+0 بهین
میلیاردئر اولماق ایستهییرسینیزمی؟
دوكتور جئری
اؤلكهمیزده میلیاردئر اولماق باشقا اؤلكهلرده گؤره چوخ قوْلایدیر؛ نه اؤزل بیلیك-اردم ایستهییر نه اولاغاناۆستو بارجاریق- باشاری. دؤرد یؤنۆنۆزه ایتی باخسانیز گۆنده نئچه-نئچه میلیادئرین گؤبهلك كیمی اورتایا پیرتلادیغینی گؤرهجكسینیز. سیزده میلیاردئر اوْلماق ایستهییرسینیزسه، ال، ال اۆستۆنه قوْیماییب سۇندۇغۇمۇز یوْل گؤستریجی اؤیكۆلره اؤزن گؤسترمكله قیسا سۆره ایچینده وارلیلارین سێراسینا قوْشۇلۇن.
ترقّی پیلّهلری
پوْلیس بوْیلاندی. آلا-قارانلیقدا، كۆچهنین دیبینده گؤزو ایكی قارالتینی سئچدی. الچیراغینین ایشغینی كۆچهیه جالادی. ایكی كیشی، بیری نردویوانی دیوارا دایاییب بیریسی ایسه یۇخاری چیخماقدا ایدی. الینی تاپانچاسینین اۆستۆنه قۇیۇب سسلندی:
هوْییی... اوْرادا نه قاییرسینیز؟!
آشاغیداكی كیشی سوْیۇققانلیلیقلا:
- هئچ!... اوْغلوم اگریبۇرۇق ایدارهسینده ایشه آلینیب بیلهسینه نئجه ترقّی پیلّهلرینی چیخاجاغینی اؤیرهدیرم...-دئیه یانیت وئردی.
چیخار
بیر زنگین گنجدن سوْرۇشدۇلار:
- قیسا سۆره ایچینده نئجه میلیادئر اوْلدۇنوز؟
زنگین گنج:
- چیخاریم وار ایدی!...- دئیه یانیت وئردی.
- بیر آز آچیقلایا بیلرسینیزمی؟
- ییرمیمین پولوم وار ایدی. بیر سبد آلما آلدیم، آلمالاری ساتیب قازانجی ایله ایكی سبد آلما آلدیم؛ ایكی سبدی، دؤرد سبد ائلهدیم؛ دؤردو، سككیز... بیر آی سونرا...
- بیر آی سونرا میلیادئر اوْلدونوز مۇ ؟!
- هه!... بیر آی سونرا آتام ایدارهلرینده ایختیلاس ائلهدی من زنگین اوْلدوم!
ال اۆستونده ال
آغا رئیس، آخشام آروادینا دانیشیردی:
- بوگۆن ایدارهده بیر اوْغرۇ ایشچی یاخالادیق.. شرفسیز منیم جیبیمدن ده پول اوْغۇرلامیشدی...
آرواد قایغین-قایغین:
- نئچه اوْغۇرلامیشدی؟..- سوْرۇشدۇ.
رئیس اۆزۆنتو ایله فیسیلدادی:
- بیلمیرم... مراجعه ائدنلرین بیریندن رۆشوت آلمیشدیم، هله سایمامیشدیم!
دؤولت پولونون بركتی وار!
قوْنشۇمۇز احمدآغا ساده بیر دؤولت ایشچیسیدیر، آیدا سككیز یوز مین آیلیق آلیر. تزهلیكده، ایكییۆز میلیون وئریب بیر ماشین آلیب. شهرین یۇخاریسیندا بیر میلیاردلیق ائو آلدیغی دا سؤیلهنیر. دۆنن یوْل اۆسته منی گؤتۆردۆ. دیلینین آلتیندان سؤز چكمگه چالیشدیم.
- احمد آغا بیر شئی سوْرۇشسام آجیغینیز گلمزمی؟
- یوخ!
- عمّهنیز اؤلۆبمۆ ؟
- یوخ!
- پول تاپیبسینیزمی؟
- یوخ!
- یوخ یئردن بیلهنیزه پول یئتیشیبمی؟
- یوخ!
- بئله ایسه، سؤرۆشماسی عاییب اولماسین، سككیز یۆز مین آیلیقلا نئجه بو ماشینی آلیبسینیز؟!
احمد آغا گۆلۆمسهدی:
- دؤولتین وئردیگی آیلیق آز اولسادا پۇلۇنون بركتی وار.. نه قدر خرجلهییریك قۇرتۇلماق بیلمیر!...
سؤزلۆك
اؤزل : مخصوص
اؤزن: دقت، اعتنا
اؤیكۆ : حكایت
اؤیۆد: نصیحت
اردم: فضیلت
اولاغاناۆستو : فوق العاده
اۆزۆنتو: تاسف
بارجاریق: توانایی
بیلیك: دانش
چیخار: لیاقت، شایستگی
زنگین: دارا، متمول
سۆره: مدت
سۇنماق: تقدیم كردن
سوْیوق قانلیلیق: خونسردی، بیتفاوتی
سێرا: صف
قازانج: سود
قایغین: نگران
قوْشۇلماق: پیوستن
قوْلای : آسان
گنج: جوان
یؤن: جهت
یانیت: جواب
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
+0 بهین
یۇخۇ گؤرمگی باجارماق!
دوكتور جئری
گئچنلرده آدییوخ ایدارهسینه چاغیریلمیشدیم. آدییوخ قارداش اۆز- گؤزۆنۆ تۇرشاداراق سْورۇشدۇ:
- گئنه آغا تئیمۇرون قهوهخاناسیندا نه مینبره چیخمیشدین؟!
سوْرغۇنۇ آنلامامیشجاسینا دوْداقلاریمی بۆزۆشدۆردۆم:
- نه مینبری؟.. قهوهخانادا مینبر یوخدور!...
قارداش گؤزلرینی برهلتدی:
- اؤزونو اوْ یوْلا وۇرما، قهوهخانادا، "بو ایل مدرسهلرده آنادیلی اوْخوناجاق؛ كیتابلار چاپ آلتیندادیر...." سؤزلرینی سن دئمهییبسن؟
یاپماجیق گۆلۆشله:
- هههه.. ایندی یادیما گلدی.. قۇربان!.. ترسه عرضیزه چاتدیریبلار... قهوهخانادا دوْستلارا دونن گئجه گؤردۆگوم یۇخۇنۇ تعریفلهییردیم...
قارداش چوخ سایغی ایله قولاغیمین یۇمۇشاغینی سیخاراق توْپارلادی:
- اوْلان سن یۇخۇ گؤرمكده باجارمیرسان؟!..
باشیمی آشاغی سالدیم:
- قۇربان سؤز وئریرم؛ بیر داها بئله بیر یۇخۇلار گؤرمهیم.
***
آند ایچیمشدیم یوخو گؤرمهیم، گؤرمۆردۆم ده. سیراغا گون، موللانصرالدین اؤزۆ گیردی یۇخۇما. یالقیز- یالقیز شهرین كۆچهلرینی دوْلاشیردی. بنیزی سارالیب چالماسی ایسه باشیندا دئییلدی. یاخینلاشیب، "سالام" وئردیم؛ تانیمادی. تانیشلیق وئردیم. گۆلۆمسۆندۆ:
- نه وار نه یوخ؟...- دئدی.
- هئچ... ساغلیغینیز- دئدیم.
اؤزۆمۆ ساخلایا بیلمهدیم:
- موْللا عمی عمّامهنیزی نئیلهمیشسینیز آز قالیردی تانیمایام بیلهنیزی!..
دوْلۇخسانان كیمی اوْلدۇ. قوْلۇمدان یاپیشیب بیر قیراغا چكدی. دردی دئشیلدی:
- نئچه ایل بۇندان قاباق بیر توپلانتییا چاغیریلمیشدیم. آرادا بیر مۆخبیر قاباغا گلیب سوْرۇشدۇ:
- موْللا! اؤلكهنی بو آغیر ایقتیصادی دۇرۇمدان نئجه چیخارتماق اولار؟
یالان دانیشا بیلمزدیم، دئدیم:
- بیلمیرم!
مۆخبیر قاباردی:
- سیزكی بیلمیرسیز، نییه او یئكهلیكده عمّامهنی باشیزا قوْیۇبسوز؟
منده عمّامهنی باشیمدان چیخاردیب بیلهسینه اوزاداراق:
- بۇیۇرۇن عمّامهنی باشیزا قوْیۇب سیز دئیین!- دئدیم.
مۆخبیر چاشقین-چاشقین منه باخاركن بیردن جاماعاتین آراسیندان محمود آغا آدلی بیریسی چیخیب عمّامهنی الیمدن آلیب باشینا قوْیۇب آرادان یوْخ اوْلدۇ. ایندی نئچه ایلدیر باشی آچیق كۆچه-كۆچه محمود آغانی آختاریرام.
اورك-دیرك وئرمك اوچون موْللانین الینی سیخدیم:
- بوْشۇنا محمود آغانی آختارما!...
موْللا عمی تدیرگین اوْلدو:
- اوْلمایا عمّامهمه بیر شئی اوْلوب؟
- یوووخ... بیر شئی اوْلماییب یالنیز محمود آغا عمّامهمهنی حسن آغایا وئریب بوندان بئله اوْنو آختارمالیسان!
سؤزلۆك:
آنلامامیشجاسینا : تظاهر به نفهمیدن كردن
اورَك-دیرَك وئرمك: قوت قلب دادن
اۆز گؤزۆنۆ تۇرشاتماق: ترش رویی كردن
بارجارماق: باشارماق/ بلد بودن
برهلتمك: چشم غرّه رفتن، چشمها را گشاد كردن
بنیز: صورت، رخسار
بوشونا: بیهوده
تدیرگین: ناراحت، مضطرب
ترسه : برعكس
توْپارلاماق: تشر زدن
توپلانتی: جمع، مجلس
چاشقین : گیج، مبهوت
چاغیریلماق: دعوت شدن، فرا خوانده شدن
چالما: عمّامه
دئشیلمك: دهن باز كردن
دوْلاشماق: گردش كردن
دوْلوخسانماق: متاثر شدن
دۇرۇم: وضعیت
سایغی : احترام
سوْرغۇ : سوال
سێراغا گۆن : پریروز
قابارماق: درشتی كردن
مینبر : مِنبر
مۆخبیر: خبرنگار
یاپماجیق: تصنعی، مصنوعی
یانیت: جواب
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
+0 بهین
زوْر ایله...
دوكتور جئری
"قهفه" وئبلاقینین باشقانی نئچه گون بۇندان اؤنجه مطبه اۇغرایاراق بیلدیرمیش:
دوكتور جئری بئی، نئچه گوندور "زوْر" ایله ایرانچیلاشمیشام، دییه، یازینیزین باشلیغی كیشور دوست و همسایه! سوریه اؤلكه سینین باشقانینا توخوندوغونوزو ظن ائتدییم اوچون بو یازینیزی اوخومادیم.gif)
فیلترینگ نئچه گوندور گیر وئریب قه فه نی باغلامالیسان، یوخسا بیز فیلتر ائدیریق دییه، قه فه نین اوستونه، "تمامی فعالیت های قه قه در چارچوب قوانین جمهوری اسلامی ایران تعریف میشود" یازمیشام
منیم كیمی زور ایله میللت پرست! لر اوچون ده بیر یازی یاز
نئتداشیمیزین یانیتیندا:
قهفهچی دوْستۇم!...
اۇمۇد ائدیریم، آپاردیغین اؤنلملر ایشه یاراییب ایشین حاكیمه دۆشمهسین! یوْخسا چوْخ قوْرخۇلۇدور زوْر ایله سندن ائله بیر ایرانچی دۆزلدهلر كسروی، افشار،بیات و...یانیندا چایچی اوْلسون!
گۆلمهجه:
وۇرا-وۇرا...
گزمهلر بیر كیشینی اوْرۇج یئیركن تۇتۇقلاییب حاكیمی-شرعین یانینا گؤتۆرمۆشلر. حاكیم سوْرۇشمۇش:
- كافیرسن می؟
كیشی:
- یوخ! مۆسلمانام!..- دئمیش.
بۇ یانیتدان اؤفكهلهنن حاكیم، "مۆسلمان اوْرۇجۇنۇ یئیرمی؟"دئیه گزمهلره قیشقیرمیش:
- كافیرلیگینی بوینونا آلمایینجا وۇرۇن بو یوْلسۇزۇ!
دۇرۇمۇ بئله گؤرن كیشی، ایكی الینی گؤیه قالدیریب سیزلامیش:
- تانریم! سن اؤزۆن شاهید اوْل، بۇنلار وۇرا-وۇرا منی كافیر ائدهجكلر!
حئكایه:
آدینی دگیش!
آغا تئیمور شهرین گؤزۆنده بیر قهوهخانا آچیب آدینی "كوْر اوْغلۇ" قوْیمۇشدۇ. قهوهخانا چوخراق گنجلرین، اؤزللیكله اؤیرنجیلرین پاتۇغو ایدی. آغا تئیمۇرۇن ایشی تۇتۇب مۆشتریلری گۆنۆ گۆندن آرتماقدا ایدی. آنجاق بیر گۆن مامۇرلار تؤكۆلۆشۆب قهوهخانانین قاپیسینی قۇرغۇشونلاییب تئیمور آغانی ایدارهیه آپاردیلار.
آغا تئیمۇر قورخا-قورخا سۇچۇنۇ سوْرۇشدۇقدا سؤیلهدیلر:
- قهوهخانانی پانتوركیستلرین چنلیبئلی ائلهمیسن...
بو یانیتدان آغا تئیمۇر ال-آیاغا دۆشۆب چارهنی امكداشلیق ائلهمكده گؤردۆ.
- سیز دئییرسیز نئیلهملییم؟
مامۇرلار آغا تئیمۇرۇن قوْرخدۇغۇنۇ گؤرهرك بیلهسینی چوْخ زوْرا باسماییب تكجه:
- بو جریمهنی تؤكندن سونرا گئت قهوهخانانین آدینی دگیش- دئدیلر.
- آدینی نه قوْْیۇم؟
- مملكتیمیزین بؤیوك آداملاری آز دئییل؛ حافظ، سعدی، خیام، ...
***
آغا تئیمور قهوهخانین آدی دگیشیب خیام قوْیدۇ. آدین دگیشمهسیله مۆشتریلرده دگیشدی. گنجلر، اؤیرنجیلر یئرینی بۇغۇ بۇرما لوْطولارا، قوْچۇلار وئردیلر...
بۇ اوْلایین اۆستۆندن بیر آی گئچمهمیش، یئنه مامۇرلار تؤكۆلۆشۆب قهوهخانانی باغلاییب تئیمۇرآغانی ایدارهیه گؤتۆردۆلر.
آغا تئیمۇر یئنه سۇچۇنۇ سوْروشدۇقدا،مامۇرلار قیشقیردیلار اۆستۆنه:
- اوْلان اۇتانمیرسان شهرین عرقایچنلرینی، شرابایچنلرینی ییغمیسان باشینا!
آغا تئیمۇر كؤنلۆنده خیامین دده-ننهسینی سؤیه-سؤیه سوْرۇشدۇ:
- دئییرسیز نئیلهملییم!
- هئچ ... بو جریمهنی تؤكندن سوْنرا گئت قهوه خانانین آدینی دگیش!
تئیمۇر آغا میزیلدایا-میزیلدایا سوْرۇشدۇ:
- آدینی فردوسی قویسام یاخشی دیر؟!
مامورلار گۆلۆمسهییب:
- هه.. چوخ یاخشیدیر!- دئدیلر.
تئیمۇر آغا بو كز ایشینی برك تۇتدۇ.
- صاباح گلیب، دئمهیهسیز نییه شهرین یالانچیلارینی،گوْپچولارینی، فیریلداقچیلارینی ییغمیسان باشینا ها...!
مامورلار بركدن گۆلۆشدۆلر:
- یوخ دئمهریك!...
***
ایندی نئچه آیدیر، اوّل آللاه، سوْنرا حكیم فردوسینین كؤمگی ایله تئیمور آغانین ایشی برك تۇتۇب. قهوهخانا ساغچیلارین، سوْلچولارین، اوْرتاچیلارین، ایدارهچیلرین، آلوئرچیلرین، رادیوْ-تئلئویزیوْنچۇلارین، قزئتهچیلرین،حاجیلارین، نۆمایندهلرین، شۇرالارین، دللاللارین، روضهخوانلارین، بنگاهچیلارین، ... ییغینجاق یئری اوْلوب. مۆشتریلر هردن یالاندان "چاییمیز حئسابلانیب" دئیه پۇل وئرمهسهلرده، تئیمۇر آغا آرخایین دیر؛ قهوهخاناسینین آغزی هئچ واخت باغلانمایاجاقدیر ...
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
+0 بهین
نییه اسد عمینین آیاغی كسیلمیر؟!
یازان: اوستاد دفتری
آژیر قاریشیقلی چیغیر-باغیر سسینه كۆچهیه قاچدیم. قوْنشۇمۇز، اسدعمینین قاپیسیندا بیر آمبۇلانس دایانمیشدی.جاماعات قاپیلاریندا قیم-قیم قیملیداییردی. اۆرهگیم اۆزۆزلدۆ... اسد عمی بیر ایكی گون ایدی خستهلهنیب ائوده یاتیردی. اوْلمایا بیلهسینه بیر شئی اوْلۇب؟ قالابالیغین ایچینه سوْخۇلدۇم. اسدعمینین رنگی ساپساری اوْلمۇشدۇ. آروادی ایله اوْغلو قوْلتۇقلارینین آلتینا گیریب آمبۇلانسا میندیرمك ایستهییردیلر آنجاق آمبۇلانسچی قوْیمۇردۇ. قاباغا گئچیب،"آغا سیزین وظیفهز مریضلری سۆرعتله مریضخانایا چاتدیرماقدیر..نییه میندیرمیرسیز؟"دئدیم. آمبۇلانسچی بیر آلتدان بیر اۆستدن منه باخاراق لاغ ایله،" اۆرهگین یانیر آل دالینا، آپار ..."دئدی. سونرا اؤفكه ایله آمبۇلانسین قاپیسینی چیرپیب قازلادی. آمبۇلانس گؤزدن ایتینجه اسدعمیبه دؤنۆب، "عئیبی یوْخدۇر، ایندی ماشینیمی یاندیریب سیزی مریضخانایا آپارارام" دئدیم؛ كئشگه دئمهییدیم! ایندیجه آمبۇلانسچینین اینسانی وظیفهدن بوْیۇن قاچیردیغینین ندنی آنلاییردیم. اسدعمینین آیاغی گئدیردی. یئرده بیر گؤلمج دؤزلمیشدی. آتیلان اوْخون گئری دؤنمهدیگی كیمی، اۇچۇرتدۇغوم سؤزۆ قایتارا بیلمزدیم. ماشینین تركینه بیر موشامبا سالیب اسدعمینی میندیردیك. شاهداماری كسیلنلر كیمی، سۇیۇ گئدیردی یازیق اسد عمینین!
بیر آز گئتدیكده، ماشینین شوشهسینی آشاغی ائندیره-ائندیره دئدیم:
- مریضخانا اۇزاقدیر ایستهسز بیر یاخشی دوْكتوْرا آپاراق..
اسدعمینین خانیمی باش-گؤزۆنه تاپدایا-تاپدایا:
- اۇستاد هر نه ائلهییرسیز ائلهیین آنجاق تئز اوْلون ...- دئیه سیزیلدادی.
***
آز سونرا دوْكتوْر جئرینین مطبینده دایانمیشدیق. دوْكتوْر، اسدعمییه باخاندان سونرا میزینین آرخاسیندا اگلشیب بیر شئیلر جیزما-قارا ائده-ائده سوْرۇشدۇ:
- برزیل اتی یئییبسیز؟
اسدعمی زاریدی:
- یوْوْخ...
- هیند دۆیۆسۆ یئییبسیز؟
- یوْوْ...
- "سبد كالا" یۇرمۇرتاسی یئییبسیز؟
- یوْوْ..
- دؤولتی میوه یئییبسیز؟
- یوْوْ...
- ...
دوْكتوْر جئری داریخدی. آنلادیم؛ اسد عمینین دۇرۇتماسینی بیر شئین بوینونا آتماق ایستهییر، تاپا بیلمیر.سوسقونلوق اوتاغی بۆرۆدۆ.سالوْندان تئلئویزیون سسی گلیردی. بیردن دوْكتوْرۇن دوداغی قاچدی.نۆسخهنی اسدعمینین اوْغلۇنا اۇزاداراق:
- بیر شئی دئییل، "تحریم"لردندیر. بو ایگنه-داوانی ایشلتسهز بیر-ایكی گۆنه توْختایار-دئدی.
***
ائوده اوْتۇرمۇشدۇم قاپی چالیندی. ائشیگه چیخدیم. اسدعمی قوْلۇنۇ اوْغلۇنۇن بوْینۇنا سالاراق قاپی آغزیندا گؤزلهییردی. آروادی ایسه مۇشامبا قوْْلتۇغۇندا گئندن باخیردی.
- خئیر اوْلا اسد عمی !- دئدیم.
دوْداقلاری تیترهدی:
- اۇستاد! اۆزۆمۆز كسمهدی بیر آییریسنا دئیَك.. زحمت اوْلماسا بیزی بیر آیری دوْكتوْرا آپار....
- مَیه دوْكتوْر جئرینین داوالاری دۆشمهدی؟!
- یوخ!..ائله بیل سیزین بو دوْكتوْر مدركینی دانیشگاهی آزاددان آلیب....
غئیرتیمه دگدی،
- استغفرالله! استغفرالله!.. دوْكتوْر جئری "هاوایی" دانیشگاهیندان فارغالتحصیل اوْلۇب- دئدیم.
اسد عمی سۇیۇ سۆزه-سۆزه:
- بئلهدیرسه، نییه تشخیصی غلط چیخیب.. ایندی نئچه گۆندۆر تلویزیون دئییر: تحریملر گؤتۆرۆلۆب؛ آمما منیم نه تكجه آیاغیم كسیلمهییب بلكه شیددتلهنیب ده!- دئدی.
آچیقلاما:
آیاغی كسیلمك: قطع شدن اسهال
آیاغی گئتمك:آیاغی آچیلماق/ اسهال شدن
اؤفكه: عصبانیت
بوْیۇن قاچیرماق: امنتاع كردن
زاریماق: ناله و زاری كردن
سوسقونلوق: سكوت
شاهدامار: شاهرگ
قالابالیق: ازدحام
قیم-قیم قیمیلداماق: به شدت ازدحام كردن
گؤلمج: حوضچه، استخر
گئندن: از دور، از كنار
لاغ: طنز، تمسخر
مۇشامبا: مشنبع، نایلون
ندن: علت، سبب
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
+0 بهین
پیس آلیشقانلیقلار
دوكتور جئری
اوستاد دفتری ائلچیلیگه گئتمیشدی. چوخلو دانیشیقدان سونرا قیز آتاسی سوروشدو:
- اوغلونوزون پیس آلیشقانلیغی یوخدور؟!
اوستاد دفترینین دوداغی قاچدی. آرخایین-آرخایین سایماغا باشلادی:
- منیم گولبالام... نه قزئت آلار، نه درگییه توْخوُنار، نه كیتاب اوخویار، نه اینتئرنئتده گزر، نه تراختور اویونونا گئدر، نه سیاسته قاریشار، نه اورمو گؤلو دیلینه گلر، نه مدنی فعاللارلا دوْلانار، نه....
قیز آتاسی اوستاد دفترینین سؤزونو كسیب جوْشقو ایله:
- بئله كۆرهكنی بیز گؤیده آختاریردیق یئرده تاپدیق..- دئدی، سونرا خانیمینا دؤندو:
- سیز نه دئییرسینیز خانیم؟
قیز آناسی گولومسهدی:
- من نه دئیه بیلهرم، آللاه مۆبارك ائلهسین.
- آللاه مۆبارك ائلهسین...
سؤزلوك:
آرخایین: مطمئن
آلیشقانلیق: اعتیاد، عادت
ائلچیلیك: خواستگاری
توْخوُنماق: دست زدن
جوْشقوُ: هیجان
درگی: مجله
دوْداغی قاچماق: گۆلۆمسهمك/ تبسم كردن
قزئت: گۆندهلیك/ روزنامه
كۆرهكن: داماد
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
+0 بهین
یارانه گولمهجهلری
دوكتور جئری
بوندا بیر ایش وار!
بیر گون پیشیك سیچانا دئییر:
- بو دلیكدن چیخ، او دلیگه گیر؛ سنه "یارانه" وئریم.
سیچان دئییر:
- بوندا بیر ایش وار ...یوخسا سن موفتهسینه "یارانه" وئرمزسن!
یئنی یامان
كوچهده ایگنه سالماغا یئر یوخ ایدی. ایكی قونشو داعوا ائلهییردیلر. بیری، او بیرینی كیچیمسهمگه؛ تحقیر ائلهمگه باشلادی:
- فیطرهخور...زكاتخور....یارانهخور...
یازیق وارلیلار
ایكی یارانهخور دانیشیردیلار.
بیرینجیسی:
- گئنه بیز یارانه آلیب گئچینیریك؛ گؤرهسن بو یازیق وارلیلار نئیلهیهجكلر؟
ایكینجیسی:
- آللاه اونلارین كؤمگی اولسون!...
وارلیلیق بلگهسی
ائلچیلیك تؤرهنینده/مراسیمینده/ قیز آتاسی، اوغلان آتاسیندان سوروشور:
- اوغلونوزون ایقتیصادی وضعیتی/دورومو/ نئجهدیر؟
اوغلان آتاسی گولومسهیرك قولتوق جیبیندن رفاهی سایتینین پرینتینی چیخاردیب قیزین آتاسینا اوزاداراق دئییر:
- ایقتصادی وضعیتیمیز توپ كیمی دیر.. باخین بیز یارانه آلمیریق!...
وارلی دیلنچی!
دیلنچی الیندهكی كاغیذی گلیب-گئدنلره گؤسترهرك یالواریردی:
- آللاهی سئورسیز منه كؤمك ائلهیین یارانهمی كسیبلر!
دوه
بیری قونشوسونا توختاقلیق وئریردی:
- چوخ اوزولمه.. بو بیر دوهدیر هامینین قاپیسیندا یاتاجاق. بوگون سنین یارانهنی كسیبلر صاباحدا بیزیمكینی كسهجكلر!..
عجیبه میللت
- ایران میللتی دونیانین ان عجیبه میللتیدیر.
- نئجه؟!
- بیر گون اوجوزلو ایمكانلاردان واز گئچیب یارانهسینی آلیرلار؛ او بیری گون یارانهدن واز گئچیب اوزجوزلو ایمكانلار آلماق ایستهییرلر!
یارانه آلماق یاخشیدیرمی؟ پیسدیرمی؟
یارانهلرین هدفلیلندیرمهسینین بیرینجی گونونده، موخبیر بیرینین قاباغینی كسیب سوروشور:
- یارانه آلماق یاخشیدیرمی؟ پیسدیرمی؟
- من هلهلیك بیلمیرم.. آنجاق رادیو-تئلئویزیون هر نه دئسه او دوزدور!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
+0 بهین
قاییدیب اوّلكی كیمی اولاجاغیق می؟
دوكتور جئری
گیریش:
یئنی دؤولت نئچه آیدیر، بوتون ایمكانلاردان(رادیو، تئلئویزیون، اینتئرنئت، اویدو، گوندهلیك، كبلید و...) یارارلاناراق یارانهلرین شرّیندن قورتولماغا، دورومو اسكی حالینا قایتارماغا چالیشیر. بو ایشده نه قدر باشاریلی اولاجاغی هلهلیك بللی دئییل. قدیمكیلر اولسایدی، بو ایشی بیر گونده، اَن آز ایمكانلا یئرینه یئتیرمك اولاردی. اینانمیرسینیزسا، "آذربایجان فولكلوریندان نمونهلر"(1) كیتابیندان اوخودوغوم حئكایهنی سیزده اوخویون:
قاییتدیق اولدوق اوّلكی كیمی!
مشروطهلیكده، شجاعالدوله روسیه چار حؤكومتینین گؤزگؤرهسی یاردیمی، اینگیلیسلرین اوناییشی/موافقتی ایله تبریزه حاكیم كسیلیر. او دؤنمده بو گونكو كیمی گوندهلیك قزئت یوخ ایدی؛ رادیو-تئلویزیون دا هله دوزهدیلمهمیشدی؛ اونا گؤره فوری خبرلری جارچی آراجیلغی ایله خالقا بیلدیرَردیلر.
شجاعالدوله وریندن بیر جارچی تبریز بازارینا گؤندهریلیر. جارچی قیشقیراراق جار چكیر:
- آییی...ی تبریزلیلر... بو گوندن، عدلیه قاداغان.. نظمیه قاداغان.. اوز قیرخدیرماق قاداغان...
سونرا دوشونور؛ گرهك چوخ شئیلری دئیه. قیسا كسیر:
- خولاصه... قاییتدیق اولدوق اوّلكی كیمی!
آچیقلاما:
(1)- آذربایجان فولكلوریندان نمونهلر،1-ینجی جلد، توپلایان دكتر-س.جاوید، انتشارات فرزانه، 1358
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
+0 بهین
+0 بهین
اؤزگه چیراغینا یاغ، اؤز چیراغیمیزا سس!
دوكتورجئری
فارس ادبیاتینین اورتا دیرگی، اوستاد روغنیدن سؤز دوشموشدو.
اوستاد دفتری دیشلرینی قیجیرتدی:
- نییه سن همشهریمیز اوستاد روغنینی تانیمیرسان؟!
چیگنیمی آتیب،"تانیمیرام" دئدیم.
- اوستاد، بركتلی دوخسان ایللیك عؤمرونده، فارس دیلینده یوزدن چوخ كیتاب یازیب!
- نییه یاواش دئییرسن، دئنن اؤزگه چیراغینا یاغ اولوب دا؟!
- یوخ.. آنادیلی، توركجهیهده بؤیوك خیدمت ائلهییب..
- اولمایا ائلین دردینی فارسجا سؤیلهییب؟!
- یوخ... اونداندا بؤیوك!
- ائلین تاریخ، كولتورونو فارسجا یازیب؟!
- یووخ... اوندان دا بؤیوك!
- یوخسا آنا دیلینین اوخوللاردا اوخوتدورماسینی ساوونوب؟
- یوووخ!... اوستاد آنادیلینین اوخوللاردا اوخوتدورماسینا قارشیدیر!!
- من لاپ فاریشیدیردیم... اوستاد روغنینین بؤیوك خیدمتی ندیر.. ؟!
- اوستاد دانیشاندا، فارسجانی تورك لهجهسی ایله دانیشار!!..
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
+0 بهین
یئنی ایلینیز قوتلو اولسون
بایراملیق وئرمهنین خطرلری!
دوكتور جئری
ایقتیصادی دورومون آغیرلیغینا گؤره، بو ایل ایستهدیم، قوهوملارین اوشاقلارینا پول یئرینه قدیمكیلر كیمی بویانمیش یومورتادان، خوروز شیرنیدن، جورابدان اولوشان "سبد كالا" بایراملیغی وئرم. آغا خانیم قارشی چیخدی:
- اولمایا دؤولت تكین خالقی كؤهنه یومورتالارلا زیریغا سالماق ایستهییرسن !
من دؤولت كیمی سؤزه باخمایان دئییلم ، تئز واز گئچدیم قراریمدان...
***
بایراملاشماغا باجاناغیمگیله گئتدیك. اوغلو بالاجا یاشار قارشی یؤنده اوتوروب دؤولت ایشچیلری كیمی بایراملیغینی گؤزلهییردی. قولتوق جیبیمدن قات كسمهمیش بیر ایكیمینلیك چیخاردیب بیلهسینه اوزاتدیم. دینمز-سؤیلهمز پولو آلیب اوتاقدان چیخدی. چوخ چكمهدی تكرار اوتاغا قاییداراق گلیب قاش-قاباقلا قاباغیمدا دایانیب دئدی:
- عماوغلو.. نییه زحمت چكدین..اللرین آغریماسین!...
كئجیكمیش تشككوردن شاشاراق:
- تشككور لازیم دئییل اوغلوم.. بیر شئی دئییلدی...- دئدیم.
بالاجا یاشار سؤزلریمی باشی ایله اونایلایاراق آرتیردی:
- ماماجانیم بیر یاندان دئییر ایكیمینی دیلنچییه وئریرسن آلمیر بیر یانداندا دئییر گئت تشككور ائله!
بو یازیلاری دا اوخویا بیلرسینیز:
ایراندا گونده، "سیزده بدر" دیر!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
+0 بهین
یوردوموزون آدی نهدیر؟
دوكتور جئری
اوشاق سوروشور:
- گؤلو قوروموش تورپاغی سویا گئتمیش یوردوموزون آدینی نهدیر.. بیگلر؟!
چوخ هویتلی آغا هویوق-هویوق اوزومه باخیر....
یاردیمینا قوشورام:
- تاریخین درینلیكلریندن باشلایاراق پهلویجه آتورپاتَكان، پارسجا آذربادگان، یونانجا آتروپاتنه، بیزانسجا آذربایگانون، ائرمنیجه آذربایاقان، سوریانجا آذربایغان، عربجه آذربیجان دئییلن؛ ایندیسه دونیادا آذربایجان آدی ایله تانینان یوردوموزون آدینی سوروشور؟!
چوخ هویتلی آغا دوداغینی بوزوشدورور:
- ائوینین آدرئسینی اونوتموش كیشی كیمی یوردوموزون آدینی اؤزگهلردن اؤیرنمگه گرك یوخ!..- دئییر- یوردوموزون آدی: آغ اوستاندیر، آش اوستاندیر، اردبیل اوستاندیر، زنجان اوستاندیر، قزوین اوستاندیر، خویاوستاندیر، مرند اوستاندیر، میانداب اوستاندیر...
كاكا عوثمان اوركلهنیر:
- كورد اوستان یادینیزدان چیخماسین چوخ هویتلی-چوخ یوردلو آغالار!
بنزر یازی:
بؤلوم: ساتیریک یازیلار
+0 بهین
من دئدیم، سن نییه ایناندین؟!
دوكتور جئری
تاكسینین قاپیسی آچیلیب قونشوموز آسلان عمی آشاغی ائندی. هویوخدوم؛ تپهدن دیرناغادك قان بولاشلیقلی توز-تورپاق ایچیندهایدی؛ پالتارلاری جیریق-جیریق اولموشدو. آز قالا ییخیلاجاقدی. قولتوغانا گیریب قاپیمیزین قاباغینداكی سككیده اوتورتدوردوم بیلهسینی. ایستهدیم: " آسلان عمی اولمایا سنده سوروملولارین دیللرین آزاد اولاجاغی سؤزونه اویوب آنادیلی گونونو قوتلاماغا چیخمیشسان؟!" دئییم، دئمهدیم.
- آللاه یامانلیق وئرمهسین آسلان عمی نه اولوب؟-دئدیم.
سولوغونو آلیب دئییندی:
- موسی قصّابی تانیییرسان؟
- بازار آغزیندا دوكانی اولانی؟
باشی ایله اونایلادی.
- ایكی آی بوندان قاباق بیلهسینه بیر اینك ساتدیم، كئشكه الیم سینایدی ساتمایایدیم. ساتاندان، گونو گونه ساتیب پولومو وئرمیر. بو گون سحر چاغی گئنه پولومو ایستهمگه گئتمیشدیم. دوكانیندا بیر آیری آغا اگلشمیشدی. ایچری گیرمك ایستهدیگیمده آیاغا قالخیب گولر اوزله یولومو كسیب: "مشه آسلان اینگین پولونو حاضیرلامیشدیم، یادیمدان چیخدی دامداریدا قالدی؛ آخشام باشی گل آپار..."دئدی. آخشام باشی بیر تاكسی توتوب دامداریسینا گئتدیم. پولو ایستهدیم. دئدی: ایندی یوخومدو بیر ایكی گون سونرا وئرهجگم!.
دئدیم: سحر اؤزون دئمهدین پولون حاضیردیر آخشام گل آپار؟!
قاققاناق چكیب دئدی: من دئدیم، سن نییه ایناندین!...
آنلادیم؛ سحر گؤردوگوم آغا، موسی قصابا اینك ساتماق ایستهییرمیش. موسی قصابدا آل-وئرین پوزولماماسی اوچون منی آلدیل ایله باشیندان آچمیشدی.
موسی قصابین بو سؤزوندن قانیم ترسینه ایشلهییب اوستونه یومولدوم؛ اودا ایتلرینی اوستومه كوشكوردوب منی بو گونه سالدی...
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
+0 بهین
باخ اوتان!
دوكتور جئری
توركلرین آزینلیق(بیزیم كیمی چوخونلوق یوخ) حالیندا یاشادیغی اؤلكهلرده، آنایاسالارینین 15-ینجی مادهسینین نئجه ایجرا اولماسینی آراشدیرماق ایستهییرم!....
- دوكتور... دوكتور.. تئز گل بورایا!
چاغیران آغاخانیمدیر. بایاقدان پنجره قاباغیندا دایانیب قاپی-قونشونو ساییملاییر. "گلدیم!.."دئییرم. پنجرهدن ائشیگه باخیرام؛ قونشوموز آغا نیاز وانئتدن LCD تئلویزویونو یئندیرمكدهدیر. بیر شئی باشا دوشمورم. "نه اولوب؟"دئیه سوروشورام. آغاخانیم دیشلرینی قیجیرداراق:
- باخ اوتان!- دئییر.
یئنه بیر شئی باشا دوشمورم." نه ایش گؤرموشم اوتانیم خانیم!" دئییرم.
- آغا نیاز آرابا اوستونده یئرآلما-سوغان ساتماقلا LCD تئلویزویون آلیب بیز هله-هله ویدئو چاغیندان قالان رنگی قاچمیش اوندؤرد اینچ تئلویزیونا باخمالیییق!- دئیه دولوقسانیر.
اوتانیرام. جومجولوق تر اولورام. دئییرم:
- خانیم!
دئییر:
- هه..
دئییرم:
- گئت ایشكافدان "دستهچك"یمی( آغاخانیمین گؤزلری پارلایب دوداغی قاچیر..)-ین اوستوندهكی مندیلیمی گتیر آنلیمین ترینی سیلیم...
***
توركجه، قولاغیمیزین دیبیندهكی عراقین كركوك ائلیندن باشلایاراق، قیبریس، مقدونیه، رومانیا، مولداواییا، كوزوو اؤلكهلرینده چئشیدلی دوزئیلرده رسمی كیملیگه صاحیب بیر دیلدیر.
كوزووو اؤلكهسی اوزهرینده تیكلهییرم. "كوزوو آنا یاساسیندا دیللر" باشلیغی آلتینداكینی اوخویورام:
ماده 5 (دیللر)
1. كوزوو جومهوریتینین رسمی دیللری آلبانجا و صئربجهدیر.
2. توركجه، بوسناجا و رومجا بلدییهلر سوییهسینده رسمی استاتویا صاحیبدیر و یاسایا اویغون شكیلده هر هانسی بیر سوییهده رسمی قوللانیمدا اولاجاقدیرلار.
یازینین آردیندا اوچ دیلده (آلبانجا، صئربجه، توركجه) یازیلمیش بلدییه تابلولاری دیقّتیمی چكیر:
اوجادان سسلهنیرم:
-باخ اوتان!
آغاخانیم هیككه ایله:
- كیمه دئییرسن؟!- دئیه سوروشور.
- "فرهنگستان زبان فارسی"-یه دئییرم. گؤرهسن دؤرد دؤورهسینه باخیب اوتانمیر بونجا دیللرین اوخوتدورماسینین قاباغینا شاتیر اوزادیر؛ داش آتیر...
سونرا اؤز اؤزومه دئییرم: اولمایا كوزوو كیمی اؤلكهلرده، "فرهنگستان زبان فارسی"نین اولمادیغینداندیر دیللر اوخوللارا سوخولوب تابلولارا دیرماشیر...
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
+0 بهین
آنادیلینه فاتیحه!
دوكتور جئری
اوستاد دفترینین عمّهسی اؤلموشدو. باشساغلیغی وئرمك اوچون آرخاداشلارلا ائولرینه گئتمیشدیك. اوستاد دفتری قاپی آغزیندا اگلشیب، گلیب گئدنلری آغیرلاییردی. سؤز، فئورال آیینین ییرمی بیری (ایسفندین ایكیسی) ، اولوسلار آراسی آنادیلی گونوندن دوشدو. یولداشلار بو گوندن اولان آجیلی-آجیناجاقلی خاطیرهلریندن دانیشیب، دارتیشیركن اوستاد پرریخته (اسكی اوستاد فرهیخته) قونوشوغا قاتیلدی:
- آرتیق بو سؤزلری بوراخین گئتسین! یئنی دؤولت ائر-گئج مدرسهلرده آنادیللرینین اوخوتدورماسینا قرارلیدیر بیر آز دؤزسهنیز....
پروفسور نصرالدین سؤزونو كسدی:
- آنادیلی گونونون رسمی ایلسایارا گئچدیگینی، چوماقسیز، دگنگسیز قوتلاندیغینی گؤرمهیینجه چتین ایناناجاغیق بو لافلارا....
اوستاد دفتری ال-قولتوق،" دوغرودور، بو سؤزلردن چوخ ائشیتمیشیك.."دئیه پروفسور نصرالدینین سؤزلرینی اونایلادی. بو سیرادا قاپی آچیلیب محلهنین روحانیسی، موللا فرضعلی ایچری گیردی. اوستاد دفتری بویور ائدینجه منله قهوهچی آغا تئیمورون آراسیندا اگلشدی. اوستاد پرریخته دارتیشمانی قالان یئریندن سوردورمك ایستهییردی آنجاق اوستاد دفتری سؤزونو آغزیندا قویوب دارتیشینی بئله یئكونلاشدیردی:
- وار اله گلر..مولك اله گلر..آنادیلی الدن گئتدی.. گئتدی... بیر داها اله گلمز.
موللا فرضعلی عبا-قباسینی ییغیشدیریب قاش-گؤز ایله اوستاد دفترینی گؤسترهرك یاواشجا آغا تئیموردان سوروشدو:
- مرحومه، والدهیی مكرمهلریدور؟
آغا تئیمور سورودان بیر شئی آنلامامیش كیمی، بلیرسیزجه باشینی ترپتدی.
موللا فرضعلی اوجا سسله:
- اوخویاق مرحومهیی مغغورهیی تازه درگذشته؛ آنادیلی حققینده فاتحة مع صلوات..
- اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّد.....
بنزر یازیلار:
قوتلانمایان بایرامیمیز قوتلو اولسون! (آنادیلی گونو)
موللانصرالدین و آنایاسانین 15 نجی مادده سی
آذربایجان اوخوللاریندا توركجه اوخوناجاق !
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
+0 بهین
خوش خبر: پولوموزون دگری ایكیقات آرتدی!
دوكتور جئری
قاش قارالمیشدی. تو دئییردین گؤیده دونوردو. خیابان قیراغیندا بیر آیاغیمی گؤتوروب بیرینی قویوردوم. سویوق سوموگومه، ایلیگیمه، ایشلهمكدهایدی. تاكسیلار، بسماللهدان قورخموش جینلر كیمی اؤنومدن ویزلاییردیلار. دؤزوموم توكندی. "دربست" دئیه قیشقیردیم؛ ساپ-ساری بیر تاكسی قاباغیمدا دوندو. بیلمهدیم اؤزومو نئجه ایچری آتدیم.دونوم آچیلینجا گؤزومون قیراغی ایله تاكسیچییا باخدیم. دوداق آلتی میزیلداییردی. میزیلتیسی گئت گئده اوجالیب ماهنییا دؤنوشدو. سسی هردن یوغونلاییب هردنسه اینجهلیردی:
یوغون سسله:
قوی خانیمی بگ آپاریب
تئزلیگ ایله توی ائلهسین،
سنیدهجه من آلارام،
من ده بیر بگ اولارام.
اینجه سسله:
پولون وار؟
یوغون سسله:
وار، وار.
اینجه سسله:
پولون وار؟
یوغون سسله:
بیر آنبار!
اینجه سسله:
پولون وار، گلهرم،
یوغون سسله:
بیلیرم گلرسن.
اینجه سسله:
بئله، بئله یاریمسان
یوغون سسله:
بئله، بئله جانیمسان
اینجه سسله:
من گئدهرم او اوغلانا
اونون پولو چوخ اولسون،
اونون پولو چوخ اولسون.
دردی،غمی آز اولسون
پولون وار؟
یوغون سسله:
وار، وار.
اینجه سسله:
پولون وار، گلهرم
یوغون سسله:
بیلیرم، گلرسن
اینجه سسله:
بئله، بئله یاریمسان،
یوغون سسله:
بئله، بئله جانیمسان.
نای نانانای نانای نانای نانای نانای نای....
ماهنی میزیلتییا دؤنوشونجه "آغزینا ساغلیق" دئیهرك تاكسیچییا دؤندوم:
- ماشاالله داماغین چاغدیر.. اولمایا بو گئجه "سبد كالا" ایله ائوه گئدیب خانیمی سئویندیرهجكسن؟!
قاققاناق چكهرك:
- یوووخ باباااا... هله آداخلییام... اوچ ایلدیر آداخلییام...-دئدی- آللاها شوكور ائله بیل پولوموزون دگری ایكی قات آرتیب؛ بئله گئتسه اینشاالله بو بایرام توی ائلهییب خانیمیمی گتیرهجگم!...
قولاقلاریم تاققیلدادی:
- نئجه، نئجه!... پولوموزون دگری ایكی قات آرتیب؟!...
تاكسیچی گولومسهدی؛ كؤینك جیبیندن ایكی اللیمینلیك چیخاردیب منه گؤستهرهرك آچیقلادی:
- سحردن آخشاماجان من چوخ ایشلهسم اللی مین ایشلهرم آمما بو گون یوز مین قازانمیشام...
- حتمن منیم كیمی یاغلی موشتریلر تورونا دوشوب!
- یوخ.. پولوموزون دگری ایكیقات چوخالیب...
- منكی بیر شئی باشا دوشمورم!
تاكسیچی بو كز جیبیندن بیر ویزیت كارتی چیخاردیب منه اوزاتدی. آلا-قارانلیقدا كارتین اوزهرینده یازیلمیش، "كؤهنه دمیر، میس، بوروش...." سؤزلرینی سئچه بیلدیم.
- واللاه من گئنه بیر شئی باشا دوشمهدیم-دئدیم.
تاكسیچی ایستهییردی،"سنده نه پخمهسن" دئیه سؤزونو دگیشدی:
- دونن مسافیرلریمین بیری بو كارتی منه وئردی. سنی میندیرمهمیشدن قاباق اونون یانیندان گلیردیم. بو گون ایشلهدیگیم دمیر پوللاری كیلو ایله اونا ساتدیم یوز مین تومن چیخارتدی.. تومنه-تومن دمیر پوللاریمیزین اوستونه گلیب....
- یئتیشدیك قارداش، زحمت اولماسا او كؤرپونون قاباغیندا ساخلا-دئدیم.
تاكسی دایاندی. آشاغی ائندیم.
- نئچه ائلر؟- دئدیم.
- قابیلی یوخدور-دئدی- مین بئش یوز تومن!..
جیبیمدن ایكی دنه دمیر بئش یوزلوك چیخاردیب اووجونا باسدیم.
- مین بئش یوزو كیرایهن، بئش یوزوده وئردیگین خوش خبرین موشتولوغودور قارداش- دئدیم.
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر