalan danışırlar. iş var!..yaxşısı da var! ancaq tənbəllik, arsızlıq, qeyrətsizlik qoymur bunlar iş dalısıca gedib işləsınlər... kim deyir iş yoxdur gəlsin mənim damdarımda səhərdən axşamacan işləsin, axşamda yirmi min tümən alıb aparsın ailəsini dolandırsın!...
Camaat bir-birinin üzünə baxıb mızıldışmağa başlayınca minbərin qabağında oturmuş Qəleyçi murtuz bərkdən qışqırdı:
- Təkbir
- Allahü əkbər... Allahü əkbər...
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
تزه‌دن بسمه‌الله
دوکتور جئری
بیلمیرم گون هایاندان چیخمیشدی قلئیچی مورتوض، منله کئفلی ایسکندری ناهارا قوناق چاغیردی. سوفره آچیلینجا بیز تحریملری گؤتورموشلر کیمی یئمکلرین جانینا دوشوب ایچری اؤتورمگه باشلادیق. آرادا، گؤز‌آلتی قلئیچی مورتوضا باخدیم؛ رنگ-روفو آغاپپاق اولموشدو؛ گؤزونو قاباغیندا مالینی چاپاویل ائدیردیلر سانکی. کئفلی ایسکندره دؤندوم؛ ایکی انگی ایشله‌مکده ایدی آغزینداکی‌لاری اوتار- اوتماز کلله قوچو تیکه‌لری بارماغی ایله ایچری باسیردی. من قاشیق ایله یئمکدن یورولدوغوما گؤره سوپ کاساسینی گؤتوروب باشیما چکدیم. بیری بیزی دایاندیرمالی‌ایدی!..
قئلیچی مورتوض یئمکدن ال چکیب یاسدیغا سؤیکندی. اللرینی گؤیه قالدیریب تانرییا شوکور ائتدیکدن سونرا:
- آخخخ... چوخ یئمکدن لاپ "بابک زنجانی"یه دؤنوشدوم!!...-دئدی.
کئفلی ایسکندر تویوغون بودونو دیشینه چکه-چکه:
- مورتوض بیگ! من هله "شهرام جزایری" ده اولمامیشام!- دئیه تپکی گؤستردی.
بیز سوفره قوروتماغی سوردورونجه قئلیچی مورتوض ایگنه اوستونده اوتورموش کیمی:
- آدام سیزه باخاندا لاپ ایشتاهاسی آچیلر...- دئییب سوفره‌نین باشینا چکیلدی:
- تزه دن بسمه‌الله!...
Təzədən bismillah
Dr.Jery
Bilmirəm gün hayandan çıxmışdı Qəleyçi murtuz, mənlə kefli İskəndəri nahara qonaq çağırdı. Süfrə açılınca biz təhrimləri götürmüşlər kimi yeməklərin canına düşüb içəri ötürməyə başladıq. Arada, gözalti Qəleyçi murtuza baxdım; rəng-rufu ağappaq olmuşdu; gözünü qabağında malını çapavıl edirdilər sanki. Kefli İskəndərə döndüm; iki əngi işləməkdə idi ağzındakıları utar- utmaz kəllə qoçu tikələri barmağı ilə içəri basırdı. Mən qaşıq ilə yeməkdən yorulduğuma görə sup kasasını götürüb başıma çəkdim. Biri bizi dayandırmalıaydı!..
Qelyçi murtuz yeməkdən əl çəkib yasdığa söykədi. Əllərini göyə qaldırıb tanrıya şükür etdikdən sonra:
- axxx... çox yeməkdən lap "Babək zəncani"yə dönüşdüm!!...-dedi.
Kefli İskəndər toyuğun budunu dişinə çəkə-çəkə:
- Murtuz bəy! mən hələ "Şəhram cəzayeri" də olmamışam!- deyə təpki göstərdi.
Biz süfrənı qurutmağı sürdürüncə Qəleyçi murtuz iynə üstündə oturmuş kimi:
- Adam sizə baxanda lap iştahası açılər...- Deyib süfrənin başına çəkildi:
- Təzədən bismillah!...
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
هئچ نیفرینین یئری دیر؟!
دوکتور جئری
شئیخیمیز آغ مندیلینی اوزونه باساراق هؤنکور- هؤنکور آغلادی. بورونون چکیشی نئچه کره بلندگودا یانقیلاندی:
- نیفرین اولسون سنه ائی آل سعود..
جاماعات سس سسه وئره‌رک قیشقیردی:
- نیفرین!
شئیخیمیز ایچینی چکدی:
- نیفرین اولسون سنه ائی آل سعود.. نئجه قییدین او بؤیوکلوکلده عالیمی، شئیخلرین شئیخینی اؤلدوره‌سن؟!...
جاماعات یئنه قیشقیردی:
- نیفرین!
- ائی قان تؤکن آل سعود، شئیخین گوناهی اولموش اولسایدی دا، نییه آجیماسیزجاسینا بوینونو ووردون؟... ائله‌یه بیلمزدین ائوینده دوستاق ائده‌سن؟! ائله‌یه بیلمزدین برقینی، سویونو، گازینی، تئلفونونو کسه‌سن، ائوی‌نین قاباغینادا بیر گؤزتچی قویاسان باییرا چیخماسین، اؤز اجلی ایله اؤلسون؟!....
- نیفرین!
قهر شئخیمیزین بوغازینی توتدو:
- ائی آللاهدان خبرسیز آل سعود!.. ایندیکی شئیخی اؤلدوروبسن... نییه جنازه‌سینی تحویل وئرمیرسن؟...
مینبرین قاباغیندا اوتورموش قلئیچی مورتوض دوشونجه‌یه دالدی:
- کئشکه شئیخین جنازه‌سینی بیزه تحویل وئره‌لر!... اوندا بیزیمده ایمامزادامیز اولار.... اوندا مجبور اولماریق محرملیکده یوخاری ترس‌آوانین ایمامزاداسینا گئده‌ک..آلچاق یوخاریلار ایله اوز- اوزه، گؤز- گؤزه گلک... دیلسیز، آغیزسیز پوللاری اونلارین جیبنه تؤکک... آخخخ.. بیزیمده ایمامزادامیز اولسایدی نه اولاردی؟!... آللاه لعنت ائله‌سین آل سعودا؛ گؤره‌سن شئیخین جنازه‌سی‌نین هاردا قویلاییب؟!..
آل سعودون آدی قلئیچی مورتوضون خیالینا گیرینجه بیردن آیاغا قالخیب اوجا سسله قیشقیردی:
- نیفرین!
جاماعات بیر بیری‌نین اوزونه باخدی. کیمیلری‌نین دوداغی قاچدی. قلئیچی مورتوض شیرین خیاللارا دالاندان یاریم ساعات اولاردی شئیخیمیز سئچکیلره گؤره دانیشیردی. شئیخیمیز أیری- أیری قلئیچی مورتوضا باخیب دئیندی:
- هئچ نیفرینین یئری دیر؟!
Heç nifrinin yeridir?!
Dr.Jery
Şeyximiz ağ məndilini üzünə basaraq hönkür- hönkür ağladı. burunun çəkişi neçə kərə büləndquda yanqılandı:
- Nifrin olsun sənə ey Ale-səud..
Camaat səs səsə verərək qışqırdı:
- Nifrin!
Şeyximiz içini çəkdi:
- Nifrin olsun sənə ey Ale-səud… necə qıydın o böyüklükdə alimi, şeyxlərin şeyxini öldürəsən?!...
Camaat yenə qışqırdı:
- Nifrin!
- Ey qantökən Ale-səud, şeyxin günahı olmuş olsaydı da, niyə acımasızcasına boynunu vurdun?... eləyə bilməzdin evində dustaq edəsən?! eləyə bilməzdin bərqini, suyunu, qazını, telfonunu kəsəsən, evinin qabağınada bir gözətçi qoyasan bayıra çıxmasın, öz əcəli ilə ölsün?!....
- Nifrin!
Qəhr şeximizin buğazını tutdu:
- Ey Allahdan xəbərsiz Ale-səud!.. indiki şeyxi öldürübsən... niyə cənazəsini təhvil vermirsən?...
Minbərin qabağında oturmuş Qəleyçi murtuz düşüncəyə daldı:
- Keşkə şeyxin cənazəsini bizə təhvil verələr!... onda bizimdə imamzadamız olar.... onda məcbur olmarıq məhərrəmlikdə yuxarı Tərsavanın imamzadasına gedək..alçaq yuxarılar ilə üz- üzə, göz- gözə gələk... dilsiz, ağızsız pulları onların cibinə tökək... axxx.. bizimdə imamzadamız olsaydı nə olardı?!... Allah lənət eləsin Ale-səuda; görəsən şeyxin cənazəsinin harda quylayıb?!..
Ale-səudun adı Qəleyçi murtuzun xəyalına girincə birdən ayağa qalxıb uca səslə qışqırdı:
- Nifrin!
Camaat bir birinin üzünə baxdı. Kimilərinin dodağı qaçdı. Qəleyçi murtuz şirin xəyallara dalandan yarım saat olardı şeximiz seçkilərə görə danışırdı. Şeyximiz əyri- əyri Qəleyçi murtuza baxıb deyindi:
- Heç nifrinin yeridir?!
بؤلوم: آجی گولوش‌لر
+0 به‌ین
ایسلام الدن گئتدی!
دوکتور جئری
شئیخیمیز مسجیدده باغیر- باغیر باغیریردی:
- آییی.. موسلمانلار! دین الدن گئتدی.. ایمان الدن گئتدی.. ایسلام الدن گئتدی...
جاماعات تدیرگین- تدیرگین بیر بیری‌نین اوزونه باخیب دئییشدیلر:
- نولوب؟!..نولوب؟!...
شئیخیمیز ایکی الینی باشینا تاپدادی:
- نه اولاجاق .. قیز- گلینلرینیز بولوز-شالوارلا کوچه- بازاردا دولانیرلار!
هامی سوسوب باشینی آشاغی سالدی.
مینبرین دیبیندن قلئیچی مورتوض سسلندی:
- آغا!.. سنین قیزیندا بولوز-شالوارلا گزیر!!
شئیخیمیز یوموشاندی:
- آدامین آللاهی وار، منیم قیزیما یاراشیر آخی‌ی‌ی...
İslam əldən getdi!
Dr.Jery
Şeyximiz məsciddə bağır- bağır bağırırdı:
- Ayyy.. müsəlmanlar! din əldən getdi.. iman əldən getdi.. islam əldən getdi...
Camaat tədirgin- tədirgin bir birinin üzünə baxıb deyişdilər:
- Nolub?!..nolub?!...
Şeyximiz iki əlini başına tapdadı:
- Nə olacaq .. qız- gəlinləriniz buluz-şalvarla küçə- bazarda dolanırlar!
Hamı susub başını aşağı saldı.
Minbərin dibindən Qəleyçi murtuz səsləndi:
- Ağa!.. sənin qızında buluz-şalvarla gəzir!!
Şeyximiz yumuşandı:
- Adamın Allahı var, mənim qızıma yaraşır axııı...
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
هانی منیم بیر عابباسیم؟!
دوکتور جئری
- اده.. هامبال.. هامبال..
سسله‌ین حاجی بدل ایدی. "من.. من" دئیه- دئیه حاجی‌نین دوکانی‌نین قاباغینا قوشدوق. بیر کامیون یاغ گلمیشدی. بوشالتمالی ایدیک. کؤهنه هامبال مشه امامعلی، حاجی بدل ایله بیرآز چنه‌لشدیکدن سونرا قیمتی کسدی: اوشاقلار ایکی تومن، بؤیوکلر بئش تومن. بیز اون یئددی کیلولوق یاغلاری زور- گوج ایله گؤتوروب بؤیوکلری سیرتیا یوکله‌ییب اونلاردا زیققانا-زیققانا دوکانی‌نین زئرزمیسینه داشییردیلار. ایشین اورتالاریندا مشه امامعلی دئدی:
- اوشاقلار! بیرآز ال ترپه‌تین.. بایاق ائشیتدیم حاجی نقدعلی‌یه بیر ماشین دوگو گله‌جک.. تله‌سین اورانی دا الدن وئرمه‌یک!..
بیر- بیریمیزین اوزونه باخدیق. سئوینجدن قاناد چیخارداجاق ایدیک. ائله‌بیل سینئما پولوموزدا چیخمیشدی. بیز نئچه یولداش ایدیک. مدرسه‌نین دفتر- کیتاب، میداد-قلم، پار- پالتار پولونو چیخارتماق اوچون یایلاری بیرگه چالیشاردیق. جومعه گونلری ده سینئمایا گئدردیک. ان چوخ سئودیگیمیز فیلملرده، نورمن ویزدوم ایله بروسلی‌نین فیلملری ایدی.
قان تر ایچینده ایشی هرزامانکیدان تئزراق بیتیردیک. حاجی بدلی چاغیردیق. حاجی بیر بوش کامیونا، بیر بیزه باخدی. سونرا الینی جیببنه سوخوب بیر اوووج پول چیخارتدی. بؤیوکلره ایکی تومن، بیزه ایسه هره‌میزه بیر تومن وئردی. ماتدیم- ماتدیم بیربیریمیزین اؤزونه باخدیق. سونوندا مشه امامعلی دیله گلدی:
- حاجی بئله دانیشمامیشدیق..آز وئرمیسن...
حاجی بدل گولومسه‌یه‌رک:
- نمنه ائله‌میسیز.. بیر ساعات ایشه ائله بو پولدا چوخدور -دئدی.
مشه امامعلی دیللندی:
- حاجی! بیز سؤز دانیشمیشیق.. حاققیمیزی وئر یوخسا...
حاجی بدل قیزغین- قیزغین:
- یوخسا نمنه؟!.. تئز جهنم اولون بورادان، یوخسا هر نه گؤرموسوز اؤز گؤزوزدن گؤرموسوز!..- دئییب دوکانا گیردی.
مشه امامعلی پؤرتولدو:
- اولماسا گئده‌ک شهربانی‌یا شیکایت ائله‌یک- دئدی.
علی قره آدلی هامبال دئدی:
- یوخ! شهربانی‌یا شیکایت ائله‌مه‌یک، گئده‌ک کومیته‌یه شیکایت ائله‌یک.. کومیته‌ده‌کیلر اینقلابچی‌دیرلار.. یوخسوللارین، موستضعفلرین طرفداری‌دیرلار...
بؤیوکلر علی قره‌نین سؤزلرینی دوغرولاردیلار. بیز دینمه‌دیک. بیر ساعات سونرا بیر کومیته‌چی قارداش حاجی بدلین دوکانینا ایدی. بیز ایسه دؤزومسوزلوکله حاجی بدلین قولونا قاندال ووروب ائشیگه چیخارداجاغینی گؤزله‌ییردیک. سونوندا کومیته‌چی قارداش اؤزو ائشیگه چیخیب:
- من حاجی ایله دانیشدیم. قرار اولدو؛ بؤیوکلرده ییرمی بئش قیران، کیچیکلرده اون ایکی قیران وئرسین. بیر- بیر دوکانا کئچیب حاققیزی آلین- دئدی.
مشه امامعلی قیشقیردی:
- اولماز.. بیز حاققیمیزین هامیسینی ایسته‌ییریک!
بیزده سس-سسه وئردیک:
- دوز دئییر..دوز دئییر..
کومیته‌چی قارداش:
- ائله بیل سیز ایغتیشاق چیخارتماق ایسته‌ییرسیز- دئییب تئل‌سیزی (بی‌سیمی) قولاغینا یاخینلاشدیرینجا بیز داغیلیشدیق.
دوگو ماشینی حاجی نقدعلی‌نین دوکانی‌نین قاباغینا ساخلامیشدی آنجاق بیزیم ال- قولوموز سوستلاشیب، اورگیمیز اوشویوب ایشله‌مک ایسته‌میردیک. مشه امامعلی دئدی:
- کئشکه کومیته یئرینه گئدیب شهربانی‌یا شیکایت ائله‌یردیک!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر