+0 به‌ین
ایتین یئددی جانی وار شووینیستلرین سککیز
دوکتور جئری
اوستاد دفتری تورک میلّتینه ائدیلن تحقیرلری قینایاراق دئدی:
- گؤرهسن اؤلکه‌ده فارس شوونیزمین تمل داشینی قویان فروغی‌لر، کسروی‌لر، شیخ‌الاسلامی‌لر، افشارلار... ایندی جهنّمده نه قایییرلار؟!
- اونلار جهنّمده دئییللر کی؟!- دئدیم.
چاشیردی:
- جهنّمده دئییللر؟!... اولمایا گؤردوکلری یاخشی ایشلردن یانا جنّتده دیرلر؟!
- یوووخ!..جنّتده ده دئییللر!
- آآآهاا.. آنلادیم برزخده دیرلر..
باشیمی توْولادیم:
- یوخ.. اورادا دا دئییللر..
اوستاد آرتیق قاریشدیرماقدا ایدی:
- دئیه بیلرسن بو درینه باتمیشلار ایندی هارادادیرلار؟!
- ایراندا، شووینیستلر اؤلونجه، تئز اونلاری "بازیافت" ائله‌ییب تزه شووینیست دوزلدیرلر. دؤرد دؤوره‌نه بیر باخ!...
İtin yeddi can var şovinsistlərin səkkiz
Dr.Jery
Ustad Dəftəri Türk millətinə olan təhqirləri qınayaraq dedi:
- Görəsən ölkədə Fars şovinizminin təməl daşını qoyan Furuğilər, Kəsrəvilər, Şeyxolislamilər, Əfşarlar... indi cəhənnəmdə nə qayırırlar?!
- Onlar cəhənnəmdə deyillər ki! - dedim.
Çaşırdı:
- Cəhənnəmdə deyilər?!.. Olmaya gördükləri yaxşı işlərdən yana cənnətdədirlər?!
- Yooox.. cənnətdə də deyillər!
- Aaahaa...anladım bərzəxdədirlər...
Başımı tovladım:
-Yox, orada da dəyillər..
Ustad artıq qarışdırmada idi:
- Deyə bilərsən bu dərinə batmışlar indi hardadırlar?!
- İranda, şovinistlər ölüncə, tez onları "BAZYAFT" eləyib təzə şovinist düzəldirlər, dörd dövrənə bir bax!
BAZYAFT: yenindən dönüşdürmə
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
اوچ باتمان ایکی یوز اللی پونزا معذرت
دوکتور جئری
- آغا من معذرت ایسته‌ییرم...
- معذرتیمیزی قبول ائله...
- معذرت..معذرت...
- کیچیکدن خطا، بؤیوکدن عطا.. سیز باغیشلایین...
...
معذرت-معذرت سسینه ائشیگه چیخدیم. کوچه‌ده اون- اون بئش باهالی ماشین ساخلامیشدی. مشدی تاروئردی‌نین قاپیسی قالابالیق ایدی. اؤز-اؤزومه دئدیم:
- اولمایا، صدا-سیما طرفیندن گلیب فیتیله برنامه‌سینه گؤره بیزدن عؤذور دیله‌یه‌لر؟!
- عؤذور دیله‌مه‌یه گلیب‌لرسه، نییه به مشدی تاروئردی‌نین قاپیسینا ییغیشیبلار؟!
- بللی‌دیر؛ مشدی تاروئردی کوچه‌نین آغ ساققالی‌دیر!!..
ییغینجاغا یاخیشلاشدیم. مشدی تاروئردی قاپی‌نین آستاناسیندا قولتوق آغاجی ایله دایانمیشدی، ساغ قیچی گؤیده قالمیشدی. توپلاشانلار اللرینی دوشلرینه قویوب سایغی ایله عؤذور دیله‌مکده‌ایدیلر.
- آغا بیز معذرت ایسته‌ییریک ایش‌دیر اولوب...
- معذرت..معذرت..معذرت...
گؤز گزدیردیم؛ آرالاریندا تحمیلی دوستوم، فارس دیلی و ادبیاتی اوستاسی، اوستاد فرهیخته‌نی سئچدیم. بیله‌سینه یاخینلاشیب:
- خوش گؤردوک اوستاد!- دئدیم.
- اووه.. بیزده سنی خوش گؤردوک دوکتور!.. نه وار، نه یوخ؟!..
- خبرلر سیزده... نه یاخشی بورالاردان؟- دئیه سورشدوم.
اوستاد فرهیخته قاشی ایله مشدی تاروئردینی گؤسته‌ره‌رک دئدی:
- رئیسیمیزین اوغلو، ماشینلا قونشوزا چارپیب قاچییب. ائله بیل نؤمره‌سینی گؤتوروب پولیسه وئریب‌لر. ایندی گلمیشیک رضایتینی آلیب ماشینی توقیفدن چیخارداق...
- بیله‌سینه خسارت وئره‌جک‌سیز؟ آخی یازیق کیشی دوققوز باشلیق کیفلتینی آرابا اوستونونده یئرآلما- سوغان ساتماقلا گئچیندیر..نئچه آی ایشیندن قالاجاق..
بیج-بیج گولدو:
- خسارت-مسارت وئره بیلمه‌ریک آنجاق نه قدر ایسته‌سه معذرت‌خواهلیق ائله‌یه‌‌ریک!
- ریضایت وئرمه‌سه، اوندا نئجه اولاجاق؟!
- هئچ!.. سن بیلیرسن رئیسیمیزین کوره‌کنی هانسی ایداره‌نین رئیسی‌دیر؟
دوداغیمی بوزوشدوروب، "یوخ" دئدیکده اگیلیب قولاغیما پیچیلدادی. سئیرک توکلریم باشیمدا بیز-بیز اولدو.
- ریضایت وئرمه‌سه سول قیچی‌دا ساغ قیچینا تای اولاجاق!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
زاپاس عایله
دوکتور جئری
قلئیچی مورتوض‌لا واجیب بیر ایشم وار ایدی. قاپالی بیر ماشین توتوب ترس‌آوا کندینه یوللاندیم. قاپیلارینی چالدیقدا اؤزو ائشیگه چیخدی. گولش-قاباقلا منی قارشیلاییب ایچری‌یه بویور ائتدی. خالاسی اری کئفلی ایسکندر ده قوناغی ایدی. نفس دریب چایلاشدیقدان سونرا گؤزومون قیراغی ایله کئفلی ایسکندر باخاراق اوزومو قلئیچی مورتوضا توتوب دئدیم:
- مورتوض بیگ! ایسکندرده اؤزوموزونکودور؛ سندن بیر شئی ایسته‌یه‌جگم یوخ دئمه‌یه‌سن!
قلئیچی مورتوضون دوداغی قاچدی:
- اولمایا بؤیوک خالاما ائلچی گلیبسن؟!!... اولسون.. اولسون سؤزوم یوخدور!
قیزاریب بوزاردیم دیلیم توتار- توماز :
- یوووخ!.. خالانا گؤره گلمه‌میشم...- دئدیم.
سؤزومو آغزیمدا قویدو:
- آهااا بیلدیم.. اورتانجی عمه‌مه گؤره گلیبسن!..
آلنیمدان تر شیر-شیر آخماغا باشلادی:
- یووو...
- دایی قیزیم گول‌نیسایا گؤره...
- یووو..
- عمیم نوه‌سی قیزبسه گؤره..
- یوو...
- کاتدانین بؤیوک قیزی ایسته‌رمه گؤره..
- یوو...
- شئیخ آغانین باجیسینا گؤره...
- یوخ...یوخ...یوخ!
اؤفکه‌لندیم:
- هئچ دیل آغیزا قویورسان من دئییم نه‌یه گلمیشم ؟!.. ویر- ویر ساییرسان..
سوسدو؛ باشینی آشاغی سالدی:
- باغیشلا دوکتور! بیزیم کنده هر بیر غریبه گلیر ائله سانیریق ائلچیلیگه گلیب!!
دوداغیمی بوزدوم:
- نه اوچون؟!!
- بیزیم ماحالدا کیشی‌لرین نسلی کسیلیب مونقریض اولماقدادیر!..
شاشیردیم:
- نئجه...نئجه؟!!
قلئیچی مورتوض اوزونتو ایله :
- کندیمیزین بوتون گنجلری فهله‌لیک، هامبالیق اوچون تئهرانا کؤچوب اوردا قالیب اوردا ائوله‌نیرلر-دئدی- بو اوزدن ماحالیمزین قیزلاری ائوده قالیب قارتالیرلار!.. بیزده اوزاقدان هر گلنی ائلچی سانیریق..
قایغی ایله الیمی چیگنیه قویوب دئدیم:
- مورتوض بیگ سن اؤزون بیلیرسن من ائولی‌یم؛ آرواد- اوشاغیم وار!
آجی- آجی گولدو:
- واللاه بیزیم ائلچیلریمیزین هامیسی ائله دول، ایکینجی آرواد آلماق ایسته‌ین کیشیلردیر!...
سوسدوغومو گؤرونجه سؤزو دگیشدیردی:
- دئمه‌دین منیمله نه ایشین وار ایدی؟!
یانیتیندا باشیمی توولایاراق دئدیم:
- او قدر بیلمه‌می سورغو- سوالا توتدو یادیمدان چیخدی نه اوچون گلمیشم!
کئفلی ایسکندر یئرینده دیکله‌نه‌رک:
- دئییرم ایندیکی گلیبسن، گل مورتوض بیگین بؤیوک خالاسینی آلدا منیمله باجاناق اولاق! - دئییب قلئیچی مورتوضون قولاغینا پیچیلدادی: گئنه هئچ زاددان یاخشیدیر؛ ائله دئییل!
ترس- ترس بیله‌سینه باخدیم. دوختونو پوزمادان آرتیردی:
- نییه به بوْز- بوْز باخیرسان! مگر سن ایسته‌میرسن آمریکا - اسرائیل ایله موباریزه ائله‌یه‌سن؟!
کئفلی‌نین بو سؤزلریندن آز قالا بوُینوز چیخارداجاقدیم:
- ایکینجی آرواد آلماغین نه دخلی واردیر آمریکا - اسرائیل ایله موباریزه‌یه؟!
کیچیمسه‌ییجی باخیشلاریلار منی سوزدو:
- مگر ائشیتمه‌ییبسن؛ آمریکا ایله اسرائیل سییاسی، ایقتیصادی، نیظامی ساحه‌لرده مملکندیمیزی آلت ائتمگی باجارمایینجا بو کز بؤحران یارتماق اوچون چئشیدلی یوللارلا عایله اوجاقلارینی داغیتماغی دوشونمکده‌دیرلر؟!
آلایجی بیر بیچیمده:
- ایکینجی آرواد آلساق دوشمنلرین بو قورغوسونون قاباغینی آلاجاغیق اولمایا؟!!-دئیه سوروشدوم.
- ائله‌دیر؛ آزغین دوشمنلر عایله اوجاغیمیزین بیرینی داغیتسالار هئچ اولماسا بیر زاپاسی یئرینده اولاجاق! سایسیز- حئسابسیز سانتریفیوژلاریمیز کیمی!!
من قاچما یولونو آختاریرکن قلئیچی مورتوض کئفلی ایسکندره دؤنوب دئدی:
- دئییرم؛ شئیخ آغایا بیر زنگ ووروم گلسین صیغه‌نی اوخوسون! سن دئییرسن؟!
Zapas ailə
Dr.Jery
Qəleyçi Murtuzla vacib bir işim var idi. Qapalı bir maşın tutub Tərsava kəndinə yollandım. qapılarını çaldıqda özü eşiyə çixdi. Güləş-qabaqla məni qarşılayıb içəriyə buyur etdi. xalası əri Kefli İskəndər də qonağı idi. Nəfəs dərib çaylaşdıqdan sonra gözümün qırağı ilə kefli İskəndər baxaraq üzümu Qəleyçi Murtuza tutub dedim:
- Murtuz bəy! İskəndərdə özümüzünküdür; səndən bir şey istəyəcəyəm yox deməyəsən!
Qəleyçi Murtuzun dodağı qaçdı:
- Olmaya böyük xalama elçi gəlibsən?!!... Olsun.. olsun sözüm yoxdur!
Qızarıb buzardım dilim tutar- tumaz:
- Yooox!.. xalana görə gəlməmişəm...- dedim.
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
نفت پولو
دوکتورجئری
قاپینی دؤین، قونشوموز مشدی سولطانعلی ایدی. ائشیگه چیخاجاق یئنه بیر کاغیذی الیمه وئریب سوروشدو:
- باشینا دؤنوم بالا!... باخ گؤر بو نفت پولودور؟!
مشدی سولطانعلی، ساده بیر کیشی‌دیر؛ یئتمیش‌بئش یاشی وار؛ دئدیگینه گؤره او نفت پولونا گؤره اینقیلاف ائله‌ییب. ایندی اوتوز نئچه ایلدیر گؤزونو قاپییا تیکیب بوگون-صاباحدیر نفت پولونو گتیریب قاپیدان بیله‌سینه تحویل وئره‌لر. ها بیله‌سینه دئییرم،"آی مشه سولطانعلی عمی! آلدیغین بو یارانه‌لر ائله نفت پولودور!" بئینینه باتمیر کی باتمیر، دئییر: "یوخ بالا سن بیلمزسن! بو رایانه‌دیر.. سو- برق پولودور... نفت پولو دئییل، من نفت پولونو تانییرام!...".
کاغیذا باخدیم؛ گاز ایخطار کاغیذی ایدی:
-مشه سولطانعلی عمی، ائوده اولمامیشسیز، بونو گاز ایداره‌سی طرفیندن آتیبلار...
سؤزومو کسدی:
- یعنی نفت پولونو گئدیب گاز ایداره‌سیندن آلاجاغیق؟!
- یوخ!.. گاز کونتورونون سایینی یازیب آپاراجاقسیز گاز ایداره‌سینه قبض آلاسیز...
- نفت پولونون قبضینی؟!
- یوخ! قبض آلاسیز آپاراسیز بانکا...
- قبضی آپاراق بانکا نفت پولونو اورادان آلاق؟!
- یوخ! آپاراسیز گازین پولونو بانکا تؤکه‌سیز...
مشدی سولطانعلی‌نین قاش-قاباغی ساللاندی.
ساتاشدیم:
- قاش- قاباغینی بئله ساللاما مشدی موشتولوغومو وئر!
دوداغی قاچدی:
- نه اولوب اولمایا نفت پولونو وئره‌جک‌لر؟!..
- یوخ گازین قیمتی گئنه باهالاشیب ایکی قات اؤده‌یه‌جه‌ییک!!
پرت اولدو:
- سنین ده میرتینین باشی یاریم‌دیر!!
سؤزو دگیشدیردیم:
- مشدی سن هئچ بیلیرسن گاز نئجه دوزه‌لیر؟!..
چیگنینی آتدی:
- من نه بیلیم یئردن چیخیر.. اؤز-اؤزونه دوزه‌لیر دا!!..
بیلگینجه‌سینه قاشلاریمی یوخاری قالدیریب باشیمی توْولادیم:
- یوخ مشدی گاز اؤز-اؤزونه دوزلمیر... آدی اوستونده اولدوغو کیمی، گاز نفتین اوستوراغی‌دیر!!
مشدی سولطانعلی چاشقین-چاشقین الینی الینه چالدی:
- پاااه آتانی...دئمک نفت پولو وئرمکدن نفتین اوستوراغی‌نین پولونودا بیزدن آلیرلار؟!!..
باشیملا دوغرولادیم.
Neft pulu
Dr.Jery
Qapını döyən, qonşumuz məşədi Sultanəli idi. Eşiyə çıxcaq yenə bir kağızı əlimə verib soruşdu:
- Başına dönüm bala!... bax gör bu neft puludur?!
Məşədi Sultanəli sadə bir kişidir.Yetmişbeş yaşı var. Dediyinə görə o neft puluna görə inqilaf eləyib. İndi otuz neçə ildir gözünü qapıya tikib bugün - sabahdır neft pulunu gətirib qapıdan biləsinə təhvil verələr. Ha biləsinə deyirəm,"Ay məşə Sultanəli əmi! aldığın bu yaranələr elə neft puludur!" beyninə batmır ki batmır, deyir: "Yox bala sən bilməzsən! bu rayanədir.. su- bərq puludur... neft pulu deyil, mən neft pulunu tanıyıram!...".
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
دونیانین ان قیسسا حئکایه‌سی
دوکتور جئری
نئچه ایل بوندان قاباق، فولکلور توپلاماق اوچون همدانین اوجقار کندلری‌نین بیرینه گئتمیشدیک. سَکسن-دوخسان یاشلاریندا اولان، چوخلو ناغیل- حئکایه بیلن، یالقیز بیر قوجانین ائوینی بیزه گؤستردیلر. گؤروشونه گئتدیک. تورکجه قونوشدوغوموز گؤرونجه سئوینجدن گؤزلری یاشاردی. بوینوموزا ساریلدی،"شیرین دیلیزه قوربان اولوم"دئدی. اوتوردوق، تیتره‌ک الی ایله هره‌میزه بیر چای سوزدو. حئکایه دئمه‌سینی ایسته‌یینجه دونیانین ان قیسسا حئکایه‌سینی بیزه سؤیله‌دی:
"آنادیلی ایله مدرسه"نین حئکایه‌سی
بیری وار ایدی بیری یوخ ایدی. بو گون ایکیسی‌ده یوخدی.
Dünyanın ən qıssa hekayəsi
Neçə il bundan qabaq, folklor toplamaq üçün Həmədanın ucqar kəndlərinin birinə getmişdik. Səksən-doxsan yaşlarında olan, Çoxlu nağıl-hekayə bilən, yalqız bir qocanın evini bizə göstərdilər. Görüşünə getdik. Türkcə qonuşduğumuzu görüncə sevincdən gözləri yaşardı, boynumuza sarıldı, "şirn dilizə qurban olum" dedi. Oturduq, titrək əli ilə hərmizə bir çay süzdü. Nağıl deməsin istəyincə, dünyanın ən qıssa hekayəsini bizə söylədi:
" Anadili ilə mədrəsə"-nin hekayəsi
Biri var idi, biri yox idi. Bu gün ikisidə yox di.
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
کیملیک بلگه‌سی
دوکتور جئری
قاپینی تیققیلدادیب ایچری کئچدی. اوتاقدا ایکی کیشی اگلشمیشدی. بؤیوک میزه یاخینلاشدی:
- سالام جناب رئیس!
بؤیوک میزین یییه‌سی باشینی قالدیردی:
- بویورون!
- جناب رئیس کیملیک بلگه‌می ایتیرمیشم...
- نئچه واخت دیر؟!
- چوخدان دیر.
-...
- اولورسا بیر یئنیسینی آلماق ایسته‌ییرم.
باشقان یاردیمچیسینا دؤندو. یاردیمچی کیچیک میزی‌نین اوستونده‌کی بلگه‌لیکدن بیر فورم چیخاردیب باشقانا اوزاتدی.
باشقان قلمی گؤتوردو:
- آدین؟
- آدیم؟...
- هه.. آدین؟!..
-...
یاردیمچی گولومسوندو.
- آدیم... قونشولار منه کوروش دئیرلر!
- دده‌ن آدی؟..
- دده‌مین آدی؟!
یاردیمچی الینی آغزینا باسماسایدی پیققیلدایاجاقدی.
- قونشوموزون دده‌سی‌نین آدی روستم‌دیر منیمکی...
بارماغینی گیجگاهینا قویوب گؤزونو تاوانا زیلله‌دی.
سوْی آدین؟!
گؤزلر تاواندا ایدی.
- ائویز هارادادیر؟
گؤزلری تاواندان آخدی:
- فیردوسی بولواری، حافیظ خیابانی، سعدی کوچه‌سی،ائو نومره‌سی...
یئنه گؤزلرینی تاوانا زیلله‌دی. یاردیمچی هیر-هیر هیرنادی.
باشقان یازماغا باشلادی. یازدیقجادا اوجادان اوخویوردو:
آد: کوروش
سوْی آد: آریانژاد
دده آدی: روستم
ننه آدی: تهمینه
تهمینه‌نی یازینجا باشقانین اؤزونونده دوداغی قاچدی.
باشقان فورمو ایمضالاییب یاردیمچی‌یا اوزاتدی. یاردیمچی فورمونون بیلگی‌لرینی بوش کیملیک بلگه‌سینه کئچدیکدن سونرا مؤهورله‌ییب کوروشا اوزاداراق:
- موبارکین اولسون- دئدی.
کوروش سئوینه- سئوینه باشقانا دؤندو:
- جناب رئیس سیزجه ایندی آرواد- اوشاغیم منی ائوه بوراخاجاقلار؟!
باشقان یاردیمچی‌یا باخدی؛ ایکیسی ده گولدولر.
Kimlik bəlgəsi
Dr.Jery
Qapını tıqqıldadıb içəri keçdi. Otaqda iki kişi əyləşmişdi. Böyük mizə yaxınlaşdı:
- Salam cənab rəis!
Böyük mizin yiyəsi başını qaldırdı:
- Buyurun!
- Cənab rəis kimlik bəlgəmi itirmişəm...
- Neçə vaxtdir?!
- Çoxdandır.
-...
- Olursa bir yenisini almaq istəyirəm.
Başqan yardımçısına döndü. yardımçı kiçik mizinin üstündəki bəlgəlikdən bir form çıxardıb başqana uzatdı.
Başqan qələmi götürdü:
- Adın?
- Adım?...
- Hə.. adın?!..
-...
Yardımçı gülümsündü.
- Adım... qonşular mənə Kuruş deyərlər!
- Dədən adı?..
- Dədəmin adı?!
Yardımçı əlini ağzına basmasaydı pıqqıldayacaqdı.
- Qunşumuzun dədəsinin adı rüstəmdir məniməki...
Barmağını gicgahına qoyub gözünü tavana zillədi.
- Soyadın?!
Gözlər tavanda idi.
- Eviz haradadır?
Gözləri tavandan axdı:
- Firdovsi buluarı, Hafiz xiyabanı, Sədi küçəsi,ev nömrəsi...
Yenə gözlərini tavana zillədi. yardımçı hır-hır hırnadı.
Başqan yazmağa başladı. yazdıqcada ucadan oxuyurdu:
Ad: Kuruş
Soyad: Aryanejad
Dədə adı: Rüstəm
Nənə adı: Təhminə
Təhminəni yazınca başqanın özünündə dodağı qaçdı.
Başqan formu imzalayıb yardımçıya uzatdı. Yardımçı formunun bilgilərini boş kimlik bəlgəsinə keçdikdən sonra möhürləyib Kuruşa uzadaraq:
- Mübarəkin olsun- dedi.
Kuruş sevinə- sevinə başqana döndü:
- Cənab rəis sizcə indi arvad- uşağım məni evə buraxacaqlar?!
Başqan yardımçıya baxdı; ikisi də güldülər.
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
جین چیراغی
دوکتور جئری
آنباردا نمنه آختاریرکن گؤزوم بیر اسکی جین چیراغینا ساتاشدی. دئمه‌لی‌یم؛ بیزیم ائو شهرین ان اسکی ائولریندن بیری ساییلیر، آنباریندا یئددی آرخادان دؤنه‌نیمیزدن بیر ایزلر تاپماق اولار. جین چیراغی‌نین اوزه‌رینده هئروقلیف خطینده بیر شئیلر یازیلمیشدی. ماراقلاندیم، تئز بر کؤهنه پارچا گؤتوروب یازی‌نین اوستونو سیلمگه باشلادیم. بیردن چیراغین لولوگوندن، توْو ایله قارا بیر دومان چیخماغا باشلادی. قیسا بیر سوره ایچینده دومان بیربیرینه قوْووشاراق هئیوه‌ره بیر دئوه دؤنوشدو. قورخمادیم دئسم یالان دئمیشم، قورخدوم. آنجاق قوجامان دئو ال-قولتوق، "من بو چیراغین قولویام؛ بوندان بئله سیزین قوللوغونوزدایام؛ هر نه آرزو- دیلگینیز واردیر بویورون یئرینه یئتیریم" دئیینجه اؤزومو ییغیشدیردیم. جادولی جین چیراغینا گؤره بیر شئیلر اوخویوب ائشیتمیشدیم آنجاق بیزیم ائوده اولدوغونو هئچ بیلمیردیم. بیر آز دوشوندوکدن سونرا دئدیم:
- یئنی اؤیرتیم ایلی باشلادی‌دا، بیزیم آنادیلمیزین اوخوللاردا اوخوتدورماسیندان خبر یوخدور. سندن ایسته‌ییرم آنایاسانین اون بئشینجی مادّه‌سینی یورولوگه گتیره‌سن!
دئو بیر آز میس- میس ائله‌یندن سونرا دیله گلدی:
- اوزگونَم آغا، ریجا ائدیرم، بو بویوروغونوزدان واز گئچه‌سه‌نیز! آرواد-اوشاغیما یازیغینیز گلسین، قورخورام منه پان تورکیست دامغاسی ووروب الیمه ایش وئره‌لر!...
اؤز- اؤزومه، " یازیق یالان سؤیله‌میر!" دئدیم.
- بئله ایسه، منی جومهور باشقانی ائله!
"جومهور باشقانی اولاسام اؤزوم اون بئشینجی مادّه‌نی یورولوگه گتیره‌رم" دئیه دوشوندوم. دئو الینی باغرینا باسیب، " بو ساعات آغا" دئیه‌رک بورولغان کیمی بورولوب یئنه هر یانی چن- دومان بورودو. چن- دومان یاتیشینجا اؤزومو یئکه بیر اوتاقدا، بؤیوک بیر ماسانین آرخاسیندا بولدوم. جومهور باشقانی اوتاغیندا ایدیم سانکی. قوجامان بیر شکلیمی دیوارا یاپیشدیرمیشدیلار. شکیل نئجه ده منه تانیش گلیردی! سئوینجیمدن فیرلانان اوتورغیجیمدا بیر نئچه یول فیرلاندیم. کؤنلومه چای دوشدو. آیفونو باسیب چای ایسمارلاماق ایسته‌دیگیمده بیردن باییردا بیر گورولتو قوپدو. کیمسه اوتاغیمین قاپیسینی یومورقلاماغا باشلادی.
- من اینقیلابچی‌لارین وریندن سیزینله دانیشیرام، اللرینیز باشینیزا قویوب اوتاقدان ائشیگه چیخین باشقان قذافی...
Cinçırağı
Dr.Jery
Anbarda nəmnə axtarırkən gözüm bir əski cin çırağına sataşdı. Deməliyəm; bizim ev şəhərin ən əski evlərindən biri sayılır, anbarında yeddi arxadan dönənimizdən bir izlər tapmaq olar. Cinçırağının üzərində heroqlif xəttində bir şeylər yazılmışdı. Maraqlandım, tez bir köhnə parça götürüb yazının üstünü silməyə başladım. Birdən çırağın lülüyündən, tov ilə qara bir duman çıxmağa başladı. Qısa bir sürə içində duman bir birinə qovuşaraq heyvərə bir devə dönüşdü. Qorxmadım desm yalan demişəm, qorxdum. Ancaq qocaman dev əl-qoltuq, "Mən bu çırağın quluyam; bundan belə sizin qulluğunuzdayam; hər nə arzu- dilyiniz vardır buyurun yerinə yetirim" deyincə özümü yığışdırdım. Caduli cinçırağına görə bir şeylər oxuyub eşitmişdim ancaq bizim evdə olduğunu heç bilmirdim. Bir az düşündükdən sonra dedim:
- Yeni öyrətim ili başladıda, bizim anadilmizin oxullarda oxutdurmasından xəbər yoxdur. səndən istəyirəm anayasanın on beşinci maddəsini yürülüyə gətirəsən!
dev bır az mıs- mıs eləindən sunra dilə gəldi:
- Üzgünəm ağa, rica edirəm, bu buyruğunuzdan vaz geçəsiniz! arvad-uşağıma yazığınız gəlsin, qorxuram mənə pantürkist damğası vurub əlimə iş verələr!!...
Öz- özümə, " yazıq yalan söyləmir!" dedim.
- Belə isə, məni cumhurbaşqanı elə!
" cumhurbaşqanı olsam özüm on beşinci maddəni yürülüyə gətirərəm" deyə düşündüm. Dev əlini bağrına basıb, " Bu saat ağa" deyərək burulğan kimi burulub yenə hər yanı çən- duman bürüdü. Çən- duman yatışınca özümü yekə bir otaqda, böyük bir masanın arxasında buldum. cumhurbaşqanı otağında idim sanki. Qocaman bir şəklimi divara yapışdırmışdılar. Şəkil necə də mənə tanış gəlirdi! Sevincimdən fırlanan oturğıcımda bir neçə yol fırlandım. könlümə çay düşdü.Ayfonu basıb çay ismarlamaq istədiyimdə birdən bayırda bir gürültü qopdu. kimsə otağımın qapısını yumuruqlamağa başladı.
- Mən inqilabçıların vərindən sizinlə danışıram, əllərinizi başınıza qoyub otaqdan eşiyə çıxın başqan QƏZZAFİ...
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
آغلامالی گولمه‌جه!
دوکتور جئری
بیر کیشی آروادینی بوشاماق ایسته‌ییردی.
قاضی سوروشور:
- سیز نییه آروادینیزدان آیریلماق ایسته‌ییرسینیز؟!
کیشی یازیق- یازیق دئییر:
- آروادیم کاردیر، کوردور، چولاق‌دیر، کئچل دیر...یئنه ساییم؟!
قاضی چاشیریر:
- بئله ایسه نییه اونونلا ائوله‌نیب‌سینیز؟!
کیشی باشینی توولایاراق:
- آخی آلاندا بئله دئیلدی! - دئیه یانیت وئریر- یوموروق ایله ووراندا گؤزو چیخیب، قولاغی‌نین دبینی قیزیشدیراندا کار اولوب، پیلله‌لردن ایتله‌ینده قیچی سینیب، ساچلارینی یولدوغومدان کئچل اولوب...یئنه ساییم؟!...
***
کئچنلرده ایران جوغرافیا عئلم‌لری‌نین دده‌لیگی پروفئسور کردیوانی‌نین خیدمتینه یئتیشیب:
- پروفئسور بیز اورومو گؤلو ایله نئیله‌مه‌لی‌ییک؟!- دئیه سوروشدوق.
پروفئسور بیر آتدان- بیر اوستدن بیزه باخاراق دئییندی:
- به‌یم اورمو گؤلونه نه اولوب؟!
باشیمیزی آشاغی سالدیق:
- هئچ‌چ‌چ... کؤرپو آدینا اورتاسینا مینلر تون داش تؤکه‌رک بئلینی سیندیردیق، چایلارین قاباغینی باغلاییب سوسوز بوراخدیق، چئوره‌‌سینی یاندیریب کول ائتدیک،فلامینگولاری دیدرگین سالدیق،... یئنه سایاق؟!
پروفئسور بیر آز فیکره جومدوقدان سونرا:
- بئله ایسه، بوشلایین گئتسین!!- دئدی.
ایکی الیمیز اولدو بیر باشیمیز، دئدیک:
پروفئسور! بیز اورمو گؤلونو بوشلامیشیق، او بیزی بوشلامیر!!
Ağlamalı gülməcə!
Dr.Jery
Bir kişi arvadını boşamaq istəyirdi.
Qazi soruşur:
- Siz niyə arvadınızdan ayrılmaq istəyirsiniz?!
Kişi yazıq- yazıq deyir:
- Arvadım kardır, kordur, çolaqdır, keçəldir...yenə sayım?!
Qazı çaşırır:
- Belə isə niyə onunla evlənibsiniz?!
Kişi başını tovlayaraq:
- Axı alanda belə deyildi! - deyə yanıt verir- yumuruq ilə vuranda gözü çıxıb, qulağının dibini qızışdıranda kar olub, pillələrdən itələyəndə qıçı sınıb, saçlarını yolduğumdan keçəl olub...yenə sayım?!...
***
Keçənlərdə Iran coğrafiya elmlərinin dədəliyi professor Kərdivanının xidmətinə yetişib:
- professor biz urumu gölü ilə neyləməliyik?!- deyə soruşduq.
Professor bir atdan- bir üstdən bizə baxaraq deyindi:
- Bəyəm urmu gölünə nə olub?!
Başımızı aşağı saldıq:
- Heççç... körpü adına ortasına minlər ton daş tökərək belini sındırdıq, çayların qabağını bağlayıb susuz buraxdıq, çevərəsini yandırıb kül etdik,flaminqoları didərgin saldıq,... yenə sayaq?!
Professor bir az fikrə cumduqdan sonra:
- Belə isə, boşlayın getsin!!- dedi.
İki əlimiz oldu bir başımız, dedik:
-Professor! Biz urmu gölünü boşlamışıq, o bizi boşlamır!!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
دملنمه‌میش آنایاسا مادّه‌لری
دوکتور جئری
اؤتن گون جومهور باشقانی اینقلابدان اوتوز یئددی ایل کئچدیگینه توخوناراق آنایاسانین بعضی مادّه‌لری‌نین ایجرا اولونماماسیندان گیلئیلندی. بو خبری ائشیدنده، بیردن تئیمور آغانین دملنمه‌میش چایی یادداشیمدا جانلاندی.
تئیمور آغانین داییسی اؤلموش اوچ گون ایدی قهوه‌خاناسی باغلی ایدی. اوچ گوندن سونرا تزه دوکانی آچمیشدی اکبر خوروز ایچری سوخولوب:
- بیر چای گتیر..- دئدی.
تئیمور آغانین گؤزو ساماوارین باشینداکی چایدانا ایلیشدی. بیر چای سوزوب اکبر خوروزونون قاباغینا قویاراق میزلری سیلمگه باشلادی. اکبر خوروز چایی هورتولتو ایله ایچندن سونرا صندلی‌یه یاسلانیب دئدی:
- تئیمور آغا! اورگینده دئمه؛ اکبر خوروزدور بیلمه‌دی.. چایین دم آلمامیشدی ها!!..
بو سؤزدن تئیمور آغا پرت اولدو. حیرصله چایدانی ساماوارین باشیندان گؤتوروب چایینی کوچه‌یه سپه‌رک دئدی:
- اولان! ایشه‌یه‌سن بو چایین ایچینه؛ اوچ گوندور ساماوارین باشیندا دم آلماییب!
Dəmlənməmiş anayasa maddələri
Dr.Jery
Ötən gün cumhurbaşqanı, inqilabdan otuz yeddi il keçdiyinə toxunaraq anayasanın bəzi maddəlrinin icra olunmamasından gileyləndi. Bu xəbəri eşidəndə, birdən Teymur ağanın dəmlənməmiş çayı yaddaşımda canlandı.
Teymur ağanın dayısı ölmüş üç gün idi qəhvəxanası bağlı idi. Üç gündən sonra təzə dükanı açmışdı əkbər xoruz içəri soxulub:
- Bir çay gətir..- dedi.
Teymur ağanın gözü samavarın başındakı çaydana ilişdi. Bir çay süzüb əkbər xoruzunun qabağına qoyaraq mizləri silməyə başladı. Əkbər xoruz çayı hortultu ilə içəndən sonra səndəliyə yaslanıb dedi:
- Teymur ağa! üryində demə; əkbər xoruzdur bilmədi!... çayın dəm almamışdı ha!!..
Bu sözdən teymur ağa pərt oldu. Hirslə çaydanı samavarın başından götürüb çayını küçəyə səpərək dedi:
- olan! İşəyəsən bu çayın içinə; üç gündür samavarın başında dəm almayıb!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
دؤولت، میللت آراسیندا دیل‌بیرلیک، اورک بیرلیک!
دوکتور جئری
بو ایل، "دؤولت، میللت آراسیندا دیل بیرلیک، اورک بیرلیک" ایلی آدلاندیریلیب. دیل‌بیرلیک، اورک‌بیرلیک قارشیلیقلی آنلاشی، درک دئمکدیر. یعنی؛ دؤولت دئینلری میللت آنلایا، درک ائله‌یه، میللت دئینلری ایسه دؤولت....
دونن دؤولته باغلی یئکه‌باشلارین بیری ایله دانیشیردیم:
- سیزجه دؤولت، آذربایجان میللتینی آنلاییر، درک ائله‌ییرمی؟!
یئکه‌باش بیر میثقال دیلینی بوراخیب یئکه باشی ایله، "هه" دئدی.
- بئله ایسه، ندن یئنی اؤیره‌تیم (تحصیلی) ایلی باشلادی دا، یئنه آنادیلی‌‌نین مدرسه‌لرده اوخوتدورماسیندان خبر یوخدور؟
یئکه‌باش، یئکه باشینی قاشایا-قاشایا:
- کوردو دیلی‌نین اوخوتدورماسینی بو ایل سنندج دانیشگاهیندا باشلامیشیق اینشاالله گلن ایل نوبت مدرسه‌لرده یئتیشه‌جکدیر! - دئیه یانیت وئردی.
چاش-باش اولدوم:
- کورد دیلی‌نین دانیشگاهدا اوخوتدورماسی‌نین نه ایلیشکیسی (ارتباطی) وار بیزه؟!!..
یئکه‌باش قاشلارینی چاتدی:
- به‌یم سیز استادیوملاردا، گؤستریلرده، هارایلامیردینیز:" کورد دیلینده مدرسه، اولمالی‌دیر هر کسه"..
پرت اولدوم:
- بیز دئییریک : تورک دیلینده مدرسه... هارادا دئمیشیک کورد دیلینده مدرسه....
یئکه‌باش یئریندن داشلاناراق:
- باغیشلایین بیز یانلیش ائشیتمیشیک... ایندیجه جومهور باشقانینی آراییب قونونو (موضونو) آچیقلایارام..ـدئییب موبایلینی جیبیندن چیخادیب نومره‌لری چئویردی.
موبایل اوچ- دؤرد کز بوق....بوق... چالاندان سونرا بیر خانیم سسی:
- مشترک مورد نظر خاموش می‌باشد لطفا بعدا شماره‌گیری کنید...
***
"درک" دن سؤز دوشدو. دئمه‌لی‌یم : درک اولماسا، ائر- گئج طرفلرین آراسیندا آنلاشمازلیق، آیریلیق تؤره‌نه‌جکدیر، ایستر بو طرفلر ار ایله آرواد اولسون ایستر دؤولت ایله میللت!!
گولمه‌جه:
قاضی اوزونو گنج قادینا توتوب سوروشدو:
- سیز ندن ارینیزدن بوشانماق ایسته‌ییرسینیز؟
قادین مندیلی ایله گؤزلری‌نین یاشینی سیله- سیله:
- جناب قاضی! اریم منی درک ائله‌میر.
قاضی گنج ار- آروادین ایشینه یئیشندن سونرا قاپی آغزیندا گؤزله‌ین قوجا ار- آروادی ایچری‌یه چاغیریب:
- آی ننه بو یاشدا سیز نییه ارینیزدن بوشانماق ایسته‌ییرسینیز؟!- دئیه سوروشدو:
قاری قادین اوتانا- اوتانا:
- جناب قاضی! منیم اریمده منی برک ائله‌میر!- دئدی.
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
قیرخ قاپی
دوکتور جئری
دوکتور ائلمی سسلرین چوخونلوغونو قازاناراق تبریزین میللت وکیلی سئچیلمیشدی. او، سئچیم قاباغی سؤز وئرمیشدی؛ آیاغی میللت ائوینه آچیلسا، آسیلی قالمیش اون بئشینجی مادده‌نی یورورلوگه گتیریب آنادیلی- تورکجه‌نی مدرسه‌لرده اوخوتدوراجاقدیر.
یئنی مجلیس اولوشونونجا، دوکتور ائلمی‌نین ایلک ایشی مجلس باشقانی‌نین گؤروشونه گئتمک، قونونو اونونلا آرایا قویماق اولدو. باشقان دفترینده گولش‌قاباقلا دوکتور ائلمینی قارشیلاییب دئدی:
- بو قونونو مجلیس آلانیندا اورتایا چیخارماغا گره‌ک یوخ!.. بیزیم چئیشدلی کومیسیونلاریمیز واردیر. بو کومیسیونلاردان بیری ده "قؤوملرین حوقوقلاری کومیسیونو" دور. آنجاق سولو-چؤره‌کلی اولمادیغینا گؤره (باشقان گولومسه‌یه‌رک دوکتور ائلمی‌یه گؤز ووردو) ایندییه‌دک کیمسه بو کومیسیوندا چالیشماق ایسته‌مه‌ییب. سیز ایسته‌ییرسینیزسه من ایندی‌دن سیزی قوتلاییب ایشینیزدن باشاریلار دیله‌ییرم.
دوکتور ائلمی آیاغا قالخدی:
- من ایندی نئیله‌ملی‌یم؟!- دئیه سوروشدو.
- ائله بیل سیز ایشه باشلاماغا چوخ تله‌سیرسینیز؟!
دوکتور ائلمی باشی ایله اونایلادی. دفتردن ائشیگه چیخدیلار. باشقان بارماغی ایله سالونون دیبینده‌کی قاپینی دوکتور ائلمی‌یه گؤستره‌رک دئدی:
- سیزه اوغورلار اولسون!
دوکتور ائلمی سایغی ایله باشقانا باش اگیب آرخایین، اوجا آددیملارلا سالونون دیبینه یوللاندی. دوغرو ایدی؛ قاپی‌نین اوستونده یازیلمیشدی : "قؤوملرین حوقوقلاری کومیسیونو". جوشقو ایله قاپینی آچیب ایچری گیردی. دار- اوزونسوو بیر اوتاق ایدی؛ بوش اوتاقدا ایکی آیری قاپی وار ایدی: بیرینجی‌نین اوستونده: "اون بئشینجی مادده"، ایکینجی‌نین اوستونده: "اون دوققوزنجو مادده" یازیلمیشدی. بیرینجی قاپینی آچدی؛ ایکی قاپیلی بیر آیری اوتاغا گیردی؛ بیرینجی‌نین اوستونده، "رسمی دیل" ایکینجی قاپی‌نین اوستونده " غئیر رسمی دیللر" یازیلی ایدی. "غئیر رسمی دیللر" قاپیسینی آچدی؛ اوزون بیر سالونا گیردی؛ گؤز ایشله‌دیکجه قاپی وار ایدی. قاپیلارین اوستونده‌کی‌لره باخدی: آذری، بلوچی، تاتی، تورکمنی، تورکی، خلجی، خوراسانی، سیستانی، طبری، عربی، قشقایی، کوردی، گیلکی، لکی،لوری ....
بیر آز وار- گل ائتدیکدن سونرا "تورکی" قاپیسینی آچدی. ایچریده سککیز- دوققوز قاپی داها گؤردوندو:
غربی آذربایجانی، شرقی آذربایجانی ، اردبیلی ، زنجانی ، همدانی ، تئهرانی ، مرکزی ، شمالی خوراسانی...
چاشیرسادا، "شرقی آذربایجانی " قاپیسینی آچدی.ایچریده‌کی قاپیلار ایکی‌یه آزالادی: تبریزی ؛ چئوره تبریزی. تبریزی قاپیسینی آچیب ایچری گیردی. دوکتور ائلمی اؤزونو مجلیسین دال خیابانیندا گؤردو!
Qırx qapı
Dr.Jery
Dr. Elmi səslərin çoxunluğunu qazanaraq təbrizin millət vəkili seçilmişdi. O, seçim qabağı söz vermişdi; Ayağı millət evinə açılsa, asılı qalmış 15.ci maddəni yürürlüyə gətirib anadili- Türkcəni mədrəsələrdə oxutduracaqdır.
Yeni məclis oluşununca, Dr. Elminin ilk işi məclis başqanının görüşünə getmək, qonunu onunla araya qoymaq oldu. Başqan dəftərində gülşqabaqla Dr. Elmini qarşılayıb dedi:
- Bu qonunu məclis alanında ortaya çıxarmağa gərək yox!.. bizim çeşidli komisyonlarımız vardır. Bu komisyonlardan biri də "Qövmlərin hüquqları komisyonu" dur. Ancaq sulu-çörəkli olmadığına görə (başqan gülümsəyərək Dr. Elmiiə göz vurdu) indiyədək kimsə bu komisyonda çalışmaq istəməyib. Siz istəyirsinizsə mən indidən sizi qutlayıb işinizdə başarılar diləyirəm.
Dr. Elmi ayağa qalxdı:
- Mən indi neyləməliyəm?!- deyə soruşdu.
- Elə bil siz işə başlamağa çox tələsirsiniz?!
Dr. Elmi başı ilə onayladı. Dəftərdən eşiyə çıxdılar. Başqan barmağı ilə salonun dibindəki qapını Dr. Elmiiə göstərərək dedi:
- Sizə uğurlar olsun!
Dr. Elmi sayğı ilə başqana baş əyib arxayın, uca addımlarla salonun dibinə yollandı. Doğru idi; Qapının üstündə yazılmışdı : "Qövmlərin hüquqları komisyonu". Coşəu ilə qapını açıb içəri girdi. Dar- uzunsov bir otaq idi; boş otaqda iki ayrı qapı var idi: birincinin üstündə: "on beşinci maddə", ikinci otağın qapısında: "on doqquzuncu maddə" yazılmışdı. Birinci qapını açdı; iki qapılı bir ayrı otağa girdi; birincinin üstündə, "rəsmi dil" ikinci qapının üstündə " qeyr rəsmi dillər" yazılı idi. "qeyr rəsmi dillər" qapısını açdı; uzun bir salona girdi; göz işələdikcə qapı var idi. Qapıların üstündəkilərə baxdı: Azəri, Bəluçi, Tati, Türkəməni, Türki, Xələci, Xorasani,Sistani, Təbəri, Ərəbi, Qəşqayi, Kürdiı, Giləki, Ləki,lori ....
Bir az var- gəl etdikdən sonra "Türki" qapısını açdı. içəridə səkkiz- doqquz qapı daha gördündü:
Qərbi Azərbaycani, şərqi Azərbaycani, Ərdəbili, Zəncani, Həmədani, Tehrani, Mərkəzi, şimali Xorasani...
Çaşırsada, "şərqi Azərbaycani " qapısını açdı.içəridəki qapılar ikiyə azaladı: Təbrizi; çevrə Təbrizi. Təbrizi qapısını açıb içəri girdi. Dr. Elmi özünü məclisin dal xiyabanında gördü!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
بئکارچیلیقدان جمعیتی چوخالتماق!
دوکتور جئری
اکبر خوروزو محله‌ده هامی تانیر؛ ایکی آروادی وار. بیرینجی آروادی خاتین‌دان بئش قیزی، دؤرد اوغلو واردیر؛ قیزلار قونشولوقلارینداکی ایش ائوینده خالچا توخماقدا، اوغلانلاری ایسه بازار آغزیندا باشماق بویاماقدا، اوزرلیک سالماقدادیرلار. ایکینجی آروادی قیزبس‌دن ده اوچ اوغلو ایکی قیزی واردیر. قیزبس خانیمین اوغلانلاری خاتین باجی‌نین اوشاقلاریندان داها باشاریلی، داها باجاریقلی‌دیرلار؛ اونلار زیبیل آییرما /تفکیک زباله/ قوللوغوندا چالیشیر، گئجه‌لری ال آراباسی ایله کوچه‌لره دوشوب قاپیلارداکی زیبیل توربالاریندان دمیر، پلاستیک، کاغیذ توپلاییرلار.
محله‌ده هر کیمسه‌دن اکبر خوروزون سالیغینی توتسانیز بارماغی ایله تئیمور آغانین قهوه‌خاناسی گؤستره‌جکدیر. اکبر خوروز سحر ائرکندن تئیمور آغا ایله دوکانی آچار آخشام قاش قارالاندا باغلایار؛ یوخ! اونلار اورتاق دئییللر قهوه‌خانا اکبر خوروزون پاتوغو داها دوغروسو خوروز نییوز آژانسی‌نین دفتری‌دیر. دونیانین دؤرد بوجاغیندا بیر اولای باش وئرمیش اولسا آیرینتیلارینی خوروز نییوزدان ائشیده بیلرسینیز. دوزونو ایسته‌سه‌نیز تئیمور آغانین موشتری‌لری‌نین چوخونلوغو اکبر خوروزون خبرلری دینله‌مک اوچون قهوه‌‌خانایا گلیرلر!
سون گونلرده چوْو دوشدو؛ اکبر خوروز اوچونجو آروادی آلماقدادیر. سؤیلنتی/شاییعه/ دوز اولمالی ایدی؛ نئچه گون ایدی اکبر خوروز اؤلکه جمعیتی‌نین قوجالماسیندان، تؤره‌نه‌جک ضررلریندن، قاباغینی آلما یوللاریندان دانیشیردی. آروادلاری خبری دویجاق اکبر خوروزو محکمه‌یه چکدیلر.
*
چیغیریش-باغیریش ایچینده یارقیلاما ایشه باشلادی.
بیرینجی آرواد آرا وئرمه‌دن دئیینیردی:
- آغایی قاضی! صاحیبیم ایشه گئتمیر، سحردن آخشاماجان قهوه‌خانالاردا لاققیرتی وورور، اوشاقلاریما دده‌لیک ائله‌میر، دام باشیمیزا ییخیلیر، خرجلیک وئرمیر،...
ایکینجی آرواد بیرینجی آروادین سؤزلرینی کسدی:
- دوز دئییر آغایی قاضی! یارانه‌لری آلیب جیبینه باسیر بیزه بیر شئی گؤرستمیر! قاپیلاردا ایشله‌مک یورولموشام، اوشاقلاریم....
قاضی توخماغینی میزین اوستونه تاپدادی. قادینلار سوسدولار. قاضی قاش-قاباقلا اوزونو اکبر خوروزوا توتوب سوروشدو:
- سیزین ایکی آروادینیز، اون دؤرد اوشاغینیز اولا- اولا اوچونجو آروادی نئیله‌ییرسیز؟!...
اکبر خوروز هیز-هیز قاضی‌نین مونشی‌سینی سوزه‌رک دیله گلدی:
- بئکار آدامیق جمعیتی چوخالدیریق دا!!
Bekarçılıqdan cəmiyyəti çoxaltmaq!
Dr.Jery
Əkbər xoruzu məhəllədə hamı tanır; iki arvadı var. birinci arvadı Xatından beş qızı, dörd oğlu vardır; qızlar qonşuluqlarındakı iş evində xalça toxmaqda, oğlanları isə bazar ağzında başmaq boyamaqda, üzərlik salmaqdadırlar. İkinci arvadı qizəbəsdən də üç oğlu iki qızı vardır. Qızbəs xanımın oğlanları Xatın bacının uşaqlarından daha başarılı, daha bacarıqlıdırlar; onlar zibil ayırma /təfkik zobale/ qulluğunda çalışır, gecələri əlarabası ilə küçələrə düşüb qapılardaki zibil torbalarından dəmir, plastik, kağız toplayırlar.
Məhəllədə hər kimsədən Əkbər xoruzun salığını tutsanız barmağı ilə Teymur ağanın qəhvəxanasını göstərəcəkdir. Əkbər xoruz səhər erkəndən Teymur ağa ilə dükanı açar axşam qaş qaralanda bağlayar; Yox! onlar ortaq deyillər qəhvəxana Əkbər xoruzun patuğu daha doğrusu xoruz News ajansının dəftəri dir. Dünyanın dörd bucağında bir olay baş vermiş olsa ayrıntılarını xoruz Newsdan eşidə bilərəsiniz. Düzünü istəsəniz Teymur ağanın müştərilrinin çoxunluğu Əkbər xoruzun xəbərləri dinləmək üçün qəhvəxanaya gəlirlər!
Son günlərdə çov düşdü; Əkbər xoruz üçüncü arvadı almaqdadır. Söylənti/şayiə/ düz olmalı idi; neçə gün idi Əkbər xoruz ölkə cəmiyyətinin qocalmasından, törənəcək zərərlərindən, qabağını alma yollarından danışırdı. arvadları xəbəri duycaq Əkbər xoruzu məhkəməyə çəkdilər.
*
Çığırış-bağırış içində yarqılama işə başladı.
Birinci arvad ara vermədən deyinirdi:
- Ağayi qazi! sahıbım işə getmir, səhərdən axşamacan qəhvəxanalardan laqqırtı vurur, uşaqlarıma dədəlik eləmir, dam başımıza yıxılır, xərclik vermir,...
ikinci arvad birinci arvadın sözlərini kəsdi:
- Düz deyir ağayi qazi! yaranələri alıb cibinə basır bizə bir şey görsətmir! qapılarda işləməkdən yorulmuşam, uşaqlarım....
Qazi toxmağını mizin üstünə tapdadı. Qadınlar susdular. Qazi qaş-qabaqla üzünü Əkbər xoruza tutub soruşdu:
- Sizin iki arvadınız, on dörd uşağınız ola- ola üçüncu arvadı neyələyirsiz?!...
Əkbər xoruz hiz-hiz qazinin münşisini süzərək dilə gəldi:
- Bekar adamıq cəmiyyəti çoxaldırıq da!!
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
اون بئشینجی مادّه نئجه مئیوه وئردی؟!
دوکتور جئری
ائوده، ایرانین یئددی‌دن بیر اسکیک اؤلکه‌لرله آنلاشدیغینی دوشونمکده‌ایدیم تئلئفون زنگ چالدی. اوستاد دفتری ایدی. سالام، کئف- احوالدان سونرا:
- دوکتور ! ساطیلینی گؤتور گل، گیلاس پایینی آپار ..گئج گلسن سنه بیر شئی قالمایاجاق ها..-دئدی.
اوستاد دفتری‌گیلین حیطینده قوجامان بیر گیلاس آغاجی وار ایدی. بو اوتوز نئچه ایللیک آغاج، باشینی گؤیلره سورتسه‌ده ایندییه‌دک بار وئرمه‌میشدی؛ بو اوزدن آغاجین آدینی آنایاسانین اون بئشینجی مادّه‌سی قویموشدوق!
اوستاد دفتری‌نین سؤزلرینی ظارافات ساناراق:
- اوستاد اولمایا سنده اون بئشینجی مادّه ایله آنلاشی‌یا گئچمیشسن خبریمیز یوخدور؟!- دئدیم.
اوستاد:
- من سنه دئییرم تئز گل پایینی آپار!.. سونرا اوم-کوس ائله‌مه‌یه‌سن ها؟!.. دئمه‌یه‌سن دئمه‌دیم ها؟!...- دئییب تئلئفونو قاپاتدی.
دوغروسو اوستاد دفتری‌نین بو چاغیریشیندان بتر ماراقلاندیم. گئیینیب، کئچینیب ائولرینه یوللاندیم.
قاپینی تیققیلدادیب ایچری گیرینجه گؤزلریمه اینانا بیلمه‌دیم. اون بئشینجی مادّه‌نین بوداقلاری مئیوه‌دن سینماقدا ایدی. گیلاس الیندن یارپاقلار چتینلیکله گؤرونوردو!...
پروفسور نصرالدین ایله اوستاد فرهیخته مندن قاباق اؤزلرینی یئتیریب ساطیللارینی دولدوروب انگلری ایشله‌مکده ایدی.
چاشقین- چاشقین:
- بو نئجه اولا بیلر؟..اوتوز- نئچه ایل مئیوه وئرمه‌ین بو آغاج، قوجا چاغیندا نئجه مئیوه وئره بیلر؟!- دئیه سوروشدوم.
اوستاد دفتری قاققاناق چکیب گولدو:
- گلین بو یانا دئییم - سونرا بیزی حیطین بیر بوجاغینا چکیب یاواشجا آرتیردی- آغاجی قورخوتموشام یولداشلار!.. قورخوتموشام!...
دوداقلاریمی بوزوب:
- آغاجی قورخوتموشسان!؟..- دئدیم.
اوستاد دفتری باشی ایله اونایلایاراق گیلاسین یوغون بوداغیندان آسالانمیش بالتانی گؤستردی:
- هه!.. قورخوتموشام- دئدی- کئچن ایل آغاجین بار وئرمه‌دیگینی کندیمیزین آغ‌ساققالینا دانیشدیم. دئدی: گره‌ک آغاجی قورخوداسان. سونرا آغاج قورخوتماغین یول-یؤندمینی منه اؤیرتدی. منده بیر یاخشی بالتا آلیب ائوه دؤندوم. اؤنجه نئچه یول آغاجین دؤرد دؤوره‌سینه فیرلانیب، " اولان! من سنی نییه اکمیشم؟!..ایلده نییه دیبینه پئهین وئریرم؟!...نییه سنی سوواریرام؟!.. نییه به لال اولوبسان؟! دئ.. دئ.. مئیوه وئره‌سن!.. " دئیه-دئیه آغاجین گؤوده‌سینه بیر نئچه پالتا ایلیشدیردیم. قیشقیرا-قیشقیرا، "سن نه تکجه مئیوه وئرمیرسن بلکه کولگه‌نی ده قونشونون حیطینه سالیرسان!" دئییب بو کز بوداقلاری‌نین بیرینی قیریب یئره سالدیم. اؤفکه‌لی- اؤفکه‌لی، " اوْدون اوْغلو اوْدون! ایندی بیلیرسن سنی نئیله‌یه‌جگم ؟! قیریب یئره سالاجاغام .." دئییب بیر ایکی بالتا اوْیان- بویانینا چالدیم. سس- کویومه آروادیم ائشیگه چیخیب،" نوْلوب، نوْلوب اوستاد؟" دئدی. بالتالایا- بالتالایا آغاجین سوچونو آچیقلادیم. آرواد یایلیغینی آیاقلاریمین آلتینا سالاراق منله آغاجین آراسیندا کئچیب،" اوستاد! آللاهی سئورسن بو آغاجا بیر ایل فورصت وئر! مئیوه وئرمه‌سه اوندا کَس" دئدی. بالتانی آغاجا آسیب،" آغاج آغا!..بو ایل سنه فورصت..دئمه، دئمه‌دیم..گلن ایل مئیوه وئرمه‌سن یئرده‌سن ها!!" دئدیم...-اوستاد گولومسه‌دی- ایشده قورخوتماغین سوْنوجو گؤزوزون قاباغیندادیر...
آغاجا ساری گئتدیم. اوستاد دفتری سسلندی:
- دوکتور گیلاس درمک ایسته‌ییرسنسه قوی نردیوان گتیریم؛ یولداشلار آشاغیداکیلاری یولوشدوروبلار.
یانیتدا:
- یوخ اوستاد! ایسته‌ییرم بالتانین ساپینی اؤپوم!!- دئدیم.
On beşinci maddə necə meyvə verdi?!
Dr.Jery
Evdə İranın yeddidən bir əskik ölkələrlə anlaşdığını düşünməkdəydim telefon zəng çaldı. Ustad dəftəri idi. Salam, kef- əhvaldan sonra:
- Doktor ! satılını götür gəl, gilas payını apar ..gec gəlsən sənə bir şey qalmayacaq ha..-dedi.
Ustad dəftərigilin həyətində qocaman bir gilas ağacı var idi. Bu otuz neçə illik ağac, başını göylərə sürtsədə indiyədək bar verməmişdi; bu üzdən ağacın adını anayasanın on beşinci maddəsı qoymuşduq!
............
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
دولت تدبیر و صبر
دوکتور جئری
خالق، یاغیش نامازی قیلماق اوچون باییرا گئدیردیلر؛ تکجه بیر اوشاق اؤزو ایله چتیر گؤتورموشدو. موللا،"اینامی بو اوشاقدان اؤیره‌نین!.." دئیه جاماعاتی دانلادی. بیریسی،" آغا! سیز اؤزونوزده چتیر گتیرمه‌ییب‌سینیز" دئدی. موللا قاباریب: "سوروجوم ماشینیمی ناماز قیلاجاغیمیز یئرده ساغلاییب یاغیش یاغاندا ایچینه گیره‌جگم!..." دئدی.
***
دؤولتی تدیبر و اومیدین اورمو گؤلونه سو چکدیره‌جگینی ائشیدینجه یوخاریدا آنلاتیلان اؤیکونون جاماعاتی کیمی دانلاقلاردا قالامایاق دئیه شالوارلاریمیزی دیزیمیزده قدر چیرمالاییب چؤله دؤنوشموش گؤله یوللاندیق آنجاق اورادا بیلدیردیلر:
اومو گؤلونون کئچن اون ایل ایچینده بو فلاکتلی دوروما دوشدوگونو گؤز اؤنونه آلاراق، ایلیشکیلی قوروملارین ایشینده آخساقلیق اولماسا اون چکه‌جک بو گؤل اسکی حالینا قاییتسین یوخسا بوندان پیسینی ده گؤزله‌ملی اولاجاقسینیز!..
بو اولایدان سونرا دوغروسو بیز اوزده قالمیشیق؛ گؤرهسن اون ایل دؤزوب صبر ائله‌یک یوخسا شالواریمیزین پاچالارینی آشاغی ائندیرک؟!
**
دئییرم:
اورمو گؤلون دیریتمه‌سی اوچون اون ایل گؤزله‌ملی اولورساق دوخسان نئچه ایل کورلانماقدا اولان تورکجه‌میزین دیرچلتمه‌سی اوچون نئچه ایل گؤزله‌ملی‌ییک؟!....
آللاه منه صبر سیزه دؤزوم وئرسین.
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر
+0 به‌ین
نماینده محبوب!
دوکتور جئری
بعضی مسئوللار سولطانعلی‌نین آروادی‌کیمی اؤزلرینه چوخ آرخاییندیرلار؛ ائله سانیرلار خالق اونلاری سئویر، گونده قوربانلاری اولور!!...
گولمه‌جه:
سولطانعلی‌نین آروادی قوتور خججه قونشو آروادلارینا دانیشیردی:
- اریم منی چوخ سئویر. گونده سحر ایشه گئدنده من یوخودا ایکن اوزومو اؤپور!
آروادلار بو سؤزه اینانماییب سوروشورلار:
- سن یوخودا ایکن هارادان بیلیرسن اوزونو اؤپور؟!
- آخی اویاندیقدا گؤرورم اوزوم یاشدی...
*
سولطانعلی سحر پالتارلارینی گئیینه-گئینه دیوارا یاپیشدیریلمیش "سیبل جان"-نین عکسینه باخیب یئنه دئییندی:
- آللاه جلالینا چوخ شوکور! هامی‌نین آروادی وار بیزیم ده آروادیمیز وار!!
سونرا دؤنوب یاتاقدا خورولدایان قوتور خججه‌نین اوزونه بیر باتمان توپوروب ائودن چیخدی.
Nemayənde-yi məhbub!
Dr.Jery
Bəzi məsullar Sultanəlinin arvadı kimi özlərinə çox arxayındırlar, elə sanırlar xalq onları ürəkdən sevir, gündə qurbanları olur!...
Gülməcə:
Sultanəlinin arvadı qotur xəccə qonşu arvadlarına danışırdı:
- Ərim məni çox sevir; gündə səhər işə gedəndə, mən yuxuda ikən üzumdən öpür!
Arvadlar bu sözə inanmayıb soruşurlar:
- Sən yuxuda ikən haradan bilirsən üzünü öpür?!
- Axı oyandıqda görürəm üzüm yaşdı!
*
Sultanəli səhər paltarlarını geyinə- geyinə divara yapışdırılmış SİBƏLCANın əksinə baxıb yenə deyindi:
- Allah cəlalına çox sükür! Hamının arvadı var bizimdə arvadımız var!!
Sonra dönüb yataqda xoruldayan qotur xəccənin üzünə bir batman tüpürüb evdən çıxdı.
بؤلوم: حیكایه و گولمه‌جه‌لر