زوْر ایله...
دوكتور جئری
"قهفه" وئبلاقینین باشقانی نئچه گون بۇندان اؤنجه مطبه اۇغرایاراق بیلدیرمیش:
دوكتور جئری بئی، نئچه گوندور "زوْر" ایله ایرانچیلاشمیشام، دییه، یازینیزین باشلیغی كیشور دوست و همسایه! سوریه اؤلكه سینین باشقانینا توخوندوغونوزو ظن ائتدییم اوچون بو یازینیزی اوخومادیم
فیلترینگ نئچه گوندور گیر وئریب قه فه نی باغلامالیسان، یوخسا بیز فیلتر ائدیریق دییه، قه فه نین اوستونه، "تمامی فعالیت های قه قه در چارچوب قوانین جمهوری اسلامی ایران تعریف میشود" یازمیشام
منیم كیمی زور ایله میللت پرست! لر اوچون ده بیر یازی یاز
نئتداشیمیزین یانیتیندا:
قهفهچی دوْستۇم!...
اۇمۇد ائدیریم، آپاردیغین اؤنلملر ایشه یاراییب ایشین حاكیمه دۆشمهسین! یوْخسا چوْخ قوْرخۇلۇدور زوْر ایله سندن ائله بیر ایرانچی دۆزلدهلر كسروی، افشار،بیات و...یانیندا چایچی اوْلسون!
گۆلمهجه:
وۇرا-وۇرا...
گزمهلر بیر كیشینی اوْرۇج یئیركن تۇتۇقلاییب حاكیمی-شرعین یانینا گؤتۆرمۆشلر. حاكیم سوْرۇشمۇش:
- كافیرسن می؟
كیشی:
- یوخ! مۆسلمانام!..- دئمیش.
بۇ یانیتدان اؤفكهلهنن حاكیم، "مۆسلمان اوْرۇجۇنۇ یئیرمی؟"دئیه گزمهلره قیشقیرمیش:
- كافیرلیگینی بوینونا آلمایینجا وۇرۇن بو یوْلسۇزۇ!
دۇرۇمۇ بئله گؤرن كیشی، ایكی الینی گؤیه قالدیریب سیزلامیش:
- تانریم! سن اؤزۆن شاهید اوْل، بۇنلار وۇرا-وۇرا منی كافیر ائدهجكلر!
حئكایه:
آدینی دگیش!
آغا تئیمور شهرین گؤزۆنده بیر قهوهخانا آچیب آدینی "كوْر اوْغلۇ" قوْیمۇشدۇ. قهوهخانا چوخراق گنجلرین، اؤزللیكله اؤیرنجیلرین پاتۇغو ایدی. آغا تئیمۇرۇن ایشی تۇتۇب مۆشتریلری گۆنۆ گۆندن آرتماقدا ایدی. آنجاق بیر گۆن مامۇرلار تؤكۆلۆشۆب قهوهخانانین قاپیسینی قۇرغۇشونلاییب تئیمور آغانی ایدارهیه آپاردیلار.
آغا تئیمۇر قورخا-قورخا سۇچۇنۇ سوْرۇشدۇقدا سؤیلهدیلر:
- قهوهخانانی پانتوركیستلرین چنلیبئلی ائلهمیسن...
بو یانیتدان آغا تئیمۇر ال-آیاغا دۆشۆب چارهنی امكداشلیق ائلهمكده گؤردۆ.
- سیز دئییرسیز نئیلهملییم؟
مامۇرلار آغا تئیمۇرۇن قوْرخدۇغۇنۇ گؤرهرك بیلهسینی چوْخ زوْرا باسماییب تكجه:
- بو جریمهنی تؤكندن سونرا گئت قهوهخانانین آدینی دگیش- دئدیلر.
- آدینی نه قوْْیۇم؟
- مملكتیمیزین بؤیوك آداملاری آز دئییل؛ حافظ، سعدی، خیام، ...
***
آغا تئیمور قهوهخانین آدی دگیشیب خیام قوْیدۇ. آدین دگیشمهسیله مۆشتریلرده دگیشدی. گنجلر، اؤیرنجیلر یئرینی بۇغۇ بۇرما لوْطولارا، قوْچۇلار وئردیلر...
بۇ اوْلایین اۆستۆندن بیر آی گئچمهمیش، یئنه مامۇرلار تؤكۆلۆشۆب قهوهخانانی باغلاییب تئیمۇرآغانی ایدارهیه گؤتۆردۆلر.
آغا تئیمۇر یئنه سۇچۇنۇ سوْروشدۇقدا،مامۇرلار قیشقیردیلار اۆستۆنه:
- اوْلان اۇتانمیرسان شهرین عرقایچنلرینی، شرابایچنلرینی ییغمیسان باشینا!
آغا تئیمۇر كؤنلۆنده خیامین دده-ننهسینی سؤیه-سؤیه سوْرۇشدۇ:
- دئییرسیز نئیلهملییم!
- هئچ ... بو جریمهنی تؤكندن سوْنرا گئت قهوه خانانین آدینی دگیش!
تئیمۇر آغا میزیلدایا-میزیلدایا سوْرۇشدۇ:
- آدینی فردوسی قویسام یاخشی دیر؟!
مامورلار گۆلۆمسهییب:
- هه.. چوخ یاخشیدیر!- دئدیلر.
تئیمۇر آغا بو كز ایشینی برك تۇتدۇ.
- صاباح گلیب، دئمهیهسیز نییه شهرین یالانچیلارینی،گوْپچولارینی، فیریلداقچیلارینی ییغمیسان باشینا ها...!
مامورلار بركدن گۆلۆشدۆلر:
- یوخ دئمهریك!...
***
ایندی نئچه آیدیر، اوّل آللاه، سوْنرا حكیم فردوسینین كؤمگی ایله تئیمور آغانین ایشی برك تۇتۇب. قهوهخانا ساغچیلارین، سوْلچولارین، اوْرتاچیلارین، ایدارهچیلرین، آلوئرچیلرین، رادیوْ-تئلئویزیوْنچۇلارین، قزئتهچیلرین،حاجیلارین، نۆمایندهلرین، شۇرالارین، دللاللارین، روضهخوانلارین، بنگاهچیلارین، ... ییغینجاق یئری اوْلوب. مۆشتریلر هردن یالاندان "چاییمیز حئسابلانیب" دئیه پۇل وئرمهسهلرده، تئیمۇر آغا آرخایین دیر؛ قهوهخاناسینین آغزی هئچ واخت باغلانمایاجاقدیر ...
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
نییه اسد عمینین آیاغی كسیلمیر؟!
یازان: اوستاد دفتری
آژیر قاریشیقلی چیغیر-باغیر سسینه كۆچهیه قاچدیم. قوْنشۇمۇز، اسدعمینین قاپیسیندا بیر آمبۇلانس دایانمیشدی.جاماعات قاپیلاریندا قیم-قیم قیملیداییردی. اۆرهگیم اۆزۆزلدۆ... اسد عمی بیر ایكی گون ایدی خستهلهنیب ائوده یاتیردی. اوْلمایا بیلهسینه بیر شئی اوْلۇب؟ قالابالیغین ایچینه سوْخۇلدۇم. اسدعمینین رنگی ساپساری اوْلمۇشدۇ. آروادی ایله اوْغلو قوْلتۇقلارینین آلتینا گیریب آمبۇلانسا میندیرمك ایستهییردیلر آنجاق آمبۇلانسچی قوْیمۇردۇ. قاباغا گئچیب،"آغا سیزین وظیفهز مریضلری سۆرعتله مریضخانایا چاتدیرماقدیر..نییه میندیرمیرسیز؟"دئدیم. آمبۇلانسچی بیر آلتدان بیر اۆستدن منه باخاراق لاغ ایله،" اۆرهگین یانیر آل دالینا، آپار ..."دئدی. سونرا اؤفكه ایله آمبۇلانسین قاپیسینی چیرپیب قازلادی. آمبۇلانس گؤزدن ایتینجه اسدعمیبه دؤنۆب، "عئیبی یوْخدۇر، ایندی ماشینیمی یاندیریب سیزی مریضخانایا آپارارام" دئدیم؛ كئشگه دئمهییدیم! ایندیجه آمبۇلانسچینین اینسانی وظیفهدن بوْیۇن قاچیردیغینین ندنی آنلاییردیم. اسدعمینین آیاغی گئدیردی. یئرده بیر گؤلمج دؤزلمیشدی. آتیلان اوْخون گئری دؤنمهدیگی كیمی، اۇچۇرتدۇغوم سؤزۆ قایتارا بیلمزدیم. ماشینین تركینه بیر موشامبا سالیب اسدعمینی میندیردیك. شاهداماری كسیلنلر كیمی، سۇیۇ گئدیردی یازیق اسد عمینین!
بیر آز گئتدیكده، ماشینین شوشهسینی آشاغی ائندیره-ائندیره دئدیم:
- مریضخانا اۇزاقدیر ایستهسز بیر یاخشی دوْكتوْرا آپاراق..
اسدعمینین خانیمی باش-گؤزۆنه تاپدایا-تاپدایا:
- اۇستاد هر نه ائلهییرسیز ائلهیین آنجاق تئز اوْلون ...- دئیه سیزیلدادی.
***
آز سونرا دوْكتوْر جئرینین مطبینده دایانمیشدیق. دوْكتوْر، اسدعمییه باخاندان سونرا میزینین آرخاسیندا اگلشیب بیر شئیلر جیزما-قارا ائده-ائده سوْرۇشدۇ:
- برزیل اتی یئییبسیز؟
اسدعمی زاریدی:
- یوْوْخ...
- هیند دۆیۆسۆ یئییبسیز؟
- یوْوْ...
- "سبد كالا" یۇرمۇرتاسی یئییبسیز؟
- یوْوْ..
- دؤولتی میوه یئییبسیز؟
- یوْوْ...
- ...
دوْكتوْر جئری داریخدی. آنلادیم؛ اسد عمینین دۇرۇتماسینی بیر شئین بوینونا آتماق ایستهییر، تاپا بیلمیر.سوسقونلوق اوتاغی بۆرۆدۆ.سالوْندان تئلئویزیون سسی گلیردی. بیردن دوْكتوْرۇن دوداغی قاچدی.نۆسخهنی اسدعمینین اوْغلۇنا اۇزاداراق:
- بیر شئی دئییل، "تحریم"لردندیر. بو ایگنه-داوانی ایشلتسهز بیر-ایكی گۆنه توْختایار-دئدی.
***
ائوده اوْتۇرمۇشدۇم قاپی چالیندی. ائشیگه چیخدیم. اسدعمی قوْلۇنۇ اوْغلۇنۇن بوْینۇنا سالاراق قاپی آغزیندا گؤزلهییردی. آروادی ایسه مۇشامبا قوْْلتۇغۇندا گئندن باخیردی.
- خئیر اوْلا اسد عمی !- دئدیم.
دوْداقلاری تیترهدی:
- اۇستاد! اۆزۆمۆز كسمهدی بیر آییریسنا دئیَك.. زحمت اوْلماسا بیزی بیر آیری دوْكتوْرا آپار....
- مَیه دوْكتوْر جئرینین داوالاری دۆشمهدی؟!
- یوخ!..ائله بیل سیزین بو دوْكتوْر مدركینی دانیشگاهی آزاددان آلیب....
غئیرتیمه دگدی،
- استغفرالله! استغفرالله!.. دوْكتوْر جئری "هاوایی" دانیشگاهیندان فارغالتحصیل اوْلۇب- دئدیم.
اسد عمی سۇیۇ سۆزه-سۆزه:
- بئلهدیرسه، نییه تشخیصی غلط چیخیب.. ایندی نئچه گۆندۆر تلویزیون دئییر: تحریملر گؤتۆرۆلۆب؛ آمما منیم نه تكجه آیاغیم كسیلمهییب بلكه شیددتلهنیب ده!- دئدی.
آچیقلاما:
آیاغی كسیلمك: قطع شدن اسهال
آیاغی گئتمك:آیاغی آچیلماق/ اسهال شدن
اؤفكه: عصبانیت
بوْیۇن قاچیرماق: امنتاع كردن
زاریماق: ناله و زاری كردن
سوسقونلوق: سكوت
شاهدامار: شاهرگ
قالابالیق: ازدحام
قیم-قیم قیمیلداماق: به شدت ازدحام كردن
گؤلمج: حوضچه، استخر
گئندن: از دور، از كنار
لاغ: طنز، تمسخر
مۇشامبا: مشنبع، نایلون
ندن: علت، سبب
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
پیس آلیشقانلیقلار
دوكتور جئری
اوستاد دفتری ائلچیلیگه گئتمیشدی. چوخلو دانیشیقدان سونرا قیز آتاسی سوروشدو:
- اوغلونوزون پیس آلیشقانلیغی یوخدور؟!
اوستاد دفترینین دوداغی قاچدی. آرخایین-آرخایین سایماغا باشلادی:
- منیم گولبالام... نه قزئت آلار، نه درگییه توْخوُنار، نه كیتاب اوخویار، نه اینتئرنئتده گزر، نه تراختور اویونونا گئدر، نه سیاسته قاریشار، نه اورمو گؤلو دیلینه گلر، نه مدنی فعاللارلا دوْلانار، نه....
قیز آتاسی اوستاد دفترینین سؤزونو كسیب جوْشقو ایله:
- بئله كۆرهكنی بیز گؤیده آختاریردیق یئرده تاپدیق..- دئدی، سونرا خانیمینا دؤندو:
- سیز نه دئییرسینیز خانیم؟
قیز آناسی گولومسهدی:
- من نه دئیه بیلهرم، آللاه مۆبارك ائلهسین.
- آللاه مۆبارك ائلهسین...
سؤزلوك:
آرخایین: مطمئن
آلیشقانلیق: اعتیاد، عادت
ائلچیلیك: خواستگاری
توْخوُنماق: دست زدن
جوْشقوُ: هیجان
درگی: مجله
دوْداغی قاچماق: گۆلۆمسهمك/ تبسم كردن
قزئت: گۆندهلیك/ روزنامه
كۆرهكن: داماد
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
یارانه گولمهجهلری
دوكتور جئری
بوندا بیر ایش وار!
بیر گون پیشیك سیچانا دئییر:
- بو دلیكدن چیخ، او دلیگه گیر؛ سنه "یارانه" وئریم.
سیچان دئییر:
- بوندا بیر ایش وار ...یوخسا سن موفتهسینه "یارانه" وئرمزسن!
یئنی یامان
كوچهده ایگنه سالماغا یئر یوخ ایدی. ایكی قونشو داعوا ائلهییردیلر. بیری، او بیرینی كیچیمسهمگه؛ تحقیر ائلهمگه باشلادی:
- فیطرهخور...زكاتخور....یارانهخور...
یازیق وارلیلار
ایكی یارانهخور دانیشیردیلار.
بیرینجیسی:
- گئنه بیز یارانه آلیب گئچینیریك؛ گؤرهسن بو یازیق وارلیلار نئیلهیهجكلر؟
ایكینجیسی:
- آللاه اونلارین كؤمگی اولسون!...
وارلیلیق بلگهسی
ائلچیلیك تؤرهنینده/مراسیمینده/ قیز آتاسی، اوغلان آتاسیندان سوروشور:
- اوغلونوزون ایقتیصادی وضعیتی/دورومو/ نئجهدیر؟
اوغلان آتاسی گولومسهیرك قولتوق جیبیندن رفاهی سایتینین پرینتینی چیخاردیب قیزین آتاسینا اوزاداراق دئییر:
- ایقتصادی وضعیتیمیز توپ كیمی دیر.. باخین بیز یارانه آلمیریق!...
وارلی دیلنچی!
دیلنچی الیندهكی كاغیذی گلیب-گئدنلره گؤسترهرك یالواریردی:
- آللاهی سئورسیز منه كؤمك ائلهیین یارانهمی كسیبلر!
دوه
بیری قونشوسونا توختاقلیق وئریردی:
- چوخ اوزولمه.. بو بیر دوهدیر هامینین قاپیسیندا یاتاجاق. بوگون سنین یارانهنی كسیبلر صاباحدا بیزیمكینی كسهجكلر!..
عجیبه میللت
- ایران میللتی دونیانین ان عجیبه میللتیدیر.
- نئجه؟!
- بیر گون اوجوزلو ایمكانلاردان واز گئچیب یارانهسینی آلیرلار؛ او بیری گون یارانهدن واز گئچیب اوزجوزلو ایمكانلار آلماق ایستهییرلر!
یارانه آلماق یاخشیدیرمی؟ پیسدیرمی؟
یارانهلرین هدفلیلندیرمهسینین بیرینجی گونونده، موخبیر بیرینین قاباغینی كسیب سوروشور:
- یارانه آلماق یاخشیدیرمی؟ پیسدیرمی؟
- من هلهلیك بیلمیرم.. آنجاق رادیو-تئلئویزیون هر نه دئسه او دوزدور!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
قاییدیب اوّلكی كیمی اولاجاغیق می؟
دوكتور جئری
گیریش:
یئنی دؤولت نئچه آیدیر، بوتون ایمكانلاردان(رادیو، تئلئویزیون، اینتئرنئت، اویدو، گوندهلیك، كبلید و...) یارارلاناراق یارانهلرین شرّیندن قورتولماغا، دورومو اسكی حالینا قایتارماغا چالیشیر. بو ایشده نه قدر باشاریلی اولاجاغی هلهلیك بللی دئییل. قدیمكیلر اولسایدی، بو ایشی بیر گونده، اَن آز ایمكانلا یئرینه یئتیرمك اولاردی. اینانمیرسینیزسا، "آذربایجان فولكلوریندان نمونهلر"(1) كیتابیندان اوخودوغوم حئكایهنی سیزده اوخویون:
قاییتدیق اولدوق اوّلكی كیمی!
مشروطهلیكده، شجاعالدوله روسیه چار حؤكومتینین گؤزگؤرهسی یاردیمی، اینگیلیسلرین اوناییشی/موافقتی ایله تبریزه حاكیم كسیلیر. او دؤنمده بو گونكو كیمی گوندهلیك قزئت یوخ ایدی؛ رادیو-تئلویزیون دا هله دوزهدیلمهمیشدی؛ اونا گؤره فوری خبرلری جارچی آراجیلغی ایله خالقا بیلدیرَردیلر.
شجاعالدوله وریندن بیر جارچی تبریز بازارینا گؤندهریلیر. جارچی قیشقیراراق جار چكیر:
- آییی...ی تبریزلیلر... بو گوندن، عدلیه قاداغان.. نظمیه قاداغان.. اوز قیرخدیرماق قاداغان...
سونرا دوشونور؛ گرهك چوخ شئیلری دئیه. قیسا كسیر:
- خولاصه... قاییتدیق اولدوق اوّلكی كیمی!
آچیقلاما:
(1)- آذربایجان فولكلوریندان نمونهلر،1-ینجی جلد، توپلایان دكتر-س.جاوید، انتشارات فرزانه، 1358
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
اؤزگه چیراغینا یاغ، اؤز چیراغیمیزا سس!
دوكتورجئری
فارس ادبیاتینین اورتا دیرگی، اوستاد روغنیدن سؤز دوشموشدو.
اوستاد دفتری دیشلرینی قیجیرتدی:
- نییه سن همشهریمیز اوستاد روغنینی تانیمیرسان؟!
چیگنیمی آتیب،"تانیمیرام" دئدیم.
- اوستاد، بركتلی دوخسان ایللیك عؤمرونده، فارس دیلینده یوزدن چوخ كیتاب یازیب!
- نییه یاواش دئییرسن، دئنن اؤزگه چیراغینا یاغ اولوب دا؟!
- یوخ.. آنادیلی، توركجهیهده بؤیوك خیدمت ائلهییب..
- اولمایا ائلین دردینی فارسجا سؤیلهییب؟!
- یوخ... اونداندا بؤیوك!
- ائلین تاریخ، كولتورونو فارسجا یازیب؟!
- یووخ... اوندان دا بؤیوك!
- یوخسا آنا دیلینین اوخوللاردا اوخوتدورماسینی ساوونوب؟
- یوووخ!... اوستاد آنادیلینین اوخوللاردا اوخوتدورماسینا قارشیدیر!!
- من لاپ فاریشیدیردیم... اوستاد روغنینین بؤیوك خیدمتی ندیر.. ؟!
- اوستاد دانیشاندا، فارسجانی تورك لهجهسی ایله دانیشار!!..
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
یئنی ایلینیز قوتلو اولسون
بایراملیق وئرمهنین خطرلری!
دوكتور جئری
ایقتیصادی دورومون آغیرلیغینا گؤره، بو ایل ایستهدیم، قوهوملارین اوشاقلارینا پول یئرینه قدیمكیلر كیمی بویانمیش یومورتادان، خوروز شیرنیدن، جورابدان اولوشان "سبد كالا" بایراملیغی وئرم. آغا خانیم قارشی چیخدی:
- اولمایا دؤولت تكین خالقی كؤهنه یومورتالارلا زیریغا سالماق ایستهییرسن !
من دؤولت كیمی سؤزه باخمایان دئییلم ، تئز واز گئچدیم قراریمدان...
***
بایراملاشماغا باجاناغیمگیله گئتدیك. اوغلو بالاجا یاشار قارشی یؤنده اوتوروب دؤولت ایشچیلری كیمی بایراملیغینی گؤزلهییردی. قولتوق جیبیمدن قات كسمهمیش بیر ایكیمینلیك چیخاردیب بیلهسینه اوزاتدیم. دینمز-سؤیلهمز پولو آلیب اوتاقدان چیخدی. چوخ چكمهدی تكرار اوتاغا قاییداراق گلیب قاش-قاباقلا قاباغیمدا دایانیب دئدی:
- عماوغلو.. نییه زحمت چكدین..اللرین آغریماسین!...
كئجیكمیش تشككوردن شاشاراق:
- تشككور لازیم دئییل اوغلوم.. بیر شئی دئییلدی...- دئدیم.
بالاجا یاشار سؤزلریمی باشی ایله اونایلایاراق آرتیردی:
- ماماجانیم بیر یاندان دئییر ایكیمینی دیلنچییه وئریرسن آلمیر بیر یانداندا دئییر گئت تشككور ائله!
بو یازیلاری دا اوخویا بیلرسینیز:
ایراندا گونده، "سیزده بدر" دیر!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
من دئدیم، سن نییه ایناندین؟!
دوكتور جئری
تاكسینین قاپیسی آچیلیب قونشوموز آسلان عمی آشاغی ائندی. هویوخدوم؛ تپهدن دیرناغادك قان بولاشلیقلی توز-تورپاق ایچیندهایدی؛ پالتارلاری جیریق-جیریق اولموشدو. آز قالا ییخیلاجاقدی. قولتوغانا گیریب قاپیمیزین قاباغینداكی سككیده اوتورتدوردوم بیلهسینی. ایستهدیم: " آسلان عمی اولمایا سنده سوروملولارین دیللرین آزاد اولاجاغی سؤزونه اویوب آنادیلی گونونو قوتلاماغا چیخمیشسان؟!" دئییم، دئمهدیم.
- آللاه یامانلیق وئرمهسین آسلان عمی نه اولوب؟-دئدیم.
سولوغونو آلیب دئییندی:
- موسی قصّابی تانیییرسان؟
- بازار آغزیندا دوكانی اولانی؟
باشی ایله اونایلادی.
- ایكی آی بوندان قاباق بیلهسینه بیر اینك ساتدیم، كئشكه الیم سینایدی ساتمایایدیم. ساتاندان، گونو گونه ساتیب پولومو وئرمیر. بو گون سحر چاغی گئنه پولومو ایستهمگه گئتمیشدیم. دوكانیندا بیر آیری آغا اگلشمیشدی. ایچری گیرمك ایستهدیگیمده آیاغا قالخیب گولر اوزله یولومو كسیب: "مشه آسلان اینگین پولونو حاضیرلامیشدیم، یادیمدان چیخدی دامداریدا قالدی؛ آخشام باشی گل آپار..."دئدی. آخشام باشی بیر تاكسی توتوب دامداریسینا گئتدیم. پولو ایستهدیم. دئدی: ایندی یوخومدو بیر ایكی گون سونرا وئرهجگم!.
دئدیم: سحر اؤزون دئمهدین پولون حاضیردیر آخشام گل آپار؟!
قاققاناق چكیب دئدی: من دئدیم، سن نییه ایناندین!...
آنلادیم؛ سحر گؤردوگوم آغا، موسی قصابا اینك ساتماق ایستهییرمیش. موسی قصابدا آل-وئرین پوزولماماسی اوچون منی آلدیل ایله باشیندان آچمیشدی.
موسی قصابین بو سؤزوندن قانیم ترسینه ایشلهییب اوستونه یومولدوم؛ اودا ایتلرینی اوستومه كوشكوردوب منی بو گونه سالدی...
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
باخ اوتان!
دوكتور جئری
توركلرین آزینلیق(بیزیم كیمی چوخونلوق یوخ) حالیندا یاشادیغی اؤلكهلرده، آنایاسالارینین 15-ینجی مادهسینین نئجه ایجرا اولماسینی آراشدیرماق ایستهییرم!....
- دوكتور... دوكتور.. تئز گل بورایا!
چاغیران آغاخانیمدیر. بایاقدان پنجره قاباغیندا دایانیب قاپی-قونشونو ساییملاییر. "گلدیم!.."دئییرم. پنجرهدن ائشیگه باخیرام؛ قونشوموز آغا نیاز وانئتدن LCD تئلویزویونو یئندیرمكدهدیر. بیر شئی باشا دوشمورم. "نه اولوب؟"دئیه سوروشورام. آغاخانیم دیشلرینی قیجیرداراق:
- باخ اوتان!- دئییر.
یئنه بیر شئی باشا دوشمورم." نه ایش گؤرموشم اوتانیم خانیم!" دئییرم.
- آغا نیاز آرابا اوستونده یئرآلما-سوغان ساتماقلا LCD تئلویزویون آلیب بیز هله-هله ویدئو چاغیندان قالان رنگی قاچمیش اوندؤرد اینچ تئلویزیونا باخمالیییق!- دئیه دولوقسانیر.
اوتانیرام. جومجولوق تر اولورام. دئییرم:
- خانیم!
دئییر:
- هه..
دئییرم:
- گئت ایشكافدان "دستهچك"یمی( آغاخانیمین گؤزلری پارلایب دوداغی قاچیر..)-ین اوستوندهكی مندیلیمی گتیر آنلیمین ترینی سیلیم...
***
توركجه، قولاغیمیزین دیبیندهكی عراقین كركوك ائلیندن باشلایاراق، قیبریس، مقدونیه، رومانیا، مولداواییا، كوزوو اؤلكهلرینده چئشیدلی دوزئیلرده رسمی كیملیگه صاحیب بیر دیلدیر.
كوزووو اؤلكهسی اوزهرینده تیكلهییرم. "كوزوو آنا یاساسیندا دیللر" باشلیغی آلتینداكینی اوخویورام:
ماده 5 (دیللر)
1. كوزوو جومهوریتینین رسمی دیللری آلبانجا و صئربجهدیر.
2. توركجه، بوسناجا و رومجا بلدییهلر سوییهسینده رسمی استاتویا صاحیبدیر و یاسایا اویغون شكیلده هر هانسی بیر سوییهده رسمی قوللانیمدا اولاجاقدیرلار.
یازینین آردیندا اوچ دیلده (آلبانجا، صئربجه، توركجه) یازیلمیش بلدییه تابلولاری دیقّتیمی چكیر:
اوجادان سسلهنیرم:
-باخ اوتان!
آغاخانیم هیككه ایله:
- كیمه دئییرسن؟!- دئیه سوروشور.
- "فرهنگستان زبان فارسی"-یه دئییرم. گؤرهسن دؤرد دؤورهسینه باخیب اوتانمیر بونجا دیللرین اوخوتدورماسینین قاباغینا شاتیر اوزادیر؛ داش آتیر...
سونرا اؤز اؤزومه دئییرم: اولمایا كوزوو كیمی اؤلكهلرده، "فرهنگستان زبان فارسی"نین اولمادیغینداندیر دیللر اوخوللارا سوخولوب تابلولارا دیرماشیر...
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
آنادیلینه فاتیحه!
دوكتور جئری
اوستاد دفترینین عمّهسی اؤلموشدو. باشساغلیغی وئرمك اوچون آرخاداشلارلا ائولرینه گئتمیشدیك. اوستاد دفتری قاپی آغزیندا اگلشیب، گلیب گئدنلری آغیرلاییردی. سؤز، فئورال آیینین ییرمی بیری (ایسفندین ایكیسی) ، اولوسلار آراسی آنادیلی گونوندن دوشدو. یولداشلار بو گوندن اولان آجیلی-آجیناجاقلی خاطیرهلریندن دانیشیب، دارتیشیركن اوستاد پرریخته (اسكی اوستاد فرهیخته) قونوشوغا قاتیلدی:
- آرتیق بو سؤزلری بوراخین گئتسین! یئنی دؤولت ائر-گئج مدرسهلرده آنادیللرینین اوخوتدورماسینا قرارلیدیر بیر آز دؤزسهنیز....
پروفسور نصرالدین سؤزونو كسدی:
- آنادیلی گونونون رسمی ایلسایارا گئچدیگینی، چوماقسیز، دگنگسیز قوتلاندیغینی گؤرمهیینجه چتین ایناناجاغیق بو لافلارا....
اوستاد دفتری ال-قولتوق،" دوغرودور، بو سؤزلردن چوخ ائشیتمیشیك.."دئیه پروفسور نصرالدینین سؤزلرینی اونایلادی. بو سیرادا قاپی آچیلیب محلهنین روحانیسی، موللا فرضعلی ایچری گیردی. اوستاد دفتری بویور ائدینجه منله قهوهچی آغا تئیمورون آراسیندا اگلشدی. اوستاد پرریخته دارتیشمانی قالان یئریندن سوردورمك ایستهییردی آنجاق اوستاد دفتری سؤزونو آغزیندا قویوب دارتیشینی بئله یئكونلاشدیردی:
- وار اله گلر..مولك اله گلر..آنادیلی الدن گئتدی.. گئتدی... بیر داها اله گلمز.
موللا فرضعلی عبا-قباسینی ییغیشدیریب قاش-گؤز ایله اوستاد دفترینی گؤسترهرك یاواشجا آغا تئیموردان سوروشدو:
- مرحومه، والدهیی مكرمهلریدور؟
آغا تئیمور سورودان بیر شئی آنلامامیش كیمی، بلیرسیزجه باشینی ترپتدی.
موللا فرضعلی اوجا سسله:
- اوخویاق مرحومهیی مغغورهیی تازه درگذشته؛ آنادیلی حققینده فاتحة مع صلوات..
- اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّد.....
بنزر یازیلار:
قوتلانمایان بایرامیمیز قوتلو اولسون! (آنادیلی گونو)
موللانصرالدین و آنایاسانین 15 نجی مادده سی
آذربایجان اوخوللاریندا توركجه اوخوناجاق !
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
خوش خبر: پولوموزون دگری ایكیقات آرتدی!
دوكتور جئری
قاش قارالمیشدی. تو دئییردین گؤیده دونوردو. خیابان قیراغیندا بیر آیاغیمی گؤتوروب بیرینی قویوردوم. سویوق سوموگومه، ایلیگیمه، ایشلهمكدهایدی. تاكسیلار، بسماللهدان قورخموش جینلر كیمی اؤنومدن ویزلاییردیلار. دؤزوموم توكندی. "دربست" دئیه قیشقیردیم؛ ساپ-ساری بیر تاكسی قاباغیمدا دوندو. بیلمهدیم اؤزومو نئجه ایچری آتدیم.دونوم آچیلینجا گؤزومون قیراغی ایله تاكسیچییا باخدیم. دوداق آلتی میزیلداییردی. میزیلتیسی گئت گئده اوجالیب ماهنییا دؤنوشدو. سسی هردن یوغونلاییب هردنسه اینجهلیردی:
یوغون سسله:
قوی خانیمی بگ آپاریب
تئزلیگ ایله توی ائلهسین،
سنیدهجه من آلارام،
من ده بیر بگ اولارام.
اینجه سسله:
پولون وار؟
یوغون سسله:
وار، وار.
اینجه سسله:
پولون وار؟
یوغون سسله:
بیر آنبار!
اینجه سسله:
پولون وار، گلهرم،
یوغون سسله:
بیلیرم گلرسن.
اینجه سسله:
بئله، بئله یاریمسان
یوغون سسله:
بئله، بئله جانیمسان
اینجه سسله:
من گئدهرم او اوغلانا
اونون پولو چوخ اولسون،
اونون پولو چوخ اولسون.
دردی،غمی آز اولسون
پولون وار؟
یوغون سسله:
وار، وار.
اینجه سسله:
پولون وار، گلهرم
یوغون سسله:
بیلیرم، گلرسن
اینجه سسله:
بئله، بئله یاریمسان،
یوغون سسله:
بئله، بئله جانیمسان.
نای نانانای نانای نانای نانای نانای نای....
ماهنی میزیلتییا دؤنوشونجه "آغزینا ساغلیق" دئیهرك تاكسیچییا دؤندوم:
- ماشاالله داماغین چاغدیر.. اولمایا بو گئجه "سبد كالا" ایله ائوه گئدیب خانیمی سئویندیرهجكسن؟!
قاققاناق چكهرك:
- یوووخ باباااا... هله آداخلییام... اوچ ایلدیر آداخلییام...-دئدی- آللاها شوكور ائله بیل پولوموزون دگری ایكی قات آرتیب؛ بئله گئتسه اینشاالله بو بایرام توی ائلهییب خانیمیمی گتیرهجگم!...
قولاقلاریم تاققیلدادی:
- نئجه، نئجه!... پولوموزون دگری ایكی قات آرتیب؟!...
تاكسیچی گولومسهدی؛ كؤینك جیبیندن ایكی اللیمینلیك چیخاردیب منه گؤستهرهرك آچیقلادی:
- سحردن آخشاماجان من چوخ ایشلهسم اللی مین ایشلهرم آمما بو گون یوز مین قازانمیشام...
- حتمن منیم كیمی یاغلی موشتریلر تورونا دوشوب!
- یوخ.. پولوموزون دگری ایكیقات چوخالیب...
- منكی بیر شئی باشا دوشمورم!
تاكسیچی بو كز جیبیندن بیر ویزیت كارتی چیخاردیب منه اوزاتدی. آلا-قارانلیقدا كارتین اوزهرینده یازیلمیش، "كؤهنه دمیر، میس، بوروش...." سؤزلرینی سئچه بیلدیم.
- واللاه من گئنه بیر شئی باشا دوشمهدیم-دئدیم.
تاكسیچی ایستهییردی،"سنده نه پخمهسن" دئیه سؤزونو دگیشدی:
- دونن مسافیرلریمین بیری بو كارتی منه وئردی. سنی میندیرمهمیشدن قاباق اونون یانیندان گلیردیم. بو گون ایشلهدیگیم دمیر پوللاری كیلو ایله اونا ساتدیم یوز مین تومن چیخارتدی.. تومنه-تومن دمیر پوللاریمیزین اوستونه گلیب....
- یئتیشدیك قارداش، زحمت اولماسا او كؤرپونون قاباغیندا ساخلا-دئدیم.
تاكسی دایاندی. آشاغی ائندیم.
- نئچه ائلر؟- دئدیم.
- قابیلی یوخدور-دئدی- مین بئش یوز تومن!..
جیبیمدن ایكی دنه دمیر بئش یوزلوك چیخاردیب اووجونا باسدیم.
- مین بئش یوزو كیرایهن، بئش یوزوده وئردیگین خوش خبرین موشتولوغودور قارداش- دئدیم.
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
اینسانلار ایله اینكلر
دوكتور جئری
یئنی دؤولت گلندن اینسانلارین دورومو یاخشیلاشیب بو اوزدن اینكلرین موشكوللریندن یازاجاغیق
ماحمود آغانی بوراخین!
داناباشلیلار ساواشا یاراقلانیردیلار. تكهلیلر كؤوشن اوستونده، داناباشلیلارین ایكی اینگینی ووروب اؤلدوموشدولر. داناباش كندینین خوجاباشیسی اؤنجهدن سالدیرینین چیزگهسینی تاسارلامیشدی؛ علی ایله ولی آدلی ایكی قوللو-بیلكلی گنج توققوشما باشلامادان، تكهلی كندینین پهلوانی ماحمود آغانی توتوب ساخلامالی، بو سیرادا داناباش كندینین پهلوانی، حسنبیگ یومولوب تكهلیلری شیل-كوت ائتمهلی ایدی.
ساواش گونو گلیب چاتدی. داناباشلیلارلا تكهلیلر قارشی قارشییا گلدیلر؛ گؤز-گؤزه بورون-بورونا دایاندیلار. خوجا باشی گؤز باسینجا علی ایله ولی آتلانیب ماحمود آغانی یئره ییخدیلار. آرا قاریشیب مذهب ایتدی. خوجاباشی حسنبیگه هیم وئردی. حسن بیگ باغیرا-باغیرا چوماغینی باشینا قالدیرینجا آغاج آرخادان داناباشلیلارین بیرینین كللهسینه دَییب یئره سرهلهدی. حسن بیگ بونو گؤرونجه بو كز چوماغی یاناكی دولاندیردی آنجاق قاباقداكی تكهلی باشینی اوغورلاییب آیری بیر داناباشی قانا بویاندی. حسن بیگ تاكتیكی دَییشیب چوماغی آشاغیدان یوخارییا وورماق ایستهدیكده آغاج الیندن چیخیب ویژیلتی ایله خوجاباشینین قولاغینین دیبیندن گئچدی. دورومو بئله گؤرن خوجاباشی قیشقیردی:
- علی!.. ولی!.. ماحمود آغانی بوراخین... حسن بیگی توتون!
حسنك كجایی؟
ایكی مامور بیر اینگین قوللارینا قاندال ووروب عدلیهیه گتیردیگینی گؤرجك شاشیردیم. اینگه یاناشیب احوالاتی سوروشدوم:
- سوچون نهایمیش؟
اینك باشینی آشاغی سالاراق:
- اینسانلارین "ارزاق عمومی"سیندا پوزغونلوق یاراتماق-دئدی.
- باشا دوشمهدیم، نئجه؟!
اینك اوزگون-اوزگون آچیقلادی:
- بولقور، كپك،یونجا كیمی یئملریمیزین قات-قات باهالاشماسینین آردینجا بیزده اؤلوم-قالیم ساواشینی قازانماق اوچون اینسانلارین یئیهجكلرینه گؤز تیكدیك...
آخ بیلمیرسن ماكارونی نئجه یئمهلیدیر؟!...گؤیَرنتی نئجه یونجادان سولودور، دادلیدیر!...آخ..تزه چؤرهك...آخ یئرآلما-سوغان...آخ..........
اینگین سؤزونو كسدیم:
- جزانیز نه اولا بیلر؟-دئیه سوروشدوم.
گؤزلری یاشاردی:
- قورخورام كشتارگاها گؤندهرهلر- دئدی.
- سون سؤزون؟...
- ما...ما.. مو گشنمه.. حسنك كجایی!!
ایقتیصاد و طؤله میخی
كندیمیز داناباشدا، اوستا رحیم آدلی بیر دمیرچی یاشاییر. فارسی ساوادینین اولمادیغینا باخمایاراق چوخ آییق-ساییق، دوشونجهلی بیریسیدیر. دئییر: اؤلكه ایقیصادینین گؤسترگهسی طؤوله میخیدیر! میللت طؤوله میخی آلیرسا دئمك ایقتیصاد یولوندادیر، چونكو هامی اینك بسلهمك ایستهییر، بو اوزدن ات،سود، كود بول اولاجاق!...
ترسینه میللت طؤوله میخلارینی ساتیرسا دئمك دامداریلار باغلانیب ات، سود، كوددان دا خبر یوخدور!...
سیراغا گون اوستا رحیمین دوكانینین قاباغیندان اؤتركن سوروشدوم:
- اوستا مملكتین وضعیتی نئجهدیر؟
باشینی توولاییب:
- طؤوله میخی آلیریق!- دئدی.
آغ دانا، قارا دانا ایكیسی بیر دانا!
موللانصرالدینین قارا داناسینی قاچمیشدی، آغ دانانی دؤیوردو. ندنینی سوروشدولار.
- بونو بوراخسام اوندان بتر قاچاجاقدیر!-دئدی.
سؤزلوك:
اؤلوم-قالیم ساواشی : تنازع بقا
اوزگون: ناراحت
باغیرا- باغیرا: فریاد كشان
پوزغونلوق: اختلال
تاسارلاماق: طرح كردن، برنامه ریزی كردن
توققوشما: جنگ، برخورد
چیزگه: نقشه
خوجاباشی: كدخدا
دوروم: وضعیت
سالدیری: حمله
سوچ: جرم
شاشیرماق: تعجب كردن
قارمالاماق: به زور گرفتن، تصرف كردن
قالدیرماق : بلند كردن
قوللو-بیلكی: نیرومند، پرزور
كؤوشن: صحرا، حریم روستا
گؤسترگه: نشانگر
گؤیرنتی: سبزی
هیم وئرمك: اشاره كردن
یئم: غذای حیوان
یئیهجك: غذا
یاراقلانماق: حاضر شدن، مسلح شدن
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
باس ائشیگه!
تاریخ اؤزگهلره ورقلهنیركن بیزه تكرار اولور!
دوكتور جئری
ایبیشین جامیشی قیبیشین یونجالیغینا دوشموش؛ قیبیش حئیوانی زمیدن چیخاردیركن ایبیش یئتتیشمیش چوماقلا قیبیشین قولونو سیندیرمیشایمیش.
گون اورتاچاغی بیر امنیه گلمیش قیبیشین ساغ قولونا قاندال ووروب پاسگاها گؤتورموشایمیش. اونو فرماندهین اوتاغینا گئچیرمیشایمبشلر. اوتاقدا ایبیش فرماندین میزینین قاباغیندا اوتورموش قاباغیندا بیر چای بوغلانیرمیشایمیش. فرمانده نمنهلر چیزما-قارا ائتمكدهایمیش امینه آیاقلارینی بیر بیرینه تاپدامیش دیشاری چیخینجا فرمانده باشینی كاغیذلاردان قووزامیش قیبیشی گؤرموش:
- مردك! خجالت نكشیدی زدی گاو این بینوا را ناكار كردی؟!-دئمیشایمیش.
قیبیش اؤزونو ایتیرمیش نه دئیهجگینی اونوتموشایمیش:
- جناب سروان....
فرمانده قیشقیرمیشایمیش اوستونه:
- خفه شو...گمشو بیرون..
قیبیش داها بتر اؤزونو ایتیرمیش اویان بویانا باخمیشایمیش.
بو حركتدن فرمانده قودورموشایمیش:
- مردك.. مگه نگفتم گمشو بیرون!
قیبیش یازیق- یازیق:
- قوربان! "گمشو بیرون" ائلهییرم فقط قاپینی تاپانمیرام!-دئمیشایمیش.
***
سكسن ایل سونرا:
ایبیشین نوهسینین جامیشلاری قیبیشین نوهسینین یونجالیغینا دوشموش. قیبیشین نوهسی حئیوانلاری زمیدن چیخاردیركن ایبیشین نوهسی یئتمیش قیبیشین نوهسینین قولونو سیندیرمیشدی.
گون اورتا چاغی بیر مامور گلیب قیبیشین ساغ قولونا قاندال ووروب پاسگاها گؤتوردو. اونو فرماندهین نوهسینین اوتاغینا گئچیردیلر. اوتاقدا ایبیش فرماندهین نوهسینین میزینین قاباغیندا اوتوروب قاباغیندا بیر چای بوغلانیردی. فرماندهین نوهسی نمنهلر چیزما-قارا ائتمكده ایدی. مامور آیاقلارینی بیر بیرینه تاپداییب دیشاری چیخینجا فرماندهین نوهسی باشینی كاغیذلاردان قووزاییب قیبیشین نوهسینی گؤردو:
- اَشی سن اوتانمادین بو یازیق كیشینین جامیشلارینی ووروب شیل-كوت ائلهدین! ائل بیل سن سود تولیدینین قاباغینی كسمك ایستهییرسن؟... اسرائیل جاسوسو!...
قیبیشین نوهسی اؤزونو ایتیردی. نه دئیهجگینی اونوتدو:
- جناب سروان....
فرماندهین نوهسی قیشقیردی اوستونه:
- چوخ دانیشما... باس ائشیگه...
قیبیشین نوهسی باشینی آشاغی سالیب ائشیگه چیخدی. اوزون سوره قاپینین دالیندا دایاندی. بیر آیاغینی گؤتوروب بیرینی قویوردو. اوتاقدان پیرچا پیرچ سسی گلیردی. قیبیشین نوهسی اؤزونو ساخلایا بیلمهدی؛ قاپینی آچیب باشینی ایچرییه اوزاداراق:
- قوربان ایچرییه باسا بیلهرم؟!-دئیه سوروشدو.
***
گلهجكده:
ایبیشین كؤتوكجهسینین جار-جامیشلاری قیبیشین كؤتوكجهسینین یونجالیغینا دوشهجكدیر. قیبیشین كؤتوكجهسی حئیوانلاری زمیدن چیخاردیركن ایبیشین كؤتوكجهسی یئتیشیب قیبیشین كؤتوكجهسینین قولونو سیندیراجاقدیر.
....
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
قارنیزی "شوربا" ایله دویورمایین...!
دوكتور جئری
خوروزلانمیشدیلار؛ آز قالا بیربیرینین باشینا آتلانجاقدیلار. اوستاد دفتری "مهر" دؤولتینی ساوونوردو، پروفسور نصرالدین ایسه "كلید"-ی.
بیری قیشقیردی؛ او بیری چیغیریردی؛ آرادا میز یومروق یئییردی.
- "مهر" یاخشی ایدی...
- "كلید" گلمهسهایدی "مهر" اؤلكهنین اورتا گولونه....
بیردن قاپی آچیلیب فاطما ننه گیردی ایچری.
- قارنیزی "شوربا" ایله دویورمایین...
اوستونه قاباردیم:
- سن بورادا نه قاییریرسان فاطما ننه، ناهاری چكدیلر!...
***
فاطماننه داناباش كندینین آغ بیرچگیدیر. تویدا، یاسدا یئری مجلیسن، سوفرانین باشیدیر. جوما آخشامی گونو، حاجی بایرامین قیرخی ایدی. فاطماننه یانلارینی باسا-باسا حیطه گیردی. آذان چوخدان دئییلمیشدی. حیطه كیمسه گؤرونموردو. فاطما ننه سسلندی:
- قیزلار!...
حیطین دیبیندهكی دامدان، حاجی بایرامین تئهراندا اولان قیزی ائشیگه چیخدی.
- فاطما ننه نییه گئجیكمیشسن؟.. گئچ اوتاغا ایندی ناهارینی گتیریرم..- دئدی.
فاطما ننه ایستهدی دئیه:" كیریخیب اؤیكونون آیری بیر بؤلومونه گئتمیشدیم" ؛ دئمهدی.
- ناهار نمنهدیر؟-دئدی.
- "آبگوشت".
فاطماننهنین قولاقلاری تاققیلدادی. ایندییهدك "آبگوشت" آدینی ائشیتمهمیشدی."تئهران یئمهیی اولمالیدیر" دئیه دوشوندو.اوتاغا گئچینجه شاشیردی. قادینلار "شوربا" یئمكده ایدیلر. اؤزونو ساخلایا بیلمهدی:
- قیزلار قارنیزی "شوربا" ایله دویورمایین "آبگوشت" گلیر- دئدی.
قادینلار گولوشدولر...
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
كندینیزی تئلویزیوندان گؤرمك ایستهییرسینیز می؟!
دوكتور جئری
"ساریداش" بیر كنددیر آذربایجاندا، خوراساندا، همداندا و ....
"ساریداش"لیلارین كئفینین اوستونه كئف یوخ ایدی. كندین وئریملی تورپاغی، بوللو سویو، ایلیق هاواسی اوزوندن وار-دؤولتلری آشیب داشماقدا ایدی. "ساریداش"لیلارین هئچ غملری یوخویدو دئسك، یالان سؤیلهمیشیك. اونلارین دونیادا بیرجه غملری وار ایدی؛ بو غم چوخدان ایدی اوركلرینده دویونچكلهنیب یئر ائلهمیشدی. قیش گئجهلری، آغ ساققاللار كندین قهوهخاناسیندا اوتوروب چایلاشیب، چوبوقلاشیب هر یاندان دانیشاندا سونوندا سؤزو-صؤحبتی بو درده، بو دویونچگه چكردیلر...
بیر گون یئنه قهوهخانادا سؤز درددن، دویونچكدن دوشموشدو. كنده قوناق گلمیش "قارا داش"لی حاجی بایرام چاشقینلیقلا كندین آغ ساققالی مشهاسلاندان سوروشدو:
- سیز نهدن دانیشیرسیز من هئچ باشا دوشمورم؟!
مشه اسلان قلیانینین چوبوغونو سوموروب توستوسونو بوروق-بوروق پوفلهیهرك دئدی:
- بو ماحالین كندلری اوزوك اولسا بیزیم "ساریداش" اونون قاشیدیر آنجاق بونا باخمایاراق ایندییهدك بیزیم كندین آدی-سوراغی بیر كره بئله اولسون رادیو-تلویزیوندان یاییلماییب...
حاجی بایرام بونو ائشیدهلی الینی دومبك قارنینا قویوب بركدن گولمگه باشلادی:
-هاه..هاه.هاهه.. سیزین دردیز ائله بو ایدی؟!...
مشه اسلان باشینی ترپهدهرك اونایلادی.
- سیزین دردیز داواسی منده دیر.-دئدی حاجی بایرام.
هامی یئرینده دیكهلدی. مشه بایرام جوشقو ایله:
- او نهدیر؟- دئیه سوروشدو.
حاجی بایرام یئنه قاققیلدادیاراق:
- دردیز داواسی "گیرمان"دیر- دئدی.
- "گیرمان" كیمدیر؟- دئیه بیری سوروشدو.
- "گیرمان" بیر كورددور، "قاراداش"دا یاشاییر!..
مشه اسلانین گؤزلری ایشیلدادی:
- حتمن "گیرمان" رادیو- تئلویزون ایشچیسی دیر، ائله دئییل؟...
حاجی بایرام یئنه قاققیلدادی:
- یوووخ...
- حتمن رادیو- تئلویزیوندا آدام- مادامی واردیر.
- یوووخ...
مشه اسلان داریخدی.
- بس بو گیرمان نهكاره دیر؟!
حاجی بایرام قارنینی تومارلایاراق سویوققانلیلیقلا یانیت وئردی:
- چوباندیر!..
قهوهخاناداكیلاردان بو سؤزدن یئرلریندن داشلانیب بیرگه سسلندیلر:
- چوباندیر؟!!...
گولوش حاجی بایرامین اوزوندن سیلیندی. چوخ جیددی سؤزلرینی یئكونلاشدیردی:
- "گیرمان" گلمهمیشدن بیزیم كندین احوالاتی سیزین كند كیمی ایدی آنجاق "گیرمان" گلندن بری مسئوللارین، رادیو- تئلویزیونچولارین آیاغی كنده آچیلیب آرا-سیرا بیزی یوْخلاماغا گلیرلر!
من قوْلومو سیزه ضامین وئریرم "گیرمان" گتیرسز موشگولوز حلّ اولاجاق!
*
ایكی گون سونرا "گیرمان" زورنا-قاوال ائشلیگینده ساریداش كندینه گتیریلیب قویون سوروسونون باشینا گئچیریلدی.
بیر هفته سونرا، مسئوللار مركزدن "ساریداش" كندینه تؤكولوشدولر. رادیو-تئلویزیون موخبیرلری فیلم چكیب گوزاریش توتوردولار. مسئوللارین بؤیوگو كندین خرمنلیگینده "ساریداش"لیلارا یاخشی گلهجگین موشتولوغونو وئرهرك بو گؤروشلرین تكرار اولوناجاغینی سؤیلهدی.
آخشام باشی قهوهخانادا ایگنه سالماغا یئر یوخ ایدی. بو گون "ساریداش" كندینی تئلویزیوندان گؤستریلهجكایدی. كندلیلر چایلارینی ایستی-ایستی هورولداداراق گؤزلرینین قیراغیایله ساعاتا باخیردیلار.
سونوندا ساعات یئددینی چالدی. اوستان خبرلرینین آپاریجیسی، برنامهنین اورتالاریندا ایزلهییجیلرین دیققتینی "ساریداش" كندیندن توتولان بیرگؤزاریشه چكدی.
ایستكان-نعلبكیلرین سسی سوسدو؛ قلیانلار خورولتودان دوشدو؛ نفسلر سینهلرده گیزلندی؛ بوتون گؤزلر تئلویزونا تیكیلمیشدی:
دوربین "ساریداش"دا گزیردی. یاشیل داغلار، اوجسوز بوجاقسیز باغلار، قاینار بولاقلار، داشقین چایلار، اوزون-اوزون سورولر دوربینین قاباغیندا سان گئچیردی سانكی. دوربین كندین ایچینه سوخولدو؛ مسجده، حاماما باش چكیب كوچهلری دولاشا-دولاشا خرمنلیگه یئتیشدی. جاماعاتی سالاملایار كیمی قاباقلاریندا دوراقسانا-دوراقسانا اؤتدو؛ سونرا بوینونو كورسونون اوستونده دوران مسئولا چئویریب دایاندی. مسئول دانیشماغا باشلادی:
- بسم الله الرحمن الرحیم
بیز بو گون چوخ خوشحالیق كی در خیدمتی مردم خونگرمی "زرددشت"-ایك. بو كندده كورد، فارس، تورك برادرانه با هم در صولح و صفا زندگانلیق ائلهییرلر.......
سؤزلوك
آشیب داشماق: لبریز شدن
اؤتمك: عبور كردن
ائشلیگینده: به همراهی
اونایلاماق: تایید كردن
ایلیق: ولرم، نه سرد نه گرم
بوروق-بوروق: حلقه -حلقه
چاشقینلیق: حیرت، تعجب
چوبوقلاشماق: باهم تدخین كردن
جوشقو: هیجان
دوراقسانا-دوراقسانا: با درنگ حركت كردن
دومبك : طبل كوچك، تُنبك
دویونچك: عقده (در این متن)
سویوققانلیلیق: خونسردی
وئریملی: با بركت
یانیت: جواب
یئكونلاشدیرماق: نتیجه گیری كردن ، خلاصه كردن
یوْخلاماق: سر زدن
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر